"ایران کد" چیست؟!

برای هر چیز شناسنامه ای است ، همه ما در معاملات روزمره همیشه به دنبال مستند مالکیت خود هستیم تا علاوه بر منحصر نمودن مالکیت ، به ملک یا دارایی خود هویتی داده باشیم ، علاوه بر آن شناسایی و تشخیص هویت ملک را برای دیگران و احترام به حق و حقوق قانونی خود و افراد جامعه را فراهم کرده باشیم.


از این رو دولت با وضع قوانینی مبنی بر تدوین اطلاعات کالاها و شناسایی موجودیت کالا و زنجیره ی تامین سعی کرده علاوه بر هویت بخشی به تولید داخلی ، کالاهای وادراتی را نیز شناسه دار نماید. این شناسه با دربرگیری گسترده ی همه ی اقلام مصرفی موجود در جامعه ، امکان شناسایی آسان و راحت کالاهای فاقد استاندارد و غیر قانونی و حتی قاچاق را میسر کرده و در واقع با عدم پوشش این شناسه برای یک کالا در بازار انگشت اشاره ای بارز به عدم صلاحیت کالا و تولید کننده آن است. از این رو می توان گفت از آنجا که گلوگاه های مهمی همچون استاندارد و تحقیقات صنعتی سازمان صنایع و معادن و گمرک فیلتر کننده و تمایز دهنده ی هر نوع کالای بی کیفیت چه تولید شده در سطح کشور و چه وارد شده به کشور است ، می تواند به عنوان ابزاری قوی و جامع در تعیین خط قرمز کالای بدون هویت که سر منشا و تولید کننده آن مشخص نیست و کالایی که از روی اصول و روش های استاندارد ساخته شده و از مبادی قانونی و رسمی مبادله کالا گذشته تا به دست مصرف کننده برسد ، عمل کند. از سویی دیگر باید اذعان نمود در زمینه ی کالاهایی که عرضه و توزیع آن در جامعه از حساسیت بیشتری نسبت به سایر اقلام برخوردار است همچون کالاهای یارانه ای ، با داشتن این شناسه شبکه های توزیع و عرضه آن مشخص شده و می توان از آن به عنوان یک کد رهگیری که ردپایی از مسیرهای طی شده کالا را نشان می دهد استفاده و شبکه های غیر قانونی را به راحتی پیدا کرد. از سویی دیگر توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که کالایی که از این شناسه برخوردار باشد همه جا به عنوان یک کالای مشخص و معرفی شده ، بی آنکه فیزیک کالا رویت شود ، با تمامی مشخصات برای خریدار ملموس و قابل درک است. از این رو کالای شناسه دار می تواند در تجارت الکترونیک که یکی از اهداف بلند ایران کد است نیز وارد شود ، که این مزیتی بسیار بزرگ در عرصه تجارت بین الممل و الکترونیک است.


این کد رسمی و یکپارچه کشوری تحت عنوان " ایران کد " در اختیار همه آحاد جامعه از تولید کننده گرفته تا توزیع کننده ، صادر کننده ، وارد کننده و حتی مصرف کننده نهایی قرار گرفته و مصوبه طرح تحول در نظام توزیع کالا و خدمات کشور به عنوان یکی از محورهای هفت گانه طرح تحول اقتصادی مطرح شده به نقش محوری ایران کد توجه ویژه ای داشته است ، تا جایی که بر اساس مصوبه هیئت وزیران ، موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران موظف شد که تمدید پروانه مجوز و یا نشان استاندارد ملی کالا را منوط به عضویت در ایران کد نماید.


می توان در تعریف ایران کد چنین گفت : " ایران کد نظام ملی طبقه بندی و خدمات شناسه کالا نظامی است که با تدوین اطلاعات کالا ها و خدمات امکان شناسایی موجودیت های زنجیره تامین را فراهم کرده و جریان اطلاعات در زنجیره را تامین می کند ".


این نظام در پی ایجاد زبان مشترک میان عرضه کنندگان کالا و خدمات ، مشتریان و به طور کلی عوامل درگیر در حوزه کالا و خدمات در سطح ملی به وجود آمده است. ایران کد با تولیدات ، ابزارها و تسهیلاتی که در اختیار کاربران خود قرار می دهد بستری برای تسهیل مدیریت کالا و خدمات فراهم می کند.


ایران کد به عنوان پل ارتباطی بین عرضه کننده ، خریدار و دولت با هدف ایجاد زمینه شناخت جامع کالا و خدمات در سطح ملی ، ایجاد زبان مشترک بین عناصر درگیر در چرخه تجارت ملی ، ایجاد بستر توسعه تجارت الکترونیک و ایجاد زمینه مدیریت کالا و خدمات در کشور فعالیت خود را آغاز نمود.


می توان گفت : هدف از طراحی یک سیستم کدینگ در سطح ملی ، تسهیل در برقراری روابط و انجام تعاملات بین سازمانی است. بنابراین شماره گذاری کالا و خدمات باید براساس اطلاعات پایه انجام شود.


ایران کد با شناسایی و کد گذاری کالا بر اساس اطلاعات پایه و با قابلیت شناسایی اقلام در گردش در زنجیره تامین کالاهای کشور ، زیربنایی برای تسهیل در طراحی سیستم های کدینگ عمومی جهت تعامل بین سازمانی را فراهم می کند. در واقع ایران کد در وهله نخست در یک سطح وسیع در پروسه تامین ملی کالا با ایجاد زبان مشترک سبب ایجاد مرجع اطلاعاتی برای شرکت ها و محصولات در سطح ملی می شود که با تسهیل فرآیندهای مختلف در زنجیره تامین و توسعه و تسهیل فرآیند های درون سازمانی ، زیرساخت های توسعه روشهای نوین تجارت را ایجاد می کند.


با توجه به اهمیت و نقش ایران کد در شناسایی جامع کالا و خدمات در سطح ملی و سرانجام توسعه تجارت ، دستگاه ها سیاست دیگری را در راستای نیل به اهداف دوراندیش ایران کد در نظر گرفته اند. ادارات گمرکات کشور ، وزارت نفت ، وزارت صنایع و معادن که هر کدام با توجه به نیاز زیر مجموعه خود و اهداف و خدماتی که ارائه می کنند راهکارهای مرتبط با آن را اندیسیده اند. از جمله، گمرکات کشور مقرر کرده که از ابتدای تیرماه سال جاری عملیات ترخیص کالاهای مشمول استاندارد اجباری از گمرکات کشور فقط با استفاده از سامانه ایران کد صورت گیرد. در واقع این هدف گذاری گمرکات کشور برای جلوگیری از ورود کالاهای بدون ایران کد در شبکه توزیع کالاهای کشور می تواند کمک شایسته ای برای جلوگیری از ورود کالاهای بی کیفیت به کشور کند ، چرا که گمرک دروازه ورود کالا به کشور است و حضور ایران کد در گمرکات می تواند به تشخیص کالای بی کیفیت کمک کرده و جلوی ورود آن را از مبدا و سرمنشا بگیرد. در واقع این رویکرد و الزام به داشتن ایران کد برای هر وارد کننده سبب بالا رفتن امنیت کالاها شده و ایران کد از عرضه کالاهای غیر استاندارد به جامعه جلوگیری می کند. مدیر عامل مرکز شماره گذاری کالا و خدمات ایران در این باره گفته که " یکی از وظایف گمرک مقابله با اسناد جعلی و تقلب در فرآیند تجارت خارجی است و ایران کد با قابلیت های خود در فناوری اطلاعات می تواند به مقابله با این مفاسد کمک کند ". این نکته قابل توجه است که ورود ایران کد به عملیات گمرکی نه تنها موجب کندی عملیات گمرکی نمی شود بلکه اتفاقا آن را تا حد زیادی تسریع و روان خواهد کرد چرا که ایران کد به گونه ای طراحی شده که کلیه سازمان های زینفع می توانند با یک زبان مشترک با یکدیگر در ارتباط بوده و اطلاعات پوششی لازم را مبادله کنند.


از سویی دیگر وزارت نفت فعلی ( دکتر میر کاظمی ) نیز بر دریافت کد ملی کالا (ایران کد) توسط شرکت های فعال در بخش نفت و گاز جدیت داشته و از ایجاد سامانه خرید کالاهای نفتی به این وسیله خبر می دهد. مهندس احمد غلامزاده مدیر عامل مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات ایران نیز گفته است " با تاکید و حمایت وزیر نفت قرار است تا پایان سال 300 هزار قلم کالا از اقلام پر مصرف صنعت کد ملی کالا دریافت کنند ".


گفتنی است : ایران کد به بزرگترین صنعت کشور اثرات بسیار مطلوبی به دنبال دارد ، که از جمله می توان به کاهش اقلام مدیریت موجودی حداقل 20 درصدی سطح موجودی اقلام در این بخش که یکی از بزرگترین مصرف کنندگان کالا در کشور است ، به عنوان بخشی از اثرات آن نام برد.


همچنین این اعتقاد وجود دارد که ایران کد از واردات کالاهای قابل تامین از داخل برای صنعت نفت جلوگیری به عمل آورد. به عبارت دیگر وقتی اقلام پر مصرف نفت کد ملی کالا گرفته و اطلاعاتشان [Only registered and activated users can see links. Click Here To Register...] شود این شفافیت و اطلاع رسانی پویا ایجاد می شود که عرضه کنندگان داخلی کالاهای نفتی مشخص شده و از واردات کالاهای مشابه خارجی و ارزبری جلوگیری می شود.


------------------------------------------------------------------------------------------------وزارت صنایع و معادن در این میان زیر مجموعه های خود را از این امر مستثنی نکرده و برای تسریع عضویت سازمان های وزارت صنایع در ایران کد گفته : ارایه ، صدور و تمدید پروانه بهره برداری و سایر مجوزها به داشتن ایران کد ملزم شده است. داشتن ایران کد و نشان ملی استاندارد هیچکدام به تنهایی نمی توانند نشانگر هویت ملی یک کالا باشند در واقع این دو لازم و ملزوم هم بوده و با همپوشانی اطلاعاتی به مثابه شناسنامه ای به تولید داخلی هویت و ارجهیت می بخشد. در واقع می توان گفت : ایران کد وسیله ای برای شناسایی کالاهای ایرانی است که هنگام با یک محصول تمامی مسیرهای طی شده از عرضه کننده تا مصرف کننده را درخود ثبت شده دارد و نشان استاندارد در واقع نشان از معیار و کیفیت کالای تولید شده طبق ظوابط ملی یک کشور است.


می توان اذعان نمود استفاده و شناخت نشان استاندارد ملی کالا برای تولید کننده و مصرف کننده ای یک مقوله شناخته شده و الزامی می باشد ، اما عدم اطلاع کافی از داشتن یک کد ملی برای همه نوع کالا تحت عنوان "ایران کد" مسئله ای است که با اطلاع رسانی و شفاف سازی می توان اذهان و افکار هر تولید کننده و مصرف کننده ای را به آن معطوف داشت.


بنابراین می توان با دو ابزار در دست به کالاهای تولید شده در داخل کشور هویت داد. در عرصه تجارت خارجی نیز باید به این نکته توجه داشت که علامت استاندارد ملی کالا علامت و شاخصه ای برای شناساندن کیفیت کالای ایرانی در محدوده ی جغرافیایی ایران است ولی در ورای آن یعنی تجارت خارجی باید اذعان نمود در کلیه فروشگاه ها و عرضه کنندگاه خرده و عمده که کالاها با کد در و بدل می شوند ، کالاهای بدون کد در فروشگاه هایی که با سیستم الکترونیکی خرید و فروش می کنند مبادله نمی شوند.


اگر بخواهیم یک استاندارد جدید و معین درباره اطلاعات اقتصادی کشور برسیم باید تولید اطلاعات بکنیم و ایران کد یک استاندارد پایه را در کشور اشاعه می دهد که به تولید اطلاعات مورد نیاز مصرف کنندگان و تولید کنندگان کمک می کند.


---------------------------------------------------------------------------مهندس امینی رئیس سازمان بازرگانی گیلان ضمن اشاره به اصل یکصد و سی هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده 97 قانون تجارت الکترونیکی مصوب سال 82 گفت : طبق این اصل وزارت بازرگانی موظب شده تا نسبت به ایجاد نظام ملی طبقه بندی کالا و خدمات شناسه کالا و خدمات ( شامل تامین و توسعه بستر اطلاعاتی زنجیره تامین ملی کالا و استانداردها ، روش ها ، ابزارها و دستورالعمل های طبقه بندی و کد گذاری کالا جهت دستیابی به زبان مشترک ملی کالا و اطلاعات پایگاه مرکزی داده ها و نیز تامین ساز و کار لازم برای طبقه بندی و کد گذاری خدمات برای رسیدن به درگاه پرتال ، اطلاع رسانی ملی کالا و خدمات) اقدام نماید. وی افزود : ایران کد یا نظام ملی طبقه بندی خدمات شناسه کالا نظامی است که با تدوین اطلاعات کالاها و خدمات امکان شناسایی موجودیت های زنجیره تامین را فراهم می کند و جریان سریع اطلاعات در زنجیره را فراهم می کند.


وی خاطر نشان کرد : ایران کد زیر ساخت و کلید حل بسیاری از مشکلات اقتصادی و بازرگانی کشور است که با عملی نمودن آن در ابعاد مختلف مدیریتی و در عرصه بنگاه های اقتصادی ، عرصه ملی و نیز در مجامع بین المللی شاهد تحول و پیشرفت خواهیم بود. یقینا هر اندازه تجار و مدیران با این مقوله آشنایی بیشتری کسب کنند شرایط گسترش و توسعه ایران کد در اقتصاد کشور آماده تر خواهد بود.


------------------------------------------------------------------------------------------------امینی خاطر نشان کرد : البته یکی از اهداف بزرگ این نظام در پی ایجاد زبان مشترک میان عرضه کنندگان کالا و خدمات مشتریان و به طور کلی عوامل درگیر در حوزه کالا و خدمات در سطح ملی است و ایران کد با تولیدات ابزارها و تسهیلاتی که در اختیار کاربران خود قرار می دهد بستری برای تسهیل مدیریت کالا و خدمات فراهم می کند و چارچوب هایی برای بیان کالا ها د رسطح لازم از جزئیات را ارائه می کند.


وی هدف از راه اندازی کد ملی را کمک به شکل گیری بازار شفاف ، روان و کارآمد ، ایجاد امکان عرضه مستفیم کالا ، تحقق تامین حداکثر نیازها از منابع داخلی ، ایجاد شفافیت اقتصادی و حل معضل قاچاق کالا در کشور عنوان نمود.


------------------------------------------------------------------------------------------------رئیس سازمان بازرگانی استان گیلان مزایای داشتن کد ملی را نیز ایجاد زبان مشترک در شناسایی کالا و تسهیل ارتباط در سطح بنگاه های اقتصادی و بازار ، زمینه سازی جهت ایجاد حافظه اجتماعی و بستر اطلاعاتی به منظور انسجام عناصر مدیریت زنجیره تامین کالا و خدمات عنوان نمود.


وی افزود : همچنین زمینه سازی برای حضور در عرصه تجارت الکترونیک ، ایجاد قابلیت ارتباط با سیستم های کدینگ بین المللی ، معرفی و شناسایی منابع ساخت و توزیع کالا ، زمینه سازی توزیع گسترده برای تولید کنندگان و توزیع کنندگاه ، زمینه سازی برای معرفی و تبلیغ گسترده منطقه ای و جهانی کالاها ، کاهش هزینه های تولید ، فروش و عملیات از دیگر عوامل داشتن ایران کد است.


یک مجری ایران کد


مدیر عامل شرکت سیب سامانه و نماینده مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات ایران کد در استان گیلان با اشاره به اهمیت ، نقش و جایگاه ایران کد در هویت بخشی به تولید داخلی و تسهیل در تجارت و مبارزه با قاچاق کالا گفت : اطلاع رسانی و شفاف سازی اهداف ایران کد یکی از وظایف مجریان طرح می باشد. وی افزورد : در این راستا با آغاز به کار این نمایندگی در سطح استان از آبان ماه 87 ، با فرهنگ سازی و اطلاع رسانی از طریق نصب بنر ، ارسال خبرنامه ها ، فصل نامه ها و برشورها در تمامی شهرک های صنعتی سطح استان ، جهت آگاهی دادن به مدیران صنایع و تولید کنندگاه اقدام نمودیم.مهندس مصطفی برهان خاطر نشان کرد : برای داشتن آمار صحیح و مدون از وضعیت صنایع فعال ، سازمان صنایع و معادن اطلاعاتی را در اختیار این مجموعه قرار داد ، از سویی با برگزاری جلسات با اداره کل تعاون و اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی ، سازمان بازرگانی و سازمان صنایع و معادل و تبادل اطلاعات و هم اندیشی راهکارهای معرفی ایران کد و جذب متقاضی ، مورد برسی و تجزییه و تحلیل قرار گرفت.


برهان افزود : طی مذاکرات صورت گرفته میان گمرک و ایران کد ، استفاده از ایران کد در عملیات گمرکی کشور به طور آزمایشی و به مدت 3 ماه از اول تیر ماه آعاز می شود.


وی ورود ایران کد به عملیات گمرکی را زمینه ساز شفافیت ، سرعت و نظارت سیستمی و مبارزه با قاچاق کالا عنوان نمود.


وی خاطر نشان کرد : یکی از اهداف شرکت سیب سامانه برای پیشبرد و گسترش ایران کد و دسترسی سریع تر و اسان تر متقاضیان و مشترکین ایجاد یک غرفه مستقر در سازمان صنایع و معادن استان گیلان است که تقاضای آن را جهت رسیدگی به ریاست سازمان ارجاع داده ایم که در صورت موافقت ، برای مراجعین رفاه و سهولت فراهم خواهد ش.


وی در تعریف خود از ایران کد گفت :ایران کد زنجیره اتصال تولید کننده ، بازرگان ، وارد کننده ، مصرف کننده و دولت است به عنواع مثال با توجه به داده ها و برای رفاه مردم تولید کننده اقدام به تولید ، بازرگان تصمیم به واردات کالا و مصرف کننده با علم از چگونگی تولید و توزیع و از همه مهمتر با شناخت کامل از هویت کالا اقدام به خرید می کند.


نماینده شرکت راهبر در گیلان خاطر نشان کرد : البته یک مزیت بزرگ دیگر برای دارندگان ایران کد این است که با عضویت در گروه بزرگ ایران کد و ثبت کالایشان در سایت دولتی اجناسشان در معرض خرید و فروش الکترونیکی قرار گیرد.


وی در خصوص نقش ایران کد در جلوگیری از قاچاق کالا گفت : تنها راه جلوگیری از قاچاق کالا و تضعیف و تخریب تولید داخلی داشتن ایران کد برای هر کالا است و از آنجایی که هر کالا برای ورود به یک کشور باید از مبادی قانونی و رسمی وارد شود ، کنترول کنندگان عرضه و توزیع کالا ، کالاهای فاقد بارکد ایران و کد ملی را به عنوان قاچاق معرفی می کنند. وی خاطر نشان کرد: چون هر وارد کننده باید نمونه ای از کالای خود را به تایید استاندارد برساند و یک کد برای واردات خود دریافت کند ، عدم وجود ایران کد در کالای وارداتی این وارد کننده به عنوان قاچاق تلقی و معرفی خواهد شد.


برهان با ابراز امیدواری از همکاری مهندس قهرمانی استاندار گیلان و هاشم نیا معاون برنامه ریزی استانداری گیلان و روسای سازمان ها گفت : امیدواریم با اطلاع رسانی و دفت و جدیت در انجام وظیفه ملی ، استان گیلان را در رده ی استان های برتر کشور معرفی کنیم.


یک مصرف کننده ایران کد


یک مصرف کننده ایران کد در گیلان ضمن اشاره به اینکه هم اکنون تمامی محصولات تولید خود ایران کد دریافت کرده است و از نحوه ی عملکرد آن در کاهش هزینه ها و شناساندن راحتتر آن به توزیع کننده و مصرف کننده رضایت کامل دارد گفت : اگر استاندارد سازی در همه ی حوزه ها وارد عمل شده و در همه زمینه ها یکسان عمل شود ، دیگر با تعدد و تنوع انواع کدها در بازار مواجه نمی شویم.


وی افزود کد ملی برای همه محصولات باید به کاربرده شود تا شناسایی و تفکیک مبدا و مقصد تولید کننده و مصرف آن مشخص شود. مدیر عامل شرکت صنعتی پارس خزر خاطر نشان کرد : از آنجایی که هر شرکتی برای شناسایی کالای خود یک کد داخلی به کار می برد از طرف دیگر برای ورود آن به بازرار از کدهای دیگری هم استفاده می کند. بارها دیده ایم که انواع کد ، بارکد و اعداد و ارقام در پشت یک محصول تولید شده درج شده که انجام این کار وفت گیر و هم هزینه بر است .


مهندس حسن همتی افزود : شناساندن اهداف و عملکرد ایران کد به جامعه ی هدف حائز اهمیت است چرا که یکپارچه سازی و یکسان شدن همه نوع خدمات تولیدات تحت یک دستورالعمل واد بنام ایران کد بیشتری در توسعه ایجاد خواهد کرد.


وی خاطر نشان کرد : برای هر کالا و یا خدمات داشتن یک کد ملی و سندیت داشتن آن در کل کشور در بسیاری از کشور ها اجرا شده و در داد ستد ها سبب صرفه جویی های بسیار بالایی شده است حالا ما هم در کشور خودمان باید از این تخصص استفاده کنیم و به عبارتی یک چرخ اختراع شده را از نوع اختراع نکنیم بلکه باید از همان مسیری که بقیه طی کرده اند الگوبرداری کرده و در تعاملات و داد و ستدهای داخلی و خارجه خود از آن بهره ببریم.


اگر استاندارد سازی کد ملی به عوان یک کد یونیک وارد عمل شود همه کالاها تخت پوشش یک کد ملی و موثق کشوری شناخته خواهند شد و طبقه بندی و یکسان سازی به سهولت انجام خواهد پذیرفت.


مهندس همتی خاطر نشان کرد : باید همه دستگاه ها هماطور که تاکنون همکاری کرده اند د رادامه این روند کوشا باشند ، اداره کل استاندارد ، گمرک ، سازمان صنایع و معادن جدیتر وارد عمل شوند و جلوی هرج و مرج و درج کد کالا را بگیرند تا یک سیستم واحد ملی برای مجموعه ها در نظر گرفته شود از طرف دیگر تولت هم فروشگاه های زنجیره ای توزیع کالا از جمله اتکا ، شهروند ، رفاه و ...را ملزم به درج ایران کد در محصولات و اقلام توزیعی خود کنند.