بالا آمدن آب نسبت به بستر واقعی را مد و پایین رفتن سطح آب نسبت به بستر واقعی را جزر می گویند که عامل ایجاد این پدیده ها، کشش جاذبه ی کره ماه بر سطح زمین است.

جزر و مد یکی از حرکات دوره ای آب اقیانوسهاست که انسان از زمانهای دور با آن آشناست.

ساکنین قدیمی سواحل اسکاندیناوی دریا را به عنوان یک موجود زنده و جزر و مد را نتیجه تنفس آن می دانستند. تاثیر نیروی جاذبه به علت فاصله ی نزدیک بین کره زمین و ماه است.

در حقیقت جاذبه ماه بر پیکره ی زمین اثر می گذارد ولی چون مایعات نسبت به جامدات در مقابل نیروی جاذبه انعطاف بیشتری نشان می دهند، اثر نیروی جاذبه ی ماه بر آبهای سطح زمین کاملاً محسوس است ولی در سنگهای تشکیل دهنده ی لایه های زمین ظاهراً قابل تشخیص نیست.

طبق نوشته های هردوت جزر و مد در دریای سرخ از پنج قرن قبل از میلاد شناخته شده بود.

اولین کسی که ارتباط بین جزر و مد را با موقعیت ماه در افق بیان کرد پی ته آس فرانسوی است.

دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که جزر و مد معلول نیروی جاذبه ی ماه و خورشید است با توجه به بزرگی جرم خورشید نسبت به ماه و دوری آن از زمین بیشترین اثر جاذبه مربوط به ماه است که 17/2 برابر نیروی خورشید در ایجاد جزر و مد اثر دارد.

چون پدیده ی جزر و مد به نیروی جاذبه ی بین دو کره مربوط است، از قوانین جاذبه نیوتن تبعیت می کند که دو جسم یکدیگر را نسبت به هم جذب می نمایند و شدت نیروی جاذبه یا جرم اجسام رابطه مستقیم دارد و با مجذور فاصله ی آنها رابطه معکوس .

همانطور که می دانید در طول یک ماه حداکثر جز و مد زمانی خواهد بود که سه کره ی خورشید و ماه و زمین در یک امتداد قرار گرفته باشد در این حالت دو نیروی جاذبه ی خورشید و ماه با هم جمع می شود و بر دامنه ی جزر و مد می افزایند که آنرا مهکشند گویند.

در مقابل در شبهای هفتم و بیست و یکم که ماه و خورشید و زمین در رئوس یک مثلث قائم الزاویه قرار می گیرند نیروها در جهت خنثی عمل می کند و در نتیجه جزر و مد به حداقل می رسد که آنرا کهکشند نیز می نامند.

شدت جز و مد و محسوس بودن آن به وضع سواحل نیز بستگی دارد زیرا در سواحلی که سنگی بوده و با شیبهای زیاد به سطح آب متصل می شوند شدت جزر و مد کاملاً محسوس است ولی در سواحل ملایم و کم شیب چندان محسوس نیست.

تاثیر ماه روی سلامت انسان : بر اساس نتایج یک پژوهش آمریکایی در سال 1995 در دانشگاه نوول اورلئان انجام گرفت 81 درصد دست اندرکاران سلامت روان بر این باورند که گردش ماه بر روی رفتار انسانها تأثیر می گذارد . محققان نیز به این نتیجه رسیده اند که: قدرت جاذبه ی ماه به همان شیوه ای که باعث وقوع جزر و مد دریاها می شود روی مایعات درون بدن به ویژه خون تاثیر می گذارد .

همچنین در نور مستقیم ماه اشعه ای وجود دارد که از قدرت نفوذ زیادی برخوردار است و این چیزی جز اشعه ماورای بنفش نیست که برای انسان مضر نیز می باشد .

در واقع ماه کامل با اتساع شرایین باعث افزایش قطر داخلی مویرگها می شود، به این ترتیب خون بهتر جریان می یابد و مواد مغذی لازم برای سلول ها بهتر تأمین می شود.

حال آیا تاکنون فکر کرده اید که چرا حال بیماران بعد از نماز مغرب بدتر می شود و این حالت تا نزدیکی اذان صبح ادامه می یابد؟ این چیزی نیست جز تاثیر نور مستقیم ماه همانطور که می دانید بدن انسان از 60 الی 80 درصد آب تشکیل شده و دانشمندان معتقدند که سلول های بدن با پدیده ی «میکرو جزر و مدهای درونی» مواجه اند که بر اثر قدرت جاذبه ماه رخ می دهد و این جزر و مدها در زمانی که قرص ماه کامل است با قدرت بیشتری اتفاق می افتد ماه هر روز اشعات الکترومغناطیسی متفاوتی از خود ساطع می کند و این (میکروموجها) روی الکترون های سلولهای ما تأثیر می گذارند در زمانیکه قرص ماه کامل است همین اشعات می تواند تأثیر الکتریکی داشته باشند و در نتیجه باعث تحریک اعصاب افراد و ایجاد تغییراتی در زمان خواب آنها شوند.