آشنایی با ساز نی


نی سازی است متشکل از یک لوله استوانه‌ای از جنس نی که سراسر طول آن از ۷ بند و ۶ گره تشکیل شده است. به همین دلیل به این ساز نی ۷ بند نیز گفته می‌شود
عدد ۷ یکی از اعداد مقدس بابلی‌هاست و نزد قدما عدد کامل بوده است. بابلی‌ها به علم نجوم اهمیت بسیار می‌دادند. علوم آنها با اعقاید دینی آمیخته بود و تصور می‌کردند عطارد، زهره، مریخ، مشتری، زحل و آفتاب و ماه از مظاهر خدایانند، و از ۷ روز هفته هر روز را به ستایش یکی از خدایان اختصاص داده بودند.
نی از جمله سازهای محلی است و تقریبا در تمام نقاط ایران نواختن آن رواج دارد. نی ایرانی چندین نوع متفاوت دارد از جمله؛ دوزله، قره نی، نی ۷ بند و …
نی به قطرهای متفاوت از ۱٫۵ تا ۳ سانتی متر و طول‌های مختلف حدود ۳۰ تا ۷۰ سانتی متر ساخته شده و در تمام آنها، روی لوله کمی در قسمت پائین ۵ سوراخ در طرف جلو و یک سوراخ در قسمت عقب قرار دارد.
نی از جمله سازهای بی زبانه است. هوا از طریق نفس نوازنده از انتهای بالائی به درون فرستاده شده و قسمت اعظم آن از نزدیکترین سوراخ باز، خارج می‌شود.

بنابراین باز و بسته شدن سوراخ‌ها توسط انگشتان هر دو دست نوازنده، طول هوای مرتعش و طول موج ارتعاش را زیاد و کم کرده و در نتیجه صوت، زیر و بم می‌شود.
این ساز را نمی توان کوک کرد. یعنی مثل سازهای زهی که با پیچاندن گوشی‌ها کوک آن قابل تغییر است، نمی‌توان چنین کاری کرد.
به همین دلیل نمی‌توان نی را با دیگر سازها منطبق کرد و از این رو معمولا نوازنده نی، در نقش تکنواز ظاهر می‌شود. البته این به این معنا نیست که هرگز از صوت نی در همنوازی ارکستر استفاده نمی‌شود.
وسعت صدای نی حدود ۲ اکتاو و نیم است، ولی میدان صدا یا کوک در سازهای مختلف متفاوت است. اجرای اصوات در اکتاوهای بالاتر به وسیله فشار هوا امکان‌پذیر است.
در کل شیوه نی‌نوازی به ۲ گونه نایب اسدالله و حسن کسایی انجام می‌شود. اما تحول اصلی را در نی حسن کسایی بوجود آورد و اصولا او را باید مبدع نی هفت‌بند نام نهاد از اساتید نی‌نواز می‌توان به حسن کسایی، محمد موسوی، حسن ناهید و محمد علی کیانی‌نژاد، حسین عمومی، جمشید عندلیبی و… اشاره کرد.
به نقل از ایران ویج
باز نشر تک بوک