بهداشت

دستورالعمل استفاده از ظروف یکبار مصرف
ظروف یکبار مصرف موجود در سطح جامعه از انواع مختلف مواد پلیمری تولید شده و در صورتی که تولید کنندگان و مصرف کنندگان این ظروف از آگاهی لازم برخوردار باشند استفاده از آنها بلامانع می باشد .
تولید کنندگان ظروف لازم است شرایط بهداشتی را رعایت نموده و از مواد اولیه مصرفی Food Grade در خط تولید استفاده نمایند و نیر جنس ظروف را در کف ظرف با علامت اختصاری جهت تعیین نوع کاربرد برای مصرف کنندگان مشخص نمایند و مصرف کنندگان نیز باید به نوع مصرف و کاربرد ظروف بر اساس علامت اختصاری درج شده بر روی آن توجه داشته باشند .
برخی از نکات مهم در استفاده از این ظروف عبارتند از :
۱-ظروف پلی اتیلن سفید رنگ جهت بسته بندی و نگهداری روغن ، سرکه ، محصولات لبنی (شیر ، دوغ و ماست ) و مواد غذایی گرم و مرطوب مناسب است .
۲-ظروف پروپیلن سفید رنگ جهت بسته بندی محصولات لبنی (ماست ، خامه ، پنیر ) و مواد غذایی گرم و مرطوب مناسب است .
۳- ظروف پلی استایرن فوم دار ( با علامت اختصاری EPS) و ظروف پلی استایرن سفید رنگ (با علامت اختصاری HIPS) برای مواد غذایی گرم و مرطوب قابل استفاده می باشند لیکن استفاده از این ظروف برای نگهداری و جابجایی مواد غذایی مانند پیتزا (دمای ۱۲۰ درجه سانتی گراد ) غیر مجاز می باشد .
۴-ظروف پلی استایرنی بیرنگ و شفاف (با علامت اختصاری GPPS) فقط جهت نوشیدنی های سرد مناسب می باشند و استفاده از آن برای مواردی که دمای محتوای ظروف بیش از ۶۵ درجه سانتی گراد بوده و یا اینکه لایه خارجی مواد غذایی محتوای آن چربی باشد که در تماس با ظرف قرار می گیرد ممنوع می باشد .
روابط عمومی مرکز بهداشت استان خراسان رضوی
منابع :
۱ – دستورالعمل شماره ۲۵۳۸۸/۷/۱/د مورخ ۶/۱۰/۸۵ اداره کل نظارت بر مواد غذایی و بهداشتی
۲ – دستورالعمل شماره ۵۸۱۸/ ت / س مورخ ۲۷/۱۰/۸۵ دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی
اصول مدیریتی تغذیه در خانواده که بایستی توسط کدبانوی منزل رعایت گردد
 مقدمه :
اینکه غذا در زندگی ما نقش مهمی را ایفا می کند ، بخشی طولانی ( به قدمت تاریخ ) است . بشر از اولین لحظه ای که پا بر عرصه وجود گذاشت برای بدست آوردن غذا تلاش کرده و زندگیش را بر پایه آن بنا کرده است . غذا خوردن بخش زیادی از ساعت های کار یک جامعه انسانی را به خود اختصاص می دهد .
غذا خوردن در میهمانی ها و مجالس عروسی و عزا انسان را ساعتی دور هم جمع می کند ، همچنین غذا بخش زیادی از هزینه خانواده را در بر می گیرد .
مقدار مواد غذایی در انواع غذاها متفاوت است و هر کدام اعمال ویژه ای را انجام می دهد .
مواد غذایی موجود در غذا عبارتند از : کربوهیدرات ها ، پروتئین ها ، چربیها ، ویتامین ها، مواد معدنی و آب
کربوهیدرات : در غلات ،‌حبوبات ، سیب زمینی ، میوه ها ، سبزی ها و شیرینی ها وجود دارد .
پروتئین : در گوشت ، حبوبات ،‌لبنیات ،‌تخم مرغ ، مغزهای روغنی موجود است .
چربی : در کره ، مواد غذایی با چربی مفید مثل ماهی موجود است .
چگونه کدبانوی منزل می تواند ارزش غذایی مواد را حفظ کند ؟
هر یک از مواد غذایی دارای خاصیتهایی هستند که ممکن است در زمان پخت این خاصیتها را از دست بدهند . با چند راهکار ساده می توان ارزش غذایی مواد را تا حد زیادی حفظ کرد :
– برای پختن مواد گوشتی بهتر است از دستگاه زودپز استفاده شود . اگر زودپز ندارید گوشت را با آب کم و شعله کم بپزید .
– گوشت سفید مثل گوشت مرغ و ماهی از گوشت قرمز بهتر است .
– در پختن مواد گوشتی بهتر است چربیهای سفید آن تا حد امکان جدا شود . بهتر است پوست مرغ قبل از پختن کنده شود ،‌چون بسیار چرب و مضر است .
– بهتر است از سرخ کردن مواد غذایی خودداری شود .
در صورت نیاز بهتر است از روغنهای مخصوص سرخ کردنی استفاده کنید . باید توجه داشت که هیچ گاه روغن خیلی داغ نشود ، در روغنی که زیاد داغ شده و یا دود از آن بلند می شود ، سمومی به وجود می آیند که مصرف آنها برای بدن بسیار خطرناک است .
– روغنی که برای پختن غذا استفاده می شود ، بهتر است روغن مایع باشد .
– نانهای سبوس دار از بقیه نانها بهتر هستند . بنابراین نان بربری ،‌سنگک و نان جو مفید تر از نانهای دیگرند .
– سعی کنید برنج را به صورت کته مصرف کنید .
– طوری برنامه ریزی کنید که در غذا از مواد مختلفی استفاده شود ،‌مثلاً به جای مصرف پلوی ساده از پلو مخلوط با مواد غذایی مثل عدس ،‌ماش ،‌لوبیا ،‌باقلا ،‌شوید ،‌پیازچه ، هویج ، نخود سبز و .. استفاده کنید .
– میوه و سبزیهایی که پوست آنها قابل خوردن است ( در صورتی که از سلامت و بهداشت آن مطمئن هستید ) با پوست مصرف کنید .
– هر میوه یا سبزی که پوست کنده می شود نباید در تماس با هوا قرار گیرد ، بلکه باید به سرعت مصرف شود .
– سیب زمینی پوست کنده را برای نگهداری باید داخل آب انداخت . تا حد امکان باید سبزیها را به صورت خام و تازه مصرف کرد . سبزیها را باید قبل از خرد کردن به خوبی شست ،‌چون اگر سبزی خرد شده شسته شود ویتامین های خود را از دست می دهد .
– اگر غذاهایی که با سبزی درست می شوند دوبار گرم شوند ویتامین های خود را از دست می دهند ،‌بنابراین بهتر است غذاهای سبزی دار برای یک وعده تهیه شوند .
برای پختن سبزیها باید به چند نکته توجه کرد :‌
۱ – بهتر است ابتدا آب را جوش آورده ،‌بعد سبزی را به آن اضافه کنید و آن را بیشتر از ۲۰ دقیقه نپزید .
۲ – در ظرف غذا را بپوشانید .
۳ – برای پختن سبزی از آب کم استفاده کنید .
۴ – آبی را که از پختن سبزی باقی می ماند باید به غذا اضافه و مصرف کرد .
اصولی که کدبانوی منزل باید برای نگهداری مواد غذایی رعایت کند
به طور کلی مواد غذایی از نظر فساد پذیری به سه دسته تقسیم می شوند :
۱ – مواد غذایی که خیلی زود فاسد می شوند . مثل گوشت ، مرغ ،‌ماهی ،‌تخم مرغ و .. باید فقط مدتی کوتاه و آن هم در یخچال نگهداری شوند .
۲ – مواد غذایی نیمه فساد پذیر مانند سبزی ها و میوه ها که می توان آنها را در هوای خنک و خارج از یخچال برای مدت کوتاهی نگهداری کرد ، اما در هوای گرم حتماً‌ باید در یخچال نگهداری شوند .
۳ – مواد غذایی دیر فساد مانند حبوبات و دانه های خشک غلات ( گندم و برنج و .. )‌که می توان آنها را برای مدت طولانی در هوای معمولی و خشک نگهداری کرد . به طور کلی هر چه ماده غذایی کم آب تر و با چربی کمتر باشد دیرتر فاسد می شود . نگهداری سالم مواد غذایی مجموعه فرآیند های بسیار مهم است ؛‌که موجب می شود غذا سالم و با کیفیت خوب مورد مصرف قرارگیرد
پس برای سالم ماندن غذاها باید به نکات زیر توجه کرد :
 برای نگهداری میوه ها در یخچال باید توجه داشت هوا در اطراف همه قسمتهای میوه جریان پیدا کند ،‌بنابراین نباید میوه ها را در یخچال داخل نایلون گذاشت .
 برای نگهداری سبزیها ابتدا آن را پاک کنید و بشویید ،‌سپس آنها را لای یک پارچه تمیز بپیچید و بعد داخل یخچال بگذارید .
 برای نگهداری غذای پخته در یخچال نباید از ظرفهای بزرگ استفاده کرد ، چون وسط غذا دیرتر سرد می شود و میکروبها می توانند در آن قسمت رشد کنند . باید توجه کرد که حتی داخل یخچال هم روی ظرف غذا پوشیده باشد .
 مواد غذایی خشک مثل گندم ، برنج ،‌حبوبات و را می توان در دمای معمولی نگهداری کرد ، اما قبل از انبار کردن باید دقت کرد حشره یا کپک نداشته باشند .
 نور آفتاب می تواند بعضی از مواد غذایی را فاسد یا بی اثر کند ، از قرار دادن روغن مایع ،‌آب لیمو ،‌سیب زمینی و پیاز در مقابل آفتاب خودداری کنید .
 محل نگهداری نان و بیسکوییت باید خشک و بدون رطوبت باشد ،‌چون ممکن است روی آنها کپک رشد کند .
 ترشی ها را نباید در ظرفهای فلزی نگهداری کرد .
 روغن از جمله موادی است که در شرایط گرم و نامناسب دچار فساد شیمیایی و اصطلاحاً‌ تند می شود .
مواد غذایی هم که در تهیه آنها از روغن استفاده می شود به افزایش دما حساس هستند . بنابراین باید در محل دور از نور ، خنک و خشک نگهداری شوند . مثل انواغ مغزها و دانه ها ،‌کیک ها و کلوچه ها ، شکلات و شیرینی خشک ،‌کشک و پنیرهای محلی کم آب و پرچرب ،‌بلغور شیر و …
 از نگهداری غذا در ظروفی که قبلاً غذاها در آن ترشیده و کپک زده است ، یا مواد شیمیایی در آن نگهداری شده پرهیز کنید .
 از تمیزی محلی که غذا را قبل از پخت آماده سازی می کنید ظروف ، قابلمه ها و کاردها و قاشق اطمینان حاصل کنید .
 غذاها را هیچ گاه به مدت طولانی نگهداری نکنید . اگر ظاهر بدی پیدا کرد و یا بوی بدی داشت یا فاسد شده بود ،‌حتماً‌ آن را دور بریزید .
 میوه فاسد خیلی زود آلودگی را به میوه های مجاور خود و نیز فضای یخچال انتقال می دهد ،‌ بنابراین باید میوه های فاسد را جدا کرد .

 

روشهای جلوگیری از فساد مواد غذایی که کدبانوی منزل باید انجام دهد :‌
به طور کلی در هر ماده غذایی بعضی میکروبها به طور طبیعی یافت می شوند ، که در شرایط مناسب توانایی رشد و تکثیر می یابند و در نهایت موجب فساد و از بین رفتن ماده غذایی می شوند . برای از بین بردن یا غیر فعال کردن این میکروبها در غذاهای مختلف ، شیوه های متفاوتی وجود دارد که به آسانی قابل دسترسی است .
o یکی از مهمترین راههای جلوگیری از فساد مواد غذایی ، سرد کردن آن است . سرما میکروبها را نمی کشد ، اما رشد آنها را کند یا متوقف می کند و با حذف سرما ، میکروبها دوباره در غذا فعال خواهند شد .
o استفاده از یخچال برای نگهداری کوتاه مدت غذاها مناسب است . اما برای نگهداری طولانی مدت باید غذاها را منجمد ( فریز )‌کرد درجه حرارت یخچال باید بین ۴ تا ۸ درجه سانتی گراد ( با توجه به فصل ) باشد . اما فریز کردن نیازمند برودت زیر ۱۰ درجه سانتیگراد است . بهترین درجه سرمای داخل فریز ۱۲ تا ۱۸ درجه سانتی گراد می باشد
o یکی دیگر از راههای جلوگیری از فساد ماده غذایی گرماست . بر اثر حرارت های بالا مثل جوشاندن و پختن غذا میکروبها از بین می روند . در صنعت مهمترین روشهای حرارتی نگهداری مواد غذایی پاستوریزه کردن و استریل کردن است . در روش پاستوریزه میکروبهای موجود به طور صد در صد از بین نمی روند ؛‌به همین دلیل فرآورده های پاستوریزه را باید در یخچال نگهداری کرد ، اما استریل کردن صد در صد میکروبها را از بین می برد و در نتیجه ماده غذایی برای مدت طولانی قابل نگهداری است .
o استفاده از روشهای حذف آب مثل خشک کردن یا غلیظ کردن (‌مثل تهیه مربا ) که در مورد سبزی ها و میوه ها استفاده می شود نیز از شیوه های نگهداری محسوب می شوند . نبود آب در ماده غذایی مانع از رشد میکروبها و فساد ماده غذایی می شود .
o یکی دیگر از شیوه های نگهداری ماده غذایی که علاوه بر جلوگیری از فساد ماده غذایی نیاز به یخچال را کم و حمل و نقل آن را آسان می سازد ، کنسرو کردن ماده غذایی است .
o روشهای دیگری مثل نمک سود کردن ،‌دود دادن ، استفاده از مواد نگهدارنده و یا پرتوها نیز در صنایع نگهداری مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرد .
o در تهیه مربا و رب ، حرارت موجب کشته شدن میکروها می شود و نیز به علت غلیظ بودن ،‌محیط برای رشد میکروب مناسب نیست ، اما نگهداری بعدی آن نیز نیازمند توجه است .
o درست کردن شوری و ترشی هم یک راه نگهداری مواد غذایی محسوب می شود . چون میکروبها در محیط های نمکی و اسیدی زیاد رشد نمی کنند .

در هنگام خرید مواد غذایی کدبانوی منزل باید چه اصولی را رعایت کند ؟
به طور کلی خرید مواد غذایی باید تابع اصول خاصی باشد تا سلامت افراد خانواده را به خطر نیاندازد .
• همیشه مواد غذایی خود را از فروشگاهها و مغازه های معتبر و نه از دستفروشان تهیه کنید .
• اگر ماده غذایی مورد نظر مشمول اخذ پروانه بهداشتی است ،‌حتماً‌ به داشتن پروانه بهداشتی ماده غذایی و نیز مشخصات بر چسب آن دقت کامل کنید و اگر مشخصات ماده غذایی کامل نبود از خرید آن خودداری کنید .
• موقع خرید مواد غذایی بسته بندی دقت کنید بسته بندی ماده غذایی سالم باشد ،‌مثلاً‌ پاکت شیر ،‌پارگی نداشته باشد و یا قوطی کنسرو له شدگی ، زنگ زدگی و بادکردگی نداشته باشد .
• دقت کنید ماده غذایی در هنگام خرید طبق توصیه های روی بر چسب در شرایط مناسب نگهداری شده باشد ،‌مثلاً‌ اگر روی بطری روغن مایع عبارت « دور از نور خورشید نگهداری شود » باشد ، زمان خرید به این نکته توجه کنید .
• دقت کنید ماده غذایی در هنگام خرید تغییر ماهیت نداده باشد ،‌مثلاً‌ آب لیمو تیره نشده باشد و یا سس مایونز دو قسمتی نباشد .
• اقلام فاسد شدنی مثل شیر ، سبزی و … را روزانه یا روز در میان تهیه کنید .
• اگر می خواهید نان داغ را داخل بسته نایلونی قرار دهید اول آن را خنک کنید ، زیرا در غیر این صورت ، نان داغ داخل نایلون ایجاد رطوب کرده ( اصطلاحاً‌ عرق می کند ) و ممکن است در مدت نگهداری کپک بزند .
• از خرید مواد غذایی مثل رب ، ترشی ، خیار شور و به صورت فله خودداری کنید ، چون این محصولات محل تولید و تاریخ مصرف و انقضای مشخصی ندارند و ممکن است سلامت شما را به خطر بیندازند .
• مواد خوراکی و آشامیدنی تاریخ گذشته را اصلاً‌ مصرف نکنید .
دقت کنید که بر چسب روی مواد غذایی بسته بندی شامل این موارد باشد :
۱ – شماره پروانه ساخت اخذ شده از وزارت بهداشت و درمان
۲ – ذکر نوع محصول مثلاً ماست کم چرب ،‌آب پرتقال و ..
۳ – ذکر نام تجاری محصول
۴- ذکر حجم یا وزن محصول
۵ – ذکر ترکیبات به کار رفته در محصول
۶ – نشانی و شماره تلفن کارخانه یا دفتر مرکزی
۷ – شماره سری ساخت
۸ – تاریخ تولید و انقضاء‌
۹ – ذکر موارد منع مصرف در صورت لزوم « مثلاً مصرف برای کودکان زیر سه سال ممنوع »
۱۰ – ذکر نحوه مصرف در صورت لزوم « مثلاً قبل از مصرف ۲۰ دقیقه بجوشانید . »‌
۱۱ – شرایط نگهداری
۱۲ – ذکر جمله ساخت ایران
آشنایی با اصول تهیه لبنیات ، گوشت ، سبزی ، تخم مرغ و میوه ها برای خانواده
لبنیات :
o در هنگام خرید شیر و لبنیات به نکات ذیل توجه کنید :‌
شیر سالم طعم مطبوعی دارد ، کمی شیرین است و رنگ سفید مایل به زرد دارد و یکی از غذاهای بسیار مفید است .
خطر آلودگی در شیر خام بیشتر است . بنابراین در صورت خرید شیر خام می توان با اضافه کردن مقداری آب آن را ۱۰ دقیقه جوشاند .
o شیری برای خریداری مناسب است که پاستوریزه یا استرلیزه شده باشد . در این روشها با استفاده از حرارت میکروبهای شیر از بین می روند . شیر پاستوریزه را تا دو روز می توان در یخچال نگه داشت ، اما بیرون از یخچال زود فاسد می شود ، ولی شیر استرلیزه حتی در خارج از یخچال چندین ماه سالم می ماند به شرط آنکه بسته آن سالم بماند .
o پنیر تازه می تواند تب مالت را به انسان منتقل کند ،‌ بنابراین نباید پنیر تازه مصرف کرد . اگر پنیری که خریده اید تازه باشد باید آن را ۲ ماه در آب نمک و در یخچال نگهداری کرد . بنابراین بهتر است از پنیر پاستوریزه استفاده کنید .
o خطر آلودگی در بستنی هایی که به روش سنتی تهیه می شوند بیشتر است . بنابراین توصیه می شود بستنی هایی خریداری و مصرف شوند که از شیر پاستوریزه تهیه شده باشند و در بسته بندی مناسب فروخته شوند .
انواع گوشت :
o در هنگام خرید مواد گوشتی باید دقت کرد که دام یا پرنده به روش بهداشتی کشته شده باشند . کشتارگاههای سالم و بهداشتی بعد از بریدن سر حیوان آ ن را معاینه می کنند و در صورت مناسب بودن ، روی آن مهر می زنند .
فروشگاههای مواد گوشتی نباید گوشت چرخ کرده در یخچال نگهداری کنند ، باید بعد از سفارش مشتری گوشت را به او نشان دهند و بعد چرخ کنند . گوشتی سالم است که رنگ طبیعی داشته باشد ،‌بو بد ندهد ، روی آن لیز و مرطوب نباشد ، قبل از سفارش شما چرخ نشده باشد ،‌مهر کشتارگاه داشته باشد ،‌ یا در محل مناسب سربریده شده باشد .
o مرغی سالم است که پوست درخشنده و مرطوب داشته باشد ( نباید پوست مرغ لیز و چسبنده باشد ) بوی بد نداشته باشد ( برای این کار باید بالها و پاهای مرغ را از هم باز کرد ) شکم آن سبز یا آبی نباشد و محل بریدگی گردن متورم باشد (‌اگر سر مرغ پس از مردن بریده شده باشد محل بریدگی ورم نمیکند . )
o ماهی سالم باید چشمهایش شفاف و برجسته باشد . پولکهایش آسان کنده نشود ، زیر گوشهای ماهی قرمز روشن باشد . بوی بد ندهد و جای فشار انگشت روی بدن آن باقی نماند . (نرم باشد)
o تخم مرغ : روی تخم مرغ باید پاکیزه باشد ، بنابراین قبل از مصرف باید آن را شست . تخم مرغی تازه است که در یک ظرف آب ، روی آب یا وسط آب نماند . در موقع تکان دادن لق نزند ،‌در مقابل نور زرد و شفاف باشد ،‌بعد از شکستن زرده آن با سفیده مخلوط نباشد .
شایان ذکر است خطر آلودگی تخم اردک بیشتر از تخم مرغ است . چون اردک از میان لجن غذای خود را پیدا می کند ، بنابراین باید آن را خوب پخت .
میوه و سبزی :
ø میوه و سبزی را به صورت تازه خریداری کنید و از انبار کردن طولانی مدت میوه ها بپرهیزید .
از خرید میوه های مانده و له شده و یا کپک زده خودداری کنید . سبزی ها بخصوص سبزی هایی که پخته نمی شوند مانند سبزی خوردن ، کاهو ، کلم ،‌گوجه فرنگی ،‌خیار و هویج و بیشتر به تخم انگلها آلوده اند . برای کم کردن آلودگی آنها حتماً‌ باید از شیوه سالمسازی سبزی با استفاده از مایع ظرفشویی و ماده ضد عفونی کننده استفاده کرد .
روشهای سالم سازی میوه ها و سبزی ها :
آلودگی میکروبی سبزیها و میوه هایی که به صورت پخته مصرف می شوند . معمولاً در حین پختن از بین می روند ، ولی به طور کلی سبزیها و میوه ها چه به صورت پخته و چه به صورت خام باید ضدعفونی شوند .
برای شستشوی مناسب سبزیها به روش زیر عمل کنید :
۱ – ابتدا باید سبزیها را پاک کرده با آب بشویید تا به خوبی گل و لای و مواد اضافی آن از بین برود .
۲ – برای از بین بردن تخم انگلها باید ظرف را از آب پر کرد و برای هر لیتر آب (۴ لیوان) ۳ تا ۵ قطره مایع ظرفشویی در ظرف ریخت و با دست هم زد تا کف کند . سپس تمام سبزیها را در کفاب قرار داده و بعد از ۵ دقیقه باید سبزیها را از ظرف خارج کرد و با آب سالم شست (سبزی یا میوه را از روی آب جمع کنید. بعد آب ظروف را خالی کرده خوب ظرف را بشویید تا تمام تخم انگلهایی که ته ظرف جمع شده اند شسته شوند.)
۳ – برای از بین بردن میکروبها باید سبزی هایی را که در مرحله قبلی با مایع ظرفشویی شسته شده اند در مایع ضد عفونی کننده ریخت ، برای این کار باید در یک ظرف با ۱۰ لیتر آب ،‌ یک قاشق چایخوری « پرکلرین » را حل کرد و سبزیها را به مدت ۵ دقیقه در آن ریخت .
۴ – پس از ضد عفونی شدن باید سبزیها را با آب سالم به خوبی چند بار شست .
۵ – سبزی را در دستمال تمیزی بریزید تا آب آن کاملاً گرفته شود . بعد در یک دستمال یا کیسه خشک بریزید و در یک نایلون تمیز در یخچال نگهداری کنید . استفاده از یک قابلمه فلزی در دار نیز در نگهداری سبزی بسیار مناسب است .
نکات مهم در هنگام پختن غذا که باید توسط کدبانوی منزل رعایت گردد :
کسی که آشپزی منزل را به عهده دارد باید بیش از دیگر اعضای خانواده به رعایت بهداشت و نکات زیر توجه کند .
 قبل از پختن غذا مخصوصاً بعد از دفع مدفوع یا شستن کودکان شیر خوار ، باید دستها را با آب و صابون شست .
اگر آشپز دچار زخمی در دستها شود که خونریزی داشته باشد و یا عفونت کند باید در هنگام تهیه غذا زخم را بپوشاند و یا آشپزی را به کس دیگری بسپارد .
 در حین آشپزی لباس تمیز بپوشید . در حین تهیه غذا از دست زدن و جابجا کردن سایر وسایل آشپزخانه خودداری کنید چون موجب آلودگی دست و غذا می شود .
 در حین تهیه غذا از سرفه یا عطسه نزدیک غذا یا دست زدن به بینی ،‌دهان ، مو و یا هر چیزی که ممکن است آلوده باشد ، بپرهیزید .
 در تهیه غذا از آب سالم استفاده کنید ،‌آب آلوده حتی مواد غذایی سالم را هم آلوده می کند و می تواند موجب بیماری شود .
 برای خشک کردن دستها و خشک کردن ظروف باید از دستمالهای جدا استفاده کرد . دستمالهای آشپزخانه به دلیل وجود رطوبت محیط مناسبی برای رشد میکروبها می باشند . بنابراین باید روزانه آنها را شست و در آفتاب خشک کرد
 مواد غذایی بخصوص گوشتها را خوب بپزید ، ممکن است غذای نیمه پخته موجب انتقال بیماری شود . برای پختن گوشت بهتر است آن را به قطعه های ریز تقسیم کنید تا همه جای آن خوب بپزد .
 حشرات ، جانوران ،‌حیوانات ، پرندگان گرد و خاک و دود را از غذا دور کنید .
 مواد غذایی خام و پخته را دور از هم نگهداری کنید . مواد غذایی خام دارای آلودگی زیادی هستند ، در حالی که مواد غذایی پخته آلودگی کمی دارند ، ولی در مجاورت مواد غذایی آلوده سریع آلوده می شوند .
 در خصوص مصرف روغن باید توجه داشت که روغن مایع را به مدت طولانی حرارت ندهید و روغن را خیلی داغ نکنید ، چون مصرف روغن سوخته موجب بیماری می شود . روغن مصرف شده را نباید دوباره به ظرف اصلی بازگرداند و روغنی را که چند بار حرارت دیده مصرف نکنید . در ظرف روغن را همیشه بسته نگه دارید .
 ظرفی را که برای پختن مواد غذایی استفاده می شود باید طوری باشد که بتوان آن را خوب شست .
 هر یک از مواد غذایی دارای خاصیتهایی هستند که ممکن است در زمان پختن این خاصیتها را از دست بدهند . بنابراین با چند راهکار ساده می توان ارزش غذایی مواد را حفظ کرد .
 بهتر است غذای پخته هر چه زودتر مصرف شود ، چون میکروبها به غذای گرم علاقه بیشتری دارند . اگر لازم است غذای پخته بیشتر از ۵ ساعت نگهداری شود یا باید آن را داغ ( بالاتر از ۶۰ درجه ) یا سرد ( پایین تر از ۱۰ درجه ) نگه داشت .
 غذای پخته شده حتماً باید در ظرف دردار نگهداری شود یا روی ظرف با یک پارچه توری پوشانده شود . حتی غذاهایی که در یخچال گذاشته می شوند باید در ظرفهای دردار باشند .
 در تغذیه شیرخواران باید غذا را به اندازه ای تهیه کرد که در یک وعده تمام شود و نیازی به نگهداری آن نباشد . غذای پخته ای که در یخچال نگهداری می شود برای مصرف دوباره باید خوب گرم شود طوری که همه جای آن تا ۷۰ درجه حرارت بگیرد .
 بیش از دوبار گرم کردن غذای پخته کار صحیحی نیست چون هم خطر آلودگی بیشتر می شود و هم ارزش غذایی خود را از دست می دهد . غذای پخته ای که به روش صحیح نگهداری نشده باشد ،‌ مهمترین علت مسمومیتهای غذایی است .
 بخشنامه
 
طبق اصلاحیه ماده ۱۳ قانون مواد خوردنی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی کلیه متصدیان و کارگران و اشخاصی که در مراکز تهیه ، تولید ، توزیع و فروش و وسایط نقلیه حامل مواد خوردنی ، آشامیدنی ، آرایشی و بهداشتی و اماکن عمومی اشتغال دارند به عنوان یک عامل مهار کننده و وسیله ای برای پیشگیری و جلوگیری از آلودگی های احتمالی موظفند کارت معاینه پزشکی معتبر که منحصراً از طرف مراکز بهداشت شهرستان یا مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی وابسته به وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی صادر خواهد شد داشته باشند .
در همین راستا و به جهت پیشگیری از بروز بیماریها و به منظور ارتقاء سطح سلامت جامعه رعایت این نکته در کلیه وزارتخانه ، سازمانها ،‌موسسات ضروری بوده و نیروهای خدماتی که به نوعی در امر تهیه و توزیع مواد غذایی دخالت دارند مانند افرادی که در آبدارخانه‌ها ، بوفه های فروش مواد غذایی و رستورانها و سلف سرویسهای ادارات و واحدهای تابعه شاغل می باشند باید با هماهنگی مراکز بهداشت شهرستانها یا مراکز بهداشتی درمانی منطقه خود ، کارت معاینه پزشکی دریافت نموده از به کارگیری افرادی که در امر نظافت فعالیت دارند در امور توزیع و تهیه مواد غذایی و چای اکیداً خودداری نمایند. بدیهی است در صورت مشاهده هر گونه موارد تخلف بهداشتی ، مقررات مربوطه اعمال خواهد شد .
منبع نامه شماره ۳۹۸۲۴۲- ۲۶/۱۱/۸۵ وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی