کشاورزی - صفحه 4 از 8 - پایگاه دانلود رایگان کتاب | دانلود کتاب

هر یک از گیاهان برای داشتن رشد مطلوب نیاز به شرایط خاصی از نظر شدت نور ، دمای روزانه ، دمای شبانه ، میزان رطوبت نسبی هوا و رطوبت خاک دارند . برای تولید و پرورش تجاری گیاهان با کیفیت بالا و در تمام طول سال باید شرایط محیطی مطلوب به همراه کنترل عوامل خسارت زا نظیر باد ، طوفان های ویرانگر ، سرما و یخبندان و ….. از طریق ساختمانی بنام گلخانه هستیم که به عنوان محیط کنترل شده مطرح می گردد و با توجه به نیاز روزافزون بازار ، چه از نظر تولید گل و گیاهان زینتی و چه از نظر سبزیجات و صیفی جات خارج از فصل این روش تولید امروزه به یکی از ….

مو vitaceaeـ تیره
   
vitis vinifera Lنام لاتین

نام انگلیسی grape vine

نام فارسی درخت انگور-مو
   
انگور یکی از میوه هایی است که از زمانهای بسیار قدیم مورد استفاده قرار میگرفته است.به طور کلی ۲نظریه متفاوت در مورد انگور وجود دارد،عده ای معتقدند که حتی پیش از پیدایش غلات مورد استفاده بشر قرار گرفته است.عده ای دیگر دیرینگی انگور را در حدود ۶تا۷هزارسال تخمین میزنند…..

مکانیزاسیون کشاورزی مجموعه ای از علوم و فنون کاربردی است که مطالعه، شناخت و به کارگیری انواع مختلف ماشین و ابزار نیروی محرک، در مراحل مختلف تولید و در فرآوری محصولات کشاورزی را شامل می شود.
به عبارت دیگر مکانیزاسیون، استفاده از وسایل و ادوات مکانیکی و به عبارت کلی تر استفاده از تکنولوژی روز در کشاورزی برای افزایش بهره وری با رعایت تمام جوانب می باشد. …..

    
این گیاه گونه ای از گیاهان جنس CESTRUM از خانواده گوجه فرنگی ها SALONACEES میباشد .
محل اصلی و اولیه آنرا آمریکای جنوبی و مرکزی و جزایر آنتیل می دانند .
و در این جنس حدود ۲۰۰ گونه درختچه دائمی و همیشه سبز وجود دارد .
برگهای این گیاهان عموما ساده وبیضی شکل واطراف برگها صاف و صیقلی میباشد.
اگر برگ این گیاهان را در بین انگشتان بفشارند ( له کنند) بوی بسیار نامطبوعی به مشام میرسد .
گلهای این گیاهان خیلی کوچک و لوله ای یا قیفی شکل میباشد و بصورت خوشه ای در سر شاخه ها قرار دارند .
رنگ گلها در انواع گوناگون متفاوت است و به رنگهای سفید – سبز- زرد- قرمز- بنفش تیره دیده میشوند .
بعض از انواع آن دارای گلهای معطر در شب هستند .
پس از خشک شدن و ریختن گلها بجای آن میوه های تمشک مانند ریز و گردی ظاهر میشود .
● طرز کاشت و پرورش :
رشد این گیاهان نامنظم و نامرتب است و شاخه ها بطور نامنظم به اطراف میرویند .
بمنظورمنظم کردن و شکل دادن به گیاه ، هرسال پس از پایان گلریزان میتوان ساقه های قدیمی را هرس نمود .
در نقاطی که هوا زیاد سرد نمی شود می توان این گیاهان را در فضای آزاد و در محل آفتابگیر کاشت .ولی در نقاطی که هوا خیلی سرد میشود بهتر است آنها را به داخل گلخانه منتقل سازند و یا در کنار دیوارآفتاب گیر بکارند . آبیاری مرتب این گیاهان در تابستان ضرورت دارد .
● روش تکثیر :
به دو طریق صورت می گیرد
۱) تکثیر وسیله بذر .
۲) تکثیر به روش قلمه زدن .
گیاه محبوبه شب یا (یاس شب) این درختچه از کشور شیلی به نقاط دیگر جهان منتقل شده است . درختچه ای است که ارتفاع آن تا ۳ متر می رسد . برگهایش دارای بوی زنند ه و نامطبوع میباشد . این گیاه در نقاطی که هوا ملایم است ، در تمام مدت سال گل می دهد . گلها به رنگ زرد و سبز می باشند( بدینمعنی که قسمت شیپوری گل زرد است و همانطور که بسمت انتهای لوله قیفی مانند میرود برنگ سبز ملایم تبدیل میشود .)
و با شروع شب و تاریک شدن هوا بوی عطرمطبوعی از آنها به مشام میرسد . زمانیکه گلریزان خاتمه یافت ، بجای گلها دانه های گرد کوچکی که میوه درختچه میباشد ظاهر می شود . میوه و برگ این گیاه دارای مواد سمی می باشد . در نقاطی که هوا ملایم و مرطوب باشد بذر این گیاه در زمین ریخته و پراکنده میشود و تولید نهالهای جدید می کند .
همچنین از پاجوش ها نهالهای تازه ظاهر میشود . ریشه این گیاه خیلی قوی و استوار است .
● خاک مناسب :
برای رشد این گیاه استفاده از خاک نرم و مرغوب ضرورت دارد .
     
 
 

 نحوه کشت :
پس از انتخاب بذر باید فکر نحوه کشت باشیم به طور کلی در مقابل ما دو راه برای کشت بذر قرار دارد. یکی کشت مستقیم و کشت به صورت خزانه که از این دو راه به خاطر صرفه جویی در استفاده از امکانات گلخانه ای و مراقبت بیشتر و بهتر تا جوانه زدن از کشت در خزانه بهره گیری کرد.
برای کشت مستقیم زمین باید رطوبت کافی داشته و به اصطلاح گاورو باشد و بهتر است زیر و روی بذر به مقدار مورد نیاز بیته موس ریخته شود.
بهترین خاک برای کشت در گلدانهای نشاء ماده ای طبیعی به نام بیته موس می باشد که در بازار انواع خارجی و ایرانی آن یافت می شود.
اگر محل قرار گرفتن سینی نشاء دارای نور و رطوبت کافی وجود داشته باشد پس از ۴ تا ۸ روز بذر جوانه می زند و چنانچه شرایط مناسب نبوده و عوامل نور و گرما و رطوبت به صورت دلخواه نباشد اولا در زمان جوانه زنی تاخیر ایجاد می شود و ثانیا در جریان رشد گیاه نیز اختلالاتی پدیدار خواهد شد.
توصیه می شود این نوع بذرها را به علت گرانی آنها ۴۸ساعت قبل از کاشت در زمین و یا گلدان در یک پارچه نخی و یا پنبه ای نگهداری کرد.
باید دقت کرد قبل از این کار بذرها ابتدا در آب ولرم خیسانده شوند از طرفی باید مراقبت های لازم را به عمل آورد تا گیاه جوان بدون آفت و بیماری به زمین منتقل شود.

● انتقال نشاء به زمین اصلی:
وقتی بذرها سبز شدند و رشد کافی نمودند باید آنها را به زمین گلخانه منتقل کنیم.
بدین منظور حفره هایی که با فاصله معین و بر اساس تراکم بوته در متر مربع محاسبه شده است بر روی بسترها تعبیه می کنیم که دقیقا به اندازه حجم خاک گلدانهای سینی نشاءمی باشد.
آنگاه با احتیاط کامل نشاء را همراه با خاک گلدان از گلدانها جدا کرده و در حفره ها قرار می دهیم.در اینجا باید مراقب باشیم تا به ریشه ها آسیبی وارد نیاید.
بعد از انتقال نشاء به زمین آبیاری را شروع می کنیم .
به یاد داشته باشیم مدت قرار گرفتن نشاء در گلدان نباید از حد معمول تجاوز کند زیرا در این صورت است که ریشه به علت حجم کم خاک دچار مشکل شده و از رشد طبیعی باز می ماند.

● آموزش پرورش خیار گلخانه ای(درختی) :
اسکلت بخشی از گلخانه است که پوشش پلاستیکی یا شیشه ای را نگه میدارد. اسکلت گلخانه باید محکم و سبک بود و در عین حال ارزان و با دوام باشد و تا حد امکان سایه کمتری داشته باشد. در حال حاضر اسکلت گلاخنه را بیشتر با آهن گالوانیزه و یا آلومینیم می سازند و در بعضی موارد از چوب هم استفاده میشود که هم ارزانتر است و هم ساخت آن آسانتر است، ولی این اسکلتها زود می پوسند و در ضمن برای استحکام بیشتر باید از قطعات چوبی ضخیمتری استفاده کرد که این امر سبب کاهش نفوذ نور آفتاب بداخل گلخانه می گردد.
در حال حاضر دو نوع گلخانه رواج دارد:
۱) گلخانه دو طرفه
۲) گلخانه کوآنست
در گلخانه های دو طرفه دیوارهای جانبی عمودی هستند و سقف آنها حالت مثلثی دارد. در گلخانه کوآنست از کمانهای لوله ای یا چوبی (بیشتر لوله های فولادی) استفاده می شود در این روش کمانها را که دارای قوسی حدود ۱۸۰° هستند بموازات هم و بفواصل مشخص (۱.۵-۳.۵ m) در زمین فرو می کنند و کمانها بوسیله تیرهای افقی که در امتداد طولی گلخانه قرار دارند بهم اتصال می یابند و مستحکم می شوند. فاصله تیرهای افقی که بطور موازی در روی کمانها قرار گرفته و اولین کمان را به آخرین کمان وصل می کنند، ۱۰۰-۱۵۰ cm است. به این ترتیب یک فضای درونی بزرگ و واحد بوجود می آید. برای پوشاندن گلخانه کوآنست معمولاً از پلاستیک استفاده می کنند. بدین منظور در فواصل بین لوله های افقی و بفاصله ۲۵-۳۰cm سیمهای گالوانیزه به موازات لوله های افقی نصب می کنند که برای پوشش پلاستیکی سطح مناسبی بوجود می آورند و پس از پوشاندن گلخانه با پلاستیک تعدادی از همین سیمها روی پوشش پلاستیکی نصب می شوند تا پوشش گلخانه مستحکم تر شود.

 
در هنگام ساخت گلخانه باید نکات زیر را در نظر گرفت:
۱) اگر سطح گلخانه خیلی وسیع باشد کنترل درجه حرارت و تهویه آن مشکل می باشد. لذا بهتر است سطح کشت در واحدهای کوچک و جداگانه ۳۰۰-۵۰۰ m۲ تفسیم شود.
۲) ارتفاع داربستی که بوته های خیار به آن بسته می شود حدودm ۲ است. بنابراین ارتفاع دیواره های جانبی گلخانه باید حداقل ۲ m باشد
۳) شیب سقف باید به اندازه ای باشد که استحکام کافی داشته باشد و آب باران و برف را روی خود نگه ندارد. از طرفی اگر ارتفاع خیلی باشد فضای اضافه گلخانه بیشتر شده و هزینه گرم کردن آن افزایش می یابد. لذا شیب را باید حدود ۲۵-۳۰% گرفت. البته در گلخانه کوآنست بدلیل انحنای سقف این مشکل تا حدود زیادی رفع می شود.
۴) در بعضی مواقع لازم است که هوای گلخانه را خارج کنیم و چون هوای گرم سبک است و معمولاً زیر سقف می ایستد بهتر است در سقف گلخانه دریچه هایی تعبیه شود که در مواقع لازم این دریچه ها باز شده و هوای گرم خارج شود. در گلخانه های کوآنست باز و بسته کردن این دریچه ها مشکل است. لذا در دیواره های جانبی گلخانه و به فاصله ۱-۱.۵ m از سطح زمین دریچه هایی را جاسازی می کنند و در مواقع لزوم آنها را باز می کنند. در ضمن در دو انتهای گلخانه و در نزدیکی سقف دو پنکه (فن) قرار می دهند که هوای گرم زیر سقف را خارج کنند.
۵) برای اینکه در هنگام ورود به گلخانه با باز کردن در ورودی هوای گلخانه بطور ناگهانی عوض نشود بعد از در ورودی یک اتاقک کوچک تعبیه می شود که ابتدا وارد این اتاقک می شویم و سپس به در اصلی گلخانه می رسیم و با باز کردن آن وارد فضای گلخانه می شویم.
۶) در محاسبات گلخانه ها معمولاً وزن برف را در نظر نمی گیرند. چون برف در اثر گرمای گلخانه آب می شود. ولی در مناطقی که خطر ریزش برف سنگین وجود دارد باید پس از بارش گلخانه را گرم کنیم این برف سریعاً آب شود. در غیر اینصورت و بخصوص در گلخانه های دوطرفه خطر خوابیدن سقف وجود دارد.
۷) معمولاً گلخانه های دو طرفه که دارای دیواره های جانبی عمودی هستند در برابر باد به شکل مانع عمل می کنند و لذا بادهای شدید به آن خسارت میزنند. ولی گلخانه های کوآنست به دلیل قوسی شکل بودن جریان باد را ملایم می کنند. به علاوه گلخانه های کوآنست به دلیل انحنایی که دارند برف و باران را روی خود نگه نمی دارند و آب را به راحتی جاری می کنند. لذا در بیشتر نقاط جهان استفاده از گلخانه های کوآنست عمومیت بیشتری یافته است.

● خاک مناسب برای خیار درختی:
خاک مورد استفاده در گلخانه های کشت خیار بایستی دارای بافت سبک (Sandy loam) بوده و از نفوذپذیری خوبی برخوردار باشد. این نوع خاک هر چه از نظر داشتن هوموس تقویت گردد کاشت خیار در آن دارای عملکرد بهتری خواهد بود. تقویت خاکهای سبک را می توان با کودهای حیوانی تامین نمود.
اگر خاک قابل استفاده کمی سنگین باشد می توان با اضافه کردن مقداری شن شسته عاری از آهک و گچ به همراه کمپوست بطوریکه از نظر مصرف میزان مورد نیاز جنبه اقتصادی جنبه اقتصادی داشته باشد آنرا اصلاح نمود. همچنین در صورت نفوذپذیری کم آب یا زه دار بودن خاک می توان از لوله های مشبک پلی اتیلن و نصب در زیر پشته های خاک نیز استفاده نمود. این روش میتواند زهکشی لازم را برای خاک تامین نماید. خاکهای نسبتاً سنگین و یا خاکهایی که دارای نمک زیاد باشند اصلاً مناسب نمی باشند زیرا تهویه، آبشویی و ضدعفونی اینگونه خاکها بسیار مشکل می باشد و مطمئناً به رشد ریشه نیز صدمه می زند.تجربه خیارکاری در خاکهای سبک بیابانی (سرخه) که املاح آهکی و گچی در حداقل باشد و درصد شن آن بیش از ۵۰% باشد نشان داده است که اینگونه خاکها بهترین بسترها بوده و در آن محصول خوبی تولید شده است. در انتخاب بسترهای خاکی چنانچه بستر زیرین (بیش از عمق ۲۵ cm) آنها سخت و غیرقابل نفوذ باشد بایشتی با استفاده از زیرشکنهای مناسب این لایه شکسته شود و یا از کاشت خیار صرفنظر نمود.
PH مناسب بستر خاکی۶.۵-۷.۵ و EC کمتر از ۳۰۰۰µmos/cm (۳ دسی زیمنز بر متر) می باشد. قابلیت جذب عناصر به وسیله PH بستر محیط ریشه تعیین و مشخص می شود. در PH پائین نسبت عناصر قابل جذب و محلول آهن، منگنز و آلومنیوم بیشتر بوده و در نتیجه همه آنها باعث تثبیت و غیر قابل استفاده شدن فسفر می شود.همچنین میزان کلسیم، منیزیم، گوگرد و ملیبدن قابل استفاده نیز در PH پائین کاهش می یابد. از طرفی مقدار فسفر، آهن، منگنز، روی،مس و بر در PH بالا محدود می شود.

دردسامبر ۱۹۷۸ زمانی که نمایندگان ۲۰ کشورجهان درموسسه استاندار بین المللی(ISO ) گرد هم آمدند تا استاندرادهای بین المللی لازم را برای زعفران تعیین کنند، ایران به عنوان بزرگترین تولید کننده وصادر کننده زعفران دراین اجلاس نماینده ای نداشت. وبه این گونه بود که رژیم سابق ایران نتوانست حتی زیبا ترین فرصت را برای حضور دریک عرصه بین اللملی کوتاه مدت بدست آورد ودرنتیجه درآن دسامبر غم انگیز نمایندگان کشورهایی چون برزیل، بلغارستان، مصر، قبرس، چکسلواکی، اتیوپی، فرانسه، مجارستان، هندوستان، فلسطین، کنیا، لهستان ، رومانی، انگلیس وایرلند شمالی دور هم  نشستند وبی آنکه عطر وطعم ورنگ وتوانایی های غذایی این گیاه شرقی را از زبان زعفران کاران ایران بشنوند ونمونه های آن را بررسی کنند وبه تدوین یک استاندارد دست وپاشکسته برای این گیاه شگفت انگیز ایرانی پرداختند.
هنوز هم کسی گناه یاجرم احتمالی این قصور برای نرسیدن نام زعفران ایران به عرصه های                   بین اللملی رابعداز گذشت قریب به سه دهه به گردن نگرفته است واین درحالی است که مشاهده می شود زعفران با کیفیت ایران به نقاطی از دنیا مثل اسپانیا صادر می شودواز آنجا به عنوان یک کالای مرغوب غذایی ودربسته بندی هایی که توسط اسپانیایی هاانجام می شود وبه عنوان یک           ‹‹کالای اسپانیایی›› به بازارهای بین اللملی روانه می شود.آیا این موضوع غم انگیز و                         دردآور نیست ؟!
با این حال نمایندگان کشورهای یادشده درآن دسامبر زعفرانی درموسسه ISO گرد هم آمدند وبا اکثریت آراء فرمول ها ونشانه هایی که یک زعفران درجه یک تادرجه چهار باید داشته باشد تعیین کردند، بی آنکه به این مهم توجه کنند که آیا این نشانه های تعیین شده از سوی استاندارد ISO منطبق با زعفران تولید شده درایران به عنوان بزرگ ترین قطب زعفران جهان است یا نه؟
آنها نام این استاندارد را ۳۶۳۴ ISO گذاشتند وتولید کنندگان وصادر کنندگان را ملزم به رعایت استاندارد یاد شده کردند. ازآن پس هرزعفران کاروتولیدکننده وصادر کننده زعفران مسمم شد که محصول خود را به یکی از چهاردرجه تعیین شده ازسوی موسسه ISO برساند ، اما چه سود؟ درصورت رسیدن به این درجات هم بازنام زعفران ایران درجایی مطرح نخواهد شدزیرا            اسپانیایی های فرصت طلب این محصول را با نام خودبه مشتریان ارائه می دهند ودراین خیانت آنها، برخی ازصادر کنندگان زعفران خودمان هم نقش مهمی را بازی می کنند. براساس استاندارد موسوم به ۳۶۳۴ ISO هرگیاه زعفران بدست آمده باید ویژگی های تعیین شده دراین استاندارد را شامل عطر، طعم، رنگ، درصد جرمی بقایای گل، درصد جرمی مواد خارجی، رطوبت، خاکسترگل، خاکستر محلول دراسید، حلالیت درآب سرد، ازت تام، وفیبرخام وفیبرنور را دارا باشد. آزمایش ها برای بدست آوردن میزان استانداردهای یک گیاه زعفران از طریق دستگاهی موسوم به اسپکتر وفوتومتر درطول موج های ۲۵۷ نانومتر تا ۳۳۰ نانومتر و۴۴۰ نانومتر براساس جذب محلول رنگی مقدار عطر، طعم ورنگ دهی زعفران که مربوط به اجزای ساغرانال (عطرزعفران)، پیکروکروسین (طعم تلخ زعفران) وکروسین(رنگ زعفران) انجام می شودودرنتیجه آزمایش های متعدد وفرآیند بدست آمده که توسط محلول سازی واستخراج اجزای فوق انجام         می شود، زعفران ازدرجه یک تا درجه چهار تقسیم بندی می شود.
گذشته از ارزشیابی های بین اللملی ، درکشورمان استانداردهای شماره ۱- ۲۵۹ و ۲-۲۵۹ به این گیاه شگفت وناشناخته ایرانی اختصاص داردوکارشناسان موسسه استانداردوتحقیقات صنعتی ایران تعاریف واصطلاحات خاص خودمان را برای زعفران طراحی کرده اند.
زعفران، طلای قرمز …
و اما زعفران، این طلای قرمز که به آسانی در دست پر پر می شود چیست؟ این گیاه قرمز شرقی را از خانواده زنبقی ها بر می شمارند که دارای گلهای زیبای بنفش رنگ و کلاله هایی به رنگ قرمز و قیفی شکل است. کلاله سه شاخه رنگین، دارای رایحه ای دل انگیز است و مصارف خوراکی، دارویی و رنگی دارد که آنچه به نام زعفران در دسترس عموم قرار دارد و معروف است، همین بخش کلاله آن است.
زعفران کاران زحمتکش برای تهیه یک کیلوگرم زعفران باید ۵۰۰ هزار گل زعفران را از زمین و توسط دست، تک تک و به آرامی و در صبح های سرد پاییزی، آن زمان که هوا گرگ و میش است و هنوز آفتاب به طور کامل پهن نشده است، برداشت کنند و برداشت به این شیوه نیزبه گرانبها تر شدن زعفران، این گیاه ظریف و ترد کمک شایان توجه کرده است زیرا نیروی ذبده این کار را در هر نقطه  و شرایطی به سختی می توان یافت و این گیاه ترد و شکننده علی رغم مقاوم بودن نیازمند حفظ و نگهداری در برابرآفات و امراز خاص و نیز جوندگان و علف خواران است. گرچه کارشناسان زعفران معتقدند که عواملی چون زمستانهای سرد و تابستانهای گرم و خشک برروی زندگی  این ترد شکننده تأثیر چندانی ندارد. با این حال زعفران کاران باید همیشه در خاطر داشته باشند که در زمستانهای سرد، برگهای زعفران دچار سرمازدگی شده و زرد رنگ می شوند، گرچه این نوع سرمازدگی پیازهای زعفران را از بین نمی برد اما منجر به ضعیف شدن پیازها و کاهش میزان بازدهی بعدی می گردد و بعد از رفع سرمای زمستانی مقداری کود حیوانی پوسیده بعد از سبز شدن گیاه در بین بوته ها پاشیده می شود تا خطر سرمازدگی برگها تا حدودی مرتفع شود.زعفران کاران همچنین باید به یاد داشته باشند که یخبندانهای شدید و آبیاری بی هنگام هم سبب سرمازدگی زعفران می شود.
کشت زعفران
کارشناسان زعفران معتقدند که کشت صحیح زعفران قطعاً تأثیر بسزایی در کیفیت محصول نهایی دارد و انتخاب زمین، خاک، آب و هوا،  زمان کشت، نوع و مقدار پیاز، ژرفای کاشت و روش کاشت از عواملی هستند که می توانند درکاشت صحیح زعفران نقش اساسی داشته باشند.
پیاز زعفران معمولاً بین ۵ تا ۷ سال درزمین باقی می ماند، آن هم درزمینی که باید دارای خاک سبک یا ترکیبی ازشن ورس باشد تا پیاز زعفران بتواند دراین مدت علاوه برتأمین مواد غذایی درمقابل شرایط خاص منطقه نیزمقاومت کند. امروزه زعفران کاران برای رشد ونمو مناسب                     کاشته های خود ونیز بدست آوردن یک محصول مرغوب ومطلوب از اراضی حاصلخیز وزه کشی شده بدون درخت با خاک آهک دار کهpH آن بین ۷ تا ۸ باشد استفاده می کنند ومعتقدند که تجربه نشان داده است که اراضی دارای قلوه سنگ، علف های هرزومواد آلی واسیدی برای کشت زعفران مناسب ومقرون به صرفه نیست.
آب وهوای مناسب برای زعفران
ابواب دهلوی یک زعفران کار حرفه ای درشهرستان قائنات است که روزگار خود را از این راه                  می گذراند. او می گوید:
ما می دانیم که زعفران یک گیاه نیمه گرمسیری است، پس باید درمناطقی کشت شود که         زمستان های ملایم وتابستان های گرم وخشک دارد. اومعتقد است که مقاومت زعفران درمقابل سرما زیاد است اما چون دوران رشد آن با پاییز، زمستان واوایل بهار همراه است ، طبیعتاً درایام یادشده به هوای نسبتاً معتدلی نیاز دارد. البته باید بخاطر داشت که وقتی زعفران ها درتابستان               می خوابندنباید روی آنها بارندگی انجام شود ویا آبیاری کرد وشاید به همین دلیل است که زعفران درمناطق گیلان ومازندران ومناطق جنوبی کشور قابل کشت نیست.
زمان زعفران کاری
مرکز پژوهش های صنعتی استان خراسان بهترین زمان را برای کشت زعفران خرداد ماه هر سال را پیشنهاد می کند وکارشناسان وزعفران کاران نیزمعتقدند که کاشتن پیاز زعفران درتیر ماه واوایل مرداد احتراز شود، زیرادراین فاصله هوا وزمین بسیار گرم بوده ودرصد رطوبتی هوا بسیار کم است واحتمال آن می رود که رطوبت پیاز ها به هنگام جابجایی وکشت ، از دست برود وبه آنها صدماتی وارد شود.
نوع ومقدار پیاز زعفران
پیاز زعفران را می توان به یک پیاز کوچک که به اندازه یک فندق یا یک گردو است تشبیه کرد که وزنی حدود ۱۰ گرم دارد. این پیازها باید برای کشت بدون زخم وخراشیدگی وعاری از هرنوع بیماری باشند. زعفران کاران خراسان قبل از کاشت پیازها درخاک با انواع سموم قارچ کشی ، پیازهای آماده کشت را ضدعفونی می کنند وبه میزان ۳ تا ۱۰ تن آن را دریک هکتار کشت             می کنند. فاصله هرپیاز زعفران با پیازبعدی معمولاً باید بین ۲۵ تا ۳۰ سانتی متر باشد.
ژرفای کاشت
معمولاً برای کاشت یک پیاز ژرفای چاله ها باید بین ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر باشد وبه همین میزان باید روی پیاز خاک ریخته شود.که درزمستان ها از سرما ویخبندان ودرتابستانها از گرما زدگی                مصون بماند.
داشت زعفران
بعداز کاشت نوبت داشت می رسد، درمورد زعفران هم نیز چنین است. با این تفاوت که پیازهای خفته درزیرخاک هم مثل خود گل زعفران نیازمند مراقبت های ویژه اند، پس زعفران کاران         نمی توانند پس از فروگذاشتن پیازها درخاک مزرعه، آنها را رها کنند ودرپی استراحت خودشان بروند. آنها باید مواظب باشند که حیوانات اهلی وگله های گوسفند محلی پایشان به این مزرعه ها نرسد، آبیاری خاصی روی آنها نشود سله کشی وعلف های هرزآن به موقع انجام شود. کوددهی ودفع آفات وامراض گیاهی به موقع باشد واز سوی دیگر باید مواظب خرگوش های زیرخاک بودکه به پیازهای زیرخاک صدمه نزنند، پس به این دلیل است که معمولاً زعفران کاران یک حصار به ارتفاع حدود یک متردور مزرعه خود ایجاد می کنند وبالای حصار را با شاخه های خاردار می پوشانند.
آبرسانی به زعفران
‹‹ بسارآب››،‹‹ زائیچ آب››،‹‹ کولش آب››،‹‹ زرد آب›› نام هایی هستند که زعفران کاران روی دوره های آب دهی زعفران گذاشته اند.
به گفته آنان بسارآب یعنی آب دادن بعد از شیار وشخم، زائیچ آب یعنی آب دادن بعد از زایمان وگل دهی، کولش آب یعنی آب دادن بعد از ووجین وپخش کود شیمیایی وزرد آب یعنی آخرین آبی که به زعفران می دهند.
دربسیاری از نقاط استان خراسان با توجه به وضعیت آب وهوایی، دوره آبیاری از اواسط مهر ماه تا نیمه آبان ماه طول می کشد وآبیاری پیش ازموعد به رشد سبزینه گیاه لطمه وارد می کند ونیز آبیاری بعد از موعد ممکن است باعث یخ زدگی گل های زعفران یا فاسد شدن آن به دلیل روبرویی بافصل یخبندان شود.
اما گل دهی زعفران تا حدودی منوط به آب اولیه است وبرای جلوگیری از هم زمانی گل دهی باقطعات وایجاد اشکال دربرداشت آنها، آب اول را دربین قطعات با فاصله چند روزی تقسیم               می کنند تادوران اوج گل دهی قطعات با یکدیگر هم زمان نشود.وشاید به این دلیل است که آبیاری اول مزارع زعفران حائز اهمیت بیشتری است ونقاط زمین بایدبطور یکنواخت آب بخورد تا گلهای یک قطعه بطور هم زمان با یکدیگر پدیدار شود.
دراولین قسمت این گزارش برایتان نوشتیم که چگونه در سازمان استاندارد جهانی ISO ، درغیاب نماینده ایران به عنوان بزرگترین قطب تولید کننده زعفران جهان نسبت به تدوین استانداردهای زعفران اقدام شد وپس از آن شمارا با کاشت وداشت وآبیاری زعفران آشنا کردیم، دراین بخش درنظر داریم از وجوه کمتر شناخته شده زعفران نیز برایتان نکاتی را بنویسیم:
تاریخ زعفران
اگرچه امروزه کشت زعفران درنواحی ماوراء النهر وخراسان متداول است ، اما باید به یاد داشته باشیم که نخستن زعفران کاران درهمدان، نهاوند، بروجرد وکرمانشاه درعهد مادها به این مشغله      می پرداختند وبعداز آن دامنه کشت آن تا شهر قم، ری، اصفهان وبرخی ازمناطق ساحلی دریای مازندران واستان فارس گسترش یافت.شما در سفر به مناطق مرکزی و جنوبی استان خراسان به خصوص در مناطق قاینات، گناباد، بیرجنند، بجستان، تربت حیدریه، کاشمر، خواف و فردوس          می توانیم مزارع امروزی کشت زعفران را تماشا کنیم، مزارعی که شکل ظاهری کشت آن باشکل ستنی اش در قرن های گذشته تفاوت چندانی نکرده است. محمد حسن ابریشمی نویسنده کتاب ارزشمند ‹‹شناخت زعفران ایران›› زعفران را یک گیاه اصیل ایرانی قلمداد کرده و خاطر نشان        می سازد که در زمان حکومت مادها، دامنه کوه های الوند در همدان و حوالی آن محل اصلی کشت زعفران بوده است و ایرانیان را نخستین قومی ذکر می کند که این گیاه ارزشمند را شناخته و به کشت و پرورش آن همت گمارده اند.
در نوشته های همین نویسنده ذکر شده است که زعفران از دیرباز  در مناطقی چون قم، اصفهان، فارس و جنوب خراسان کشت می شده و در جنوب خراسان دارای سابقه ای ۷۰۰ ساله است. بر اساس نوشته این محقق در عصر هخامنشیان، داریوش شخصاً به کشت و کار گیاهان علاقه مند بوده است و در آن زمان کیمیا گری و داروسازی ترقی زیاد کرده بود و از آن جمله معجونی برای رفع خستگی بزرگان می ساختند که از زعفران و هل و دارچین با خواص مفرح و تقویت کننده تهیه شده بود.
در دوره پارتها ایران از نظر اقتصادی رابطه خود را با کشورهای بابل، سوریه و فلسطین تقویت نمود و زعفران را به این کشورها صادر کرد، همچنین زنان خوش پوش پارتی، معجونی از نوعی شیره گیاهی را همراه با چربی تن شیر و زعفران و شراب و خرما تهیه کرده و برای آرایش استفاده           می نمودند. در دوره ساسانیان از زعفران علاوه بر مصارف خوراکی و درمانی و آرایشی، در رنگرزی ابریشم و پارچه و الیاف استفاده می شده است و نیز در تهیه کاغذهای رنگین و نامه های درباری برای مکاتبات خصوصی  نقش بسزایی داشته است. پس از ظهور اسلامدر ایران نیز امرای اسلامی به خصوص عباسیان از زعفران در خوراکی ها و مصارف دارویی و نیز برای خزاب نمودن محاسن و رنگ کردن موهایشان استفاده می کردند و در حمله مغول ها به ایران، چینی ها دریافتند که زعفران چه گیاه ارزشمندی است و پس از آن کشت زعفران در چین متداول شد.
جغرافیای زعفران در ایران
در گذشته ایالات موصون به جبال، فارس، طبرستان، خراسان و سیستان در کشورمان به کشت زعفران اختصاص داشته است. ایالت جبال در گذشته هالی دور شامل قم، چاسب، اصفهان، همدان، بروجرد، روداور، نهاوند، اروندکوه، کرمانشاه و ملک ری بوده و در ایالات خراسان مناطقی چون قهستان، قاین، بیرجند، زوزون، خواف و در ایالت طبرستان (مازندران) در ایالت غربی دریای مازندران (کشور آذرباییجان فعلی) و ایالت جنوبی دریای مازندران (طبرستان) کشت زعفران رواج داشته است و شهرهایی در این ناحیه که در دوران قاجاریه  به اشتغال روسها درآمد شامل می شود. شهرهایی چون قبادیان، جغانیان، شگرد، سربند، شیروان وباکو نیز محل کشت زعفران بوده است و در ایالت فارس شهرهایی چون کهکیلویه، شعب برات،شیراز و اصطهبانات و نیز در ایالت سیستان نیز گروه زعفران کشت می شد. اما در حال حاضر در کشور ایران کشت زعفران به استانهای خراسان، فارس، یزد، کرمان، سمنان، مرکزی و اصفهان منحصر گردیده است و بیشترین سطح  زیر کشت آن که قریب به ۹۸ درصد را شامل می شود در استان خراسان موجود است.
 انواع زعفران
شاید تصور عمومی بر این باشد که زعفران فقط به یک شکل تهیه، کشت و تولید می شود، اما گیاه شناسان تا کنون ۲۱گونه زعفران زینتی و یک گونه زعفران زراعی را شناسایی کرده اند. دکتر صادق مبینی در جلد اول کتاب موصون به ‹‹رستنی های ایران›› اسامی ۱۱ گونه زعفران را به شرح زیر آورده است.
۱- زعفران زرد یا آلمه. محل رویش: در پارک جنگلی گلستان در شمال شرقی گرگان.
۲- زعفران بنفش. محل رویش: خراسان. غرب بجنورد و شمال غربی قوچان.
۳- زعفران سفید محل رویش. شمال گرگان و مناطق کوهستانی مرند ارومیه.
۴- زعفران خزر. محل رویش: فرح آباد، ساری، آمل، البرز و سفید رودرشت.
۵- زعفران زیبا. محل رویش: تنکابن، رستم آباد، چوته (شمال).
۶- زعفران زاگرس. محل رویش: تپه های سنگی و دشت های منطقه زاگرس.
۷- زعفران زاگرس کلاله قرمز. محل رویش: زاگرس گلپایگان.
۸- زعفران گیلان. محل رویش: اسالم، خلخال.
۹- زعفران کوهستانی آلاتاویکوس. محل رویش: کوه های تین شان در چین.
۱۰- زعفران کوهستانی کرل کوی ای. محل رویش: شمال شرق ایران، فیض آباد افغانستان، چترال پاکستان و تاشکند.
۱۱- زعفران مزروعی. محل رویش : مناطق مرکزی و جنوبی خراسان و کشورهایی مانند اسپانیا، هلند و کشمیر که موضوع گزارش ما نیز مربوط به همین نوع زعفرانی می شود.