PDA

توجه ! این یک نسخه آرشیو شده میباشد و در این حالت شما عکسی را مشاهده نمیکنید برای مشاهده کامل متن و عکسها بر روی لینک مقابل کلیک کنید : مرد غمگینی که خنده را هدیه داد!



sedigh89
11-12-2011, 07:57 PM
مرد غمگینی که خنده را هدیه داد


نگاهی به جایگاه مدیری در کمدی آیتمی


یاس و تلخی اجتماعی به عنوان عوامل تشدیدکننده بحرا ن های اخلاقی ورفتاری، دو شاخص مهم در ارزیابی ویژگی های روحی جامعه ایران پس از گذراندن جنگ تحمیلی است که فضا را برای ایجاد یک تحول مثبت در روند برنامه سازی سیما مساعد ساخت و چنین شد که نزدیک به دو دهه پیش مجموعه ای طنز پای بر عرصه برنامه سازی تلویزیون نهاد که مسیر ساخت این گونه برنامه ها را دست خوش تغییر کرد. مجموعه ای که نسبت به آثار مشابه پیش از خودش که برگرفته از داستان های اقتصادی، مثل ها و در پاره ای موارد طنزهای رادیویی بود به شکلی کاملا متفاوت ساخته شده بود ، از این رو این کار نوعی ساختار شکنی به حساب می آمد. این برنامه در نوروز سال ۷۲ ، با همین عنوان یعنی نوروز ۷۲ و با ترکیبی از طنزهای مختلف آیتمی، مجری، پلاتو، گزارش و موسیقی ساخته شد که در موسیقی آن هم تلاش شده بود برای نخستین بار از حضور خوانندگان پاپ و ملودی های ایرانی و سازهای الکترونیکی استفاده شود.
حرکتی که تا آن روز در هیچ یک از شبکه های تلویزیونی متداول نبود و از آن جایی که هر بدعت و ساختارشکنی مخالفان و موافقان فراوانی را به همراه دارد، این بخش هم از آماج حملات طیف وسیع مخاطبان نوروز ۷۲ مصون نماند. چرا که مخالفان معتقد بودند موسیقی ارائه شده به هیچ عنوان الگوی مناسب و سالمی از موسیقی ملی نبوده و باید موسیقی سنتی جایگزین آن می شد. مجموعه طنز نوروز ۷۲، با همکاری گروهی رادیویی تولید شد که پیش از این عمده فعالیتشان معطوف به نمایش ها و برنامه های مختلف رادیویی می شد. مهران مدیری، علی عمرانی، مهرداد خسروی و افراد دیگری مانند داریوش کاردان که همواره او را به عنوان گوینده و مجری برنامه زنده عصرانه می شناختیم . به این ترتیب نوروز ۷۲ یکی از نخستین برنامه های تولیدی، ترکیبی و روتین آن ها به شمار می آمد. در این برنامه بسیاری از حساسیت ها و ممانعت های مرسوم تلویزیون نیز برچیده شد و سازندگان اثر توانستند با موارد مختلفی مانند آداب و رسوم و سنن ، فرهنگ، تلویزیون، اقتصاد ، سیاست و... شوخی کنند و از آن جایی که عبور از خطوط قرمز همواره برای مخاطبان و سازندگان جذاب بوده است، می توان قسمت هایی مانند مسابقه هفته، هنر هفتم، آگهی ها، اخبار، میزگرد اقتصادی و سیاسی و بعد از خبر و ... را از موفق ترین بخش های این مجموعه به حساب آورد. طرح و ایده اولیه چنین برنامه هایی نیازمند اجراها و بازی های توانایی است که بسیاری از آن ها به درستی در این مجموعه گرد هم آمده بودند. به همین دلیل چهره های تازه و موفق مانند رضاعطاران، داریوش موفق، آرش میراحمدی، زنده یاد داوود اسدی ، ارژنگ امیر فضلی، مهرداد نظری و... از میان شصت بازیگر برگزیده شده بودند.
به عبارت دیگر این افراد بازیگران دانشگاهی و تجربی بودند و از این رو می توان گفت بسیاری از بخش های طنز مجموعه براساس اجراها و تجربیات کلاسی یا اصطلاحا اتودهای آن ها شکل گرفته بود . به این دلیل اگر موفقیت این مجموعه را مرهون تلاش ها و خلاقیت های فردی بازیگران و عوامل تولید آن بدانیم، سخنی به خطا نگفته ایم . در واقع کارگردانی اثر به گونه رایج و تعریف شده آن اجرا نمی شد. زیرا آنان مسوولیت نظارت و ارائه چارچوب و هدف آیتم ها را بر عهده داشتند تا بازیگران با خلاقیت های فردی خود، کار را به سرانجام برسانند، روشی که تا چند سال پس از این مجموعه متداول شد و در مواردی هنوز هم رعایت می شود. رادیویی نبودن طنزهای مجموعه نوروز ۷۲ نیز از دیگر امتیازهای مثبت این مجموعه است. از آن جایی که سازندگان آن ید طولایی در عرصه برنامه سازی رادیویی داشتند، اما با چنین تفکری پای در این وادی نگذاشتند. طنزهای رادیویی مانند عصرانه، صبح جمعه با شما و... اگر چه در جایگاه خود ارزشمند هستند اما اگر طراحان، نویسندگان و بازیگران این دست از برنامه ها با جنس، ساختار ، مخاطب و نوع بازی این دو عرصه آشنا نباشند، قادر به ساخت اثری در خور مخاطبشان نخواهند بود. البته این نکته به معنی رد یا تایید و برتری آن ها نسبت به یکدیگر نیست. طنزهای رادیویی به خاطر محدودیت ابزار تولید، کارهای سهل و ممتنع هستند. زیرا مواردی مانند زمان، مکان، پیری و جوانی، شادی و غم باید در صدای گوینده متجلی شود.
در صورتی که القای حس در تلویزیون با صرف هزینه ای بیش تر در دکور، گریم و میمیک و اجزای مختلف بازی بازیگر امکان پذیر است. به این ترتیب هر ساختاری در جایگاه مشخص و تعریف شده خود کارآمد است و این یکی از مواردی بود که در نوروز ۷۲ رعایت شده و در مورد برنامه های دیگری مانند جدی نگیرید رعایت نشده بود. به هر حال تولید نوروز ۷۲ موج نویی را در عرصه طنز به راه انداخت که تا چندین سال بعد تب ساخت مجموعه هایی مشابه آن، تمام شبکه های تلویزیونی را فرا گرفت، برنامه هایی که در بسیاری از موارد سازندگان آن ها از میان عوامل تولید و بازیگران نوروز ۷۲ انتخاب شده بودند. از سوی دیگر هم می توان گفت زمانی برای ساختارشکنی قالب طنزهای تلویزیون به پایان رسیده بود و اگر این اتفاق در نوروز ۷۲ رخ نمی داد یقینا در زمان و برنامه های دیگر به انجام می رسید. مهران مدیری یکی از عوامل موثر در اجراهای آیتم های طنز مجموعه نوروز ۷۲ بود. او در این باره می گوید: "مطلع هستید که من در رادیو کار می کردم و آقایان کاردان، عمرانی و خسروی، کارگردانان هنری نوروز ۷۲، همکاران من در رادیو بودند. روزی درباره طرح این برنامه ها با من صحبت شد و تصمیم گرفتیم نوشتن برخی از متن ها را با هم شروع کنیم. طرح های اولیه متعلق به یکی از دوستان بود. اما در لحظات ضبط اگر بچه ها پیشنهادی درباره کار به نظرشان می رسید ارائه می دادند که در صورت امکان به اجرا در می آمد. من مقوله طنز را بسیار ظریف می دانم، زیرا طنز تعریف خاص و کلاسیک دارد. کار طنز در بخش هایی بسیار ظریف و حساس تر از کار جدی است. به این دلیل ما سعی کردیم به طنز نزدیک شویم تا هجو و فکاهی.
در مورد آیتم های شوخی با تلویزیون قصد نداشتیم افراد خاص را سوژه قرار دهیم چون این عزیزان همکاران ما هستند. کارشان هم دوست داشتنی است. این کار به طور کلی کاریکاتوری بود و از آن جایی که مجریان چهره شان برای مردم شناخته تر بود، بیش تر در تیررس شوخی قرار داشتند. حتی آقای شهریاری ، آتش افروز و آقای عالمی، حضوری یا توسط دوستان پیغام تبریک داده بودند". داریوش کاردان یکی از چند کارگردان مجموعه فوق بود. او درباره شکل گیری طنز نوروز ۷۲ می گوید: "چند سال قبل از این مجموعه در اندیشه ساخت سریالی تلویزیونی با گرایش های طنز بودم . حتی طرح های آن را هم نوشتیم که مورد تصویب قرار گرفت . از سوی دیگر شبکه یک، مجموعه ای برای نوروز ۷۲ می خواست. اما این درخواست را شش ماه پس از ارائه طرح ها به ما دادند . طرح پیشنهادی بسیار گسترده بود و نگران آن بودیم که شاید نتوانیم طرح ها را با کیفیت خواسته شده ارائه دهیم. در این شرایط آقای خسروی گفت که سریال اولیه را برای نوروز آماده کنیم . این ایده را با آقای فرید زاده مطرح کردیم و وی نیز پیشنهاد کرد سریال براساس طرح فوق در گروه اجتماعی شبکه اول ساخته شود و برآورد مالی هم حدود یک ماه و نیم قبل از عید آماده شد و بالاخره کار با تهیه کنندگی آقای جهانی مقدم به سرانجام رسید". در پرتو این مساله و حضور خلاقانه داریوش کاردان با برنامه نوروز ۷۲ بود که پدیده ای به نام مهران مدیری ظهور کرد. نوروز ۷۲ که اولین کمدی شسته و رفته تلویزیونی محسوب می شود در پرتو شوخی های هوشمندانه با برنامه های سیما و همچنین هجو شیخ نشین های خلیج فارس و به بازی گرفتن هنرمندانه تیپ سازها در جهت ارائه تصویری کاریکاتوری از دشمنان جمهوری اسلامی چنان با استقبال روبرو شد که تا سال ها برنامه نوروزی شبکه یک باقی ماند و راهی جدید را پایه گذاری کرد که توسط مهران مدیری ادامه یافت. مهران مدیری با درک درست از شرایط اجتماعی و با همیاری دوستان جوان خود تیمی را تشکیل داد که بعدها در گفتمان اجتماعی به عنوان ساعت خوشی ها از آنها یاد شد.
این تیم خلاق یک مجموعه آیتمی شاخص به نام ساعت خوش را تولید کردند که پنجشنبه شب ها و با مدت زمانی ۷۵ دقیقه از شبکه دو پخش می شد. این مجموعه با رویکرد درست سازندگانش به زیر شاخه های ژانر کمدی از قبیل کمدی هجو، کمدی موقعیت، کمدی خلق و خو، کمدی اسلپ استیک و...، همچنین بهره گیری از قلم پر توان رضا عطاران و زنده یاد داود اسدی، طراحی های مبتکرانه مهران مدیری و بازی درخشان گروه خلاق و جوانش توانست تا آن میزان بر نشاط اجتماعی تاثیرگذار باشد که در نوروز ۷۴ تصمیم بر این شد تا این گروه برنامه سال خوش را برای در شبکه دوم تدارک ببینند. سال خوش آیتم های جدیدی را در خود جای داده بود.
از شوخی با خوانندگان معروف آن زمان از جمله خاوری و همایونفال گرفته تا گزارش های جذابی که مهران مدیری از رقابت های ورزشی ارائه می کرد و البته یک کارآگاه درک دل پذیر نیز به مخاطبان عرضه شد و بازیگرش رضا شفیعی جم را به محبوبیتی خیره کننده رساند. اما راه جدید همواره با حاشیه هایی همراه است و ساعت خوش نیز از این قاعده مستثنی نبود. اعتراض نیروهای رادیکال و ارزشی به این برنامه جدید تلویزیونی، مخالفت مرسوم آن روزها با مفهوم کلیدی ستاره در عالم رسانه و بازتاب رسانه ای خارج از خط طبیعی آن دوران نسبت به این برنامه و دست اندرکارانش که حتی چهره این افراد را به روی جلد مجلات نیز کشاند همگی چنان فشارها را افزایش داد و حلقه محاصره را تنگ کرد که این گروه از آن به بعد هیچگاه به طور کامل در کنار هم قرار نگرفت و به یک ممنوع الکاری چندساله دچار شدند.
گذشت زمان و فروخوابیدن تنش های غیرطبیعی و از سر احساسات، محملی ایجاد کرد تا مدیران رسانه ملی بتوانند با درایت راه نوینی را به روی کمدی آیتمی بگشایند و چنین بود که مدیری با جنگ نوروزی ۷۷ دوباره متولد شد. تولدی که با پیشرفت خیره کننده وی در دهه ۸۰ ادامه یافت و وی را به یک سوپراستار تلویزیونی بدل کرد، سوپر استاری که البته دیگر شاد و خندان نبود. اما چهره غمگین و شکسته مدیری که ردپایش را می توان در سپیدی غیرمترقبه موهایش جستجو کرد سبب نشد تا از کیفیت آثار کمدی اش کاسته شود و بالعکس به ارائه یک کاراکتر برجسته کمدی در تاریخ تلویزیون تبدیل شد. کاراکتری که وجه اشتراکش با شخصیت مهران مدیری، غمگینی آن است و اینگونه بود که مسعود شصت چی در ذهن جامعه ایران ماندگار شد. مدیری در دیگر تجربه های آیتمی خود از جمله ببخشید شما، پلاک ۱۴، طنز ۸۰، دو قسمت پایانی پاورچین و مجموعه موسوم به بمب خنده نشان داد که نه تنها در مجموعه های روتین مناسبتی بلکه در کمدی آیتمی نیز سرآمد است و اگر نمونه شاخصی چون قطار ابدی را فاکتور بگیریم دیگر مجموعه های اینچنینی مانند حرف تو حرف، شبکه سه و نیم و حتی خنده بازار نیز به قدرت ساختاری و خلاقیت های درون متنی آثار مدیری نمی رسند و این همان رازی است که برنامه های کمدی سیما پس از کدورت پیش آمده میان مدیری و صدا و سیما را از نفس انداخته است.
بدین ترتیب در گذر تاریخ کمدی آیتمی به مجموعه هایی چون نوروز ۷۲، پرواز ۵۷، ساعت خوش، جنگ ۳۹، سال خوش، نوروز۷۷، طنز ۸۰، قطار ابدی، سیب خنده، حرف تو حرف، شبکه سه و نیم و خنده بازار می رسیم که نام هایی چون داریوش کاردان، مهران مدیری و رضا عطاران را به عنوان کارگردان، نویسنده و بازیگر(به غیر از خنده بازار) در عنوان بندی خود داشته اند و البته هیچیک به اندازه نوروز ۷۲، ساعت خوش، سال خوش و قطار ابدی نتوانسته اند ماندگاری خوبی را در ذهن جامعه تجربه کنند.
[Only registered and activated users can see links]