این روزها روزهایی است که به تعطیلات عید نوروز نزدیک می شویم و حتما تغییرات عمده و مهمی در شیوه زندگی ما به وجود خواهد آمد. تغییراتی که مسلما علاوه بر ما بر کودکان مان نیز تاثیرگذار خواهد بود. تاثیراتی که اگر به آنها توجه نداشته باشیم ممکن است اثرات نامطلوبی بر سلامت داشته باشند....

تغییراتی مانند مبهمانی و مسافرت، برنامه های فشرده، تغییرات آب و هوایی، نوع تغذیه و... جدا از تغییر فصل که خودش می تواند پایان بخش برخی از مشکلات و بیماری ها باشد شروع فصل جدید می تواند آغاز کننده برخی بیماری ها و مشکلات باشد.

یکی از این مواردی که با شروع فصل بهار می توان به آن اشاره کرد بحث آلرژی و حساسیت هاست. آلرژی ها با شروع فصل بهار و با ورود میوه های جدید و نوبرانه ها، گرده گل ها، گیاهان و ارتباطی که با طبیعت پیدا می کنیم بیشتر دیده می شود. از طرفی با شروع فصل بهار و افزایش دمای هوا و کاهش آلودگی هوا مشکل برخی کودکان مبتلا به آسم تقریبا برطرف می شود. آلرژی فصلی تقریبا در ۲۰ درصد کودکان وجود دارد. گاهی اوقات خانواده ها این آلرژی ها را با سرماخوردگی حاد اشتباه می گیرند. در حالی که وقتی خارش چشم، خارش بینی، عطسه های خیلی شدید و خارش گلو وجود دارد و این حالات بعد از مواجه شدن با عامل حساسیت اتفاق می افتد بحث آلرژی در میان است. معمولا در آلرژی ها گرفتگی بینی و آبریزش بینی شفاف است.

کودک تب ندارد و اگر گلودردی هم داشته باشد بسیار خفیف است. از طرفی چند روز مانده به عید در منازل خانه تکانی انجام می شود و کودک در معرض مقدار زیادی رنگ، مواد پاک کننده، گردوخاک و... قرار می گیرد. بنابراین اگر در خانواده ای کودکی به گرد و خاک حساس است یا دچار بیماری های تنفسی و آلرژی بینی است در چنین روزهایی باید .وی را در فضا و مکان دیگری قرار داد. به هر حال برای آلرژی می توان برنامه ریزی کرد و اگر کودکی سابقه این بیماری را دارد باید با پزشکش مشورت کرد. ما داروها و اسپری هایی داریم که والدین می توانند با تجویز پزشک آنها را در طول این مدت برای کودکان شان آماده کنند.

● تغییرات آب و هوایی

اوایل بهار معمولا هوا قابل پیش بینی نیست. گاهی اوقات طی یک روز می بینید باران می بارد بعد خورشید می تابد و... این تغییرات والدین را در تعیین نوع پوشش کودکان سرگردان می کند. حقیقت این است که کودکانی که به عفونت تنفسی یا آسم مبتلا نیستند مشکل چندانی ندارند اما کودکانی که از عفونت تنفسی یا آسم رنج می برند یا دچار سرماخوردگی قبلی هستند در لحظاتی که باد می وزد یا باران می بارد مشکلاتی برایشان ایجاد می شود. به خصوص اینکه کودکان بعد از هر بازی عرق می کنند و ممکن است لباسشان را درآورند و این امر مشکلشان را بدتر کند. توصیه می کنم والدین سعی کنند از استرس سرما در کودکان اجتناب کنند. گاهی حتی لازم است در روزهای ابتدای سال راه تنفسی کودکان را با شال گردن بپوشانند تا هوای سرد وارد سیستم تنفسی آنها نشود.

بعضی از والدین بر این باورند که در فصل بهار پوشش کودکان دیگر مهم نیست. در حالی که در کودکانی که زمینه خانوادگی انواع آلرژی و عفونت را دارند باید همواره به شرایط آب و هوا دفت کرد. البته روش زندگی و نوع زندگی افراد هم در این زمینه دخیل است. به عنوان نمونه مردم در کشورهایی همچون روسیه یا قطب شمال ممکن است پوشش کمتری را حتی در سرما برای فرزندشان درنظر بگیرند. آنچه که خیلی مهم است این است که با همین شرایط دامنه سرمایی مشخصی را برای کودک در نظر می گیرند یعنی یک مرتبه کودک را از خانه گرم وارد فضای باز و سرد نمی کنند. مشکلی که ما در کشور داریم این است که خانه مان را در زمستان، تابستانی و در تابستان، زمستانی می کنیم و بعد کودک را بیرون می بریم. این امر می تواند برای کودکان ایجاد مشکل کند.

● انتقال بیماری ها

گاهی اوقات در خانواده ها دیده می شود که کودکان به اسباب بازی والدین و بزرگ ترها تبدیل می شوند. این امر به خصوص در شیرخواران بیشتر دیده می شود که در ایام عید و میهمانی ها دائما از آغوش یکی به آغوش دیگری رد و بدل می شوند. این تماس های نزدیک باعث انتقال راحت بیماری ها از بالغان به کودکان می شود. این نکته را باید متذکر شوم که بیماری آنفلوآنزا را باید تا آخر فروردین جدی گرفت.

ضمن اینکه انواع ویروس های سرماخوردگی می تواند در این دید و بازدیدها انتقال پیدا کند. بهتر است کسانی که خودشان احساس می کنند سرماخورده اند هر چند اگر خفیف باشد با کودکان دیده بوسی نکنند زیرا سرماخوردگی خفیف در بزرگسالان می تواند بیماری سختی در کودکان ایجاد کند و علایم و عوارض شدیدی را به همراه داشته باشد. این توصیه را به افرادی که ناراحتی های گوارشی دارند نیز دارم تا مرتب دست هایشان را بشویند تا هنگام پذیرایی از کودکان آنها را مبتلا به اسهال و استفراغ نکنند.

● بیماری های گوارشی

با گرم شدن هوا تیپ ویروس ها به تدریج تغییر می کند و ویروس های دیگری به نام آنتروویروس ها فعال می شوند. نمی توان پیش بینی کرد که با چه سرعتی هوای گرم را طی بهار خواهیم داشت اما هر چه سریع تر به سمت گرما برویم این نوع ویروس ها شیوع بیشتری پیدا می کنند.

در مسافرت ها جدا از بحث ویروس ها بحث مسمومیت های غذایی هم مطرح می شود. خانواده ها طی سفر با چند مساله روبه رو می شوند که می تواند به افزایش خطر بیماری های گوارشی در کودکان منجر شود. ممکن است شستن دست ها هر لحظه امکان پذیر نباشد بنابراین بهتر است آب مناسب و صابون مایع با خود همراه داشته باشند تا بتوانند هر جا لازم است دست ها یا میوه های خریداری شده بین راه را بشویند. استفاده از سس مایونز، شیر، تخم مرغ و موادی که به راحتی خراب می شوند را در سفر محدود کنید. گروهی از کودکان به دلایل مختلفی از دارو استفاده می کنند. این داروها ممکن است آنها را بیشتر مستعد ابتلا به بیماری های گوارشی کند. به خصوص کودکانی که از مشکلات گوارشی رنج می برند یا به هر دلیلی از داروهای آنتی اسید استفاده می کنند. در این صورت میکروب ها راحت تر وارد معده شده و بیماری زا می شوند.

یکی از مشکلاتی که طی سفر ممکن است کودکان را درگیر کند ابتلا به تب، تهوع و استفراغ و دل دردهاست. بنابراین همراه داشتن داروهای ضدتب بعد از ۲ ماهگی مانند استامینوفن لازم است. غیر از تب بر، استفاده کردن از سایر داروها نه الزامی است و نه از قبل قابل پیش بینی. اگر احیانا اسهالی هم طی سفر رخ داد می توان با دادن مایعات کم شیرین، کودک را تغذیه کرد تا به یک مرکز درمانی برسند. موضوع دیگر تهوع و استفراغ است که کودکان از این لحاظ ۳ گروه هستند؛ یک گروه، کودکانی هستند که به قول قدیمی ها ماشین آنها را می گیرد و دچار تهوع و استفراغ می شوند.

به این گروه از کودکان می توان با نظر پزشک داروهایی داد که از این حالات پیشگیری کند. لازم به ذکر است که تهوع و استفراغ کودکان به خصوص شیرخواران را باید خیلی جدی گرفت. در صورتی که این اتفاق افتاد نباید خودسرانه از داروهای ضد استفراغ مانند متوکلوپرامید استفاده کرد. اگر مقدار این داروها کم و زیاد شود می تواند عوارض بسیار بدتری را همراه داشته باشد و سفر خانواده را خراب کند. در چنین شرایطی کافی است به کودک فرصت بدهید. بینی اش را شست وشو بدهید، راه هوایی اش را تمیز کنید و با مقدار خیلی کم مایعات سرد و شیرین به فاصله ۱ تا ۱ساعت و نیم تغذیه اش را شروع کنید. در چنین مواردی اغلب احتیاجی به استفاده از داروهای ضد استفراغ نیست.

یک گروه هم از کودکان به دلیل خوردن بیش از اندازه تنقلات طی راه و تغییر تغذیه ای که در کودکان رخ می دهد، به تهوع و استفراغ مبتلا می شوند. تهوع و استفراغ کودکان گروه سوم هم ناشی از مسمومیت های غذایی است. افتراق این ۳ گروه از هم نیازمند معاینه پزشکان است. امیدوارم در بهار امسال با رعایت همین نکات کوچک آغازی دل انگیز برای کودکان و والدین گرامی آنها در سال جدید داشته باشیم.


دکتر علیرضا ناطقیان
فوق تخصص بیماری های عفونی کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
روزنامه سلامت ( [تنها کاربران عضو میتوانند لینک هارا مشاده کنند. ] )