انواع هواپیما

تقسیم بندی انواع وسائل پرنده
 

در اولین قدم کلیه وسائل پرنده ساخته دست بشر را به دو دسته کلی تقسیم بندی می‌نمایند:
    هواپیماها ( Aircraft ): وسائل پرنده جوی «اتمسفر
    فضاپیماها (Spacecraft): وسائل پرنده غیر جوی
برای تقسیم بندی هواپیما (Aircraft) ، جنبه‌های مختلف هواپیما را می‌توان در نظر گرفت.
از نظر سرعت ، هواپیماها را می‌توان به چهار نوع زیر تقسیم بندی کرد:
    هواپیماهای مادون صوت ( Subsonic Aircraft ( 0 < M < 0.7
    هواپیماهای صوتی ( Transonic Aircraft (0.7 < M < 1.2
    هواپیماهای مافوق صوت ( Supersonic Aircraft (1 < M < 5
    هواپیماهای ماورای صوت ( Hypersonic Aircraft (5 < M
تفاوت این هواپیماها در اختلاف سرعتشان با سرعت صوت است. M عدد ماخ هواپیماست که می‌تواند با آن سرعت پرواز کند. عدد ماخ یک هواپیما عبارت است از نسبت سرعت هواپیما به سرعت صوت در ارتفاعی که هواپیما در آن ارتفاع پرواز می‌کند. بسته به نوع هواپیما از نظر سرعت ، قوانین حاکم بر آن متفاوت خواهد بود.

انواع هواپیما از نظر نوع بال

از نظر نوع بال ، بطور کلی دو نوع هواپیما (Aircraft) وجود دارد:
    هواپیماهای با بال ثابت ( Fixed wing Aircraft )
    هواپیماهای با بال چرخنده ( Rotary wing Aircraft )
نوع اول هواپیما و به نوع دوم هلیکوپتر یا چرخبال نام دارد. هواپیما‌ها عموما‌ دارای بال ثابت هستند و در طول پرواز بال نمی‌چرخد. ولی هلیکوپتر ، هواپیمائی است که بالش در حال پرواز به دور یک محور می‌چرخد.

انواع هواپیما از نظر دارا بودن سرنشین

از نظر دارا بودن سرنشین ، هواپیماها (Aircraft) به دو گونه کلی تقسیم می‌گردند:
    هواپیماهای با سرنشین ( Manned Aircraft )
    هواپیماهای بدون سرنشین ( Unmanned Aircraft )

هواپیماهای بدون سرنشین شامل موشک هدایت شونده ( Missile ) ، موشک هدایت نشونده ( Rocket ) ، هواپیماهای کنترل از راه دور ( RPV یا Remote Piloted Vehicle ) و غیره می‌باشند.

انواع هواپیما از نظر چگالی
از نظر جرم حجمی هواپیماها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
    هواپیماهای سنگین‌تر از آزمایش‌های مربوط به هوا ( Heavier than Air Aircraft )
    هواپیماهای سبک‌تر از آزمایش‌های مربوط به هوا ( Lighter than Air Aircraft )

نوع دوم شامل بالن ( Balloon ) ، کشتی هوائی ( Airship ) و مانند اینهاست.

انواع هواپیمای مانوری

از نظر قدرت مانوری ، هواپیماها به چهار نوع مختلف تقسیم می‌کردند:
    هواپیماهای غیر مانوری ( Normal (Non-Aerobatic) Aircraft )
    هواپیماهای نیمه مانوری ( Utility (Semi-Aerobatic) Aircraft )
    هواپیماهای مانوری ( Aerobatic Aircraft )
    هواپیماهای بسیار مانوری ( High Maneuverability Aircraft )

از جنبه‌های دیگر از قبیل وزن ، نوع برخاستن ، قدرت مخفی شدن از دید رادار ( Stealth ) ، موتور و … نیز هواپیماها به انواع مختلف تقسیم بندی می‌شوند.

انواع هواپیمای نظامی ( Military Aircraft )

۱٫    هواپیمای بمب افکن
۲٫    هواپیمای رهگیر
۳٫    هواپیمای جنگنده
۴٫    هواپیمای شکاری
۵٫    هواپیمای حمل و نقل نظامی
۶٫    هواپیمای شناسایی و جاسوسی
۷٫    هواپیمای مخفی از دید رادار (استیلت
۸٫    هواپیمای سوخت رسان
۹٫    هواپیمای پشتیبانی نزدیک
۱۰٫    هواپیمای گشت
۱۱٫    هواپیمای آموزشی نظامی
۱۲٫    هواپیمای ضد زیر دریایی
۱۳٫    هواپیمای هشدار سریع
۱۴٫    هواپیمای فرماندهی هوایی
۱۵٫    هواپیمای مخابراتی
۱۶٫    هواپیمای سیبل(هدف
۱۷٫    هواپیمای ضد شورش
۱۸٫    هواپیمای دیده بانی
۱۹٫    هواپیمای مراقبت دریایی
۲۰٫    هواپیمای آزمایشی
۲۱٫    هواپیمای ضد کشتی
۲۲٫    هواپیمای ضد تانک
۲۳٫    هواپیمای دفاع هوایی
انواع هواپیما از نظر مکانیزم پرواز:
    هواپیمای با باند صفر یا هواپیماهای عمودپرواز
    هواپیمای با باند کوتاه-کمتر از ۱۵۰متر
    هواپیمای با باند معمولی
    هواپیمای معمولی یا خشکی نشین
    هواپیمای آب نشین توانایی فرود روی آب را دارند.
    هواپیمای دوزیست
    هواپیمای ناونشین

انواع هواپیماها از نظر نوع موتور ( Power Plant )
    موتور پیستون پراپ:
پراپ مخفف کلمه پروپلر (Propeller) و به معنی پروانه (ملخ) هواپیما می‌باشد. دراین گونه موتورها نیروی پیش‌ران (Propulsion) توسط پروانه تولید می‌شود که پروانه نیز بوسیله موتور پیستونی می‌چرخد. محدودیت استفاده از این موتورها وزن آنهاست زیرا درصورتی که نیروی زیادی از این موتور‌ها بخواهیم باید موتور هائی با وزن بسیار زیاد طراحی گردند.
    موتور توربو پراپ (پراپ جت یا توربو ملخی:
در این موتورها نیز نیروی اصلی توسط پروانه تولید می‌شود ولی چرخش پروانه توسط موتور جت صورت می‌گیرد. هواپیمای ایران ۱۴۰ ( An-140) نیز از این گونه موتورها بهره می‌گیرد.
    موتور توربو جت:
به زبان ساده این موتورها آزمایش‌های مربوط به هوا را از ورودی (Intake) به داخل کشیده و پس آنکه انرژی زیادی به آزمایش‌های مربوط به هوا داده شد آن را با سرعت زیاده از انتهای موتور خارج می‌کند و تغییر سرعت قابل توجه در ورودی و خروجی موجب حرکت هواپیما می‌گردد.
    موتور توربو فن:
ساختمان اینگونه موتورها همان ساختمان موتورهای توربوجت است با این تفاوت که این موتورها دارای قطر بزرگتری هستند و همه هوای ورودی از داخل موتور عبور نمی‌کند بلکه مقداری آزمایش‌های مربوط به هوا از اطراف بدنه موتور و در داخل یک پوسته حرکت می‌کند.
    موتور توربوشفت:
این موتورها در هلیکوپتر‌ها کاربرد دارند و شباهت زیادی به موتورهای توربوپراپ دارند.

    موتورهای رم جت:
این موتور‌ها در سرعت‌های بسیار زیاد کاربرد دارند و دارای هیچ عضو چرخنده‌ای نمی‌باشند (برخلاف کلیه موتورهای دیگر)

اتفاقات مهم در تاریخ پرواز

    1500 طراحی یک وسیله پرنده توسط لئوناردو داوینچی
    1783 اولین پرواز انسان توسط یک وسیله سبکتر از آزمایش‌های مربوط به هوا  ( بالن هوای گرم برادران فرانسوی mongolfier ﴾
    1903 7 دسامبر – پرواز برادران رایت با اولین هواپیمای موتور دار جهان
    1939 پرواز اولین هواپیما با موتور جت  heinkel he-178 )  )
    1947 چوک ییگر (chuck yeager) سرعت صوت را بوسیله اولین هواپیمای مافوق صوت جهان شکست.
    1961 یوری گاگارین ، اولین انسان در فضا
    1969 نیل آرمسترانگ ، اولین انسان بر روی ماه
    1970 ورود بوئینگ ۷۴۷ به آسمان ﴿اولین جامبو جت جهان ﴾
    1976 ورود کنکورد ﴿ اولین هواپیمای مسافربری مافوق صوت جهان ﴾
    1981 قرار دادن اولین شاتل فضایی جهان توسط امریکا در فضا