بازدید
عوامل بیابانی شدن و ایجاد طوفان شن
عوامل موثر در ایجار و تشدید فرسایش بادی
اصول مقابله با فرسایش بادی
چگونگی احداث سازه های مسکونی درجهت کاهش تاثیر نیروی باد
خصوصیا آیرودینامیک باد درمجموعه ساختمانی و پیشنهادات عملی
خصارات وارده ناشی از طوفان شهرستان سرخس
بیماری های شایع پس از طوفان
نتایج و پیشنهادات
مقدمه
سرخس در فاصله ی ۱۸۵ کیلومتری شمال شرقی مشهد قرار دارد و از حیث وجود منابع ارزشمند گاز طبیعی و تاسیسات پالایشگاه خانگیران وسایر قطبهای اقتصادی و نیز به دلیل مجاورت از شمال و همسایگی با ترکمنستان وقرارداشتن در مسیر جاده ابریشم از جایگاه ویژه ای برخوردار است .
سرخس در گذشته جلوه مراتع سرسبز آن به مثابه نگین در خشانی بر پهنه وسیع ایران می درخشید. اما اینکه این چهره تابناک به دلیل بهره برداریهای بی رویه ، گرد آلود وخسته ازقهر طبیعت و سیلی دوست گشته است در تیرماه سال ۸۵ این شهرستان به دفعات مورد تهاجم طوفانهای شن قرار گرفته و تنها در دی ماه حداقل ۵ نوبت طوفانهای سهمگین شن شرایط زیستن را برای مردم سرخس در روستاهای گنبد لی ، الله نظر ، ابمال ، یازتپه و … به طورکامل مختل نموده است .
و علاوه بر آن خسارات زیادی به اماکن اقتصادی منطقه به ویژه چاه های گاز خانگیران ، منطقه ویژه اقتصادی سرخس یا روستا های منطقه و مناطق مسکونی وارد نموده است . در سالهای اخیر گام های مثبتی در چند نقطه سرخس از جمله صمد آباد، گنبد لی و … با هدف مقابله با فرسایش بادی برداشته شده است ولی با توجه به حجم و شدت طوفانهای جاری اقدامات به عمل آمده کافی نبوده و با توجه به وضعیت به وجود آمده اثر بخشی خود را به تدریج از دست داده است.
عومل موثر در ایجاد و تشدید فرسایش بادی (طوفانهای شن )
۱ عوامل طبیعی :
۱- ارتفاع از سطح دریا : سرخس با ارتفاع ۲۵۰ تا ۲۵۶ متر از سطح دریا در یکی از پست ترین نقاط ارتفاعی استان واقع گردیده است.
ب – مکان یابی مناطق برداشت
بادهای فرساینده که ازسمت شمال و از روی دشت قره قوم واقع در جمهوری ترکمنستان می آیند در این منطقه از سرعت آنها کاسته شده و باعث ایجاد شنزار و تپه های ماسه ای در این منطقه می شوند. همچنین دشت ابرفتی که توسط رودهای جاری در منطقه ایجاد گردید. به علت نداشتن پوشش گیاهی مناسب مکان مناسبی برای برداشت ماسه های روان گردیده است .
بنابر این برخی از ماسه های روان منطقه از کشور ترکمنستان به کشور ایران می آیند که لزوم همکاری مشترک در این زمینه کاملا احساس می گردد.
بررسی های انجام شده نشان میدهد که برخی از رخساره های منطقه نقش بیشتری در تولید ماسه و ایجاد فرسایش بادی دارند به همین دلیل مکان یابی مناطق برداشت به کمک عوامل مطالعاتی و به شرح زیر صورت گرفت .
بررسی و شناسایی رخساره های ژئو مورفولوژی با تاکید بر موفودینامیک باد
رخساره های موثر در این منطقه عبارتند از : دشت سرپوشیده که مکان بسیار مناسبی برای کشاورزی می باشد در این رخساره هر جا که ازنظر پوشش گیاهی فقیر است ، بسیار حساس به فرسایش شده و منشاء بسیار مهمی از نظر تامین ماسه های روان گردیده است . همچنین دشت قره قوم و رخساره های حساس آن از دیگر رخساره های برداشت و تامین ماسه برای این منطقه تحت تاثیر فرسایش بادی محسوب می شود.
عوامل بیابانی شده و ایجاد طوقان شن :
۱- عوامل طبیعی : شامل اقلیم شهرستان ، جنس خاک ، نوع پوشش ، عوامل جغرافیایی و فیزیوگرافی عومل زمین شناسی ،ارتفاع از سطح دریا.
۲- عوامل انسانی : شامل ازدیاد جعیت و عدم وجود مشاغل مناسب در منطقه که باعث تخریب مراتع منطقه توسط مردم و تبدیل زراعت های دیم کم بازده شخم و شیار مرتعی به صورت تخریب مراتع ، چرای مفرط دام ، قطع درختچه ها و بوته کنی
برای شناسایی منشاء رسوبات بادی در منطقه تحت تاثیر فرسایش بادی سرخس از روش مکان یابی مناطق برداشت می باشد استفاده گردیده است .
الف ) جهت یابی مناطق برداشت
برای تشخیص جهت حرکت باد غالب و همچنین محل برداشت ماسه های روان ازشکل تپه های ماسه ای ، مطالعه رژیم باد و شناسایی بادهای فرساینده و موثر و نیز اطلاعات محلی که از طریق پرسشنامه بدست آمده کمک گرفته شده است.
جمع آوری اطلاعات منطقه ای از طریق پرسشنامه های محلی
اطلاعات بدست آمده از شهرستان سرخس و روستاهای واقع در منطقه و نیز کارشناسان مجرب منابع طبیعی سرخس و همچنین پرسشنامه های تکمیل شده در منطقه از اهالی محل حاکی ازآن است که در این منطقه یک باد فرساینده واصلی از سمت شمال به جنوب می وزد و نیز یک باد فرعی با جهت جنوب شرقی به شمالغربی وجود دارد که از فرسایندگی کمتری برخوردار بوده و خیلی نقش در فرسایش بادی منطقه ندارد.
بررسی مورفولوژی عمومی واحد تپه های ماسه ای منطقه
تپه های ماسه ای در این منطقه به طور کامل شکل نگرفته اند و هنوز در مراحل اولیه شکل گیری می باشند و مرجع خوبی برای تشخیص نمی باشند ولی از روی ریپل مارک های ایجاد شده و نیز نبکاهایی که در پای بوته ها ایجاد گردیده می توان تا حدودی جهت باد را حدس زد . جهت باد به وسیله GPS و شکل نبکاهای موجود بدست آمد که شامل یک باد غالب اصلی ازسمت شمال به جنوب و یک باد فرعی که از جنوب شرقی به شمال غربی می وزد می باشد.
شناسایی و بررسی منشا ء رسوبات بادی منطقه تحت تاثیر فرسایش بادی سرخس
این منطقه دارای مساحتی بالغ بر ۱۷۶۰۶۲ هکتار می باشد که در مختصات جغرافیای تا عرض شمالی و تا طول شرقی واقع شده است که سرخس و اراضی و تاسیسات اطراف آن را در برمی گیرد. این منطقه در نقشه توپوگرافی با مقیاس ۲۵۰۰۰۰ : ۱ سرخس به شماره NI41-13 قرار دارد.
از کل مساحت منطقه تحت تاثیر فرسایش بادی مساحتی برابر ۱۱۰۶۸۷ هکتار آن جزو مناطق برداشت (O) می باشد که از این سطح ۲۴۱۸۷ هکتار جزو مناطق برداشت با شدت زیاد (O1) ، ۵۴۷۰ هکتار آن در منطقه برداشت با شدت متوسط (O2) و مابقی آن به مساحت ۳۱۷۵۰ هکتار جزو مناطق برداشت با شدت کم (O3) می باشد.
وسعتی برابر ۳۱۳۷۵ هکتار از این منطقه در منطقه حمل ( تماما با شدت زیاد (T1) و ۳۴۰۰۰ هکتار مابقی جزو منطقه رسوب می باشد که از این سطح ۱۲۴۳۷ هکتار تپه های ماسه ای فعال (S1) ، ۱۵۶۲۵ هکتار آن تپه های ماسه ای نیمه فعال (S2) و مابقی به مساحت ۵۹۳۷ هکتار جزو تپه های ماسه ای با فعالیت کم ، بدون فعالیت (S3) می باشند.
شناسائی کانون های بحرانی فرسایش بادی در شهرستان سرخس
این شهرستان دارای سه کانون بخرانی فرسایش بادی به نام های کانون بحرانی فرسایش بادی یازتپه و پاسگاه مرزی خانگیران ، کانون بحرانی فرسایش بادی گنبدلی و آب مال و کانون بحرانی فرسایش بادی صمد آباد می باشد. در ۵ سال اخیر شدت فرسایش بادی در این شهرستان بسیار شدید بوده و مشکلات عدیده ای برای مردم منطقه مخصوصا اهالی گنبدلی و وسلیل نقلیه عبوری از جاده ترانزیت مشهد – سرخس و تصویب آن و اجرای بخشی از پروژه های پیش بینی شده در آن شامل ، مالچ پاشی ، نهال کاری و بذر کاری تا اندازه ای از مشکلات منطقه کاسته شده ولی این فعالیت ها کافی نبوده و پروژه های پیش بینی شده در طرح باید به طور کامل اجرا شود تا مشکل فرسایش بادی در منطقه حل گردد.
کل مساحت کانون های بحرانی فرسایش بادی در این شهرستان طبق بررسی ها و برآوردهای انجام شده ۵۹۶۸۶ هکتار است که از این سطح ۴۲۵۰۰ هکتار آن دارای شدت زیاد (C1) و مابقی به مساحت ۱۷۱۸۶ هکتار دارای شدت متوسط (C2) می باشد. از این سطح ۲۴۱۸۷ هکتار آن در منطقه برداشت با شدت زیاد (O1) ، ۲۳۱۲ هکتار آن در محدوده برداشت با شدت متوسط (O2) ،۱۲۴۳۷ هکتار آن در منطقه رسوب با فعالیت زیاد (S1) ،۱۵۶۲۵ هکتار درمنطقه ریوب با فعالیت نیمه فعال (S2) و ۵۱۲۵ هکتار آن در منطقه رسوب با فعالیت کم (S3) واقع شده است.
طبق بررسی های به عمل آمده کل خسارت وارده به منابع اقتصادی ، زیستی ، راه های مواصلاتی و اماکن سالیانه حدود ۵۴۱۵۷۱۷ هزار ریال می باشد.
۱- اصول اولیه هواشناسی
باد یا حرکت هوانسبت به سطح زمین اصولا تفاضل گرمای خورشیدی هوا در مناطق مختلف سطح زمین می باشد این نفاضل باعث می شود که ستون هوا در هریک از این مناطق دارای ارتفاع متفاوتی باشد. بنابر این نقاط هم ارتفاع فشارهای متفاوتی وجود دارد که باعث نیروهای افقی شده و متعاقبا حرکت افقی هوا را ایجاد می کند. این حرکت نیروهای دیگری مانند نیروی انحرافی یاکسریولیس( در اثر دوران زمین ) و نیروهای بازدارنده ( اصطکاک سطح زمین و هوا ) را بوجود می آورد. در حالت یکنواخت حرکت هوا باباقیمانده ای از نیروهای گرادیان فشار ، که یولیس ، گریز از مرکزو اصطکاک مشخص می گردد. نیروهای باد مورد نظر در طراحی سازه ها به وسیله ی دو سیستم بزرگ مقیاس ( مانندگردبارهای بسیر گرم ) و بادهای محلی (مانند بادهای خون ، اثرجت ، برا و تورنادو ) به وجود می آیند.
– ظهور ابرهای سیرواستراتوس علامت نزدیک شدن هوای طوفانی بوده این ابرها به شکل گلوله ی پشمی هستند که به علت شفا فیت خورشید و ماه و ستارگان از پشت آنها قابل رویت هستند.
۳ – موقعیت جغرافیایی : شهر سرخس در همسایگی جنوب صحرای بزرگ قره قوم ترکمنستان قرارا دارد و از این رو شدیدا تحت تاثیر عوامل حاکم بر توسعه کویر قرارا دارد و منطقه از نظر طبیعی استعداد پرورش را دارد که همجواری با کویر قره قوم آن را تشدید کرده و اقلیم خشک و سرد را به وجود آورده و فراسایش باد در آب و هوای خشک متداول تر است که بهره وری از زمین شرایط خشک شدن آن را تشدید می کند .
در این رابطه می توان از نامه رئیس اداره هوا شناسی سرخس تحت مضمون زیر یاد کرد :
احتراما به استحضار می رساند در حالیکه رویداد طوفان گرد و خاک به عنوان یک شاخص عدم آسایش در شهرستان سرخس طبق دوره آماری دارز مدت سالنه ۴۵ مورد اتفاق می افتد از ساعت ۳ بامداد امروز ۳۰/۱۰/۸۵ وزش باد شدید در منطقه آغاز شده که به علت دوام آن بیشترین سرعت دیده بانی شده ی این باد در ساعت ۱۲:۳۰ ظهر بالغ بر ۶۱ کیلو متر در ساعت رسید و دیدافقی را کاملا محدود نمود و بدیهی است اینگونه طوفنها با توجه به جنس خاک می تواند به حرکت شنهای روان و کندی تردد یا توقف در حمل و نقل جاده ای منجر شود . طوفان روز جاری شهر سرخس یک پدیده محلی خرد مقایس است که روی نقشه های همدیدی استاندارد جوی مرکز پیشبینی شب گذشته خراسان رضوی از قبل جهت صدور اطلاعیه قابل ردیابی و پیشبینی نبوده است شکل گیری این سیستم کاهش قابل ملاحظه ی ۱۳ هکتو پاسکال ر فشار هوا طی ۲۴ ساعت گذشته و افزایش ۴ درجه ای در حداقل دمای صبح امروز رابه دنبال داشته است.
۴- بارندگی : میانگین بارندگی در مدت ۱۸ سال از ۶۴ تا ۸۱ به میزان ۹/۱۸۵ میلی متر گزارش شده است که پراکنش ان در فصل بهار به اندازه ۵۵ میلیمتر ، تابستان ۲/۱، پاییز ۸/۲۹ و زمستان ۹/۹۹ می باشد. ضمنا میزان بارندگی در سال ۸۴ به میزان ۱۳۰ میلیمتر می باشد ۹/۵۵ میلی متر از میان گین دوره کمتر است حداکثر رطوبط نسبی مربوط به ماه های دی و بهمن به میزان ۷۰ درصد است.
تغییر در بارندگی و الگوهای دما باعث می شود که محصولات کشاورزی به سختی رشد کنند و پوشش گیاهی به صورت پراکنده و تنگ مشاهده می شود. در نتیجه فرسایش خاک شدید تر می شود فعالیت انسان اغلب اثر فرسایش باد بر خاک را افزایش می دهد. ترکیب کوتاه مدت خشکسالی و عملیات زراعی مخرب ،یکی از بلایای طبیعی است که در نهایت ممکن است با طوفتنی ماسه ای خطرناکی همراه شود. حداقل مطلق دما در دوره آماری مذکور به میزان ۶/۱۸- و حداکثر مطلق دما به میزان ۶/۴۶ درجه سانتیگراد می باشد. میانگین حداکثر درجه حرارت گرمترین ماه های سال ۹/۳۷ و میانگین حداقل سردترین ماه های سال ۱ درجه سانتیگراد گزارش شده است.
مجموع ساعات آفتابی ۵/۲۹۱۹ ساعت در سال است که کمترین ساعات آفتابی در دی ماه و بیشترین در تیر ماه است دوره آب و هوای خشک سرخس از اوایل ماه اردیبهشت شروع و در اول آذز ماه پایان می یابد و حدود ۷ ماه طول می کشد .
۶ – باد : با بررسی گلباد منطقه باد غالب دارای رژیم شمال غربی – جنوب شرقی می باشد که در فصول بهار ، تابستان ، پاییز و زمستان باد محلی موسوم به باد قبله در جهت عکس ، از جنوب و جنوب شرق به سمت شمال و شمال غرب جریان دارد . بر اساس میان گین آمر فصل ماهانه پاییز دارای بیشترین درصد باد آرام و از میانگین سرعت ۶/۱ متر بر ثانیه بر خوردار است و ماهای خرداد، تیر،مرداد، نیز دارای بیشترین درصد فراوانی وزش باد می باشد میانگین سرعت باد ۳ متر بر ثانیه و بیشترین درصد فراوانی باد غالب از جهت شمال غربی قرائت شده و در این ماه ها سرخس تحت تاثیر بادهای ۱۲۰ روز سیتان نیز واقع می شود .
تغییرات درجه حرارت در منطقه بسیار زیاد است و حداکثر آن در تیر ماه است روند کمی باده در منطقه شمالی – جنوبی است ولی بادهای فصبی شرقی – غربی در تابستان و غربی – شرقی در زمستان جریان دارد . علت بادهای تابستانی جابه جایی هوا از مراکز پر فشار صحرای قره قم در ترکمنستان ( موافق جهت حرکت عقربه ساعت ) به طرف مناطق کم فشار ایران (مخالف عقربه های ساعت ) می باشد ، در زمستان عکس این حالت صورت می گیرد و انتقال بادها از طرف مراکز پر فشار ایران به طرف مراکز کم فشار است. ذکر این نکته ضروری است که بادهای غربی – شرقی دارای سرعت زیادی بوده و قادرند که مقادیر زیادی از رسوبات دانه ریز را با خود حمل کرده و موجب تخریب خاکهای سطحی گردند. لذا تشکیل تپه های بادب و حرکت آنها و حرکت آنها در دشت سرخس بیشتر در فصول انتنقال صورت می گیرد ( اواسط پاییز ، اواخر زمستان و اوایل بهار) و عامل اصلی توسعه تپه ها بادهاب سریع شرقی – غربی است هرجند که حرکت بادهای شرقی – غربی نیز در گسترش تپه ها مؤثر است که انرژی بادی دارای فرایا و معاسی به شرح زیر می باشد :
ادامه مطلب + دانلود...
بازدید
اینکه موارد مهم و موثر در افزایش کمیت و کیفیت تولید در زراعت چغندر قند آمده است.
انتخاب زمین مناسب برای کشت چغندر قند:
پخاکهایی که ساختمان متوسط و عمیق دارند برای زراعت چغندر قند مناسب هستند. در خاک هاب با شوری کم و به اصطلاح لب شور نیز می توان چغندر قند کشت کرد. اما وقتی شوری خاک زیادش ود محصول کم می شود. خاک های خیلی سبک و خیلی سنگین برای رشد چغندر قند مناسب نیستند.
تناوب زراعی:
پچغندر قند گیاهی وجینی است که ضمن کم کردن تراکم(تعداد) علف های هرز، حاصلخیزی خاک را بهتر می کند. برای کم کردن جمعیت علف های هرز، آفت ها و بیماری ها ، باید در کشت چغندر قند، تناوب زراعی مناسب انجام شود. برای این کار بهتر است در یک قطعه زمین، هر سه سال یکبار چغندر قند کشت شود. اگر کشت چغندر در یک قطعه زمین هر پنج سال یکبار انجام شود، مناسب تر است.
از تناوب های مناسب می توان به کشت( غلات؛ غلا؛ چغندر قند) یا کشت( چغندر، غلات، گیاه علوفه ای) یا ( چغندر قند، غلات، سیب زمینی، غلات، گیاه علوفه ای) و یا کشت ( چغندر قند، ونجه، یونجه، یونجه، غلات) اشاره کرد. غلات شامل گندم، جو، ذرت و سورگوم است. سفارش می شود باقی مانده گیاه چغندر قند و سایر محصو ل های زراعی به روش مناسبی به زمین برگردانده شود تا به حاصلخیزی خاک اضافه شود.
تغذیه چغندر قند( کوددهی)
برای تعیین کردن نیاز کودی چغندر قند در هر قطعه زمین باید نمونه ای از خاک آن زمین تهیه شود. سپس با آزمایش و تجزیه خاک توسط کارشناسان، کودهای پر مصرف مانند: فسفر، پتاس، ازت و کودهای کم مصرف مورد نیاز مشخص شود و در اختیار گیاه قرار داده شود. در کود دهی به زمین چغندر قند، باید از مصرف زیاد کود ازت، به خصوص پس از گذشت ۶۰ روز از رشد گیاه خودداری کند. لازم است کودهای فسفری و پتاسی در پاییز یا بهار در عمق خاک قرار داده شود. یک سوم کود ازت مورد نیاز را قبل از کاشت و یک سوم را پس از تنک کردن و یک سوم را در زمان ۸-۶ برگی شدن چغندر قند باید مصرف کرد.
شایان ذکر است مصرف کود ازت به صورت کودکاری اثر بهتری دارد.
عملیات تهیه زمین برای زراعت چغندر قند:
۱٫ زیر شکنی لایه های خاک:
چغندر قند به خاک راعی نسبتاً عمیق نیاز دارد. اگر لایه های طبیعی یا مصنوعی خاک در اثر رفت و آمد ماشین آلات فشرده شود از مقدار محصول کم می شود. برای جلوگیری از این کار، هر ۳ تا ۴ سال یکبار، باید لایه های فشرده شده خاک، با روش زیر شکنی، شکسته شود. زمان مناسب برای عملیات زیر شکنی، تابستان و بعد از برداشت محصول غلات در حال کنم بودن رطوبت خاک است.
۲٫ شخم زدن زمین:
برای برگرداندن باقی مانده محصول قبلی و آماده سازی بستر مناسب( زمین) برای رشد چغندر قند، شخم زدن لازم است. زان انجام شخم بسیار مهم است و باید در زمان مناسب انجام شود. وقتی رطوبت خیلی کم و یا خیلی زیاد است، شخم زدن باعث خرابی ساختمان خاک از نظر دانه بندی می شود. مناسب ترین زمان برای عملیات شخم بر زراعت چغندر قند؛ پاییز سال قبل و موقعی است که رطوبت خاک در حد گاورو است. یخبندان زمستان نیز کلوخه های بوجود امده را خرد خوهد کرد.
در خاک مرطوب باید از شخم زدن پرهیز شود. سفارش می شود که کلیه کارهای آماده سازی زمین یعنی شخم زدن، دیسک، لولر، و در آوردن جوی و پشته ها در پاییز انجام شود. تا در اولین فرصت در بهار پس از مصرف سم علف کش تماسی برای از بین بردن علفهای هرز سبز شده احتمالی، کشت با بذر کار انجام شود.
۳٫ انجام عملیات خاک ورزی در بهار:
اگر عملیات شخم دیسک و لولر در پاییز سال قبل انجام گرفته باشد، در بهار می توان بادیسک بسیار سبک( ۱۰-۸ سانیتمتر) و یا شخم پنجه قاضی ، هم علف کش را با خاک مخلوط کرد و خطوط شخم را صاف کرد و هم بستر را برای کاشت اماده نمود.
همچنین اگر در بهار، رطوبت لایه زیرین خاک یاد باشد، باید از به کار بردن لولر و ماشین آلات سنگین خودداری شود. قطر مناسب دانه های خاک پس از عملیات آماده سازی و قبل از کاشت، ۱تا۲ سانتی متر است.
هرسال باید جهت شخم عوض شود. بهتر است عمق شخم در هر سال ۱ تا ۲ سانتی متر بیشتر شود تا به تدریج به ضخامت خاک زراعی اضافه شود. در زمان کاشت در فصل بهار بهتر است از تراکتور جفت چرخ استفاده شود تا از فشردگی خاک کم شود، همچنین باید از ورود ماشین آلات به مزرعه برای عملیات اضافی و بی مورد خود داری شود. بهتر است با یک بار آمدن تراکتور به مزرعه چند کار انجام شود.
کاشت بذر:
مناسب ترین تراکم ( تعداد بوته) چغندر قند، صد هزار تا صدو بیست هزار بوته در هکتار است. فاصله ردیفها هم حداکثر باید ۵۰ سانتی متر باشد. کشت های 60*40 و ۵۰*۴۰ مناسب تر است، مقدار و کیفیت محصول در این روش بالا می رود و بیشتر می شود. برای کشت ۵۰*۴۰ باید بذر کار را به ترتیب زیر تنظیم کرد:
تنظیم بذر کار:
وسط طول با یک عدد پایه با فاروئر قرار می دهند و در فاصله ۲۵ سانتی متری در طرفین آن، دو واحد کارنده قرار می دهند. فاروئر های بعی را باید به فاصله ۹۰ سانتی متری از پایه فاروئر وسطی در دو طرف قرار داد.
همه فاصله ها باید مساوی و برابر ۹۰ سانتی متر باشد. بقیه واحدهای کارنده را از واحدهای کارنده طرفین پایه فاروئر وسط، به ترتیب ۴۰ و ۵۰… در نظر می گیرند. هر قدر تعداد واحد کارنده بذر کار بیشتر باشد بهتر است.سفارش می شود از بذر کارهای ۶ ردیفه و بالاتر استفاده شود.
مناسب ترین عمق کاشت در بیشتر خاک ها ۲ تا۳ سانتی متر است. عمق کاشت یکنواخت بذر ریشه های یکنواخت تولید می کند. تمام ذرهای انواع چغندر قند، حتی بذر چند جوانه را باید با بذر کار پنوماتیک کشت کرد. اگر کشت چغندر زودتر یعنب در اواخر زمستان و اوایل بهار پس از یخبندانها انجام شود مناسبتر است. در اراضی با خاک لب شور ، بهتر است از روش ۵۰ *۴۰ استفاده شود.و بیلچه های بذر کار را بزرگتر انتخاب کرد.( بیلچه ذرتی) تا پس از کشت دو ردیف روی یک پشته، وسط پشته بصورت برجسته باقی بماند.
مبارزه با علفهای هرز:
چنانچه با علفهای هرز مبارزه نشود ممکن است بیش از ۷۵% محول از بین برود. روش های مناسب مبارزه با علفهای چغندر قند عبارتند از :
استفاده از تناوب زراعی صحیح، وجین دستی، وجین ماشینی، مبارزه شیمیایی، و مبارزه تلفیقی است.
ایتفاده از تیغه های شمشیری و یا کولتیواتور با پره های خورشیدی علاوه بر از بین بردن علفهای هرز داخل ردیف ها، سله خاک را از بین می برد و خاک را نیز تهویه می کند.
مناسبترین روش مبارزه با علفهای هرز استفاده از سم پاش کولتیواتور ترکیبی است. در این روش فقط روی ردیفهای چغندرقند علف کش تماسی انتخابی پاشیده می شود. و علف های هرز بین ردیفها رابوسیله تیغه کولتیواتور از بین می برند.
مبارزه شیمیایی باید در مرحله دو تا چهار برگی بودن علفهای هرز انجام شود. برای مبارزه با علفهای هرز دائمی ، باید مزرعه را به چند قسمت تقسیم کرد وهر سال یک قطعه را پس از آبیاری و رشد علف های هرزط دائمی، با علف کش عمومی تماسی ( رانداپ) سمپاشی کرد تا این نوع علفهای هرز دائمی از ریشه خشک شوند.
خسارت علفهای هرز در ده هفته اول خیلی شدید است. موقعی که ۱۰ هفته از رشد علفهای هرز گذشت، علفهای هرز دیگر نمی توانند به محصول صدمه زیادی بزنند.
آبیاری مزرعه چغندر قند:
در بیشتر خاکها باید از روش آبیاری نشستی یک رد میان استفاده کرد. تحقیقات نشان داده است، در این روش علاوه بر ۳۰-۲۰ درصد صرفه جویی در مصرف آب، کیفیت محصول نیز بهتر می شود. در آبیاری نشستی لازم است از سیفون استفاده شود. با استفاده از سیفون، آ در تمام قسمتهای مزرعه یکسان پخش می شود.
یکنواختی آبیاری باعث یکنواختی رشد چغند قند می شود. در این حالت کار برداشت مکانیزه راحت تر خواهد بود. با قطع کردن متناوب آب سیفون ها و راه اندازی دوباره آنها، عمق نفوذآب در همه جای مزرعه یکنواخت تر می شود. اتصال غلطک های مخصوص به بذر کار ، بعلت صاف کردن نشستیها، تلفات آب در آبیاری را کم می کند.
ادامه مطلب + دانلود...
بازدید
بازدید
روشهای کنترل آفات گیاهان زینتی
مقدمه :
در جلسات گذشته در مورد کنترل بیولوژیک و شیمیایی آفات گلخانهای صحبت کردیم. در این جلسه به بحث دیگر تحت عنوان سایر روشهای مبارزه با آفات میپردازیم.
* روشهای کنترل آفات گیاهان زینتی
– تولید گیاهان مقاوم به آفات؛
– استفاده از تکنیکهای زراعی؛
– تکنیک رهاسازی نرهای عقیم؛
– استفاده از تلههای فرمونی.
علاوه بر این ۴ روش در مبارزه با آفات روشهای دیگری وجود دارد که خیلی به صورت گسترده مورد استفاده قرار نگرفتهاند.
سایر روشهای کنترل آفات
– استفاده از ترکیبات شیمیایی دور کننده (Repelents)؛
– استفاده از مواد ضد تغذیه (Antifeedants)؛
– استفاده از عقیمکنندههای شیمیایی (Chemostrilants)؛
– استفاده از تلههای نوری؛
– استفاده از تلههای چسبناک.
در اینجا در مورد تعدادی از مهمترین روشها بصورت فشرده مطالبی ارائه میشود.
* تولید گیاهان مقاوم
یکی از روشهای جالب توجه در مبارزه با آفات تولید گیاهان مقاوم است. اصول اساسی این روش دگرگونی مصنوعی گونههای گیاهی به روش ژنتیکی است به نحوی که گیاه تولید شده میزبان مناسبی برای آفت نباشد. این تغییرات میتواند به دو روش فیزیکی و شیمیایی باشد.
تغییرات فیزیکی عمدتاً تغییراتی در ظاهر و بافت گیاه است. بعنوان مثال گیاهانی که با بافت سخت تولید میشوند در مبارزه با آفات مناسبترند. همچنین گیاهانی که سطح برگ آنها از کرک بیشتری برخوردار است.
قابل توجه است که هر یک از این روشها ممکن است فقط در مبارزه با یک آفت مفید باشد و در مبارزه با گونه دیگر نقش منفی ایفا کند. لذا در مبارزه با آفات کلاً به مجموع آفاتی که بر روی یک گونه گیاهی فعالیت میکنند، توجه داشته باشید.
تغییرات شیمیایی در برگیرنده تغییر در مواد شیمیایی موجود در گیاهان است، که بصورتهای مختلفی در کنترل آفات نقش دارد.
۱)آنتیزنوز(Antixenosis) : مکانیزم شیمیایی و فیزیکی که باعث دفع حشرات و ممانعت از استقرار آنها روی گیاه میشود.
۲)آنتیبیوز(Antibiosis) : مکانیزمی که باعث اثرات معکوسی روی ویژگیهای بیولوژیک آفت میشود.
۳) تحمل (Tolerance) : مکانیزمی که باعث افزایش تحمل گیاه در مقابل حمله آفت میشود.
در تولید گیاهان مقاوم، وجود ارتباط تنگاتنگ بین متخصصین ژنتیک گیاهی و متخصصین حشرهشناسی مهم است. این دو گروه از متخصصین الزاماً باید در تولید گیاهان مقاوم با هم همکاری داشته باشند.
تولید هر واریته یا هر گیاه مقاوم به آفت، حداقل حدود ۱۰ تا ۱۵ سال طول میکشد. مزیت عمده استفاده از گیاهان مقاوم اینست که این روش با سایر روشهای مبارزه با آفات سازگار است. بعنوان مثال حشراتی که در روی گیاهان مقاوم به آفات تغذیه میکنند عموماً در مقابل شرایط محیطی حساستر و ضعیفترند و سریعتر از بین میروند. همچنین گیاهان مقاوم به آفات میتوانند کارآیی دشمنان طبیعی را افزایش دهند.
بعنوان مثال گیاه تولید شده با میزان کرک کمتر در سطح برگ، باعث افزایش کارآیی بعدی از پارازیتوئیدها میشود. تاکنون گیاهان مقاوم برای بیشتر از صد گونه گیاهی تولید شدهاند.
آیا تولید گیاهان مقاوم میتواند بعنوان یک نوع کنترل بیولوژیک باشد؟
تولید گیاه مقاوم اگر صرفاً بر روی جمعیت آفت تاثیر بگذارد کنترل بیولوژیک نیست، در حالیکه اگر باعث افزایش کارآیی دشمنان طبیعی باشد نوعی کنترل بیولوژیک محسوب میشود.
* استفاده از تکنیکهای زراعی
از دیگر روشهای مبارزه با آفات میتوان به روشهای زارعی اشاره کرد. کنترل زراعی آفات در برگیرنده تغییرات اَگروتکنیکی به منظور کاهش تولید مثل و بقای آفت است. روشهای زراعی از قدیمیترین روشهایی هستند که توسط بشر در کنترل آفات مورد استفاده قرار گرفتند.
کنترل زراعی آفات
– تغییر در زمان کاشت و برداشت؛
– شخم زدن؛
– تغییر فواصل کشت؛
– آبیاری؛
– تناوب زراعی؛
– کاشت گیاهان تله.
زمان کاشت در مورد بعضی از محصولات در کنترل آفات نقش مهمی دارد. به عنوان مثال با کشت گیاه در زمان نبود آفت (زودتر یا دیرتر از زمان کشت معمول) گیاه از خسارت آفت فرار داده میشود.
در تناوب زراعی گیاهی که بعنوان گیاه دوم کاشته میشود، نباید در ارتباط سیستماتیک بوتانیکی با گیاه اول باشد. در واقع اگر آفات گیاه اول با آفات گیاه دوم متفاوت باشد میتوان در بیولوژی آفات ایجاد اختلال کرد و جمعیت آنها را کاهش داد.
* تکنیک رهاسازی نرهای عقیم
در این روش با تکثیر جمعیت انبوهی از حشرات نر و قرار دادن آنها تحت تاثیر مواد رادیواکتیو و رهاسازی آنها در طبیعت در تولید مثل آنها اختلال ایجاد میشود. این یک روش دیگر مبارزه با آفات است. یکی از تکنیکهای بسیار جالب که حداقل در مورد ۱۰ گونه از آفات توصیه شده است. در این روش بطور خلاصه، نرها را در اَنسکتاریوم یا محیط پرورش حشرات با جمعیتهای بسیار انبوه تولید میکنند، سپس آنها را تحت تاثیر مواد رادیواکتیو مثل کبالت قرار میدهند، این عمل باعث بوجود آمدن اختلالات ژنتیکی در اسپرم حشرات نر میشود. بعد از رهاسازی حشرات نر در طبیعت، با حشرات ماده آزاد جفتگیری میکنند. اما تخمهای تولید شده توسط مادهها عموماً تفریغ نمیشود و از آن نِتاجی بوجود نمیآید.
ادامه مطلب + دانلود...