نظام آموزش عالی
سیاستهای آموزشی
مطابق قانون مصوب۲۶ ژانویه ۱۹۸۴ویژه آموزش  عالی،از دانشگاه ها ومراکز آموزش عالی کشور، تحت عنوان مراکز عمومی‌آموزشی  با ویژگیهای علمی،فرهنگی وحرفه ای یاد می‌گردد. رشته‌های مختلفی در دانشگاههای کشور ارائه می‌گردد که هر یک در واحدهای آموزشی وتحقیقاتی جداگانه ای بر رشته‌های خاص آموزشی متمرکز شده و اهداف عمومی‌خاصی را دنبال می‌نمایند. دانشگاههای کشور فرانسه، برموسسات،کالج ها، دپارتمانها، کتابخانه ها و مراکز تحقیقاتی که توسط شورای نظارت دانشگاه ها نظارت وبررسی می‌گردند، مشتمل می‌گردد. هر بخش از دانشگاه‌های کشور از اساسنامه وساختار خاص برخوردار می‌باشد.
ارائه طرح دولت محافظه کار ائتلافی فرانسه  که هدف سنتی و همیشگی جایگزینی  نظام آموزش عالی فرانسه که ریشه در عصر ناپلئون داشته  و اصل دسترسی همگانی  دانش آموزان  به دانشگاه ها  از بنیادهای اساسی آن محسوب می‌گردد، به کنار نهادن  مدل آنگلوساکسونی (روش‌های  رایج در کشور‌های انگلیسی زبان به ویژه امریکا) که از دانشگاه اساساً تحت عنوان جایگاهی برای اجرای پژوهش‌های علمی‌ یاد نموده و خواهان دسترسی محدود دانش آموزان به امکانات آموزشی می‌باشد، منجر گردیده است.
  اصلاحات مذکور، نخستین نتایج  فرایند رایزنی ملی محسوب می‌گردد که به پیشنهاد فرانسوابیرو وزیر آموزش دولت آلن ژوپه آغاز شده و هدف آن تدارک سند سیاست‌گذاری رسمی‌ مورد تأیید دولت در خصوص نظام  آموزش عالی فرانسه طی قرن بیستم می‌باشد.
در آن میان،عمده ‌‌‌ترین  اصلاحات مذکور با هدف کاهش نرخ افت تحصیلی دانش جویان طی  دوره۲ساله نخست تحصیل تنظیم گردیده است.در پایان‌ این دوره دیپلم مطالعات عمومی‌ به فارغ‌التحصیلان اعطا می‌گردد. اما در حال حاضر، تنها ۹۰ درصد از دانشجویان دانشگاههای کشور موفق به گذراندن دوره مذکور شده و از آن میان هم تنها تعداد یک نفر از هر ۴ نفر موفق به گذراندن دوره طی  مدت زمان مقرر دو ساله گردیده وسایرین به تجدید آموزش مبادرت نموده اند.
بر پایه سیاستهای جدید آموزشی ،دانشجویان از برنامه‌های آموزشی عمومی‌‌تری در نخستین نیم سال تحصیلی خود (Semestre) برخوردار می‌گردند  که آنها را برای ورود به یکی از هشت رده (Courses)فراگیر و اصلی آماده می‌نماید و این درحالیست که درحال حاضر دانشجویان، از بدو ورود به دانشگاه تحت گزینش تخصصی علمی قرار می گیرند.
در کشور فرانسه، آموزش عالی،همانند مقاطع آموزش ابتدایی و متوسطه، بصورت دوره ای سازماندهی می‌گردد. نخستین دوره بصورت تئوری بوده،مدت زمان۲سال بطول انجامیده و به کسب مدرکBEUG معادل با دیپلم آموزش عالی انگلستان منتهی می‌گردد. دومین دوره آموزشی نیز که مدت زمان۲ سال به طول می انجامد، در پایان نخستین  سال آموزش  به کسب مدرک کارشناسی ودر پایان دومین سال آموزش  به کسب مدرک کارشناسی ارشد منتهی می‌گردد. سومین دوره نیز،به دانشجویان منتخب کارشناسی ارشد اختصاص یافته و  به کسب مدارک عالی (راه گشای آموزش مقطع  دکتری) منتهی می‌گردد.
ساختار آموزشی
آموزش عالی درکشور فرانسه، مجموعه دانشگاه‌ها، انستیتوهای تخصصی و مدارس عالی را دربر می‌گیرد.طبق آخرین آمار بدست آمده، مجموعه فوق پذیرای تعداد۲۰۰/۲ هزار دانشجو و۷۰ مدرس می‌باشد.تعداد۸۴ دانشگاه و ۲۳۲ کالج در سراسر کشور فرانسه فعالیت دارند که از این تعداد ۱۴ دانشگاه و ۸۰۰ واحد آموزشی و پژوهشی در منطقه پاریس تمرکز یافته اند.
آموزش دانشگاهی در کشور فرانسه طی ۳ مرحله متوالی به علاقمندان ارائه می‌گردد:
ـ مرحله نخست آموزشی (آموزش۲ساله) دوره آموزش عمومی‌و جهت‌یابی است.گواهینامه عمومی‌تحصیلات دانشگاهی(DEUG) گزینش‌های بسیار زیادی را دربر می‌گیرد.
ـ مرحله دوم آموزشی (آموزش۲- ۱ساله)، دوره تعمیق وآموزش تخصصی است که آموزشهای عمومی‌و نهایی فنی و حرفه‌ای را به عنوان پیش‌فرض ارائه می‌نماید.مدرک اعطایی، مدرک کارشناسی یاکارشناسی ارشد بوده و مستلزم گذراندن آزمون کنکورعمومی‌است.
ـ مرحله سوم آموزشی (آموزش۵- ۱ ساله) که دوره عالی تخصصی و آموزشی- پژوهشی است.
ـ مرحله چهارم آموزشی (آموزش۲- ۱ ساله)که بر جهت‌گیری پژوهشیDEA و یا گذراندن دوره آموزش عالی تخصصی(DESS)منتهی می‌گردد.
ـ مرحله پنجم آموزشی( آموزش دانشگاهی و پژوهشی مدرک دکتری)
آندسته از شهروندان فرانسوی که به گذراندن موفقیت آمیز محورهای آموزشی اول و  دوم آموزش متوسطه نائل آیند، از حق ورود به مراکز آموزش عالی برخوردار می‌گردند.
این درحالیست که پذیرش دانشجویان دررشته‌های پزشکی و مهندسی دانشگاه‌های فرانسه عموما از طریق برگزاری آزمون کنکور صورت می‌گیرد. آموزش دانشگاهی درمراکز آموزش عالی فرانسه از۳ سیکل مجزا  برخوردار بوده و مجموع دوره‌های آموزشی طی سیکل اول و دوم  بر۴سال بالغ می‌گردد. لازم به ذکر است که دوره‌های آموزشی ۳ سیکل فوق رایگان می‌باشد.
زبان تدریس مراکز آموزش عالی کشورفرانسه، زبان فرانسه است.عمده شهرت دانشگاههای این کشور، بر رشته های حقوق و علوم سیاسی تمرکز یافته است.سال تحصیلی دانشگاه های فرانسه طی ماه های اکتبر و سپتامبر آغاز می‌گردد.اکثریت دانشگاه های فرانسه رایگان بوده کلیه متقاضیان ورود به مراکز آموزش عالی فرانسه ملزم به گذراندن دوره کالج زبان فرانسه به مدت یکسال و حضور درآزمون مهارتهای زبان فرانسه و ثبوت مهارتهای تحصیلی خود جهت ادامه تحصیلات به زبان فرانسه میباشند. آزمون ورودی دیگری نیز در ارتباط با رشته‌های تخصصی مورد نظر متقاضیان برگزار می‌گردد که با توجه به حد نصاب و نمرات متقاضیان، در قالب دوره‌های آموزش پیش دانشگاهی۳ ماهه تا۱ ساله از سوی  دانشگاه به آنان ارائه می گردد تا از لحاظ سطح معلومات ازتراز سطح اول دانشگاه برخوردار گردند.گفتنی است که آزمون زبان فرانسه هر ساله در سفارت فرانسه در محل اقامت متقاضیان و یا در کشور فرانسه برگزار می‌گردد. در صورت برخورداری از مدرکDALF، متقاضیان از گذراندن آزمون زبان معاف می گردند.
دوره‌های آموزش عالی درکشور فرانسه در دانشگاه ها، مدارس عالی مهندسی و دانشکده‌های هنرهای زیبا ارائه میگردد.افرادی می توانند به دانشگاه ها و موسسات فوق راه یابند که از دیپلم متوسطه Baccalaureate)Bac) برخوردار باشند.جهت ورود به مراکز آموزش عالی دولتی نظیر مدارس عالی دولتی (Nation ale Ecole) و موسسات تربیت نیروهای متخصص از داوطلبین آزمون تخصصی به عمل می‌آید. این در حالیست که شرط ورود به دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی برای داوطلبین خارجی(غیر بومی) قبولی در آزمون  ورودی سراسری زبان فرانسه است.
مطابق قانون مصوب۲۶ ژانویه۱۹۸۴موسوم به قانونSAVARY،آموزش عالی به عنوان سرویس عمومی تحصیلات تکمیلی به رسمیت شناخته شد.از جمله مهمترین وظایف مراکز آموزش عالی کشور فرانسه می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
– ارائه آموزش‌های مقدماتی وپیوسته  تکمیلی
ـ راهبری تحقیقات علمی‌وفنی و بهره گیری  از نتایج تحقیقات 
ـ اشاعه فرهنگ اطلاع رسانی علمی‌وفنی 
ـ ارتقاء  همکارهای بین المللی آموزشی 
  قانون فوق به تعریف وتبیین اصول اساسی وکاربردی آموزش  عالی تحت مسئولیت وزارت آموزش عالی وتحقیقات مبادرت نموده  واصول حاکم بر سازمان وعملکرد موسسات آموزش عالی، دانشگاهها، کالج‌ها و موسسات غیر دانشگاهی،کالج‌های تربیت مدرس، کالج‌های فرانسوی خارج از کشور و Grades ecoles را پایه‌ریزی می‌نماید. آموزش عالی درمحدوره بسیار وسیعی از موسسات ارائه می‌گردد. روندهای سازماندهی وپذیرش دانشجو بر حسب نوع موسسات  آموزشی متفاوت می‌باشد. از جمله مهمترین موسسات آموزش عالی کشورفرانسه می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود  :
– انشگاهها که در زمره مراکز عمومی‌آموزشی محسوب گردیده واز کلیه داوطلبین برخوردار از مدرکBaccalaureate که به گذراندن  دوره‌های کوتاه مدت یا دراز مدت تحصیلات تکمیلی علاقه‌مند باشند، پذیرش به عمل می‌آورد.
دانشگاههای کشور فرانسه ازتعداد زیادی دانشجو برخوردار بوده وبه ارائه برنامه‌های آموزشی متنوعی اعم از آموزشهای  تئوری یا عملی مبادرت می‌نمایند.
ـ کالج ها وموسسات عمومی‌یا خصوصی،همچنین به ارائه تحصیلات عالی فنی و حرفه ای تحت نظارت وزارت خانه ‌های مختلف مبادرت  می‌نمایند. از جمله  دوره‌های مختلف آموزشی کالج ها وموسسات عمومی‌یا خصوصی می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
ـ دوره‌های کوتاه  مدت فنی ، بازرگانی، پیراپزشکی و….
ـ دوره‌های دراز مدت که در مدت زمان۳ یا بیشتر از ۳ سال پس  از اتمام Baccalaureate به داوطلبین ارائه گردیده و  آموزش‌های پیشرفته ای نظیرعلوم سیاسی،مهندسی، بازرگانی و مدیریت،راه وساختمان، دامپزشکی، ارتباطات وهنر را شامل می‌گردد.موسسات مذکور به گزینش  دانشجویان خود از میان داوطلبین  برخوردار از Baccalaureate برمبنای  برگزاری آزمون  رقابتی و بررسی سوابق تحصیلی توسط اعضای  هیأت ممتحنه مبادرت می‌نمایند. برمبنای قانون مصوب۲۳ آگوست۱۹۸۵،کلیه داوطلبین، پس از احراز مدرکBaccalaureate ، از حق حضور درموسسات آموزش عالی متعلق  به وزارت آموزش عالی یا موسسات وابسته به دانشگاه‌های کشور برخوردار می گردند.گفتنی است که  گزینش دانشجویان از طریق  ارزشیابی تحصیلات گذشته، تجارب کاری و یا مهارت‌های فردی داوطلبین صورت می‌پذیرد.
مقاطع تحصیلی
آموزش عالی درکشور فرانسه از۳ دوره (سیکل) مجزا با عناوین سیکل اول مشتمل برآموزشهای مقدماتی علوم، سیکل دوم مشتمل بر تکمیل دوره‌های علمی‌و سیکل سوم مشتمل بر پژوهشهای پیشرفته علمی‌متشکل میگردد.طی سیکل اول آموزش عالی دانشجویان با گذراندن دوره آموزشی۲ تا ۳ ساله مشتمل بر۱۱۰۰ ساعت آموزش تئوری و عملی موفق به اخذ مدارک علمیDiplomas d Etudes Universitaires Generales)DEUG)،گواهینامه تکنسین عالیBrevet Technician Superieur)BTS) و یا دیپلم فنی دانشگاهی با عنوانInstitute Universitaires de Technologies)D. U. T.)می‌گردند.
مدرکSUPERIEUR (B.T.S) BEVETDE TECHNECIEN که پس از احراز دیپلم کامل متوسطه (گذراندن دوره آموزشی۱۲ساله) در رشته‌های عمومی‌یا فنی و پس از طی دوره آموزشی دو تا سه سال به فارغ التحصیلان اعطاء می‌گردد. محتوای این دوره بر آموزش‌های علمی‌و عملی و کسب کارآیی در  مشاغل  مختلف مشتمل می‌گردد.
مدرک (I.U.T(INSTITUTS UNIVERSITARES DE TECHNOLOGY که در موسسات آموزش عالی تکنولوژی به فارغ التحصیلان اعطا می‌گردد.
  مؤسسات تکنولوژی دانشگاهی از سال۱۹۶۶ در کنار دانشگاه‌های مختلف آغاز به فعالیت نمود.دارندگان دیپلم کامل متوسطه(محور الف و ب) می‌توانند وارد این مؤسسات شده و پس از طی دو سال آموزش تکنولوژی در رشته‌های بیولوژی کاربردی،شیمی،عمران،الکترونیک،مکانیک و.. به احراز مدرک(D.U.T)  نائل آیند.طی سیکل دوم آموزش عالی، مدارک آموزشی با عناوین مدرک Licence با یک سال تحصیل پس ازDEUG و مدرکMatrise با یک سال تحصیلی پس ازLicence بامجموع‌ دوره آموزشی ۴ساله به فارغ التحصیلان اعطاء می‌گردد.
مدارک Diplome d Ingenieur و Diplome d Etudes Superieurs نیز پس از گذراندن تحصیلات ۵ساله پس ازدیپلم متوسطه به فارغ التحصیلان اعطاء میگردد.
طی سیکل سوم آموزش عالی نیز مدرک علمیDiplome d Etudes Approfondies)DEA)پس از گذراندن۱۸- ۱۲ماه تحصیلی (آموزش و پژوهش) پس از دوره Matrise به فارغ التحصیلان اعطاء می‌گردد. به عبارت دیگر سیکل سوم  به احراز یکی از۹مدرک علمی‌ذیل منتهی می‌گردد :
D.E.A که پس از گذراندن دوازده تا هجده ماه تحصیل (آموزش و تحقیقات) و پس از احراز مدرک علمیMATRISE به فارغ التحصیلان اعطا می‌گردد.
مدارک DIPLOM  D’ INGENIEUR و DIPLOME  D  ETUDES  SUPERIEURS که پس از گذراندن دوره آموزشی ۵-۴ سال پس از  از احراز دیپلم متوسطه و  رساله آموزشی به فارغ التحصیلان اعطا می‌گردد.
مدارک DOCTEUR UNIVERSITAIRES (دکترای دانشگاهی) که ویژه دانشجویان خارجی (غیر بومی‌) می‌باشد. برخورداری از مدرک D.E.Aشرط ورود به این دوره است.مدرک فوق پس از گذراندن دوره آموزشی ۲ ساله وارائه رساله آموزشی به فارغ التحصیلان اعطا می‌گردد.
مدرک (دکترای سیکل سوم)  DOCTEUR DE   3EME CYCLEکه قبلا پس از گذراندن دوره آموزشی ۲-۱ ساله و پس ازاحراز مدرک D..E.A به فارغ التحصیلان اعطاء می‌گردید.
مدرک ETATوDOCTEUR  D  (دکترای دولتی ) که پس از گذراندن دوره آموزشی۵-۳سال و انجام تحقیقات پس از احراز  دکترای سیکل سوم یا D.E.A  و ارائه رساله تحقیقاتی به فارغ التحصیلان ارائه می‌گردد.
مدرک DOCTEUR INGENIEUکه پس از دیپلم مهندسی و یا D.E.A وگذراندن حداقل دوره آموزشی ۲ ساله به فارغ التحصیلان اعطا می‌گردد.
  از سال ۱۹۸۴، طبق قوانین آموزش کشور فرانسه، دوره های مختلف دکتری به صورت جداگانه برگزار می‌گردد. مدت زمان آموزش  این دوره به طور متوسط چهار سال پس ازD.E.A را مشتمل می‌گردد.
مدرک D.P.L.G که پس از گذراندن دوره آموزشی ۵ ساله وارائه رساله آموزشی به فارغ التحصیلان اعطا می‌گردد.
مدرکD.E.S.A که پس از گذراندن دوره آموزشی چهار سال و نیم در رشته‌معماری به فارغ‌التحصیلان اعطا می‌گردد.
مدرکD.E.S.S که پس از گذراندن دوره آموزشی ۲ ساله پس از احراز مدرکLICENCE به فارغ‌التحصیلان اعطا می‌گردد.