شوری در سر

نویسنده کتاب : اورهان پاموک

مترجم کتاب : عین له عریب

انتشارات کتاب : چشمه

زبان کتاب : فارسی

تعداد صفحه کتاب : 735

قطع کتاب : رقعی سلفون – سال چاپ کتاب : 1395 – نوبت چاپ کتاب : 2

خلاصه ای از کتاب 

شوری در سر ؛ از سویی یک حکایت سنتی عاشقانه به مفهوم شرقی آن است و از سویی یک رمان مدرن و حتی پست‌مدرن به مفهوم غربی آن. این رمان از ۱۹۶۹ تا ۲۰۱۲ به قصه‌ی زندگی یک دست‌فروش دوره‌گرد می‌پردازد که به اتفاق جمعی از بستگان و آشنایان خویش در پی کار به استانبول مهاجرت کرده‌اند، از آداب و سنن خود گذشته و با شعایر و مناسک این کلان‌شهر هم در نیامیخته‌اند، از آنجا رانده و از اینجا مانده، جایی میان زمین و آسمان، به هر کاری تن در داده‌اند : ماست‌فروشی، بُزا‌فروشی، نگهبانی پارکینگ، دربانی یک موسسه‌ی فرهنگی، … مولود کاراتاش که به‌سان بسیاری به قصد امرار معاش راهی استانبول شده است، در طول چهل سال از سویی دگردیسی فیزیکی شهر را شاهد می‌شود و از سوی دیگر دگردیسی متافیزیکی خیل مهاجرانی را که مثل خود او استانبول را مدینه‌ی فاضله‌ی خود یافته و به قصد آن از شهر و دیار خود کنده‌اند.

در این بازه‌ی زمانی، قسمت قابل توجهی از بافت سنتی شهر تخریب می‌شود تا جای آن آسمان‌خراش‌ها و مراکز بزرگ خرید و فروش بنا گردد، علاوه بر این بخش قابل توجهی از اعتقادات و باورهای مهاجران، خواسته و دانسته فراموش می‌شود تا جای آن‌ها قواعد و قوانین زندگی شهری _البته به مفهوم فرنگی آن ـ قوام یابد. از طرفی دو بار ارتش کودتا می‌کند تا با توسل به حکومت نظامی سیستم حکومتی را به سیستم کاپیتالیستی تغیر دهد، نیاز به توضیح ندارد که این همه درگیری اقشار متفاوت جامعه را در پی دارد و سرکوبی مخالفان کاپیتالیسم از طرف ارتش به خشن‌ترین شکل ممکن.

 اورهان پاموک (1952) در این رمان غافلگیری بزرگی برای مخاطبان خود دارد. این رمان برعکس بقیه‌ نوشته‌های این نویسنده درباره‌ حاشیه‌نشین‌های فقیر استانبول است. آن‌هایی که از روستاهای خاک‌گرفته‌ی شرق آناتولی در دهه‌ 50 و بعدش به استانبول مهاجرت کردند و بعد مدتی محله‌های خود را ساختند. شخصیت اصلی پاموک؛ «مولود» سال‌هاست در این شهر دستفروشی می‌کند و شاهد تاریخ پرفراز و نشیب استانبول است؛ تاریخی مملو از کودتاها، درگیری‌های خونین میان ارتش و کُردها، از بین رفتن بافت دوران عثمانی، عوض‌شدن سلیقه‌ مردم و… رمانی متفاوت از برنده‌ جایزه‌ نوبل که باز روح استانبول و انسان این‌بار حاشیه‌نشین‌اش را احضار می‌کند و آن‌قدر خُرده‌روایت برایش مهیا می‌کند که او گم می‌شود در این حجم از اتفاق‌های عجیب. رمان مملو از شخصیت‌های متفاوت است؛ کارگران فصلی، ماست‌فروش‌ها، چپ‌های اسلحه به‌دست، ناسیونالیست‌های خشن تُرک، اسلام‌گراها، ماموران رشوه‌گیر دولت، تازه به دوران رسیده‌ها، گانگسترهای بساز و بفروش و… پاموک در این سمفونی قهرمان تنهایش را روی تپه‌های دوردست می‌برد تا به نورهای استانبول نگاه کند و راوی تهِ شهری باشد که ناگهان گسترده و متراکم شد. منتقدان بسیاری این رمان را بازگشت روایی پاموک به نخستین رمانش «آقای جودت و پسران» دانسته‌اند…