چکیده:
هدف از تولک بردن،نگهداری بیشتر گله به علت صرفه جویی درهزینه پرورش و نیز تنظیم تولید برای عرضه جوجه در زمان مناسب است.برنامه تولک همچنین منجربه افزایش کیفیت تخم مرغهای تولید شده،
افزایش 3تا5 گرمی وزن جوجه های سیکل دوم نسبت به سیکل اول تولید خواهد شد.درکلیه روشهای تولک لازم است 30 تا 31درصد از وزن بدن مرغها کاسته شود،خوصا چربی های اطراف دسگاه تناسلی جهت تولید مجدد از بین برود.هرچه طول مدت ترک تولید واستراحت گله بیشترباشدعملکردآن درسیکل دوم بهتراست.بهترین حالت تولک زمانی رخ میدهدکه8هفته پس از شروع برنامه گرسنگی تولید گله به مرز5درصد برسد.باید درنظرداشت که افزایش سن گله،عملکرد سیکل دوم را کاهش میدهد و لذامناسبترین برایتولک بردن گله حدود 55هفتگی میباشد،ضمن اینکه تولک بردن گله بیش از 65هفتگی توصیه نمی شود.

به ادامه مطالب بروید



مقدمه:
تولک بردن گله تخمگذار از دهه 1930در امریکا متداول شد.تولک بردن مرغ گوشتی برای اولین بار در دهه 1370 در بین پرورش دهندگان مرغ مادر ما رواج یافت که بعضا نتایج وعملکردهای متفاوتی برای سیکل دوم تولید در بین پرورش دهندگان در بر داشت.تولک بردن دارای منزایا ومنافع اقتصادی قابل توجهی است.
در این مقاله سعی بر این بوده است که برنامه تولک به طور اصولی مورد بررسی قرارگیرد.امید انداریم که نتوانسته باشیم گوشهای ازنیاز علاقمندان به مطالعه این موضوع را براودهگردانیم.


اصول لازم جهت تولک بردن گله:
1- کاهش وزن بدن:
با کاهش وزن می توان چربی های اضافی بدن را از بین برد،که قطع کامل تولیدرابه دنبال دارد وباعث اماده شدن دستگاه تولید مثلی برای تولید مجدد میشود.به نظر میرسد که کاهش وزن یکی از عوامل مهم در افزایش ماندگاری (Livability)حیوان بوده وسبب حفظ سلامتی پرنده میشود.
میزان کاهش وزن به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهمترین انها میزان هماهنگی گله است .بایددرنظر داشت که چنانچه یکنواختی گله پایین باشد ،کاهش وزن بیشتری برای یک برنامه ی تولک موفق لازم است.
طی ازمایشات مختلف مناسب ترین کاهش وزن 27تا31%گذارش شده است.
باید دانست که حتی 20%کاهش وزن هم قادر به قطع کامل تولید نیست.چنانچه 25تا30%ازوزن حیوان کاهش نیابد ،چربیهای اطراف دستگاه تناس لی نیزاز بین نرفته ولذا قدد ترشح کننده ی کلسیم با کم کاری روبه رو بوده وتامین کلسیم جهت ساخت پوسته سخت تخم مرغ،به خوبی انجام نمی شود.
ازآنجایی که کاهش وزن در فصل تابستان نسبت به زمستان کند بوده وبه آرامی صورت می گیرد،به مدت زمان بیشتری برای کاهش وزن نیاز می باشد.
به همین دلیل چنین به نظر می رسد که گله های که در تابستان تولک برده می شوند ویا مدت زمان بیشتری برای تولک رفتن صرف می کنند،درسیکل دوم تولید ،از عملکرد بالاتری نسبت به گله های که در فصل زمستان تولک برده شده اند(سریعتروزن خود را از دست می دهند)برخوردارند.
کاهش 31%وزن بدن ،از طریق افزایش تولید در سیکل دوم،کاهش تخم مرغهای غیر قابل جوجه کشی،افزایش وزن مخصوص تخم مرغها و افزایش وزن پوسته تخم مرغها سبب افزایش عملکردگله در سیکل دوم می شود.
از طرف دیگربایستی درنظر داشت: که کاهش وزن زیادی مثلا تا مرز 35%سبب افزایش تولک،افزایش مرغ های وازده و کاهش تولید در سیکل دوم تولید می شود.
روش های مختلف کاهش وزن:
1-1گرسنگی:
متداول ترین وساده ترین روش تولک بردن ،گرسنگی است.
برسی های علمی نشان داده است که:که پرندگان وحشی در حالت پرریزی طبیعی ،برای مدت زمان زیادی از خوردن غذا امتناع می کنند.
در این روش تا کاهش 31%از وزن بدن ،هیچ غذایی به گله داده نمی شود.مدت زمان این گرسنگی برای گله های تخمگذار10-14روز و درگله های مادر به طور محسوس بیشتر بوده و معمولا 18-21روزمی باشد.این مدت زمان به عواملی چون تراکم گله ،دمای محیط،یکنواختی گله،نژاد و وزن بدن در زمان شروع تولک بردن بستگی دارد.
در برخی مواقع برنامه قطع دان با برنامه قطع آب همراه است،توصیه های علمی برآن است که جهت جلوگیری از افزایش استرس قطع ،برنامه قطع آب خصوصا در فصول گرم سال انجام نگیرد .
در این روش درطی 4-5 روز تولید بطور کامل قطع می شود .
جهت جلو گیری از تولید تخم مرغ های لمبه وغیر قابل جوجه کشی وهمچنین وارد امدن اسیب کمتر به استخوان بندی مرغ ها بر ای شروع سیکل دوم بایستی در چند روز اول گرسنگی از منابع کلسیمی اسفاده میشود .
برخی مواقع جهت کاهش استرس گله وهمچنین کاهش میزان تلفات احتمالی،گله در طی چند مرحله در معرض گرسنگی قرار میگیرد ودر فاصله بین این مراحل ،دان ویا دانه جو ویا گندم به مرغ داده می شود.
در این روش میتوان بر نامه قطع اب را اجرا نمود.این روش به خودی خود سبب کاهش وزن در مدت زمان
طولانیتر خواهد شد .
2-1 استفاده از فلز روی (ZN)
روی از طریق کاهش ویا قطع کامل اشتها باعث کاهش مصرف خوراک میشود .از طرف دیگر به دلیل وجود
آنتا گونیسم بین روی وکلسیم ، سبب خنثی سازی تاثیرات کلسیم تخمدان می گردد.
روی بر شکل گیری cAmp (Cyclic Adenosibn Monophoophate )وتولید پروژسترون در سلول های تخمدان(Granulosa)تاثیر منفی دار د .
آزمایشات نشان داده است که میزان پرژسترون خون درمرغ هایی که ازجیره حاوی روی مصرف کرده بودند پایین تر ازحالت عادی بوده است.
روی هم چنین با اثر کاهش خود بر تولید استروئدها و گنادوتروپین ها واین عمل خود باعث اتروفی فولیکولها می گردد.
منابع قابل استفاده حاوی روی عبارت اند از :اکسید روی ،استات روی وسولفات روی می باشد .
مصرف ppm 20000 روی به شکل اکسید،سبب قطع کامل تولید ظرف 5 روز می گردد.
استفاده از اکسید واستات روی به مقدار 10000پی پی ام نیز سبب قطع تولید در طی 6 روز می شود .
چنانچه از هیچ منابع تامین کننده کلسیم در جیره استفاده نشود،استفاده از 2800پی پی ام روی در جیره نیز سبب بروز علائم مشابهی می شود.
پس از مصرف روی ،تراکم ان در بافتهای نرم نظیر لوز المعده،کبد و کلیه به سرعت بالا می رود ولی بعد از تعویض جیره ،مقدار روی به سرعت کاهش می یابد ،هر چند در بافت های سخت نظیر استخوان پس از تغییر جیره همچنان مقادیری روی باقی می ماند چند نکته در رابطه با مصرف روی:

استفاده از روی دوره بازگشت به تولید راطولا نی تر می کند . بهترین منبع روی برای استفاده در برنامه تولک،اکسید روی می باشد .
لازم است منابع مصرفی حاوی روی عاری از ترکیبات سرب باشند.

2- حداقل ایجاد استرس:
تولک رفتن به خودی خود برای مرغ ایجاد استرس می کند.
بنابراین بایستی این برنامه بگونه ای اجرا شود که برای گله حداقل استرس را تولید کند. متداولترین روش که باقطع تولید هم ارتباط دارد،کاهش شدت ومدت نور است.باید در نظر داشت که کاهش رفت وآمد های غیر ضروری در سالن های پرورش آرامش بیشتری را برای گله تولید می کند.گزارش های علمی حاکی از آن است که مصرف ویتامینC درطیور(بخصوص در خروسها )باعث کاهش استرس وهمچنین افزایش ماندگاری مرغ در گله می شود.به نظر می رسد که استفاده ازآمینواسیدها به میزان ppm 50سبب کاهش استرس می گردد.
درمواردی دیده شده است که گله های مرغ درزمان تولک دچار خودخوری(کانیبالیسم)میشوند وبرخی مواقع تلفات قابل توجهی را به مرغدار تحمیل می کند.
بااستفاده ازکاهش شدت نور،پاشیدن دانه جو در داخل سالن های پرورش و استفاده از اشیای قرمز رنگ می توان به میزان قابل توجهی از خود خوری گله کاست.بایددانست که وجوداسترس به خودی خود نیز می تواند سبب بروز برخی بیماریهای عفونی وغیر عفونی گردد.

برنامه های نوری مختلفی وجودداردکه در زیربه دونوع متداول آن اشاره خواهیم کرد:
1-2- روش اول:
استفاده از 8 ساعت نوربه مدت 2هفته قبل از شروع برنامه تولک وادامه همزمان آن در طول برنامه تولک،این عمل نه تنها باعث کاهش استرس می شود بلکه منجر به توقف زود هنگام تولید تخم مرغ وافزایش تولید آن درسیکل دوم تولید می گردد.
2-2- روش دوم:
دراین روش قبل از برنامه تولک میزان نور به مدت یک هفته تا 24 ساعت افزایش می یابد و همزمان با شروع دوره ی گرسنگی میزان آن را تا10ساعت تقلیل می دهند.
بدلیل اینکه این مدت زیرحد آستانه تحریک هیپوفیز قراردارد بنابراین سبب تحریک تخمگذاری نمی گردد.
ودرعین حال به دلیل افزایش تحریک پذیری(افزایش تحرک درپرنده)،موجب مصرف سریعتر ذخائرچربی بدن پرنده می شود.
چند نکته در رابطه با این روش:

این برنامه دوره باز گشت به تولید راطولانی تر می کند.همچنین باید افزود که این روش مناسب سالن های باز است که در آنها امکان کاهش نور تا8 ساعت وجود دارد.


علاوه بر تغییرمدت زمان نوربهتر است شدت نور نیز تغییریابد(کاهش)،که این امر موجب کاهش استرس وهمچنین موجب جلوگیری از کانیبالیسم می شود.


بلافاصله پس از شروع مجدد دان،بایستی میزان نور رابه 16 ساعت وشدت نور را به اندازه طبیعی باز گردانید درغیراین صورت افزایش نور آرام آرام ودرطی چندمرحله انجام بگیرد بهتراست.

3-بازگشت به تولید:
کاهش بیش از 31%از وزن موجب بروزلطماتی به گله می گردد.گزارش شده است کاهش 35%وزن سبب افزایش تلفات تولک وکاهش عملکرد تولید درسیکل دوم تولید شده است.
لذالازم است پس از35%کاهش وزن،مجددامرغها تغذیه گردند.
بایدنظرداشت که این مرحله بسیارحساس است ونقش تعیین کننده در طول مدت استراحت گله را بر عهده دارد.
جهت باز گشت مجدد گله و بازگشت به مرحله دوم سیکل تولید ، دو روش مختلف وجود دارد که در زیر به آن ها اشاره شده است.
1-3– بازگشت به تولید بلند مدت(دوره ترک تولید طولانی):
چنانچه پس از پایان گرسنگی ، گله با غذایی تغذیه شود که فقط نیاز های متابویکی بدن رااجابت کند وترمیم کنندضایعات باشد،همچنین افزایش میزان دان بصورت آرام آرام انجام می شود،طول مدت استراحت گله طولانی خواهد شد.
آزمایشات مختلف نشان داده است که افزایش دوره است استراحت سبب بهبود عملکرد در سیکل دوم تولید می گردد.علاوه بر آن کیفیت تخم مرغ حاصله نیز بهبود می یابد به نظر می رسد استراحت بیشتر [تنها کاربران عضو میتوانند لینک هارا مشاده کنند. ] ودستگاه تناسلی آن ، سبب بهبود تولیددر سیکل دوم می گردد.
2-3س- باز گشت به تولید سریع(دوره ترک تولید کوتاه)
چنانچه بخواهیم گله پس از کاهش وزن لازم سریعا به تولید باز گردد،بهتر است تغذیه گله رابا جیره مرغ های تخمگذار شروع کنیم.باافزایش میزان خوراک نیزمی توان(البته مقادیر کم)باعث شروع به تولید سریعتر شد.
به عبارت دیگر کمیت وکیفیت غذای مصرفی در افزایش ویا کاهش طول دوره استراحت نقش اساسی دارد.
دردوره تولک کوتاه،تولیدسریعا آغاز خواهد شد،اما عملکرد تولید نسبت به روش قبل پائین تر خواهد بود.
در زمان استراحت گله وباز گشت به تولید،می توان از 2 ویا 3 جیره متفاوت بهره جست پس بهتر است در جیرههای مورد استفاده میزان اسید آمینه گوگرددار(جهت جایگذینی پرهای ریخته شده)وهمچنین درصد کلسیم مورد توجه قرار گیرد.
درجیره های مورد استفاده بایستی میزان پروتئین خام 15-16%،میزان انرژی2500کیلو کالری و درصد اسیدآمینه گوگرددار7/-8/% باشد.
بهترین وضعیت تولک بردن زمانی حاصل می گردد که گله 8 هفته پس از شروع گرسنگی به حد 5% تولید رسیده وکاهش وزن متحمل شده را جبران نمایید.