چرا مشکلاتم حل نمیشه؟

چرا مشکلاتم حل نمیشه؟

دکتر آلبرت الیس و رابرت هارپر در کتاب زندگی عاقلانه ده باور نامعقول و مخرب که زندگی و سرنوشت ما را تحت تاثیر قرار می دهند مشخص کرده اند. اگر به این ده باور آگاه نباشیم و برای اصلاح آنها کاری نکنیم، مشکلات زندگی مان نه تنها حل نخواهند شد که مرتب بر آنها اضافه هم خواهد شد.

البته این طور نیست که یک نفر از ما همه آن ده باور نامعقول را داشته باشد ولی بصورت کلی این ده باور در زندگی انسانها بیشترین تکرار و بسامد را داشته و مهمترین هستند.

ده باور نامعقول مشترک بین انسانها چیست؟

۱ – من باید محبوب و مورد تایید دیگران باشم. (نیاز به تایید)
۲ – من باید کاملا قابل، باعرضه و موفق باشم. یا حداقل در برخی زمینه ها اینطور باشم. (ترس از شکست)
۳ – مردم اصلا نباید غیرمنصفانه و زننده عمل کنند. اگر اینطور عمل کنند آدمهای بد، پست و مزخرفی هستند. (سرزنش)
۴ – وقتی ناکام می شوم یا با من ناعادلانه رفتار می شود، اوضاع را باید افتضاح، وحشتناک و فاجعه بار بدانم. (نا امیدی)
۵ – وقتی تحت فشار هستم و با مشکلات زیادی مواجه می شوم باید احساس بدبختی کنم که نمی توانم ناراحتی خود را کنترل کنم یا از بین ببرم. (احساس بدبختی)
۶ – وقتی چیزی خطرناک یا ترسناک است باید دائما به آن فکر کنم و سراسیمه از آن بگذرم. (اضطراب)
۷ – می توانم به راحتی با بسیاری از مشکلات مواجه نشوم. از زیر بسیاری از مشکلات شانه خالی کنم و همچنان زندگی بسیار رضایت بخشی داشته باشم. (عدم خویشتن داری)
۸ – گذشته من مهم است و چون چیزی قبلا بر زندگی من تاثیر گذاشته حالا هم می تواند احساسات و رفتارم را تحت تاثیر قرار دهد. (تاثیر گذشته)
۹ – مردم و چیزها حتما باید از آنچه هستند بهتر باشند و اگر نتوانم حقایق تلخ زندگی را تغییر دهم، افتضاح و وحشتناک می شود. (کمال گرایی)
۱۰ – با رخوت و عدم تحرک یا با خوش بودن منفعلانه و عاری از تعهد می توانم به اوج شادکامی برسم. (اهمال کاری)

چرا این ده باور نامعقول و مخرب است؟

۱ – نیاز به تایید و محبت دیگران

باور نامعقول شماره یک نیاز به تایید توسط دیگران است. ما بعنوان انسان میل به تایید داریم و از تایید دیگران لذت می بریم و حتما هم برای ما فایده دارد. یعنی با تایید دیگران است که جامعه ما را می پذیرد، با ما معامله می کند و ما کسب اعتبار می کنیم. ولی این به معنای نیاز و ضرورت درون ما نیست. خواست و تمایل با نیاز و ضرورت تفاوت دارد.

البته کودکان حتما به آن نیاز دارند و باید توسط بزرگترها مورد تایید قرار بگیرند. ولی ما بعنوان یک بزرگسال نیاز به تایید و تحسین دیگران نداریم و نباید داشته باشیم.

مثل خیلی چیزهای دیگر تایید و پذیرش دیگران هم برای انسان مفید است ولی احساس نیاز و وابستگی به آن زندگی را با مشکل مواجه می کند. باعث می شود اعمال و رفتار شما بجای اینکه بر اساس خواست درونی تان باشد، بر اساس دیدگاه دیگران یا جامعه باشد. به زبان ساده تر این باور باعث می شود برای دیگران زندگی کنید. ظاهر، خانه و وسایل زندگی، مدارک و مدارج علمی، پست و جایگاه و …

۲ – من باید موفق، با استعداد و قابل باشم

باور نامعقول شماره دو باعث ایجاد ترس از شکست می شود.

همیشه زمینه هایی وجود دارد که در آن ضعف دارید. حتی در نقاط قوت تان هم همیشه کسانی هستند که از شما بهتر هستند.

این باور باعث می شود ارزش ذاتی خود را به موفقیت و شکست گره بزنیم. اگر موفق بودم انسان با ارزشی هستم. ضمن اینکه باعث می شود از محدوده توان فیزیکی خود فراتر برویم و به دلیل تلاش زیاد شرایط عذاب آوری را برای خود ایجاد کنیم. حس رقابت و بهتر بودن از دیگران احساس نا امنی و بی ارزش بودن ایجاد می کند.

اگر بیش از حد دنبال موفقیت باشید همواره نگران شکست خوردن خواهید بود. ترس از شکست باعث می شود از اشتباه و انجام کار غلط بترسید و دیگر دست اقدام و تجربه جدید نزنید.

۳ – مردم نباید زشت و غیرمنصفانه عمل کنند

باور نامعقول شماره سه باعث سرزنش و قضاوت می شود.

این باور ریشه در این دارد که انسانها اراده آزاد دارند و می توانند همیشه بهتر عمل کنند. در حالیکه رفتار انسانها تابعی از گذشته و آنچه بر آنها رفته است دارد. شما گذشته دیگران را نمی دانید و نمی توانید انتظار داشته باشید درست و منصفانه رفتار کنند.

ضمن اینکه درست و اخلاقی چیزی نیست که ثابت و قابل تعریف باشد. معمولا نسبی است و در زمان و مکان متفاوت تغییر می کند. حتی وقتی بر سر رفتار درست توافق داریم هم سرزنش و لعن نه تنها تاثیر مثبتی ندارد که نتیجه عکس هم دارد. لعنت کردن خود باعث جلوگیری از هر گونه آزمایشگری و خطر کردن می شود.

وقتی خود یا دیگران را سرزنش می کنیم یعنی داریم اعمال غلط آنها را گواه بدذاتی آنان می گیریم در حالیکه آنها می توانند رفتارشان را عوض کنند. رفتار از وجود سرچشمه می گیرد ولی عین وجود نیست. همیشه باید بین رفتار فرد و وجود او تمایز قائل شوید.

سرزنش دیگران باعث ایجاد عصبانیت و خشم در شما می شود. عصبانیت خود بزرگ بینی شما را هم نشان می دهد. چون من دوست ندارم، فلانی نباید اینطور عمل کند. اگر دیگران را نبخشید خودتان را نیز نخواهید بخشید.

۴ – افتضاح، وحشتناک و فاجعه بار نامیدن ناکامی و بی عدالتی

باور نامعقول شماره چهار باعث ایجاد خشم و ناامیدی می شود.

تحقق نیافتن خواسته ها ناخوشایند است ولی وحشتناک نیست. مگر اینکه خودتان بخواهید اینطور فکر کنید. این باور شما است که به آن چنین برچسبی می زند و چیزی نیست که قابل اثبات باشد. این باور باعث می شود نتوانید به شکل موثری با آن برخورد کنید.

برخی ناکامی ها اجتناب ناپذیر و غیر قابل تغییرند مانند مرگ عزیزان. هرچقدر که بر آنها برچسب بزرگتری هم بزنید باز هم چیزی تغییر نمی کند. جز اینکه پذیرش آن را برای خود سخت می کنید.

۵ – احساس بدبختی کردن در عدم کنترل و از بین بردن مشکلات

باور نامعقول شماره پنج باعث ایجاد احساس بدبختی می شود.

اتفاقات و آدمهای بیرون حداکثر می توانند به شما صدمه جسمی بزنند یا شما را ناراحت و محروم کنند. ولی دردهای بزرگ درونی مانند وحشت، ترس، شرم، گناه و نفرت نتیجه ترجمه و تحویل آن مسایل توسط شما است. چون آن را خیلی جدی می گیرید.

اینطور نیست که درد بیرونی وجود ندارد و همه چیز از درون ما نشات می گیرد. همیشه دردها و مشکلات بیرونی وجود دارد. ولی می توان بیشتر از آنی که هست به آن دامن نزد و بر آن نیافزود.

۶ – فکر کردن به چیزهای خطرناک یا ترسناک

باور نامعقول شماره شش باعث ایجاد اضطراب می شود.

اضطراب نگرانی افراطی بابت ترسهای اغراق آمیز و غیر ضروری است. اغلب هم در مورد نظر دیگران در مورد خودمان است. هرچه بیشتر خودتان را ناراحت کنید کمتر می توانید با مخاطرات کنار بیایید.

نگرانی هیچ نیرویی برای کم کردن از مخاطرات ندارد. حتی بدترین اتفاقات هم کمتر از آنچه می پنداریم وحشتناک هستند. خود نگرانی هم یکی از عذاب آورترین حالت ها است. به جز امکان آسیب فیزیکی و محرومیت شدید بقیه ترسها مانند عدم تایید دیگران و انچه دیگران در مورد شما فکر می کنند واقعی نیستند.

برعکس خردسالان که کنترل کمی بر سرنوشت خود دارند، کنترل بزرگسالان بر زندگی خود زیاد است. اگر نتوانید خطری را دفع کنید می توانید یاد بگیرید چطور بدون وحشت زده کردن خود زندگی کنید.

۷ – فرار از مشکلات برای زندگی رضایت بخش

باور نامعقول شماره هفت باعث می شود رضایت از زندگی را در فرار از مشکلات ببینید.

وقتی از مشکلات فرار می کنید و در لحظه حساس اقدام لازم را بعمل نمی آورید روزها و سالهای بعد را با ناراحتی سپری می کنید. این ذهنیت باعث می شود همیشه در مورد مشکلات اغراق کنید. دیگر اینکه رنج ناشی از تلاش و حتی موفق نشدن هرچقدر زیاد باشد کمتر از رنج ناشی از ناکامی اقدام نکردن است.

ضمن اینکه هیچ راه دیگری برای رسیدن به خواسته ها وجود ندارد. خیلی به ندرت پیش می آید که ما انسانها بدون رنج به گنج برسیم. حتی در آن صورت هم گنج واقعی نخواهیم داشت. چون بدون تلاش و تجربه ما بدست آمده هر زمان که آن را از دست بدهیم قادر به جایگزینی آن نیستیم.

۸ – اهمیت گذشته و تاثیر بر حال و آینده

باور نامعقول شماره هفت تعمیم گذشته بر حال و آینده است.

این نوعی تعمیم افراطی است چون چیزی که در گذشته تحت شرایطی درست بوده به سختی ثابت می شود که در همه شرایط باز هم درست باشد. چسبیدن به گذشته باعث می شود دنبال راه حل های دیگر برای مشکلات تان نگردید. همچنین از کسب تجربه های جدید باز خواهید ماند. ضمن اینکه راه حلهای گذشته دیگر امروزه جواب نخواهد داد.

اگر به شدت تحت تاثیر گذشته خود بمانید بقول روانشناسان دچار احساسات انتقالی غیر واقع بینانه و مضر می شوید. مثلا با رییس خود مخالفت می کنید چون شما را به یاد دستورات پدرتان می اندازد. و در نهایت از شما انسان غیر واقع بینی می سازد که نمی تواند شرایط دنیای جدید را بپذیرد.

۹ – مردم باید بهتر از آنچه هستند باشند، اگر نتوانم حقایق تلخ زندگی را تغییر دهمم، افتضاح و وحشتناک می شود

باور نامعقول شماره نه کامل گرایی یا کمال گرایی را دامن می زند.

هیچ دلیلی وجود ندارد که مردم باید بهتر از آنچه هستند باشند. وقتی رفتار مردم شما را ناراحت می کند این باور شما که می گوید نباید اینطور باشد است که شما را ناراحت می کند. ضمن اینکه اگر رفتار دیگران واقعا به شما آسیب بزند هم ناراحت کردن خودتان کمکی نخواهد کرد.

ناراحتی از اعمال دیگران تمرکز اصلی شما که باید بر رفتار و کارهای خودتان باشد را از بین می برد.

شما به ندرت می توانید رفتار دیگران را تغییر دهید. ضمن اینکه احمقانه است اگر فکر کنید برای مشکلات زندگی راه حل مطلقی وجود دارد. و نرسیدن به راه حل مطلقا درست هم باعث فاجعه ای نمی شود. کامل گرایی در ذات خود ناکام کننده است. زندگی همواره در حال تغییر است و هیچ چیز کاملی وجود ندارد. انسان بسیار ناقص و جایز الخطا است.

۱۰ – رسیدن به اوج شادکامی با رخوت و عدم تحرک یا خوش بودن منفعلانه

باور نامعقول شماره نه اهمال کاری را دامن می زند.

استراحت و تفریح منفعلانه فقط در حد فاصل دو تلاش سخت و پرزحمت لذت بخش است. ولی وقتی همیشگی و مکرر می شود به احساس خستگی و بیزاری منجر می شود. انسانهای باهوش با غرق شدن در فعالیتهای پیچیده، جذاب و چالش برانگیز سرزنده و شاد می مانند. ظاهرا غرق شدن وجه اشتراک همه صورتهای نشاط و زنده بودن است.

غلبه بر دشواری و وادار شدن به فعالیت لذتی بیشتر از انفعال خواهد داشت. در مقابل رخوت، رخوت می آورد.

منبع : سایت بهبود من