بازدید
ادامه مطلب + دانلود...
بازدید
تعریف قدیمی
اسیدها موادی ترش مزه اند خاصیت خورندگی دارند شناساگرها را تغییر رنگ می دهند و بازها را خنثی می کنند.
بازها موادی با مزهٔ گس-تلخ اند حالتی لزج دارند شناساگرها را تغییر رنگ می دهند و اسیدها را خنثی می کنند……
ادامه مطلب + دانلود...
بازدید
شیمی کاربردی
هر کدام از این بخش ها موجب اختلال در بخش های متفاوت بدن انسان و حتی حیوانات می باشد.
گیاهان هم در بعضی موارد این گونه اند و من را در این تحقیق این مسائل را به صورت خلاصه شرح می دهم. …..
ادامه مطلب + دانلود...
بازدید
کانسار:کانسار به یک محدوده که درآن برای استخراج یک یا چند ماده معدنی مطالعات تکمیلی صورت می گیرد گفته می شود. در این بانک کلیه اطلاعات ۱۷۵۲ کانسار کشور شامل اطلاعات عمومی نظیر مشخصات کانسار، موقعیت جغرافیایی، ژنز کانسار، ابعاد ماده معدنی، ذخیره کانسار، اکتشافات صورت گرفته ، فواصل آن تا مکانهای مشخص نظیر شهر ، روستا و غیره را با امکان انتخاب یک استان، محدوده برگه های ۱:۱۰۰۰۰۰، محدوده برگه های ۱:۲۵۰۰۰۰و نوع ماده معدنی ارائه می گردد. اطلاعات فوق با همکاری سازمان صنایع و معادن هر استان و استفاده از منابع مختلف از اواخر سال ۱۳۷۹ شمسی گردآوری ، و مرتبا بروزرسانی می شود.
نشانه معدنی ( اندیس ):اندیس به معنی محدوده ای است که در آن آثار یک یا چند ماده معدنی صرف نظر از اقتصادی بودن آن، مشاهده شده باشد. در این بانک کلیه اطلاعات مربوط به ۳۰۸۳ اندیس کشور شامل اطلاعات عمومی نظیر نام اندیس، نوع اندیس، نوع ماده معدنی، نام زون اکتشافی، موقعیت جغرافیایی و غیره را با امکان انتخاب یک استان، محدوده برگه های ۱:۱۰۰۰۰۰، محدوده برگه های ۱:۲۵۰۰۰۰و نوع ماده معدنی ارائه می شود. اطلاعات مذکور از اواخر سال ۱۳۷۹ شمسی با همکاری سازمان صنایع و معادن هر استان و منابع موجود در پایگاه گردآوری و مرتبا بروزرسانی می شود.
بانک اطلاعاتی طلا:بانک اطلاعات طلا دارای کلیه اطلاعات تخصصی ۲ معدن، ۳۶ کانسار و ۴۵۰ اندیس معدنی طلا همراه با تصاویر مربوطه و نقشه پراکندگی نقاط معدنی طلا شامل مشخصات معدن، موقعیت جغرافیایی، راه های دسترسی، اطلاعات مربوط به ژنز، ابعاد، ذخیره، اکتشافات صورت گرفته ، فواصل تا مکانهای مشخص نظیر شهر ، روستا و غیره را با امکان انتخاب یک استان، محدوده برگه های ۱:۱۰۰۰۰۰، محدوده برگه های ۱:۲۵۰۰۰۰و نوع ماده معدنی در این بانک قابل دسترسی میباشد. در ضمن اطلاعات عمومی نظیر تاریخچهی طلا در ایران و جهان، اخبار طلا، فرهنگ واژهها، پرسش و پاسخ و سایتهای مرتبط با طلا نیز در این قسمت ارائه می شود.
بانک اطلاعاتی مس:اطلاعات تکمیلی ارائه شده مس شامل کلیه اطلاعات تخصصی ۱۴۵ معدن، ۱۴۰ کانسار و ۶۴۰ اندیس معدنی مس همراه با تصاویر مربوطه و نقشهی پراکندگی نقاط معدنی مس شامل مشخصات معدن، موقعیت جغرافیایی، راه های دسترسی، اطلاعات مربوط به ژنز، ابعاد، ذخیره، اکتشافات صورت گرفته، فواصل تا مکانهای مشخص نظیر شهر، روستا و غیره را با امکان انتخاب یک استان، محدوده برگه های ۱:۱۰۰۰۰۰، محدوده برگه های ۱:۲۵۰۰۰۰و نوع ماده معدنی در این بانک قابل دسترسی میباشد. در ضمن اطلاعات عمومی نظیر تاریخچهی مس در ایران و جهان، اخبار مس، فرهنگ واژهها، پرسش و پاسخ و سایتهای مرتبط با مس نیز ارائه می شود.
بانک اطلاعاتی آهن:بانک اطلاعات آهن شامل کلیه اطلاعات تخصصی ۵۵ معدن، ۲۸ کانسار و ۷۰ اندیس معدنی آهن همراه با تصاویر مربوطه و نقشهی پراکندگی نقاط معدنی آهن شامل مشخصات معدن، موقعیت جغرافیایی، راه های دسترسی، اطلاعات مربوط به ژنز، ابعاد، ذخیره، اکتشافات صورت گرفته، فواصل تا مکانهای مشخص نظیر شهر، روستا و غیره را با امکان انتخاب یک استان، محدوده برگه های ۱:۱۰۰۰۰۰، محدوده برگه های ۱:۲۵۰۰۰۰و نوع ماده معدنی، در این بانک قابل دسترسی میباشند. در ضمن اطلاعات عمومی نظیر تاریخچهی آهن در ایران و جهان، اخبار مس، فرهنگ واژهها، پرسش و پاسخ و سایتهای مرتبط با آهن نیز در این بانک ارائه می شود.
بانک اطلاعات معادن غیر فعال:بانک اطلاعات معادن غیر فعال کشور در برگیرنده اطلاعات جغرافیائی، زمین شناسی، توپوگرافی، اکتشافی، استخراجی، فرآوری وغیره آن دسته از معادن کشور می باشد که به هر دلیل فعالیت معدنی در آنها متوقف گردیده است. اطلاعات عمومی برای کلیه معادن غیر فعال کشور در قالب یک شناسنامه تک برگ تهیه شده و برای معادنی که قابل مدلسازی باشند فایلهای زیر به کاربران ارائه می شود: ۱- مختصات تونلها، ترانشه ها، آنالیز نمونه ها، مطالعات میکروسکوپی و غیره به صورت xls 2- مدل سه بعدی معدن با توجیه مقیاس که شامل توپوگرافی، محل حفر تونل، ترانشه، گمانه و غیره به صورت یک فایل dwg 3- فایل رقومی مربوط به زمین شناسی معدن به صورت dwg 4- یک فایل Gemcom که شامل کلیه اطلاعات موجود و مربوط به معادن مدل شده می باشد. ارائه کلیه اطلاعات موجود و مربوط به معادن از قبیل بهره برداریهای صورت گرفته در معادن، میزان بهره برداری، میزان ذخیره محاسبه شده و غیره به صورت یک فایل doc.
بانک داده های محیط زیست:اطلاعات محیط زیست معدنی در این بانک شامل دو بخش است که در بخش نخست، اثرات محیط زیستی قسمتهای شاخه معدنی شامل اکتشاف، استخراج، فرآوری و معادن متروکه معرفی گردیده است. با توجه به اینکه باطله های معدنی و فرآوری یکی از منابع اصلی مشکلات زیست محیطی صنعت معدن است، لذا در این بخش از بانک اطلاعاتی، قسمتی تحت عنوان باطله ها منظور شده است که معرفی انواع باطله، روشهای انباشت، روشهای دورریزی، سد باطله و مطالعات موردی در این زمینه را در بر می گیرد.
در بخش دوم، مسائل مرتبط با محیط زیست معدنی مورد بررسی قرار گرفته است. این بخش شامل مشکلات اصلی زیست محیطی فعالیتهای معدنی(زهاب اسیدی، آلوده کننده های هوا، سیانور و باطله)، مدیریت محیط زیستی صنایع معدنی، استانداردها و مقادیر اندازه گیری شده، بیماریهای مرتبط با هر عنصر و شدت آلودگی انواع مواد معدنی و تأثیرات محیط زیستی آنها می باشد.
بانک داده های فرآوری مواد معدنی ایران:مجموعه ای از اطلاعات گردآوری شده از کارخانه های فرآوری مواد معدنی کشور به صورت عکس، فیلم از کلیه بخش های کارخانه، مشخصات عمومی، مشخصات خوراک و محصول، آزمایشگاه، مدار فرآوری و کلیه مشخصات دستگاه ها و… برای هر کارخانه به صورت مجزا می باشد. این اطلاعات در دو بخش کارخانه های فرآوری مواد فلزی و غیر فلزی گرد آوری شده است.
وزیر صنایع و معادن: دولت به بخش اکتشافات و تولید مواد معدنی توجه ویژه دارد
رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی: سیاست سازمان تبدیل منابع معدنی به ذخایر آستانه است
رشد امسال بخش معدن ۱۵ تا ۱۷ درصد است
گروه صنعت و معدن: وزیر صنایع و معادن گفت: ماشین آلات معدنی و راهسازی از بلاروس وارد خواهند شد.
دکتر علی رضا طهماسبی که در نشست تشکل های معدنی و معدنکاری، کارآفرینان و دانشگاهیان این حوزه سخن می گفت، تصریح کرد: بلاروس ۲۰درصد بازار ماشین آلات معدنی جهان را در اختیار دارد از این رو نمی توان گفت که تکنولوژی آنها قدیمی است.وی ادامه داد برای تامین ماشین آلات این بخش با چند شرکت خارجی دیگر نیز مذاکره کرده ایم.
طهماسبی در پاسخ به سوال درباره بودجه بخش معدن گفت: بودجه اکتشاف در سال ۸۶ افزایش یافته است. وی اما اشاره ای به رقم افزایش یافته نکرد. وی در بخش دیگری از سخنانش به شاخص های رقابت پذیری اشاره کرد و اظهار داشت: اکنون ما بحث ارزانی انرژی را داریم اما ممکن است در سال های آینده دیگر انرژی ارزان در اختیار نداشته باشیم. طهماسبی، کاهش نرخ سود بانکی، کاهش نرخ حمل و نقل ، اصلاح قوانین کار، اعطای جوایز صادراتی و کاهش تورم را شاخص های اصلی پایین آوردن هزینه تولید دانست.
وزیر صنایع و معادن گفت، در ۹ماهه اول امسال شاهد رشد ۱۵ تا ۱۷درصدی در بخش معدن بوده ایم که این دستاورد بزرگی محسوب می شود.وی درباره انتقادهایی که راجع به تاخیر در تدوین استراتژی توسعه معدن می شود، اظهار داشت: بخش اصلی و چارچوب استراتژی معدن، در استراتژی توسعه صنعتی ذکر شده است، اما جزییات را با دانشگاه تربیت مدرس در دست تدوین داریم.
پیش از وزیر صنایع و معادن، محمدرضا سجادیان رییس کمیته معدن مجلس اظهار داشت: در این کمیسیون، نگرانی های معدنکاران در رابطه با منابع طبیعی را برطرف کرده است . از سوی دیگر زمینه ای فراهم کرده ایم که هر گونه تعرض و مزاحمت در فعالیت های معدنکاری از بین می رود.
وی در ادامه از افزایش بودجه شرکت های دولتی در بخش صنعت و معدن خبر داد و در عین حال گفت: بودجه عمومی و تملک دارایی ها کاهش یافته است. چرا که رقم آن از ۳۳۵میلیارد تومان سال ۸۵ به ۳۱۷میلیارد تومان سال ۸۶ کاهش پیدا کرده است.سجادیان ادامه داد، بودجه پیشنهادی سازمان نظام مهندسی نیز ۹۰۰میلیارد تومان بود که تنها ۳۰۰میلیارد تومان مورد موافقت دولت قرار گرفته است.
گروه صنعت و معدن: بیست و پنجمین گردهمایی علوم زمین روز گذشته با حضور وزیر صنایع و معادن، پژوهشگران، متخصصان و کارشناسان علوم زمین در محل سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی برگزار شد.
دکتر علیرضا طهماسبی، وزیر صنایع و معادن کشورمان در این همایش با بیان اینکه متخصصان علوم زمین تا الان با وجود محدودیت ها بسیار خوب عمل کرده اند گفت: بنیادی بودن بررسی های علوم زمین می تواند تاثیرات شگرفی در تعیین مزیت های نسبی کشور و در جهت گیری های کلی اقتصادی و صنعتی داشته باشد.
طهماسبی تصریح کرد: بخش اساسی که دولت بیشترین توجه و نگاه اول را به آن دارد بخش اکتشافات معدنی و بخش تولید مواد معدنی است و در جاهای مختلفی از برنامه چهارم و در سند چشم انداز بیست ساله به بخش زمین شناسی و اکتشافات توجه ویژه ای شده است.
طهماسبی با اشاره به اینکه برنامه ریزی در جهت انجام و توسعه اکتشاف، بهره برداری و فرآوری و تولید محصولات صنایع معدنی با هدایت و نظارت دولت و براساس فناوری پیشرفته روز و توسط بخش های دولتی، خصوصی داخلی و خارجی در دستور کار است گفت: همچنین توسعه بخش معدن با توجه به نیازهای فعلی و روند عادی صنایع مصرف کننده داخلی، توسعه معدنکاری کوچک، توجه به صیانت و جلوگیری از ضایع شدن ذخایر معدنی و آسیب زدن به محیط زیست بحثی است که در دولت به آن توجه ویژه می شود.
وزیر صنایع و معادن گفت: متاسفانه در معادن کشور در سال های گذشته شاهد بودیم قسمت های پرعیار آن استفاده می شد و با استفاده از روش های ابتدایی از آنها بهره برداری اولیه انجام می گرفت.
اما هم اکنون یکی از سیاست های وزارت صنایع و معادن که تاکید زیادی بر آن است این است که بر روی تکنولوژی هایی کار شود که ما بتوانیم بیشترین استفاده را از مواد اولیه معدنی داشته باشیم و در عین حال بتوانیم در محدوده های کم عیار هم به بهترین نحو عمل کنیم.
وی کاهش هزینه ها در بخش اکتشافات از طریق گسترش آموزش های فنی و تخصصی، نوسازی تجهیزات اکتشافی و کاهش ریسک از طریق انجام مطالعات علمی و بحث صندوق بیمه را از جمله اولویت های بخش معدن عنوان کرد.
طهماسبی گفت: با توجه به این که ما یک درصد از مجموعه ذخایر معدنی جهانی را در اختیار داریم باید یک درصد از کل سرمایه گذاری اکتشافی و هزینه اکتشافی که در دنیا صرف می شود را هزینه کنیم.
به همین خاطر سعی کردیم بودجه سازمان زمین شناسی را افزایش دهیم و علاوه بر آن در متمم بودجه که به مجلس داده شد ۲۰میلیون دلار بودجه اضافه برای بخش اکتشاف در نظر گرفته ایم که نشان دهنده نگاه مثبت وزارت صنایع و معادن و دولت به این بخش است.
همه چیز مرتبط با علوم زمین
در این همایش محمد تقی کره ای، رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی نیز با بیان اینکه منابع معدنی، محیط زیست، کشاورزی، انرژی، شهرسازی و صنایع و حتی مسایل امنیتی به نوعی با بحث علوم زمین در ارتباط است، گفت: خوشبختانه علوم زمین در کشور ما بسیار خوب رشد وتوسعه پیدا کرده به طوری که رشته های جدید تخصصی در دانشگاه ها مربوط به این بحث گسترش پیدا کرده است.
ادامه مطلب + دانلود...
بازدید
بازدید
میزان آهن و سرب به ترتیب در کل نمونههای آب مزارع مختلف برابر با ۴/۴ ± 6/60 و 2/0 ± 5/2 میکروگرم بر لیتر ، میزان آهن و سرب به ترتیب در کل نمونههای خوراک مصرفی مزارع مختلف برابر با۸/۱۸۳ ± 4/563 و۱/۱ ± 3/3 میلیگرم بر کیلوگرم و همچنین میزان این دو فلز به ترتیب در کل نمونههای ماهی مزارع مختلف برابر با
۹/۳ ± 7/8 و۱/۰ ± 3/0 میلیگرم بر کیلوگرم بوده است . با توجه به مقادیر بدست آمده از دو فلز فوق هیچگونه تفاوت معنیداری در سطح (۰۵/۰ p <) بین خوراک، ماهیان و آبهای مختلف مشاهده نشد ولی در کل ارتباط منطقی بین میزان این دو فلز در غذا و ماهیان تغذیه شده از همان غذا مشاهده گردید بطوریکه بیشترین میزان تجمع فلزات سنگین یاد شده در غذای کارخانه شماره 2 و همینطور ماهیان تغذیه شده از این غذا و کمترین میزان تجمع این فلزات در غذای کارخانه شماره 3 و ماهیان تغذیه شده با این خوراک مشاهده شد .
با توجه به استاندارد های FAO برای فلزات سنگین و مقایسه آن با مقادیر بدست آمده در تحقیق حاضر، میزان این فلزات در آب، غذا و عضلات ماهی از حداکثر مجاز پیشنهادی کمتر میباشد. لذا هیچگونه خطری از جانب این منابع متوجه مصرفکنندگان بعدی مثل انسان نیست .
۱-۱- بیان مسأله:
فلزات سنگین به عنوان یک مسئله خطر ساز از ابعاد مختلف و به طور جدی میتوانند زیست انسان و سایر موجودات زنده را به خطر بیاندازند. یکی از عمدهترین منابع تولید کننده این عوامل سنگهای معادن و غبارهای آتشفشانی میباشند ولی در کنار اینها انسان خود به اشکال مختلف مانند صنایع رنگرزی، آبکاری فلزات و باطری سازی در انتشار فلزات سنگین نقش دارد(۸). حضور این عوامل در محیط زیست در دراز مدت منجر به کاهش توان تولید مثلی آبزیان ، مشکلات تنفسی و عصبی و غیره شده و در ضمن با توجه به تجمع آن در بدن (تجمع زیستی) و انتقال آنها به مصرف کنندگان بعدی از جمله انسان میتواند عوارض غیر قابل جبرانی را ایجاد نماید. یکی از منابع مهم انتقال فلزات سنگین خوراک مصرفی ماهیان پرورشی است که با اندازه گیری دو فلز سرب و آهن میتوان به میزان حضور این عوامل در غذا و احیاناً بالا بودن آنها بیش از حد استاندارد پی برد. همچنین بررسی میزان این فلزات در آب و ماهیان مزارع پرورشی از نظر مقایسهای میتواند راه کار مناسبی در نحوه استفاده از این منابع آبی و یا حتی ماهیان مورد پرورش در این آبها به ما بدهد.
۱-۲- اهداف، فرضیات و سؤالات تحقیق:
۱-۲-۱- اهداف تحقیق:
۱- بررسی و اندازه گیری دو فلز سنگین سرب و آهن در چهار نوع خوراک مصرفی، آب و عضله ماهی قزل آلای رنگین کمان استان چهار محال و بختیاری.
۲- مقایسه بین میزان فلزات سنگین سرب و آهن در انواع غذا، آب ورودی مزارع و عضله ماهیان مزارع مختلف قزل آلای رنگین کمان .
۱-۲-۲- فرضیات تحقیق:
۱- میزان فلزات سنگین سرب و آهن در خوراک مصرفی، آب و ماهیان قزل آلای رنگین کمان بالاتر از حد استاندارد است.
۲- میزان فلزات سنگین سرب و آهن در خوراک مصرفی، آب و ماهیان قزل آلای رنگین کمان کمتر از حد استاندارد است.
۱-۲-۳- سؤالات تحقیق:
۱- میزان فلزات سنگین سرب وآهن در خوراک ، آب و عضله ماهی قزل آلا چقدر میباشد؟
۲- آیا میزان فلزات سنگین در آبهای مختلف مزارع پرورشی با هم تفاوت دارد ؟
۳- آیا میزان فلزات سنگین بین ماهیان مختلف مزارع پرورشی با هم تفاوت دارد ؟
۴- آیا میزان فلزات سنگین غذای کارخانه های مختلف با هم تفاوت دارد ؟
۱-۳- روش تحقیق و پژوهش:
در این مطالعه از منابع غذا، ماهی و آب مزارع پرورشی قزل آلای رنگین کمان به منظور اندازه گیری میزان دو فلز سرب و آهن نمونه گیری صورت می گیرد. به ترتیب از چهار نوع خوراک پر مصرف استان چهار محال و بختیاری، در هر کدام از مزارعی که از غذای مورد نظر استفاده میکنند نمونه گیری صورت گرفته و از آب و ماهیان همان مزرعه نیز نمونه گیری انجام می گیرد بطوریکه از هر مزرعه یک نمونه آب ورودی ، یک نمونه غذای GFT و دو قطعه ماهی ۲۰۰ گرمی برداشت شد و سه ماه دیگر نیز همین روال تکرار می شد. بطوریکه با احتساب دو فلز سرب و آهن در هر نمونه ، مجموعاً ۱۶ فلز در غذا، ۱۶ فلز در آب و ۳۲ فلز در ماهیان ۴ مزرعهاندازه گیری خواهد شد(مجموعاً ۶۴ فلز) برای سرب اسپکترومتری جذب اتمیبا کوره و برای آهن اسپکترومتری جذب اتمیبا شعله انجام میشود. دادههای بدست آمده با تست آماری آنالیز واریانس تجزیه و تحلیل و مقایسه میانگین دادهها با آزمون آماری دانکن صورت خواهد گرفت.
GFT: به غذای سایز ماهیان دوره رشد گفته می شود.
۲-۱-فلزات سنگین
علاوه بر کربوهیدراتها، لیپیدها، اسیدهای آمینه و ویتامینها برخی از فلزات سنگین برای فعالیت بیولوژیکی سلولها ضروری میباشند. برخی از فلزات مانند آهن برای زندگی جنبه حیاتی داشته و گروهی دیگر مانند مس و روی و سرب به مقدار جزئی برای فعالیت آنزیمها ضروری هستند(۷). این فلزات به علت داشتن وزن اتمیبالا فلزات سنگین نامیده میشوند. چنانچه میزان ورود این فلزات ضروری به بدن بیش از حد مورد نیاز باشد باعث ایجاد مسمومیت میشوند. فلزات سنگین غیر ضروری و یا فلزات سمینیز در بدن آثار سمیتولید مینمایند، به طور کلی فلزات سنگین موجود در محیط زیست یک خطر بالقوه برای موجودات زنده به شمار میآیند. انسان و حیوانات همیشه در معرض آلودگی با فلزات سنگین میباشند اینگونه فلزات با ترکیبات ضروری بدن از قبیل اکسیژن، گوگرد و ازت به صورت گروههایی از قبیلS-S ، SH ، OH ، COO و COOH پیوند برقرار مینمایند. بیشتر ترکیبات ضروری بدن از جمله آنزیمها و پروتئینها دارای چنین گروههایی میباشند در نتیجه فلزات سنگین موجب وقفه فعالیت آنزیمها و اختلال در سنتز ترکیبات ضروری بدن میشوند(۶).
۲-۱-۱- منشأ فلزات سنگین:
این فلزات جزء عوامل متشکله طبیعی آب دریاها میباشند و مقادیر فراوانی از آنها به صورت طبیعی از طرق متنوعی مانند فرسایش سنگهای معادن، باد، ذرات غبار، فعالیتهای آتشفشانی، رودخانهها و آبهای زیرزمینی وارد دریا میشوند. ولی آنچه مسئله ساز است افزایش منطقهای این فلزات به واسطه فعالیتهای صنعتی انسانی مانند افزایش پسابها و ضایعات صنعتی کارخانجات ،آلودگیهای نفتی، سموم ، دفع آفات و … میباشد(۸). این آلایندهها از یک طرف باعث کاهش اکسیژن محلول در آب شده و از طرف دیگر دارا بودن سموم اثر مستقیمیبر روی ماهیها داشته و باعث تلفات آنها میشود.
آبی که از مناطق آبخیز یا بستر رودخانهها عبور میکند، سنگهای معدنی یا مواد محلول را با خود انتقال داده و باعث مسمومیت ماهیان قسمتهای پائین رودخانه میشوند این روند سبب شده است که قسمتهای مشخصی از نهرها، دریاچهها یا سایر آبها از ماهی تخلیه شوند. از موارد دیگری که سبب آلودگی آبها میشوند میتوان از صنایع استخراج سنگ فلزات نام برد که طی بهره برداری از معادن، آب زهکشی آنها دارای مقادیر زیادی فلزات سمیاست. PH بعضی از این آبها به مقدار کمیاسیدی است و سبب افزایش حلالیت فلزات میشود به عنوان مثال آب زهکشی معدن زغال سنگ به دلیل اسیدیته زیاد فلزات موجود در بستر معدن را در خود حل میکند(۷)
۲-۲- سابقه تحقیقات در مورد سرب
۲-۲-۱- سابقه تحقیقات در مورد مسمومیت با سرب و اثر آلوده کنندگی آن در انسان
سرب فلزی سنگین خاکستری مایل به آبی رنگ، عدد اتمی ۸۲ و نقطه ذوب ۳۲۷ درجه سانتیگراد است .این عنصر در گیاهان و خاک به مقدار بسیار کم یافت میشود. در خاکهای اسیدی حلالیت آن زیاد شده و برای گیاهان سمیخواهد شد(۹و۱۱). لذا بارانهای اسیدی به طور غیر مستقیم در افزایش مسمومیت گیاهان و جانوران نقش دارند. از بین تمام ترکیبات سرب تنها تترااتیل سرب که در بنزین به عنوان ماده بالا برنده درجه اکتان مصرف میشود در حرارت معمولی اتاق قابل تصعید است لذا از سمیترین ترکیبات سرب محسوب میشود. سرب از طریق پوست، دستگاه گوارش و تنفس جذب میشود(۱). مهمترین راههای ورود سرب به بدن تنفس و پس از آن گوارش میباشد. جذب شدن از طریق پوست بستگی به نوع ترکیب آن دارد. ترکیبات معدنی سرب به کندی، در حالی که ترکیبات آلی سرب چون استات و اولئات سرب به خوبی از راه پوست جذب میشوند، تتراتیل سرب نیز به صورت مایع یا بخار از راه پوست جذب بدن میگردد(۴و۱۲).
شایع ترین علت مسمومیت با سرب جذب ذرات سرب موجود در هوا از طریق مجاری تنفسی است به خصوص در صنایعی که گرد و غبار و بخارات و دود سرب تولید میشود. جذب سرب از طریق استنشاق در افراد بالغ حدود ۱۰ درصد و در اطفال حدود ۴۰ درصد میباشد که حدود ۹۵ درصد آن جذب خون میشود و مابقی به دنبال هوای بازدم خارج شده یا در قسمت فوقانی دستگاه تنفسی تجمع مییابد و مجدداً بلع میگردد. به طور اولیه مسمومیت سرب در بزرگسالان از راه تنفس است(۴و۱۲).
تا قبل از سال ۱۹۴۲ تجمع و ذخیره شدن سرب در استخوانها مورد توجه نبوده و وجود آن را در استخوانها در مقایسه با عضلات و نسوج بی اهمیت میدانستند. بعدها معلوم شد که ترکیبات معدنی سرب ابتـدا در بافتهای نرم شامل مغز ، کبــد و ماهیچــهها توزیع و ته نشین شده و به زودی در طول زمان مقدار آن کمتر میشود و سپس در بافتهای استخوانی دندان و مو ذخیره میگردد. ذخیره سرب در استخوان شباهت زیاد به ذخیره کلسیم دارد و به صورت فسفات سرب ذخیره میشود. چنانچه غلظت فسفات خون کم باشد سرب در بافتهای غیر استخوانی ذخیره میشود، ویتامین D باعث ذخیره سرب در استخوان شده و هورمون پاراتیروئید موجب کاهش ذخیره در بافت استخوان و افزایش آن در خون میشود. سرب اساساً از طریق ادرار و به مقدار ناچیز از طریق مدفوع، عرق و شیر دفع میشود. دفع سرب در حیوانات آزمایشگاهی بیشتر از طریق صفرا است(۴). آبها به واسطه عبور در مسیر معادن سرب و نیز راه یابی فاضلاب کارخانجاتی چون صنایع باطری سازی، کریستال سازی، رنگ سازی و … آلوده میشوند. این آبها موجب تجمع سرب در ماهی و آبزیان میگردد. مطالعات بیانگر ارتباط مستقیم بین غلظت سرب موجود در آبها و لجن و غلظت آن در بافتهای آبزیان است و از طرف دیگر آبیاری مزارع و مراتع به وسیله این آبها منجر به افزایش میزان سرب در بافتهای گیاهی و به دنبال آن افزایش میزان سرب در شیر، گوشت و تخم مرغ دامها میشود(۳).
سرب با بسیاری از ترکیبات ضروری بدن مانند آنزیمها وپروتئینها اتصال برقرار نموده و موجب وقفه در فعالیت آنزیم و اختلال در سنتز پروتئین و غیره میگردد. این فلز موجب وقفه فعالیت آنزیم سدیم- پتاسیم- آدنوزین تری فسفات(Na-k-Atpase) گشته و میزان آنزیم ترانس آمیناز افزایش مییابد در حالی که این فلز موجب کاهش فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز و متیل استراز میشود(۲۰).
اولیــن عـــلائم مسمومیت ســرب غالباً غیر اختصاصی است به صـورت خستــگی، تهوع، بی اشتهایی، تغییر وضعیت خواب، اسهال، یبوست، افسردگی بروز میکند و با افزایش آن در فرد عوارض دیگری چون افزایش فشار خون، تغییر خلق و خو و اختلالات حرکتی،کم خونی ، عوارض عصبی ، آنسفالپاتی و نوریت بروز می کند(۱و۴). حداکثر میزان سرب برحسب استانداردهای موجود در کشورهای مختلف و بر اساس قوانین غذایی ۱۹۷۹ در آب آشامیدنی ۵۰ میکروگرم در دسی لیتر و در عضله ماهی به میزان ۲ میلی گرم در کیلوگرم میباشد(۱۱).
۲-۲-۲- اثر آلوده کنندگی سرب در آب دریا و ماهیان:
سرب در محیط آب بیشتر در رسوبات بستر تجمع یافته و میزان آن ۴ برابر بیشتر از سرب موجود در آب است. این ماده به طور عمده در کلیه، آبشش، عضلات و استخوانها تجمع پیدا میکند. طبق گزارش FAO سالانه حدود ۲ هزار تن سرب به دریا ریخته میشود که به پلانکتونها به ویژه فیتوپلانکتونها که حدود ۷% اکسیژن را تأمین میکنند صدمه زده و سبب مرگ و میر آنها میشود. سرب در هوا، آب و خاک وجود داشته از طریق گردش خون در بافتها رسوب نموده و ایجاد مسمومیت مینماید.
سمیت سرب برای ماهی و سایر موجودات آبزی تحت تأثیر کیفیت آب بوده و به قابلیت انحلال ترکیبات سرب و به غلظتهای کلسیم و منیزیم در آب بستگی دارد به عنوان مثال مشخص شده است که سمیت سرب با افزایش غلظت کلسیم و منیزیم در آب کاهش مییابد. مسمومیت حاد سرب ابتدا باعث آسیب به اپیتلیوم آبشش شده و ماهی مبتلا به علت خفگی تلف میشود. علائم مشخص مسمومیت مزمن سرب شامل تغییرات تابلوی خونی با آسیب شدید گلبولهای قرمز و سفید، تغییرات تحلیل رونده بافتهای پارانشیماتوز و آسیب سیستم عصبی است(۷و۵). حضور بیش از حد سرب در آب ممکن است باعث محدودیت آنزیمیموجود در بافتهای مختلف بدن شود اما اثر زیادی در تنظیم پتاسیم توسط آبشش ندارد چنین وضعیتی ممکن است بدین علت باشد که ماهیان اغلب در آبهای تقریباً ایزوتونیک با خونشان زیست میکنند بنابراین شیب یا تغییرات زیادی در داخل یا خارج بدن ماهی برای سدیم وجود ندارد(۷).
۲-۳- سابقه تحقیقات در مورد آهن
۲-۳-۱- سابقه تحقیقات راجع به مسمومیت با آهن و اثر آلوده کنندگی آن بر انسان:
شایع ترین شکل مسمومیت به صورت خوراکی است. به طور طبیعی بدن به ۴ تا۵ گرم آهن نیاز دارد که در نسوج مختلف توزیع شده است. حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از آهن خورده شده از سلولهای مخاطی دئودنوم و ژئوژنوم به صورت آهن دو ظرفیتی جذب می شود. دفع طبیعی آهن از بدن محدود به ۱ تا ۲ میلی گرم در روز از طریق خون قاعدگی و پوسته ریزی مخاط دستگاه گوارش است. بدن توانایی دفع آهن را بیشتر از ۲ میلی گرم در روز ندارد و از این رو مصرف بیش از حد آهن موجب تجمع آهن در اعضای هدف میگردد
و اصولاً خوردن بیش از ۳۰ میلی گرم بر کیلوگرم آهن موجب مسمومیت و بیش از ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم آن موجب مرگ میشود(۱).
مکانیسم اثر آهن در ایجاد مسمومیت به ۴ فرم است:
۱- گشاد شدن پس شریانچهای
۲- افزایش نفوذپذیری مویرگها به علت اثر مستقیم آهن
۳- اسیدوز به دلیل آزاد شدن یونهای هیدروژن
۴- آسیب میتوکندری به خصوص در سلولهای کبد.
اثر آهن بر دستگاه گوارش:
آهن سبب نکروز هموراژیک قسمتهای ابتدایی دستگاه گوارش و همین طور موجب انفارکتوس قسمت انتهای روده کوچک میشود البته تنگی پیلور و انسداد روده از دیگر عوارض دیررس و نادر میباشد.
اثر آهن بر کبد:
تأُثیر آهن روی کبد از حالت عدم تغییر تا نکروز هموراژیک اطراف پورت و تغییر وضعیت سلولهای کوپفر و سلولهای پارانشیمال متغیر است. آسیب کبدی مذکور میتواند موجب هیپوکلسمی، هیپوپروتئینمی و اختلالهای انعقادی و در نهایت نارسایی کبد بشود(۳۳).
اثر آهن بر قلب و عروق:
تأثیر آن به صورت گشاد شدن انتهای مویرگ و افزایش نفوذپذیری آنها میباشد که موجب پر شدن وریدها، کاهش حجم خون و کم شدن برون ده قلب میشود. فرآورده آهن ممکن است شامل یکی از ۳ نمک فرو(سولفات، فومارات و گلوکونات) باشد مسمومیت براساس مقدار عنصر آهن موجود در نمک(۲۰ درصد در نمک سولفات، ۳۳ درصد در فومارات و ۲ درصد در گلوکونات) میباشد خوردن بیش از ۲۰ میلی گرم در دسی لیتر عنصر آهن سبب ایجاد مسمومیت گوارشی و خوردن بیش از ۶۰ میلی گرم در دسی لیتر باعث مسمومیت سیستمیک میگردد. تظاهرات اولیه مسمومیت ناشی از آهن شامل استفراغ و اسهال خونی و تب و هیپرگلیسمیو لکوسیتوز میباشد(۱و۴).
۲-۳-۲-اثر آلوده کنندگی آهن در آب دریا و ماهیان:
این عنصر در آبهای سطحی به اشکال اکسید ۲ ظرفیتی یا ۳ ظرفیتی وجود دارد و در آبهای کم دما و واجد آهن، باکتریهای ته نشین کننده آهن به میزان زیادی روی آبششها تکثیر یافته و به اکسیداسیون آهن ۲ ظرفیتی کمک کرده و کلونیهای رشتهای آنها آبششها را میپوشاند ابتدا آبششها بی رنگ میشوند ولی بعداً آهن ته نشین شده و باعث قهوهای شدن کلونیهای رشتهای میشود ترکیبات رسوب یافته آهن و رشتههای باکتریهای ترسیم کننده آن سطح مفید تنفسی آبششها را کاهش داده باعث آسیب به اپیتلیوم تنفسی و شوک در ماهیان میشود(۷). حد مجاز آهن برای کپور معمولی کمتر از ۲/۰ و برای قزلآلا کمتر از ۱/۰ میلی گرم در لیتر آب است(۲۴). گرچه اثرات سمی آهن و نمکهای آن به ندرت رخ میدهد اما اثرات کشنده حضور این مواد در مجاورت طولانی با ماهی در آبهایی که به مقدار ضعیفی بافر بوده و PH آنها پایین است قابل توجه است همانطور که ذکر شده تأثیرات غیر مستقیم سمیآهن به طور عمده محدود به رسوب هیدروکسید فریک و یا اکسید فریک در روی آبشش ماهی میباشد. رسوب هیدروکسید فریک بر روی تخمهای دارای جنین در حال رشد نیز ممکن است باعث خفگی و مرگ و میر جنین شود دلیل عمده تلفات ناشی از رسوب هیدروکسید فریک بر روی آبشش ماهی به دلیل ممانعت از جابهجایی اکسیژن و یا در تخمهای چشم زده به دلیل ممانعت از ورود اکسیژن از طریق پرده کوریون جنین به داخل تخم است(۳۴).
شاپر کلوز(۱۹۹۲) عامل اصلی صدمات ناشی از آهن را رسوب ترکیبات این عنصر بر روی آبشش میداند و معتقد است که این رسوب باعث ایجاد مناطق نکروتیک بر روی آبشش ماهی قزل آلای جوان میشود. به طور کلی میتوان ابراز نمود آبهایی که واجد ترکیبات آهن قابل رسوب هستند معمولاً دارای اکسیژن محلول کم ، مقدار زیادی دی اکسید کربن و PH کمتر از ۷ میباشند هوادهی این آبها باعث کاهش دی اکسید کربن و افزایش اکسیژن محلول میگردد و اجازه میدهد که آهن به طرف بستر استخر رسوب نماید(۳۲).
طی تحقیقی که توسط کوگی و همکاران (۲۰۰۶) روی ماهی کفال و ماهی خاردار در شمال شرقی دریای مدیترانه در ترکیه انجام شد میزان کادمیوم، مس، آهن، روی و سرب توسط جذب اتمی با شعله در کبد ، آبشش و عضله اندازه گیری و نتایج زیر حاصل شد .
۱- به جز سرب بیشترین میزان از هر فلز ابتدا در کبد، سپس در آبشش و بعد در عضله بوده است.
۲- آهن ، روی و مس بیشترین فراوانی و کادمیوم و سرب کمترین فراوانی را در بافتهای مختلف داشتند.
۳- تغییرات فصلی نیز در میزان فلزات مشخص شد ولی به طور کلی بیشترین میزان برای تمام فلزات در بافتهای مختلف هر دو گونه ماهی در تابستان مشاهده شد(۱۸).
در تحقیقی که توسط اشرف و همکاران (۲۰۰۶) روی میزان هفت فلز سنگین(سرب ، کادمیوم ، نیکل ، مس ، روی ، کروم و آهن ) در ماهیهای کنسرو شده ساردین، آزاد و تن که در کشور عربستان مورد استفاده قرار میگیرد انجام شد سرب و کادمیوم از طریق اسپکتروسکوپی جذب اتمی تیوپ گرافیتی و نیکل، مس، کروم و آهن با استفاده از اسپکتروسکوپی جذب اتمیبا شعله تعیین شد.
– میزان سرب در ماهی آزاد برابر با ۲/۱-۰۳/۰ میکروگرم در گرم با میانگین ۳۱۳/۰ میکروگرم در گرم میباشد .
– میزان سرب در ماهی تن برابر با ۵۱/۰-۰۳/۰ میکروگرم در گرم با میانگین ۲۳۳/۰ میکروگرم در گرم میباشد .
– میزان سرب در ماهی ساردین برابر با ۹۷/۱-۱۳/۰ میکروگرم در گرم با میانگین ۸۳۵/۰ میکروگرم در گرم میباشد .
ادامه مطلب + دانلود...
بازدید
مدت ¾ قرن دانشمندان مشغول جمع آوری اطلاعات درباره ساختمان اتم بودند . مقداری از این معلومات از بررسی خواص اجسام رادیو اکتیو مانند اوارنیم حاصل شده بود . دستگاههای پرشتاب کننده ذره ها , در طیف نگار جرمی و دستگاههای اشعه X و طیف نماها و مقدار زیادی دستگاههای الکترونی دیگر , اطلاعات بیشتری به دانشمندان دادند , و با مجموعه آنها تئوری قابل فهم ساختمان اتمی عناصر را , بسط دادند .
همانطور که در ۳§ از بخش یکم دیدیم این تئوری شامل توضیح مطلب مهم و قابل ملاحظه ای است که بوسیله یک مدل مطابق خواص معلوم عناصر بیان می شود .
این مدل ساختملن اتمی , در درس بعد از این بخش و نیز در بخش چهارم بیان خواهد شد . شما همینطور که می خوانید متوجه باشید که این توضیحات بر مبنای بهترین توجیه حاصل از آزمایشهائی است که درباره ساختمان اتم بعمل آمده است . ممکن است در صورت لزوم آزمایشهای بیشتری درباره تحقیق مدل اتمی عناصر بعمل آید .
در زمان حاضر دانشمندان مشخص کرده اند که اتمها , ذره های ساده غیر قابل تقسیم نیستند بلکه از چند جزء خیلی کوچکتر که بطور مفصلتری مرتب شده اند تشکیل شده اند .
یک اتم از دو قسمت اصلی تشکیل شده است . قسمت مرکزی که دارای بار الکتریکی مثبت است و به هسته مــوسـوم است . هسته بسیار کوچک و نسبتا سنگین است قطر هسته در حدود
۱۳ – 10 سانتیمتر است . واحد مناسب تر برای بیان قطر اتم , آنگسترم o A است و یک آنگسترم برابر ۸ – 10 سانتیمتر است . یعنی o A 1 بهمان نسبت از cm 1 کوچکتر است که cm1 از ۱۰۰۰ کیلومتر کوچکتر می باشد . پس قطر هسته در حدود o A 5 – 10 می شود و در حدود یک صد هزارم قطر اتم است . سعنی اتم در حدود ۱ تا ۵ آنگسترم قطر دارد . ریزه های بسیار کوچک با بارالکتریسیته منقیس و بنام اکترون دور هسته در نواحی بنام لایه ها یا سطحهای انرژی حرکت می کنند در حدود سال ۱۹۱۳ نیل بهر دانشمند دانمارکی ( ۱۸۵۵ تا ۱۹۶۲ ) حرکت الکترونها بدوهسته را با حرکت سیارات منظومه شمسی بدور خورشید مقایسه کرد . هر چند امروزه بعقیده دانشمندان فیزیک و شیمی , مسیر حرکت الکترونها بدور هسته, مانند مدار سیارات مشخص و معلوم نیست و باید حرکت الکترونها را با حرکت نامنظم زنبوران عسل بدور کندویشان تشبیه کنیم . زیرا الکترونها گاهی به هسته نزدیک و گاهی از آن دور می شوند . پس باید فضای خالی نسبتا بزرگی را دور هسته اشغال کنند . بنابراین می گوئیم یک ابر الکترونی دور هسته , تشکیل می دهند که به اتم حجم می دهد و اتمهای دیکر را طرد می کنند .
هر اتمی از نظر الکتریکی خنثی است زیرا بارالکتریکی مثبت هسته برابر بار الکتریکی منفی الکترونهای لایه ها یا سطوح انرژی است .
اتم هیدروژن :
معروفترین نوع هیدروژن گاهی بنام پروتیوم خوانده می شود . و دارای هسته ای شامل یک پروتون است و یک الکترون دور این هسته در گردش است . این الکترون در داخلی ترین لایه , یا کمترین سطح انرژی که یک الکترون می تواند داشته باشد , حرکت می کند . این لایه یا سطح انرژی , لایه K یا اولین سطح انرژی نام دارد . برای آنکه اندازه ها و فاصله های بین اجزاء اتم پروتیم بهتر فهمیده شود . هسته ( یک پروتون ) را باندازه ته یک سنجاق ۲۵/۰ سانتیمتر نشان می دهیم . باین مقیاس الکترون که کمی از آن پروتون بزرگتر است , باید دور هسته و بفاصله ای که بطور متوسط حدود ۱۲ متر باشد , یعنی در کره ای باین شعاع حرکت کند . این الکترون با سرعت دور هسته می چرخد و عملا چنین فضائی را اشغال می کند .
عدد اتمی یک اتم , برابر عده پروتونهای هسته آنست . یک عنصر شامل اتمهایی است که همه آنها دارای یک عده مساوی پروتون در هسته شان می باشند . بنابراین همه شان دارای همان عدد اتمی هستند ( تمام اتمهای طبیعی که برانگیخته نشده و خنثی هستند , دارای یک آرایش الکترونی مساوی دور هشته شان هستند . ) عنصر هیدروژن شامل اتمهائی است که در هسته شان یک پروتون دارند . بنابراین عدد اتمی آنها برابر ۱ است . هر اتمی که دارای عدد اتمی ۱ باشد دارای یک پروتون در هسته اش خواهد بود و اتم هیدروژن است .
علاوه بر پروتیوم که ۹۸۵/۹۹ درصد در هیدروژن طبیعی وجود دارد و نوع دیگر از هیدروژن می شناسیم که یکی ازآنها دوتریوم است که به نسبت %۱۵ ۰/۰ در هیدروژن طبیعی موجود است و هسته آن دارای یک پروتون و یک نوترون است و یک الکترون در خارج از هسته آن حرکت می کند . نوع سوم هیدروژن , تری تیم است که خاصیت رادیواکتیوی دارد و مقدار آن در طبیعت بسیار کم است .
ولی مصنوعا باواکنش های هسته ای ساخته می شود . هسته تری تیم دارای یک پروتون و دو نوترون است و یک الکترون دور آن در گردش است .
این سه قسم اتم همه اتم هیدروژن هستند زیرا هسته آنها یک پروتون دارد و عدد اتمی آنها در هر حال برابر ۱ است . با وجود این چون عده نوترونهای هسته آنها مختلف است , جرم این اتمها متفاوت است .
اتمهای یک عنصر که دارای جرمهای مختلف هستند ایــزوتوپ یعنی همخانه نامیده
می شوند .
بیشتر عناصسر داری دو یا چند شکل ایزوتوپ هستند که ممکن است طبیعی باشند یا بطور مصنوعی تهیه شوند . با وجود آنکه ایزوتوپهای عناصر داری جرم مختلف هستند در خواص شیمیائی تفاوت زیادی ندارند .
هر یک از اقسام مختلف اتم که بوسیله ترکیب هسته هایش مشخص می شود نو کلید می نامند .
و نو کلیدهائی که دارای عدد اتمی مساوی باشند ایزوتوپ نامیده می شوند سه نوع ایزوتوپ هیدرژن نو کلیدهای پروتیم و دوتریم و تریتیم هستند .
علاوه برنامهائی که به نو کلیدهای هیدرژن داده شده است می توان آنها را بوسیله عدد جرمی شان مشخص ساخت و عدد جرمی یک اتم برابر حاصل جمع پروتونها و نوترونهای هسته آن است .
عدد جرمی پروتیم ۱ است ( ۱ پروتون + ۰ نوترون ) در صورتیکه در هسته دو تریم برابر۲ است ( 1 پروتون + ۱ نوترون ) و در تریتیم ۳ است ( ۱ پروتون + ۲ نوترون ) . گاهی این ایزوتوپها را با اسم هیدرژن ی۱ و هیدرژن ۲ و هیدرژن ۳ مشخص می کنند .
قـانـون تنـاوبی بودن خواص عنـاصـر
۱_ جدول تناوبی مندلیف :
اگر قرار شود , خواص ۱۰۴ عنصر شیمیائی را برای کسب معلومات مختصری هم که باشد , در دانش شیمی بررسی کنیم , کار و تکلیف مشکلی در پیش خواهیم داشت , اما اگر بعضی از عناصر خواص شبیه هم داشته باشند و بتوانیم آنها را با هم طبقه بندی کنیم , بخاطر سپردن خواص مشخص کننده هر طبقه زیاد مشکل نخواهد بود , حتی ممکن است بعضی تغییر ها را در خواص افراد هر طبقه بخاطر بسپاریم . مخصوصا اگر این تغییرات بطور منظمی صورت گیرد . در طول اواخر قرن هیجدهم و اوایل قرن نوزدهم , شیمی دانان بعضی اجسام را بعنوان عنصر شیمیائی مشخص کردند بعلاوه نشان داند که شباهتهائی بین خواص بعضی عناصر موجود است . از جمله کشف کردند که سدیم و پتاسیم فلزهای نقره فام نرمی هستند و دریافتند که کلسیم و باریم و استرونسیم فلزی را براههای شیمیائی مشابهی همانندی تشکیل می دهند ؛ و کلروبرم و ید عناصر غیر فلزی رنگین هستند . اما این قبیل کشفیات
پراکنده برای طبقه بندی تمام عناصر معلوم در یک دستگاه واحد , زیاد مفید و امید بخش نبود .
۲_ اولین کوششها برای طبقه بندی عناصر :
در حدود سال ۱۸۰۰ شیمی دانان تعیین وزن اتمی دقیق بعضی عناصر را شروع کردند و بزودی کوششهائی برای طبقه بندی عناصر براین مبنی بعمل آمد . در سال ۱۸۱۷ یوهان ولفگانگ دوبرینر
( 1849 _ 1780 ) ملاحظه کرد که وزن اتمی استرونسیم تقریبا برابر نصف مجموع وزن اتمی ها ی کلسیم و باریم است . و نیز بعدها مشاهده رد که وزن اتمی برم میانگین وزن اتمی های کلروید است .همنیطور وزن اتمی سلنیم با متوسط وطن اتمی های گوگرد و تلوریم تفاوت چندانی نداشت . دوبرینر این دسته ها را ۳ تائی یا تریاد نامید .
در سال ۱۸۶۴ جهن نیولاند ( ۱۸۹۸ _ ۱۸۳۸ ) تمام عناصر معلوم آنزمان را بترتیب وزن اتمی شان مرتب کرد و بعد آنها را بدسته هائی که هر یک دارای هفت عنصر بود تقسیم کرد نیولانداین تقسیم را باین مناسبت انجام داد که عنصر هشتم بنظر او دارای خواص شیمیائی نظیر عنصر اول دسته قبل بود . آنوقت این عنصر را اول دسته دوم قرار داد و سعی کرد که بهمکارانش بقبولاند که قانون هشت تائی او مقید است ولی آنان در کمال ساده دلی باین فکر خندیدند .
لتارمیر ( ۱۸۹۵ _ ۱۸۳۰ ) نیز جدولی برای طبقه بندی عناصر مطابق وزن اتمی آنها تنظیم کرد .
موزلی عدد اتمی عناصر را تعیین کرد : در حدود ۴۵ سال بعد از کار مندلیف درباره جدول تناوبی عناصر , کشف مهم دیگری بعمل آمد که به حل مسئله طبقه بندی عناصر کومک کرد . در بخش سوم بیان کردیم که عدد اتمی یک عنصر , عده و پروتونهای هسته را تعیین می کند هنری گوین جفری موزلی ( ۱۹۱۵ _ ۱۷۸۷ ) دانشمند برگزیده جوان انگلیسی از اشعه X برای تعیین عدد اتمی عناصر استفاده کرد .
شعاعهای x تشعشعات الکترو مغناطیسی با تواتر زیاد و طول موج کوتاه هستند . اشعه x در این لوله ها با جنس فلزی که هدف قرار گرفته بستگی دارد . بنابراین فلزهای مختلف از آلومینیم تا طلا را که جرم اتمی آنها بترتیب زیاد می شود هدف قرار داد و مشاهده کرد که : هر چه پروتونهای هسته اتم فلز بیشتر باشد طول موج شعاع x هدف قرار گیرد , کمتر خواهد بود .
موزلی دریافت که در بعضی موارد یک تغییر غیر عادی در طول موج اشعه بین دو عنصر متوالی پیش می آید . این تغییر دو برابر مقدار محاسبه شده بود . موزلی نتیجه گرفت که د راین موارد یک عنصر از جدول تناوبی کم است . بعدها چندین عنصر کشف شد و خانه های خالی که موزلی تعیین کرده بود پرشد .
قانون تناوب : وقتی عناصر را در یک جدول تناوبی بجای ترتیب جرم اتمی صعودی , بترتیب عدد اتمی آنها مرتب کنیم , مسائلی که در تنظیم جدول پیش آمده بود خود _ بخود برطرف می شود . وقتی جدول را بترتیب جرم اتمی صعودی مرتب کنیم پتاسیم قبل از آرگن قرار می گیرد . در صورتیکه اگر مطابق خواص شیمیائی شان در جدول مرتب کنیم پتاسیم بعد از آرگن واقع می شود و اینمطلب با عدد اتمی ۱۸ برای آرگن و ۱۹ برای پتاسیم مطابقت دارد . همین طور است در مورد تلوریم ۵۲ وید ۵۳ .
همنطور که در ( ۱ § ) دیدیم مندلیف اینطور نتیجه گرفت که خواص فیزیکی و شیمیائی عناصر تابع تناوبی وزن اتمی آنها است . امروزه کاملا واضح است که عدد اتمی بهتر ترتیب تنظیم جدول تناوبی را می دهد و نتیجه تحقیقات مندلیف امروزه بشرح زیر ولی بنام قانـون تنــاوبی بیان
می شود : خواص فیزیکی و شیمیائی عنصرها تابع تناوبی عدد اتمی آنها هستند . بعبارت دیگر وقتی عناصر را به ترتیب عدد اتمیشان مرتب کنیم خواص آنها در فواصل معینی تکرار می شود .
تنظیم جدول تناوبی مدرن : مراجعه مکرر باین جدول وقتی این درس را می خوانید به شما در فهمیدن و یادگرفتن جدول کمک خواهد کرد . هر عنصر در این جدول جای مخصوص و معینی دارد . در میان هر خانه علامت اختصاری یک عنصر نوشته شده و بالای علامت اختصاری جرم اتمی و پائین آن عدد اتمی دیده می شود . طرف راست هر علامت اختصاری اعدادی می بینید که عده الکترونهای هر لایه را نشان می دهد . عناصری که در یک خط قرار دارند , عناصر یک نوبت یا سری و عناصر یک خط عمودی را گروه یا ستون یا خانواد ه می نامند .
عدد اتمی هیدرژن ۱ است و این عنصر بتنهائی بالا و بیرون جدول قرار دارد . زیرا دارای چند خاصیت منحصر بخود او است , د رحقیقت , هیدروژن در ستون اول سمت چپ جای دارد . زیرا مدار خارجی آن مانند دیگر عناصر این ستون دارای یک الکترون است .
هلیم با عدد اتمی ۲ بالای ستون آخر سمت راست قرار دارد و ساده ترین عنصر این ستون است که به گازهای نجیب اختصاص دارد . دقت کنید که هلیم دوالکترون در لایه k دارد و این لایه با ۲ الکترون کامل می شود . هیدروژن و هلیم نوبت اول عناصر را تشکیل می دهند .
نوبت دوم شامل هشت عنصر است . لیتیم یک فلز نرم و نقره فام است . فلز تند اثری است که اتم آن دارای یک الکترون در مدار خارجی L است . بریلیم فلزی است نقره فام ولی کم اثر از لیتیم , که اتم آن دارای ۲ الکترون در لایه L است . برون یا بر یک جسم جامد سیاه زنگ با کمی خاصیت فلزی است و اتمهای آن دارای ۳ الکترون در لایه L هستند . کربن عنصر جامدی است با خواص شیمیائی جالب و مخصوص که بین خواص فلزها و غیر فلزها است و چها ر الکترون در لایه L دارد . نیتروژن گازیست بی رنگ با خواص غیر فلزی که ۵ الکترون در لایه دارد . اکسیژن گازیست بی رنگ با خواص غیر فلزی که ۵ اکترون در لایه L دارد . فلوئور گاریست زرد کمرنگ با خاصیت غیر فلزی بسیار شدید و ۷ الکترون در لایه L و نئون گازی بیرنگ و کم اثر با ۸ الکترون در لایه خارجی L دارد .
در این شرح مختصر از خواص این عناصر , باید دفت شود که تبرتیب از یک فلز تند اثر شروع شده و بیک غیر فلز تند اثرر و یک عنصر بی اثر خاتمه می یابد . این تغییر خاصیت فلز تند اثر بغیر فلز با تغییر عده اکترونهای لایه L از ۱ تا ۷ همراه است و نئون عنصر بی اثر دارای ۱۸ الکترون یک اکته در لایه L است .
نوبت سوم هم شامل هفت عنصر است : سدیم فلزی است نفره فام و نرم , مانند لیتیم با یک الکترون در لایه M و منیزیم فلز نقره فام و خواص شبیه بریلیم بادو الکترون در لایه M است آلومینیم فلز خاکستری رنگ با کمی خاصیت غیر فلزی و ۳ الکترون در لایه M . سیلیسیم غیر فلز تیره رنگ با خواصی شبیه کربن و ۴ الکترون در لایه M است . فسفر غیر فلز جامد که ترکیباتی شبیه ترکیبات نیتروژن و ۵ الکترون در لایه M دارد . گوگرد غیر فلزی است جامد برنگ زرد با ۶ الکترون در لایه M و کلر عنصر گازی شکل برنگ سبز مایل بزرد با خاصیت غیر فلزی شدید شبیه خواص فلوئورو ۷ الکترون در لایه M . واپسین آنها آرگن گاز بیرنگ کم اثر با ۸ الکترون در لایه M است .
ادامه مطلب + دانلود...
بازدید
بازدید
بازدید