مدت هاست وقتی بحث عادت و اعتیاد که پیش می آید،یاد اینترنت هم به ذهن ها می رسد. در واقع کار به جایی رسیده است که برخی ها ساعت ها پای یارانه می نشینند و ترجیح می دهند همه وقت آزاد و غیر آزادشان را در فضای مجازی طی کنند.
این مساله فقط شامل حال ما ایرانی ها هم نیست تا جایی که در برخی کشورها از جمله آمریکا و چین مراکز ترک اعتیاد هم برپا شده است، اما فراگیر شدن چنین موضوعی نمی تواند تاییدی بر این کار باشد.
استفاده از فضای اینترنت برای دستیابی به اطلاعات در دنیای حاضر حتی به یک ضرورت تبدیل شده، اما این که در فضای مجازی به دنبال تفریح و سرگرمی باشید به اندازه هر عادت ناپسند دیگری می تواند به ضرر شما باشد.
اتفاقا معتاد شدن به اینترنت چندان هم پیچیده نیست،مثل همه عادت ها اول تفریحی شروع می شود، یعنی شما اولش را تفننی شروع می کنید.مثلا فقط می خواهید وارد چت شده و چند کلمه ای با دوستانتان صحبت کنید، اما کمی که می گذرد کار به ساعت ها وبگردی و چت کردن می رسد.
درخصوص این مشکل کارهای تحقیقاتی زیادی هم انجام شده است تا جایی که پژوهشگران علائم اعتیاد به یارانه و اینترنت را اعلام کرده اند. بر این اساس افرادی که زمان های طولانی و متمادی را صرف بازی های یارانه ای کرده یا در گروه های بحث اینترنتی شرکت می کنند، در شمار معتادان به این تکنولوژی قرار دارند.
در واقع کسانی که روزشان بدون چک میل کردن، به روز کردن وبلاگشان و حتی سر زدن به همه وبلاگ های دوستان و آشنایان شب نمی شود باید بدانند به مرور زمان از تمام حوادث پیرامون خود غافل شده، دچار اختلال در اشتها می شوند و از دوستان و آشنایان و حتی از والدینشان دور شده و مشکلات رفتاری پیدا می کنند.
جالب است بدانید مثل هر اعتیاد دیگری اعتیاد به اینترنت هم عوارض روحی و روانی دارد تا جایی که پژوهش ها نشان می دهد خشونت بیش از حد، پرخاشگری، تغییر عادت های رفتاری، بی توجهی به نظافت شخصی، بی علاقگی به حضور در اجتماع و ابتلا به انواع سردردهای عصبی و میگرنی از علائم اعتیاد به اینترنت است.
ماجرا با همین عوارض روحی هم تمام نمی شود، چون به اعتقاد پژوهشگران اجتماعی از آنجا که جوانان و نوجوانان، کنجکاو، نوجو و خواهان تصمیم گیری به صورت منفرد هستند، استفاده نابجای آنها از اینترنت می تواند باعث دوستی های نامناسب، فرار از منزل، بزهکاری یا مشکلات دیگر شود. همچنین استفاده طولانی از رایانه می تواند باعث مشکلات جسمانی از قبیل افزایش وزن، آسیب پذیری چشم ها، اختلال در میزان ساعات خواب و علائم آرتروز شود.
به هر حال اگر همه این هشدارها توانسته شما را قانع کند که باید از فضای اینترنت به درستی استفاده کرد، پس بهتر است به فکر راه های ترک آن باشید یا دست کم بهترین استفاده را از فضای مجازی ببرید.


● آیا من به اینترنت معتادم؟
تست هایی برای مشخص شدن میزان اعتیاد افراد به اینترنت تهیه شده به عنوان نمونه تست اعتیاد به اینترنت (IAT) یکی از معتبرترین تست های مربوط به سنجش اعتیاد اینترنتی است که روی بسیاری از سایت های ایرانی هم قرار گرفته است.
این تست از سوی دکتر کیمبرلی یانگ ابداع شده است. در تست IAT هر چه نمره شما بیشتر باشد، اعتیاد شما به اینترنت شدیدتر است. نمرات هم به ترتیب از یک تا ۵ هستند. در این تست سوالاتی از این قبیل مطرح شده است:
▪ چقدر بیشتر از آنچه قصد دارید در اینترنت می مانید؟
▪ چقدر به خاطر آنلاین ماندن؛ اعضای خانواده را نادیده گرفته اید؟
▪ چقدر دیگران از شما به خاطر میزان آنلاین بودنتان شاکی هستند؟
▪ چقدر به خاطر اینترنت نمرات و کارهایتان در مدرسه افت کرده است؟
▪ چقدر ایمیل هایتان را پیش از کارهای ضروری دیگرتان چک می کنید؟
▪ چقدر عملکرد کاری و بهره وری شما به خاطر اینترنت آسیب دیده است؟
▪ چقدر وقتی کسی هنگام آنلاین بودن مزاحم شما می شود، غر می زنید، فریاد می زنید یا عصبانی می شوید؟
▪ چقدر فکر می کنید در حالت آفلاین حواس پرتی دارید، ولی در حالت آنلاین بهتر هستید؟
▪ چقدر وقتی آنلاین هستید این جمله را به کار می برید: فقط چند دقیقه مونده، الان میام.
▪ چقدر سعی کرده اید از میزان آنلاین بودن خود بکاهید و موفق نشده اید؟
پاسخ های این تست به صورت ۵ گزینه ای طراحی شده که شامل این موارد است:
۱ ـ بندرت ۲ـ گاه گاهی ۳ـ غالبا ۴ ـ به کرات ۵ ـ همیشه
اگر پاسخ فرد به اکثر سوالات گزینه های ۴ و ۵ باشد او یک معتاد اینترنتی است.


● عشق فیلم
ناگفته نماند مشکل اعتیاد به اینترنت در نوع و شکل دیگرش به تلویزیون یا دیدن فیلم هم ختم می شود. دیدن تلویزیون کاربردهایی مانند آموزش و سرگرمی دارد، اما برای بعضی ها هیچ تعریف و هدف درستی از تلویزیون دیدن وجود ندارد. این دسته از افراد ممکن است ساعت ها پای تلویزیون بنشینند و هیچ چیزی عایدشان نشود،مشکل این است که آنها فقط با تلویزیون وقت می گذرانند، در حالی که اگر برنامه تعریف شده ای داشته باشند می توانند هم از برنامه های تلویزیون لذت ببرند و سرگرم باشند و هم از برنامه های آموزشی، چیزهای خوبی یاد بگیرند.
علاوه بر این، برخی دوستداران فیلم به عنوان فیلم بازها هم پیدا می شوند، بخصوص که در سال های اخیر ورود فیلم های هندی، هالیوودی و اروپایی با زیرنویس های بی کیفیت زیاد شده است.
نکته: استفاده از فضای اینترنت برای دستیابی به اطلاعات در دنیای حاضر حتی به یک ضرورت تبدیل شده، اما این که در فضای مجازی به دنبال تفریح و سرگرمی باشید به اندازه هر عادت ناپسند دیگری می تواند به ضرر شما باشد
به اولین میدان یا مرکز خرید شهر که برسید بساط فیلمی ها به راه است. بعضی ها جلوی این بساط ها توقف کرده، با وسواس و دقت چند فیلم را انتخاب می کنند و برعکس این مخاطبان حرفه ای فیلم، عده ای از جوانان هم فقط از روی پوستر فیلم، دسته دسته از این فیلم ها را می خرند و شروع می کنند به دیدن آنها و به شکل افراطی مدام در حال فیلم دیدن هستند و همه افتخارشان این است که در پاسخ به این سوال که فلان فیلم را دیده ای، هرگز پاسخی غیر از بله نداده باشند، در حالی که سالانه صدها فیلم از سوی کمپانی های فیلمسازی در دنیا ساخته می شوند که بسیاری از آنها به اعتقاد منتقدان سینما حتی ارزش دیدن یک سکانس را هم ندارند.
هر چقدر هم علاقه ای به کتاب خواندن و مطالعه نداشته باشید باز هم اجازه ندارید وقت تان را با چنین فیلم هایی تلف کنید. ارزش یک ساعت پیاده روی یا ورزش کردن، صدها برابر بیشتر از دیدن این فیلم هاست.


● یار مهربان الکترونیکی
اگر ساعت ها در اینترنت می چرخید و با چت کردن و استفاده از بازی های یارانه ای وقت می گذرانید یا این که در شبکه های اجتماعی دنبال دوست و رفیق های اینترنتی هستید، بهتر است یک یار و دوست قدیمی را فراموش نکنید.
سرانه مطالعه در ایران حدود ۱۰ دقیقه است که مسلما خیلی کمتر از مدت زمانی است که نسل سومی ها پای یارانه می گذارنند. پس بهتر است کمی این آمارها را با هم قاتی کنید تا نتیجه مثبت شود.
دست کم می توانید لحظات مفیدی را با کتاب اما در فضای اینترنت بگذرانید. در سال های اخیر برخی ناشران و اشخاص سعی کرده اند علاوه بر لوح فشرده، انتشارات یا مطالب خود را از طریق اینترنت در محیطی فراگیرتر، ارزان تر و با قابلیت های چند رسانه ای و فرامتنی در دسترس طیف وسیعی از خوانندگان قرار دهند.
کتاب های الکترونیکی را می توان به دو صورت در اینترنت شناسایی کرد. برخی کتاب های الکترونیکی، شکل چاپی ندارند و فقط در قالب دیجیتالی منتشر می شوند. همه فرآیند نشر کتاب از زمان تألیف تا قرار گرفتن در محیط وب به صورت الکترونیکی انجام می شود.
بنابراین چنین کتاب هایی را نمی توان در جهان چاپی و کتابخانه های سنتی یافت و از این لحاظ اثری منحصربه فرد به شمار می آیند. درواقع ناشران به این نکته مهم پی برده اند که چه از نظر رقابت با دیگران و چه از لحاظ پاسخگویی به نیازهای جامعه جدیدی از مخاطبان یعنی خوانندگان اینترنتی، چاره ای جز توجه به امکانات و قابلیت های نشر اینترنتی ندارند.
بخش دوم از کتاب های الکترونیکی در محیط وب، در واقع شکل الکترونیکی نسخه های چاپی منتشر شده به شمار می آیند که ناشران آنها را از طریق وب نیز دسترس پذیر کرده اند. این گروه کتاب های الکترونیکی بسرعت در حال توسعه و گسترش هستند.
با جستجویی ساده می توانید به سایت هایی دسترسی پیدا کنید که کتاب های الکترونیکی دارند و وقت تان را در اینترنت با خواندن این کتاب ها بهتر بگذرانید.


● خوب یا بد، مساله این نیست
هر چند در همین مطلب به خوبی های اینترنت هم اشاره شده و در واقع می توان از این فضا استفاده بهینه کرد، اما خیلی از کارشناسان معتقدند حتی اگر برای استفاده مفید هم به اینترنت عادت پیدا کنید، مضراتش همان مضرات گفته شده است.دکتر علی کامکار، عضو هیات علمی دانشگاه در این خصوص به ایسنا می گوید: اعتیاد به اینترنت شبیه یک اختلال روحی است و استفاده بی رویه از اینترنت ممکن است با علائم و پیامدهای روانی و اجتماعی توام باشد.
او درباره سبب شناسی عوامل موثر اعتیاد اینترنتی ادامه می دهد: عوامل فردی شامل شخصیت، هیجان خواهی، هیجان جویی و عوامل اجتماعی شامل فقدان حضور دائم والدین در منزل و ضعف ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر است.او درمان روانپزشکی این نوع بیماری را شامل تمرین متضاد، حمایت بیرونی، تهیه فهرست شخصی، گروه حمایتی و خانواده درمانی توصیه می کند.
به هرحال این اعتیاد از آن نوع اعتیادها محسوب می شود که تشخیص اش چندان پیچیده نیست. اگر خودتان یا یکی از اعضای خانواده تان بشدت وابسته به استفاده از رایانه و اینترنت است، لطفا دقت بیشتری داشته باشید و به این مساله به شکل یک مشکل نگاه کنید.
سعی کنید دنیایتان را از یک فضای مجازی خارج کنید و به دنیای واقعی بیایید.