جستجو در تک بوک با گوگل!
5,228
بازدید
دانلود کتاب سیم آخر و فلسفه
مقدمه مترجم : ” دانش ها همیشه در مسیر سلب انسانیت کردن از موضوع های خود ، پیش می روند . در پهنه هنر ، وضع درست واژگونه است . هدف نهایی هنر ، انسان گون کردن است ” .
نويسنده / مترجم : دیویدر. کوپسل و رابرت آرپ/امیرحسین رمضانی
زبان کتاب : فارسی
حجم کتاب : 4 مگابایت
نوع فايل : PDF
تعداد صفحه : 330
ادامه مطلب + دانلود...
2,263
بازدید
کتابی که پیش روی شماست مجموعه درس های شهید آیت الله دکتر بهشتی است . رهیافت برگزیده در این کتاب شیوه بحث فلسفی به دور از پیچیدگی هایی است که تنها اهل فن به آن اگاهی دارند .
نويسنده / مترجم : شهید بهشتی
زبان کتاب : فارسی
حجم کتاب : 794 کیلوبایت
نوع فايل : PDF
تعداد صفحه : 185
ادامه مطلب + دانلود...
دانلود کتاب گمراهه های کاوشگری (پاره اندیشه های گدازنده)
- admin
- كتاب فلسفه و منطق
- 15th ژانویه 2015
- بدون نظر
2,168
بازدید
بخشی از کتاب گمراهه های کاوشگری [ پاره اندیشه های گدازنده ] :
ما رد پای ” امت سانی و همگونه ” بودن خود را با آنانی که روزی روزگاری در کنارشان بودیم ، زمانی درمی یابیم که از جمع آنها می گسلیم و منفرد می شویم . انسانی که تک می افتد ، خیلی سریع حس تنهایی و نا امیدی بر وجودش مستولی می شود . درست در لحظات سستی و تک افتاده گیهاست که ” آزادی و اسارت ” در روان و مغز ما با یکدیگر روبرو می شوند . ما دوست داریم در تک صدایی خود ، بازتاب میلیونی و گسترده ی روزهای تعلق به ” امت ” را تجربه کنیم با همان پژواکها و مست بودنهای مالیخولیایی . ولی تک صدایی ما بدون هیچ بازتابی باعث می شود که به رخوت و گوشه گیری و سرخورده شدن درغلتیم . خطر هیچ و پوچ شدن زندگی ما در همین لحظات است که در برابر چشمانمان به رقص در می آیند و ما را از تک افتادن ، می ترسانند . ولی هیچ رودخانه ای به پا نمی شود ، مگر اینکه قطره ها به جوی ها تبدیل شوند و جوی ها به هم بپیوندند و رودخانه ای به وجود آید . همینطور هیچ جنگلی به وجود نمی آید ، مگر اینکه تخمه ی تک تک درختان شکوفا شوند و برای بالنده گی خودشان تلاش کنند . ناامیدیهای ما از تک افتادن و نوستالوژی امت بودن ، بحرانهای ناپیگیری ما را در آنچه می جوییم و آرزو می کنیم و دوست می داریم با طنز و تمسخری خنده دار رسوا می کنند . به ” گوشه و کنار افتاده گان از ملت ” همان امتداد ” امت ” هستند که خود نمی دانند چرا سرگردان و نا امیدند .
نويسنده / مترجم : فرامرز حیدریان
زبان کتاب : فارسی
حجم کتاب : 859 کیلوبایت
نوع فايل : PDF
تعداد صفحه : 148
ادامه مطلب + دانلود...
3,630
بازدید
مقدمه
شناخت مکاتب فلسفی وآرای تربیتی از مهمترین مسائلی است که هرمربی،معلم واهل علم ودانش، باید به خوبی ازآنهاآگاه باشند. هدف از این مقاله آمیختن فلسفه با تجارب زندگی وبویژه مسائل تربیتی است. درابتدا تعریف مختصری از فلسفه وسپس مکاتب فلسفی به اختصار توضیح داده شده است. ودرادامه بیشتر به مسائل فلسفه تربیتی ویادگیری که پایه واساس در آموزش وپرورش می باشد ارائه گردیده است.
شناخت مکاتب فلسفی وآرای تربیتی از مهمترین مسائلی است که هرمربی،معلم واهل علم ودانش، باید به خوبی ازآنهاآگاه باشند. هدف از این مقاله آمیختن فلسفه با تجارب زندگی وبویژه مسائل تربیتی است. درابتدا تعریف مختصری از فلسفه وسپس مکاتب فلسفی به اختصار توضیح داده شده است. ودرادامه بیشتر به مسائل فلسفه تربیتی ویادگیری که پایه واساس در آموزش وپرورش می باشد ارائه گردیده است.
تعریف فلسفه
فلسفه، تلاشی است برای وحدت دادن به حیات، وزندگی را درکل نگرسیتن.
تعریف فوق بوسیله تعدادی از فیلسوفان والبته نه همه آنها مطرح شده است. به عنوان مثال پیازه فلسفه را به شرح زیر تعریف نموده است.
‹‹ فلسفه به بررسی همزمان بسیاری از نمایه های واقعیت می پردازد تا تصویری کلی از جایگاه انسان درجهان ودرک مقصد زندگی ارائه دهد. درک واقعیت ها به روش های گوناگونی امکان پذیر می باشد ومهمترین رهیافت، تفکر منطقی است. فیلسوف نمایه های متنوعی از واقعیت مشاهده می نماید. آنها را ارزیابی می کند وبعد از تفکری دقیق وسیری عقلانی به موقعیتی فلسفی از جوهره واقعیت طبیعت انسان دست می یابد. روش ورهیافت ضمن کلی بودن، ذهنی می باشد.
کلمه فلسفه از دو کلمه یونانی Philia به معنای دوست داشتن وSophia به معنای خرد، حاصل آمده که به معنای دوستدار خِرد است.
بی شک تفاوت اساسی میان خرد وعلم وجود دارد. خرد راه وروش منطقی وانتقادی فکر کردن است. خردمند کسی است که از قوه قضاوت صحیح برخوردار است ودراظهار نظر دلایل لازم وکافی ارئه می دهد. خردمندانی را می توان یافت که از دانش بسیار بهره ندارند. عشق به خرد جنبه عاطفی وعقلانی راپیوند می زند وفیلسوف از این ویژگی برخوردار است. فیلسوف برای شناخت جهان، هستی: انسان وارزش ها، تلاش می نماید ودربرخورد با هر مسأله ای دردمند می شود وتا شناخت آن؛ سراز پای نمی شناسد.
مقوله های فلسفی
متا فیزیک یا هستی نفاسی
پرسش: چه چیز واقعی است ؟ علت وجودی آموزش وپرورش چیست؟
معرفت شناسی
پرسش: چه چیز حقیقی است؟ آیا می توان انسان را آموزش وتعلیم داد؟
ارزش شناسی
۱- زیبایی شناسی
پرسش: چه چیز زیباست؟ آیا آموختن وآموزش امری زیبا ومحبوب است؟
۲- اخلاق
پرسش: چه چیز درست است؟ آیا عملکرد انسان نشان دهنده آموزش پذیر بودن آن است؟
سوألات متافیزیک عقلانی ونظری هستندوبیشترجنبه تئوری دارندتا ماهیت ‹‹ عملی ››. پرسش های معرفت شناسی که با این سوأل آغاز می شود ‹‹ چگونه می دانیم؟ ›› جنبه تحلیلی داشته وروش دستیابی به پاسخ های متافیزیک وارزش شناسی درهردو زمینه زیبائی شناسی واخلاق، دستوری هستند. آنها قوانینی برپا دارند که براساس آن قضاوت صورت می گیرد.
ارزش شناسی، پرسش هایی درحیطه درستی ونادرستی، زیبایی ونازیبایی مطرح می کند. سوالات مطرح شده درهر سه مقوله به یکدیگر وابسته اند .
مکاتب فلسفی
مکتب های عمده فلسفی به شرح زیر است:
ایده الیسم، رئالیسم، تامیسم جدید( نئوتامیسم) ، پراگماتیسم و اگزیستانیالیسم.
پنج مکتب فلسفی که برگزیده شده است.
نمایندگان مکتب های قدیم وجدید بوده، تجربی وعقلانی می باشند. فلسفه ایده آلیسم انتخاب شده، زیرا یکی از مکتب های کلاسیک ودر عین حال عقلانی (ذهنی) است . رئالیسم برگزیده شده، زیرا این مکتب بیانگر فلسفه ی کهن، کلاسیک واز سوی دیگر نشانگر دیدگاه های علمی وتجربی است . نئوتامیسم، انتخاب شده، زیرا گویای ترکیبی از مقولات تجربی، عقلانی، عقلانی ومعنوی است . پراگماتیسم نشانگر مکتب فلسفی مدرنی است که به سوی تجربه به خصوص علم انسانی درحرکت است. درحالی که اگزیستانسیالیسم مکتبی جدید با جهت گیری به سوی عقل آگاهی وعواطف است .
فلسفه تعلیم وتربیت
سه نوع رابطه بین فلسفه وتعلیم وتربیت می توان بیان کرد.
۱- فلسفه، تعلیم وتربیت دو موضوع مجزا ومستقل تلقی شده وارتباط بین این دو رشته بدین صورت برقرارمی شود که یا معلم ضمن تدریس رشته های مختلف علمی مثل فیزیک وشیمی نظریه های فلسفی را درمورد انسان وجهان مورد بررسی قرار می دهد واساس معرفت وچگونگی تشکیل آن را نیز مطرح می کند ویا دربرنامه ریزی های درسی درهنگام تعیین محتوا، از طریق گنجانیدن موادی مانند: فلسفه، متافیزیک، منطق واخلاق یادگیرندگان را درجریان آموزش با این موضوعات آشنا می سازد.
۲- روش دوم: اجرای روش های فلسفی یا فعالیت های فلسفی، دربرخورد با مسائل تربیتی مورد توجه قرارمی گیرد. دربحث ها، معلم ویادگیرندگان می توانند از روش های دیالتکپی، استقرائی، قیاسی ویا حل مسئله استفاده کنند، کوشش برای گسترش خصوصیات روح فلسفی که شامل جامعیت، تعمق وقابلیت انعطاف پذیری می باشد، از هدف های اساسی تعلیم وتربیت است . دکتر فیلیپ ج اسمیت درکتاب ذهنیت فلسفی درمدیریت آموزش چنین می نویسد:
جامعیت
الف- نگریستن به موارد خاص درارتباط با زمینه ای وسیع (تفکراسترانژیک ) .
ب- ارتباط دادن مسائل حاضر به هدف های بلند مدت.
ج- به کاربردن قدرت تعمیم.
د- داشتن سعه صدر.
تعمق
الف- زیر سوأل بردن امور بدیهی واضح.
ب- کشف وبیان امور ساسی، فرضیه ها ومفاهیم ونظریه ها.
ج- حساسیت نسبت به اشارات، معانی تلویحی وبررسی جنبه های اساسی درهرموقعیت.
د- استفاده از روش فرضیه ای- قیاسی.
قابلیت انعطاف
الف- رهایی از جمود فکری.
ب- ارزش سنجی افکار بدون توجه به منبع آنها.
ج- توجه به جنبه های گوناگون مسائل وارئه فرضیه های جدید.
د- پذیرفتن قضاوت های موقتی ومشروط وتلاش برای کسب حقایق.
۳- روش سوم: فلسفه به عنوان نظریه وتعلیم وتربیت به عنوان عمل تلقی می شود. فلسفه از لحاظ نظری ما را باجهان وانسان آشنا می سازد که درشخصیت ما تأثیر می گذارد وگرایشی خاص درما بوجود می آورد. تقویت این تمایل کار تعلیم وتربیت یا قسمت عملی فلسفه را تشکیل می دهد . فلسفه تعلیم وتربیت را می توان رشته ای مستقل فرض نمود که درآن اساس تعلیم وتربیت، رابطه تعلیم وتربیت با دیگر رشته های معرفت انسانی، روش های تربیتی ونحوه برخورد با مسائل ومشکلات تربیتی مورد بحث واقع می شوند.
فلسفه تعلیم وتربیت
موجب فعالیت های قابل انعطاف می شود.(انتخاب فردی)
از تناقضات وفعالیت های بدون هدف جلوگیری می کند.
فلسفه های تربیتی
از فلسفه تعلیم وتربیت چهار الگی تأیید شده نمایان شده است.
پایدار گرایی، اساس گرایی، پیشرفت گرایی، بازساختار گرایی.
نويسنده / مترجم : -
زبان کتاب : -
حجم کتاب : -
نوع فايل : -
تعداد صفحه : -
ادامه مطلب + دانلود...
461
بازدید
2,060
بازدید
نوشتار حاضر، حاصل گفت‌وگویی است که میان کارل پوپر،() و چند تن از صاحب‌نظران (رمان سِکِسل،() روپرت ریدل،() فریدریخ والنر() و پاول واینگارتنر(» صورت گرفت. این گفت‌وگوها عمدتاً پیرامون برخی دیدگاههای پوپر است. پوپر علم را جستجوی حقیقت از راه انتقادی می‌داند به این بیان که ما نظریه‌هایی را می‌سازیم و با این پرسش که «آیا این نظریه صحیح است یا خیر؟» به تحقیق در جهان می‌پردازیم. البته به عقیده وی ما هیچگاه به یقین نخواهیم رسید و همین خطاپذیری علم است که دانشمند را از سیانتیست (علم‌پرست) جدا میکند. همچنین وی معتقد است که تاریخ علم، نظریه وی را تأیید میکند. پس از توضیح این مطالب از سوی پوپر، افراد حاضر در این گفت‌وگو به اظهار نظر می‌پردازند و ضمن قبول دیدگاههای وی به برخی نکات اشاره می‌کنند. از جمله مباحثی که در این گفت‌وگو به آن پرداخته میشود تمایز الهیات از علم است و اظهار میشود ابطال‌پذیری و محتوای تجربه گزاره‌ها اساس تمایز میان متافیزیک و علم را تشکیل می‌دهد که این تمایز با تمایزی که حلقه وین گذاشت اختلاف دارد. همچنین در این گفت‌وگو از نقش متافیزیک سخن به میان آمده و گفته میشود باید با متافیزیک محترمانه رفتار شود.
پوپر: «علم و فرضیه» عنوان یکی از کتابهای “هانری پوآنکاره”() است که در ضمن یکی از بهترین کتابهای فلسفه علوم نیز محسوب میشود؛ به این جهت من نام آن را برای موضوع امروز انتخاب کرده‌ام. میل دارم صحبتم را با اعتراضی نسبت به علوم طبیعی آغاز کنم. امروزه علم تحت نفوذ جریانهای مدرن شکاکانه قرار دارد. به علم نه تنها از خارج بلکه از داخل هم حمله میشود. اما من فکر می‌کنم که علوم طبیعی هم مانند موسیقی و شعر و نقاشی بزرگترین توانایی مغز انسان است. البته از همه چیز سوءاستفاده میشود. همچنین از موسیقی و نقاشی هم می‌توان سوءاستفاده کرد و هم‌اینک از آنها سوءاستفاده میشود و بدین‌ترتیب از همه علوم سوءاستفاده میشود. فقط به کمک علم است که می‌توان خود را از باتلاقی که در آن افتاده‌ایم، بیرون آورد. البته این طنین چیزی را دارد که امروزه آن را سیانتیستی() می‌نامند.
اتهام علم‌پرستی مناسب نیست
از این جهت من میل دارم بگویم که اتهام علم‌پرستی در مورد دانشمندان مناسب نیست. هیچکدام از بزرگترین دانشمندان، سیانتیست (علم پرست) نبوده‌اند. تمام دانشمندان بزرگ در برابر علم شکاک و محتاط بوده‌اند. آنها می‌دانستند که چقدر دانش ما اندک است. برای مثال، به سختی می‌توان هانری پوآنکاره را به علم‌پرستی متهم کرد. نیوتن که یکی از بزرگترین انسانها و احتمالاً بزرگترین دانشمند بود، از خود همچون جوان کوچکی که در ساحل دریا نشسته و با شنها و صدفها بازی میکند و دریای بیکرانِ مجهولات در پیش‌روی او قرار دارد صحبت میکند. تصور می‌کنم که تمام دانشمندان واقعی هم مانند نیوتن فکر می‌کردند. آنها دانستند که ما هیچ‌چیز نمی‌دانیم و در قلمرویی که براساس علم پایه‌ریزی شده نیز، همه چیز کاملاً غیر مطمئن است. همانطوری‌که همه شما می‌دانید نظریه اینشتین کم و بیش جای نظریه نیوتن را گرفت. روال کار در علم همین است.
تقریباً تا صد سال پیش انسان تصور می‌کرد که قلمرو علم مکانیک نیوتن، همه علم را فراگرفته است. حدود سالهای 1890 حوزه جدیدی با کشف الکترون توسط جیمزتامسون بوجود آمد. علم الکترونیک انقلابی در علوم بوجود آورد که به زحمت کسی خارج از علم متوجه آن می‌شد و ما امروزه در این علم الکترونیک زندگی می‌کنیم. در این انقلاب دوره‌های مختلفی وجود دارد که من نمی‌خواهم درباره آن صحبت کنم. چیزی که می‌خواهم بگویم این است که، علم اثر انسان است و به عنوان اثر انسان خطاپذیر است. فقط همین فهم خطاپذیر بودن علم است که دانشمندان را از سیانتیستها (علم پرستها) جدا میکند. چون اگر سیانتیسم (علم پرستی) اصلاً چیزی است، پس ایمان کور و مسلم به علم میباشد.
اما این‌گونه ایمان کور در میان دانشمندان واقعی وجود ندارد. و بدین جهت شاید اتهام سیانتیسم (علم پرستی) اتهام مناسب برخی از ایده‌های عمومی علم باشد. اما نسبت به خود دانشمندان چنین اتهامی روا نیست.
ما حتی نمی‌دانستیم که آب چیست
در علم، دانش به این معنی که معمولاً در زبان آلمانی از آن صحبت میشود وجود ندارد. دانش علمی، دانش نیست، فقط دانش حدسی() است. امکان دارد که در مرکز علم، جایی که ما از همه کمتر حدس می‌زنیم تغییراتی ایجاد شود، بطوری که همه چیز تغییر کند. شاید بهترین مثال برای این موضوع کشف آب سنگین باشد. من خوب می‌توانم بخاطر بیآورم زمانی را که، خیلی جوان بودم در میان شیمیدان‌ها غوغایی بپاشد و آن هنگامی بود که، آقای “هارولد اورِ‌ی”() در سال 1932 آب سنگین را کشف کرد. آب به فرمولH2O مرکز اصلی مطمئن‌ترین چیز در تمام علم شیمی بود. اگر انسان یک چیز را می‌شناخت، آن آب بود. تمام وزن‌های اتمی براساس اکسیژن و ئیدروژن تعیین می‌شدند، یعنی تمام علم شیمی بر روی آب قرار داشت و بعداً معلوم شد که، ما آب را نمی‌شناختیم و نمی‌دانستیم که انواع مختلفی از ئیدروژن وجود دارد و ما نمی‌دانستیم که فقط عنصری بنام ئیدروژن در پیشمان نیست، بلکه، مخلوطی از انواع مختلف ئیدروژن، یعنی ایزوتوپها را داریم. همیشه وضع به همین منوال است. ما نمی‌دانیم در کجا انقلاب میشود یا در کجا کشف جدیدی روی می‌دهد. ما نمی‌توانیم این مسائل را پیش‌بینی کنیم.
کشف بزرگ جدید دیگر نظریه «نسبیت»() اینشتین بود. که به نظر من در تئوری علم تأثیر بسیاری داشت. نمی‌دانم آیا اینشتین در مقابل نیوتن حق دارد یا نه هیچ‌کس نمی‌داند. اما مسلم است که، اینشتین به ما نشان داد نظریه نیوتن در صورت امکان و حتی حدساً باید تصحیح شود. در این زمان بر روی نظریه نیوتن امتحانات و آزمایشهای زیادی انجام شد. این نظریه نیوتن جهان را تحت سیطره ما قرارداد. با نظریه نیوتن در دنیایی زندگی می‌کردیم که می‌توانستیم آنرا بفهمیم، یعنی فکر می‌کردیم که آنرا می‌فهمیم و بعد اینشتین آمد و نشان داد که همه مشاهدات و آزمایشهایی که از نظریه نیوتن پشتیبانی می‌کردند به عنوان پشتیبانی یک تئوری کامل دیگر، می‌توانند تبیین شوند. در پیشگویی هر دو نظریه هیچ فرقی وجود نداشت، اما اینشتین، یک نظریه کامل دیگر ارائه داد. وقتی که انسان فهم قدیم جهان را با فهم جدیدی که نظریه اینشتین ارائه داد مقایسه میکند، فهم قدیم جهان بسیار سطحی به نظر می‌رسد. در این فهم جدید برخی از مسائل غیرقابل حل در نظریه نیوتن نیز، قابل حل شده‌اند.
جهان ادراک نمی‌شود، بلکه ساخته میشود
نمی‌خواهم بگویم نظریه نیوتن غلط و نظریه اینشتین صحیح است، بلکه مراد من این است که در این مثال خیلی واضح می‌بینیم که در علم و همچنین در مطمئن‌ترین و بهترین علم، همیشه با دانش حدسی سرو کار داریم. چیزی که می‌خواهم درباره علم بگویم بطور خلاصه بصورت زیر فرموله میشود: علم دریافت داده‌های حسی() نیست، که در ما از طریق چشمها و گوشها به جریان خود ادامه دهند و ما آن را به طریقی مخلوط کرده و با تداعی() معانی آن را ارتباط دهیم و بعد آن را به نظریه تبدیل کنیم. علم از نظریه‌هایی تشکیل شده است که اثر ماست. ما نظریه می‌سازیم، با این نظریه‌ها وارد جهان می‌شویم، درباره دنیا فعالانه تحقیق می‌کنیم و می‌بینیم که چه چیزهایی می‌توانیم از جهان به عنوان اطلاعات کسب و از یکدیگر جدا کنیم. جهان به ما اطلاعاتی نمی‌دهد، وقتی که با این سؤ‌ال به جهان وارد شویم، از جهان می‌پرسیم آیا این نظریه یا آن نظریه صحیح یا غلط است و بعد سعی می‌کنیم که بطور اساسی درباره این سؤ‌الات تحقیق نماییم بدون آنکه اطمینان پیدا کنیم.
ما می‌توانیم در علم به دنبال حقیقت برویم و این کار را می‌کنیم. حقیقت یک ارزش اساسی است. به چیزی که ما نمی‌توانیم برسیم، اطمینان است. باید از اطمینان صرف نظر کنیم. هرگز نمی‌توانیم به اطمینان و یقین برسیم. تمام آنچه که می‌توان انجام داد این است که نظریه‌هایی را که بوجود آورده‌ایم با انتقاد به خود، امتحان کنیم و دیگر اینکه خودمان سعی کنیم نظریه‌هایمان را برهم بزنیم یا با آن مخالفت کنیم.
مسئله اساسی در علم، طرز تفکر انتقادی است. بنابراین ابتدا ما نظریه‌ها را بوجود می‌آوریم و بعد آن را مورد نقد قرار می‌دهیم. از آنجایی که در برابر نظریه‌هایمان به عنوان انسان قرار داریم بنابراین معمولاً به جای نقد نظریه‌هایمان از آنها دفاع می‌کنیم یعنی نظریه‌های ما همچون مسابقه دوستی – دشمنی بینِ دانشمندان می‌باشند. اگر من با نظر انتقادی کافی به نظریه‌ام نگاه نکنم، صدها انسان دیگر هستند که با نظر انتقادی به آن نگاه می‌کنند. انسان باید این نظریه انتقادی را تحسین کند.
چیزی را که انسان نباید تحسین کند این است که انتقاد اکثراً شخصی شود. انسان همینطور است. تقریباً همیشه انتقادهای وارده به نظریه‌ها کم و بیش درباره صاحبان نظریه‌ها هم اعمال میشود. این ضعف انسان است و انسان باید اصولاً در برابر آن مقاومت کند. اما تقریباً امیدی نیست بنابراین انسان باید آن را تحمل کند ولی نقد شخصی باز هم پیش می‌آید. اما اگر انسان هرچه بیشتر انتقاد کند، به دلایل تربیتی و نیز برای دموکراسی() بسیار با اهمیت است. شاید ایده‌آلی غیرقابل دسترس باشد اما به هر حال برای دانشمندان حداقل یک ایده‌آل مهم و فوری میباشد و آن اینکه انسان تمام انتقادها را بطور جدی انجام دهد. انتقادی را که من ذکر کردم، یعنی انتقاد به علم پرستی، انتقاد واقعی نیست. اگر این انتقاد مطابق با واقعیت باشد، باید منتقد علم‌پرستی به موارد معینی اشاره کند که دانشمندان خیلی دگم() فکر می‌کنند و خیلی به علم ایمان دارند. چنین مواردی که به دانشمندان مربوط می‌شوند خیلی نادرند. منتقدین علم‌پرستی خودشان خیلی دگم هستند و خیلی مسلم می‌دانند که هرکسی دگم است. دانشمندان کسانی هستند که اکثراً اینطور نیستند.
روح سطل مانند وقیف نورنبرگ()
تئوری علم من خیلی ساده است. ما هستیم که تئوریهای علمی را بوجود می‌آوریم. ما هستیم که تئوریهای علمی را مورد انتقاد قرار می‌دهیم. این تمام تئوری علم است. ما تئوریها را اختراع می‌کنیم و آنها را از بین می‌بریم. ما مسائل جدیدی بوجود می‌آوریم و به وضعیتی می‌رویم که در آن تئوریهای جدیدی اختراع می‌کنیم، اگر بتوانیم. بطور خلاصه، این علم و تاریخ علم است. تئوری مرسوم کاملاً طوری دیگر است. من نام تئوری مرسوم را تئوری سطل نفس انسانی می‌نامم. سر ما مثل یک سطل می‌ماند. این سطل یا سر دارای سوراخ‌هایی است که اطلاعات از جهان وارد آن می‌شوند. تئوری اساسی تعلیم و تربیت نیز چنین است. تئوری قیف مثل تئوری روند یادگیری است. روی این سطل قیفی قرار دارد و انسان از آنجا دانش را به درون آن می‌ریزد. این تئوری مرسوم است. حقیقت این است که تعلیم و تربیت ما طوری است که ما بچه‌ها را با جوابها به اندیشه وا می‌داریم بدون آنکه آنها سؤ‌الی کرده باشند. ما به سؤ‌الهایی که آنها می‌کنند گوش نمی‌کنیم.
جوابهای سؤ‌ال نشده و سؤ‌الهای جواب داده نشده
تعلیم و تربیت عادی چنین است: جوابهای سؤ‌ال نشده و سؤ‌الهای جواب داده نشده. تعلیم و تربیت ما اساساً همین است. اما طوری است که نه تنها انسان، بلکه تمام ارگانیسمها() بطور مداوم از جهان سؤ‌الاتی می‌کنند و دائماً در تلاشند تا مسائل را حل کنند. من از خودم نقل می‌کنم…..: «از جاندار تک‌یاخته() تا اینشتین فقط یک قدم راه است.» اگر می‌خواهید به این مسئله ایمان پیدا کنید، به شما پیشنهاد می‌کنم که کتاب بسیار ارزشمند آقای ی. اس. ینینگز(J-S. Jennings) () به نام «رفتار ارگانیسمهای ساده» را بخوانید. ساده‌ترین ارگانیسمها مداوماً از جهان سؤ‌ال می‌کنند و همیشه سعی می‌کنند که مسائل را حل کنند. جایی که هیچ سؤ‌الی نشود جوابها نمی‌توانند فهمیده شوند. البته اغلب سؤ‌الها منجر به از بین رفتن ارگانیسم می‌شوند.
تمام ارگانیسمها مداوم مسائلی طرح و آن را حل می‌کنند و به این لحاظ، علم اصولاً چیزی بجز ادامه فعالیت ارگانیسمهای ساده نیست. فرق بزرگی بین جاندار تک یاخته‌ای و اینشتین وجود دارد و به این جهت است که اینشتین در مقابل حل مسائل خود با نقادی() قرار دارد. این کار را فقط او می‌تواند انجام دهد چون زبان انسانی وجود دارد که ما در آن حل مسائل خود را می‌توانیم به صورت فرمول بیان کنیم. به این ترتیب ما حل مسائلمان را در خارج از جسممان قرار دهیم. مثل ابزارهای دیگری که ساخته‌ایم بجای اینکه بگذاریم یک غده ترشحی‌ای()که روی نوک انگشتمان رشد کند – غده ترشحی جوهر – و با آن بنویسیم، یک عدد پَر خلق می‌کنیم. این فرقی است که ما بین انسان و حیوان وجود دارد.
سگ پاولُف خیلی با هوشتر بود
مهمترین این ابزار، زبان انسانی است. حیوانات هم زبان خود را دارند اما نمی‌توانند ادعایی بکنند. آنها فقط می‌توانند حالات درونی خود را اطلاع دهند و همانطور که آقای بوهلر() می‌گوید، اطلاع می‌تواند در حیوانات دیگر موجب عکس‌العمل شود. اما ما می‌توانیم تئوری خود را با زبان فرموله کنیم و بعد می‌توانیم این تئوریها را مورد انتقاد قرار دهیم. انتقاد علم انسانی را ممکن میکند. اهمیت زبان و فرموله کردن از طریق زبان و اهمیت انتقاد نباید از چشم دور بماند. این واقعاً مهمترین مسئله در اجتماع انسانی است و منجر به علم میشود. به طور مختصر این تئوری علم من است و من فرقی با نظریه سطل نفس انسانی قائل شده‌ام که می‌تواند به عنوان تئوری استقرأ() عنوان شود. تئوری استقرأ از این قرار است: ما از اطلاعاتی که با حواسمان در خود دریافت می‌کنیم، یاد می‌گیریم، و با تکرار فرامی‌گیریم که قانونمندی() چیست. به عقیده من ما فقط از طریق فعالیت و عمل یاد می‌گیریم و نه از طریق ساکت بودن. سگ معروف پائولُف که اشتباهاً با عکس‌العمل شرطی یاد گرفت مثل همه سگها به غذا خوردن فعالانه علاقمند بود. اگر او به غذا خوردن فعالانه علاقه نمی‌داشت هیچ چیز یاد نمی‌گرفت. بنابراین او این تئوری را برای خودش طرح کرد: وقتی که زنگ به صدا در بیآید غذا آماده است. این یک نظریه است و عکس‌العمل شرطی نیست.
عکس‌العمل شرطی وجود ندارد، هیچ تداعی هم وجود ندارد، همه اینها نظریه‌های مکانیستی نامناسب هستند. البته من به نظریه تداعی احترام می‌گذارم و نظریه شرطی عکس‌العمل را به عنوان کوششهای جالب قبول دارم. اما اینها کوششهای اشتباه هستند مثل اکثر آزمایشهای ما. این آزمایشها هنوز زنده‌اند اما در حقیقت مغلوب شده‌اند. هیچ تداعی‌ای وجود ندارد. هیچ عکس‌العملی وجود ندارد، هیچ عکس‌العمل شرطی‌ای وجود ندارد. فقط فعالیت وجود دارد، فقط جستجوی فعالانه برای کشف قوانین و ساختن نظریه وجود دارد و فقط انتخاب نظریه وجود دارد. بطور خلاصه این نظریه شناخت من است.
کاغذ ابریشمی، نارنجکها() را واپس می‌زند
سکسل: نظریه، توضیحِ ممکن پدیده‌هاست و مشخصه فیزیک این است که هیچوقت صریح نیست. همیشه نشان داده میشود که انسان می‌تواند چیزی را پیشنهاد کند و بعضی از داده‌ها را توضیح دهد، اما هرگز نمی‌توان نشان داد که این توضیح تنها امکان است. این مسئله را می‌توان با مثالهای زیادی نشان داد: در تولد فیزیک اتمی، ژرژ تامسون() یک مدل اتمی طرح کرد که اساساً اتم از یک ماده سفت تشکیل شده است. راترفورد() ذرات آلفا() را به داخل این ماده وارد کرد. او خود می‌نویسد که از برگشت تیرهای ذرات تعجب کرد. مثل اینکه نارنجک به کاغذ ابریشمی پرتاب میکند و نارنجکها برمی‌گردند. اینجا ما مثال روشنی برای رد نظریه بوسیله آزمایش داریم.
در مثال دیگری که می‌توان نشان داد که دانشمندان هم به فرضی بودن نظریه‌شان آگاه بودند. مثال در این باره، سخن ماکسول() درباره خطوط نیروی() فیزیکی است. او فرض میکند و می‌نویسد: “اگر ما با همین فرض بتوانیم پدیده‌های() جذب مغناطیسی() را با پدیده‌های الکترو مغناطیس() ارتباط دهیم، به این ترتیب به نظریه‌ای می‌رسیم که اشتباه بودن آن را فقط با آزمایش می‌توان ثابت کرد که به طور اساسی، شناخت ما را درباره رشته فیزیک افزایش می‌دهد”، من فکر می‌کنم خلاصه بحث بالا این است که انسان از اشتباه بودن یک نظریه خیلی چیزها یاد می‌گیرد و چیزی را که آقای پروفسور پوپر در تضاد روشنی با سیانتیسم فرمودند، ما آن را با وضوح کامل در اینجا می‌بینیم.
من همیشه متعجبم از اینکه این همه در تبلیغات از سیانتیسم صحبت میشود. آنها علم را با سحر و جادو() اشتباه گرفته‌اند، همانطور که در قرن هیجدهم معمول بود. مردم هر چیزی را که اسم به ظاهر علمی دارد، مثلاً کلمه آنزیم() را در صحبتهایشان بکار می‌برند و به‌نظرشان همه چیز درست میشود.
ابطال() زود باورانه() چیست؟
من میل دارم که مسائل زیر را اضافه کنم: ما مثالهای جالبی برای این موضوع داریم که چگونه نظریه‌ها با آزمایش می‌توانند ابطال شوند. این نظریه‌ها هرگز نمی‌توانند تصدیق شوند و هرگز ممکن نیست که وضوح آنها نشان داده شود. اما اگر ما به گذرگاه بین نیوتن و اینشتین نگاه کنیم که کاملاً براساس نظر دیگری برپاست، این سؤ‌ال مطرح میشود که آیا در اینجا هم آزمایش نقش قاطعی بازی کرده است یا اینکه آیا دو نظریه برای مدتی پهلوی هم قرار نداشته‌اند، به طوری که هیچ حرفی از یک ابطال‌پذیری ساده و زودباورانه نمی‌تواند بوده باشد. نظریه اِتر را که اینشتین رد کرد، اساس نظریه نیوتن بود و مدتها با نتایج تجربی سازگار بود و حتی امروزه هم می‌توان آن را طوری فرموله کرد که با این آزمایشها هنوز هم سازگار باشد. اینجا انسان می‌بیند که شیوه ابطال کردن هنوز هم باید تکمیل شود تا با احتیاط همراه باشد.
پوپر: چیزی را که شما می‌گوئید، کاملاً صحیح است. چیزی را که می‌خواهم بگویم این است که من زمانی نظریه زودباورانه ابطال را ارائه کرده بودم. از ابتدا در نوشته‌هایم در سال 1933 میلادی و بخصوص 1934 میلادی تاکید کردم که انسان از هر تکذیبی می‌تواند طفره برود، اما مهم این است که انسان سعی کند نظریه‌اش را طوری مطرح کند که بتواند رد شود. این کار را اینشتین در نظریه نسبیت خود واقعاً کرد. برای مثال او گفت: اگر انحراف نور قرمز در جاذبه، از نظر تجربی صحیح نباشد، از نظریه خود صرف‌نظر میکند. این مثال نشان می‌دهد که چقدر برای اینشتین روشن بود که انسان باید به ابطال توجه کند. اگر هم اینشتین، نظریه‌اش را کنار می‌گذاشت، مسلم بود که بسیاری از پیروان او می‌گفتند: “نه، نه انسان نباید از این نظریه صرف‌نظر کند”. مسلماً نباید انسان هرگز نظریه‌ای را کنار بگذارد. انسان هنوز هم می‌تواند با کمک فرضیه‌های کمکی یا وسایل دیگر سعی کند که نظریه‌اش را نجات دهد. این موضوع را من در کتابم به اسم “منطق تحقیق”() شرح داده‌ام.
به‌عقیده من وظیفه دانشمند این است که اگر ممکن باشد در پی انجام آزمایشهای قاطعانه باشد و اگر ممکن شد دست به چنین آزمایشهایی بزند.
من نمی‌دانم که آیا باید درباره تاریخ نظریه نسبیت صحبت کنم یا نه، اما به‌هرحال انحراف نور در کسوف() سال 1919 میلادی در انگلستان مشاهده شد. با اینکه بعد از جنگ جهانی اول بود، یعنی زمانی که کسی حاضر نبود درباره علم آلمانی، صحبت کند – در حالی که اینشتین خود آلمانی بود – به این آزمایش بعنوان آزمایش قاطعانه نگاه کردند و نتایج آن بخوبی برای اینشتین قابل قبول بود.
سکسل: اما عکس‌العمل اینشتین در بسیاری از آزمایشها این طور نبود. بنابراین همانطور که یک نظریه اشتباه میکند، یک آزمایش هم می‌تواند اشتباه کند. برای مثال درست در دوران ابتدای این نظریه، آزمایشهایی وجود داشتند که بکلی مخالف نظر او بودند ولی چند سال دیگر معلوم شد که در این آزمایشهای مشکل، چیزی اشتباه بوده است: نه تنها نظریه اشتباه بود، بلکه آزمایش هم اشتباه بود. بنابراین ابطال به این معنی نباید از نظر دانشمند یا نظریه‌پرداز() بیش از حد ساده‌لوحانه، نگریسته شود و گرنه بزودی نظریه‌هایی خواهد داشت که باید از آنها صرف‌نظر کند.
پوپر: البته، همانطور که گفتم، من همیشه بر این مسئله را تأکید کرده‌ام اما به‌نظریه من انتقاد شده است که به ابطال بسیار ساده‌لوحانه نگاه میکند. توماس کوهن() هیچ جایی ننوشته است: «پوپر ابطالگر ساده‌لوح نیست، اما می‌توان با او چنین رفتاری داشت.» البته که انسان می‌تواند با من چنین رفتاری داشته باشد. انسان حتی می‌تواند با من مثل یک قاتل رفتار کند.
سکسل: قاتل نظریه نه. البته انسان می‌تواند این سؤ‌ال را مطرح کند: وقتی که ابطال آنقدر پیچیده شد، اگر انسان در موارد معینی آنرا به کار برد، آیا توصیف مناسبتری وجود ندارد؟ و آن وقت ما باید به توماس کوهن رجوع کنیم و ببینیم که آیا این پدیده با انقلاب علمی بهتر فهمیده نمی‌شود؟
پوپر: «علم و فرضیه» عنوان یکی از کتابهای “هانری پوآنکاره”() است که در ضمن یکی از بهترین کتابهای فلسفه علوم نیز محسوب میشود؛ به این جهت من نام آن را برای موضوع امروز انتخاب کرده‌ام. میل دارم صحبتم را با اعتراضی نسبت به علوم طبیعی آغاز کنم. امروزه علم تحت نفوذ جریانهای مدرن شکاکانه قرار دارد. به علم نه تنها از خارج بلکه از داخل هم حمله میشود. اما من فکر می‌کنم که علوم طبیعی هم مانند موسیقی و شعر و نقاشی بزرگترین توانایی مغز انسان است. البته از همه چیز سوءاستفاده میشود. همچنین از موسیقی و نقاشی هم می‌توان سوءاستفاده کرد و هم‌اینک از آنها سوءاستفاده میشود و بدین‌ترتیب از همه علوم سوءاستفاده میشود. فقط به کمک علم است که می‌توان خود را از باتلاقی که در آن افتاده‌ایم، بیرون آورد. البته این طنین چیزی را دارد که امروزه آن را سیانتیستی() می‌نامند.
اتهام علم‌پرستی مناسب نیست
از این جهت من میل دارم بگویم که اتهام علم‌پرستی در مورد دانشمندان مناسب نیست. هیچکدام از بزرگترین دانشمندان، سیانتیست (علم پرست) نبوده‌اند. تمام دانشمندان بزرگ در برابر علم شکاک و محتاط بوده‌اند. آنها می‌دانستند که چقدر دانش ما اندک است. برای مثال، به سختی می‌توان هانری پوآنکاره را به علم‌پرستی متهم کرد. نیوتن که یکی از بزرگترین انسانها و احتمالاً بزرگترین دانشمند بود، از خود همچون جوان کوچکی که در ساحل دریا نشسته و با شنها و صدفها بازی میکند و دریای بیکرانِ مجهولات در پیش‌روی او قرار دارد صحبت میکند. تصور می‌کنم که تمام دانشمندان واقعی هم مانند نیوتن فکر می‌کردند. آنها دانستند که ما هیچ‌چیز نمی‌دانیم و در قلمرویی که براساس علم پایه‌ریزی شده نیز، همه چیز کاملاً غیر مطمئن است. همانطوری‌که همه شما می‌دانید نظریه اینشتین کم و بیش جای نظریه نیوتن را گرفت. روال کار در علم همین است.
تقریباً تا صد سال پیش انسان تصور می‌کرد که قلمرو علم مکانیک نیوتن، همه علم را فراگرفته است. حدود سالهای 1890 حوزه جدیدی با کشف الکترون توسط جیمزتامسون بوجود آمد. علم الکترونیک انقلابی در علوم بوجود آورد که به زحمت کسی خارج از علم متوجه آن می‌شد و ما امروزه در این علم الکترونیک زندگی می‌کنیم. در این انقلاب دوره‌های مختلفی وجود دارد که من نمی‌خواهم درباره آن صحبت کنم. چیزی که می‌خواهم بگویم این است که، علم اثر انسان است و به عنوان اثر انسان خطاپذیر است. فقط همین فهم خطاپذیر بودن علم است که دانشمندان را از سیانتیستها (علم پرستها) جدا میکند. چون اگر سیانتیسم (علم پرستی) اصلاً چیزی است، پس ایمان کور و مسلم به علم میباشد.
اما این‌گونه ایمان کور در میان دانشمندان واقعی وجود ندارد. و بدین جهت شاید اتهام سیانتیسم (علم پرستی) اتهام مناسب برخی از ایده‌های عمومی علم باشد. اما نسبت به خود دانشمندان چنین اتهامی روا نیست.
ما حتی نمی‌دانستیم که آب چیست
در علم، دانش به این معنی که معمولاً در زبان آلمانی از آن صحبت میشود وجود ندارد. دانش علمی، دانش نیست، فقط دانش حدسی() است. امکان دارد که در مرکز علم، جایی که ما از همه کمتر حدس می‌زنیم تغییراتی ایجاد شود، بطوری که همه چیز تغییر کند. شاید بهترین مثال برای این موضوع کشف آب سنگین باشد. من خوب می‌توانم بخاطر بیآورم زمانی را که، خیلی جوان بودم در میان شیمیدان‌ها غوغایی بپاشد و آن هنگامی بود که، آقای “هارولد اورِ‌ی”() در سال 1932 آب سنگین را کشف کرد. آب به فرمولH2O مرکز اصلی مطمئن‌ترین چیز در تمام علم شیمی بود. اگر انسان یک چیز را می‌شناخت، آن آب بود. تمام وزن‌های اتمی براساس اکسیژن و ئیدروژن تعیین می‌شدند، یعنی تمام علم شیمی بر روی آب قرار داشت و بعداً معلوم شد که، ما آب را نمی‌شناختیم و نمی‌دانستیم که انواع مختلفی از ئیدروژن وجود دارد و ما نمی‌دانستیم که فقط عنصری بنام ئیدروژن در پیشمان نیست، بلکه، مخلوطی از انواع مختلف ئیدروژن، یعنی ایزوتوپها را داریم. همیشه وضع به همین منوال است. ما نمی‌دانیم در کجا انقلاب میشود یا در کجا کشف جدیدی روی می‌دهد. ما نمی‌توانیم این مسائل را پیش‌بینی کنیم.
کشف بزرگ جدید دیگر نظریه «نسبیت»() اینشتین بود. که به نظر من در تئوری علم تأثیر بسیاری داشت. نمی‌دانم آیا اینشتین در مقابل نیوتن حق دارد یا نه هیچ‌کس نمی‌داند. اما مسلم است که، اینشتین به ما نشان داد نظریه نیوتن در صورت امکان و حتی حدساً باید تصحیح شود. در این زمان بر روی نظریه نیوتن امتحانات و آزمایشهای زیادی انجام شد. این نظریه نیوتن جهان را تحت سیطره ما قرارداد. با نظریه نیوتن در دنیایی زندگی می‌کردیم که می‌توانستیم آنرا بفهمیم، یعنی فکر می‌کردیم که آنرا می‌فهمیم و بعد اینشتین آمد و نشان داد که همه مشاهدات و آزمایشهایی که از نظریه نیوتن پشتیبانی می‌کردند به عنوان پشتیبانی یک تئوری کامل دیگر، می‌توانند تبیین شوند. در پیشگویی هر دو نظریه هیچ فرقی وجود نداشت، اما اینشتین، یک نظریه کامل دیگر ارائه داد. وقتی که انسان فهم قدیم جهان را با فهم جدیدی که نظریه اینشتین ارائه داد مقایسه میکند، فهم قدیم جهان بسیار سطحی به نظر می‌رسد. در این فهم جدید برخی از مسائل غیرقابل حل در نظریه نیوتن نیز، قابل حل شده‌اند.
جهان ادراک نمی‌شود، بلکه ساخته میشود
نمی‌خواهم بگویم نظریه نیوتن غلط و نظریه اینشتین صحیح است، بلکه مراد من این است که در این مثال خیلی واضح می‌بینیم که در علم و همچنین در مطمئن‌ترین و بهترین علم، همیشه با دانش حدسی سرو کار داریم. چیزی که می‌خواهم درباره علم بگویم بطور خلاصه بصورت زیر فرموله میشود: علم دریافت داده‌های حسی() نیست، که در ما از طریق چشمها و گوشها به جریان خود ادامه دهند و ما آن را به طریقی مخلوط کرده و با تداعی() معانی آن را ارتباط دهیم و بعد آن را به نظریه تبدیل کنیم. علم از نظریه‌هایی تشکیل شده است که اثر ماست. ما نظریه می‌سازیم، با این نظریه‌ها وارد جهان می‌شویم، درباره دنیا فعالانه تحقیق می‌کنیم و می‌بینیم که چه چیزهایی می‌توانیم از جهان به عنوان اطلاعات کسب و از یکدیگر جدا کنیم. جهان به ما اطلاعاتی نمی‌دهد، وقتی که با این سؤ‌ال به جهان وارد شویم، از جهان می‌پرسیم آیا این نظریه یا آن نظریه صحیح یا غلط است و بعد سعی می‌کنیم که بطور اساسی درباره این سؤ‌الات تحقیق نماییم بدون آنکه اطمینان پیدا کنیم.
ما می‌توانیم در علم به دنبال حقیقت برویم و این کار را می‌کنیم. حقیقت یک ارزش اساسی است. به چیزی که ما نمی‌توانیم برسیم، اطمینان است. باید از اطمینان صرف نظر کنیم. هرگز نمی‌توانیم به اطمینان و یقین برسیم. تمام آنچه که می‌توان انجام داد این است که نظریه‌هایی را که بوجود آورده‌ایم با انتقاد به خود، امتحان کنیم و دیگر اینکه خودمان سعی کنیم نظریه‌هایمان را برهم بزنیم یا با آن مخالفت کنیم.
مسئله اساسی در علم، طرز تفکر انتقادی است. بنابراین ابتدا ما نظریه‌ها را بوجود می‌آوریم و بعد آن را مورد نقد قرار می‌دهیم. از آنجایی که در برابر نظریه‌هایمان به عنوان انسان قرار داریم بنابراین معمولاً به جای نقد نظریه‌هایمان از آنها دفاع می‌کنیم یعنی نظریه‌های ما همچون مسابقه دوستی – دشمنی بینِ دانشمندان می‌باشند. اگر من با نظر انتقادی کافی به نظریه‌ام نگاه نکنم، صدها انسان دیگر هستند که با نظر انتقادی به آن نگاه می‌کنند. انسان باید این نظریه انتقادی را تحسین کند.
چیزی را که انسان نباید تحسین کند این است که انتقاد اکثراً شخصی شود. انسان همینطور است. تقریباً همیشه انتقادهای وارده به نظریه‌ها کم و بیش درباره صاحبان نظریه‌ها هم اعمال میشود. این ضعف انسان است و انسان باید اصولاً در برابر آن مقاومت کند. اما تقریباً امیدی نیست بنابراین انسان باید آن را تحمل کند ولی نقد شخصی باز هم پیش می‌آید. اما اگر انسان هرچه بیشتر انتقاد کند، به دلایل تربیتی و نیز برای دموکراسی() بسیار با اهمیت است. شاید ایده‌آلی غیرقابل دسترس باشد اما به هر حال برای دانشمندان حداقل یک ایده‌آل مهم و فوری میباشد و آن اینکه انسان تمام انتقادها را بطور جدی انجام دهد. انتقادی را که من ذکر کردم، یعنی انتقاد به علم پرستی، انتقاد واقعی نیست. اگر این انتقاد مطابق با واقعیت باشد، باید منتقد علم‌پرستی به موارد معینی اشاره کند که دانشمندان خیلی دگم() فکر می‌کنند و خیلی به علم ایمان دارند. چنین مواردی که به دانشمندان مربوط می‌شوند خیلی نادرند. منتقدین علم‌پرستی خودشان خیلی دگم هستند و خیلی مسلم می‌دانند که هرکسی دگم است. دانشمندان کسانی هستند که اکثراً اینطور نیستند.
روح سطل مانند وقیف نورنبرگ()
تئوری علم من خیلی ساده است. ما هستیم که تئوریهای علمی را بوجود می‌آوریم. ما هستیم که تئوریهای علمی را مورد انتقاد قرار می‌دهیم. این تمام تئوری علم است. ما تئوریها را اختراع می‌کنیم و آنها را از بین می‌بریم. ما مسائل جدیدی بوجود می‌آوریم و به وضعیتی می‌رویم که در آن تئوریهای جدیدی اختراع می‌کنیم، اگر بتوانیم. بطور خلاصه، این علم و تاریخ علم است. تئوری مرسوم کاملاً طوری دیگر است. من نام تئوری مرسوم را تئوری سطل نفس انسانی می‌نامم. سر ما مثل یک سطل می‌ماند. این سطل یا سر دارای سوراخ‌هایی است که اطلاعات از جهان وارد آن می‌شوند. تئوری اساسی تعلیم و تربیت نیز چنین است. تئوری قیف مثل تئوری روند یادگیری است. روی این سطل قیفی قرار دارد و انسان از آنجا دانش را به درون آن می‌ریزد. این تئوری مرسوم است. حقیقت این است که تعلیم و تربیت ما طوری است که ما بچه‌ها را با جوابها به اندیشه وا می‌داریم بدون آنکه آنها سؤ‌الی کرده باشند. ما به سؤ‌الهایی که آنها می‌کنند گوش نمی‌کنیم.
جوابهای سؤ‌ال نشده و سؤ‌الهای جواب داده نشده
تعلیم و تربیت عادی چنین است: جوابهای سؤ‌ال نشده و سؤ‌الهای جواب داده نشده. تعلیم و تربیت ما اساساً همین است. اما طوری است که نه تنها انسان، بلکه تمام ارگانیسمها() بطور مداوم از جهان سؤ‌الاتی می‌کنند و دائماً در تلاشند تا مسائل را حل کنند. من از خودم نقل می‌کنم…..: «از جاندار تک‌یاخته() تا اینشتین فقط یک قدم راه است.» اگر می‌خواهید به این مسئله ایمان پیدا کنید، به شما پیشنهاد می‌کنم که کتاب بسیار ارزشمند آقای ی. اس. ینینگز(J-S. Jennings) () به نام «رفتار ارگانیسمهای ساده» را بخوانید. ساده‌ترین ارگانیسمها مداوماً از جهان سؤ‌ال می‌کنند و همیشه سعی می‌کنند که مسائل را حل کنند. جایی که هیچ سؤ‌الی نشود جوابها نمی‌توانند فهمیده شوند. البته اغلب سؤ‌الها منجر به از بین رفتن ارگانیسم می‌شوند.
تمام ارگانیسمها مداوم مسائلی طرح و آن را حل می‌کنند و به این لحاظ، علم اصولاً چیزی بجز ادامه فعالیت ارگانیسمهای ساده نیست. فرق بزرگی بین جاندار تک یاخته‌ای و اینشتین وجود دارد و به این جهت است که اینشتین در مقابل حل مسائل خود با نقادی() قرار دارد. این کار را فقط او می‌تواند انجام دهد چون زبان انسانی وجود دارد که ما در آن حل مسائل خود را می‌توانیم به صورت فرمول بیان کنیم. به این ترتیب ما حل مسائلمان را در خارج از جسممان قرار دهیم. مثل ابزارهای دیگری که ساخته‌ایم بجای اینکه بگذاریم یک غده ترشحی‌ای()که روی نوک انگشتمان رشد کند – غده ترشحی جوهر – و با آن بنویسیم، یک عدد پَر خلق می‌کنیم. این فرقی است که ما بین انسان و حیوان وجود دارد.
سگ پاولُف خیلی با هوشتر بود
مهمترین این ابزار، زبان انسانی است. حیوانات هم زبان خود را دارند اما نمی‌توانند ادعایی بکنند. آنها فقط می‌توانند حالات درونی خود را اطلاع دهند و همانطور که آقای بوهلر() می‌گوید، اطلاع می‌تواند در حیوانات دیگر موجب عکس‌العمل شود. اما ما می‌توانیم تئوری خود را با زبان فرموله کنیم و بعد می‌توانیم این تئوریها را مورد انتقاد قرار دهیم. انتقاد علم انسانی را ممکن میکند. اهمیت زبان و فرموله کردن از طریق زبان و اهمیت انتقاد نباید از چشم دور بماند. این واقعاً مهمترین مسئله در اجتماع انسانی است و منجر به علم میشود. به طور مختصر این تئوری علم من است و من فرقی با نظریه سطل نفس انسانی قائل شده‌ام که می‌تواند به عنوان تئوری استقرأ() عنوان شود. تئوری استقرأ از این قرار است: ما از اطلاعاتی که با حواسمان در خود دریافت می‌کنیم، یاد می‌گیریم، و با تکرار فرامی‌گیریم که قانونمندی() چیست. به عقیده من ما فقط از طریق فعالیت و عمل یاد می‌گیریم و نه از طریق ساکت بودن. سگ معروف پائولُف که اشتباهاً با عکس‌العمل شرطی یاد گرفت مثل همه سگها به غذا خوردن فعالانه علاقمند بود. اگر او به غذا خوردن فعالانه علاقه نمی‌داشت هیچ چیز یاد نمی‌گرفت. بنابراین او این تئوری را برای خودش طرح کرد: وقتی که زنگ به صدا در بیآید غذا آماده است. این یک نظریه است و عکس‌العمل شرطی نیست.
عکس‌العمل شرطی وجود ندارد، هیچ تداعی هم وجود ندارد، همه اینها نظریه‌های مکانیستی نامناسب هستند. البته من به نظریه تداعی احترام می‌گذارم و نظریه شرطی عکس‌العمل را به عنوان کوششهای جالب قبول دارم. اما اینها کوششهای اشتباه هستند مثل اکثر آزمایشهای ما. این آزمایشها هنوز زنده‌اند اما در حقیقت مغلوب شده‌اند. هیچ تداعی‌ای وجود ندارد. هیچ عکس‌العملی وجود ندارد، هیچ عکس‌العمل شرطی‌ای وجود ندارد. فقط فعالیت وجود دارد، فقط جستجوی فعالانه برای کشف قوانین و ساختن نظریه وجود دارد و فقط انتخاب نظریه وجود دارد. بطور خلاصه این نظریه شناخت من است.
کاغذ ابریشمی، نارنجکها() را واپس می‌زند
سکسل: نظریه، توضیحِ ممکن پدیده‌هاست و مشخصه فیزیک این است که هیچوقت صریح نیست. همیشه نشان داده میشود که انسان می‌تواند چیزی را پیشنهاد کند و بعضی از داده‌ها را توضیح دهد، اما هرگز نمی‌توان نشان داد که این توضیح تنها امکان است. این مسئله را می‌توان با مثالهای زیادی نشان داد: در تولد فیزیک اتمی، ژرژ تامسون() یک مدل اتمی طرح کرد که اساساً اتم از یک ماده سفت تشکیل شده است. راترفورد() ذرات آلفا() را به داخل این ماده وارد کرد. او خود می‌نویسد که از برگشت تیرهای ذرات تعجب کرد. مثل اینکه نارنجک به کاغذ ابریشمی پرتاب میکند و نارنجکها برمی‌گردند. اینجا ما مثال روشنی برای رد نظریه بوسیله آزمایش داریم.
در مثال دیگری که می‌توان نشان داد که دانشمندان هم به فرضی بودن نظریه‌شان آگاه بودند. مثال در این باره، سخن ماکسول() درباره خطوط نیروی() فیزیکی است. او فرض میکند و می‌نویسد: “اگر ما با همین فرض بتوانیم پدیده‌های() جذب مغناطیسی() را با پدیده‌های الکترو مغناطیس() ارتباط دهیم، به این ترتیب به نظریه‌ای می‌رسیم که اشتباه بودن آن را فقط با آزمایش می‌توان ثابت کرد که به طور اساسی، شناخت ما را درباره رشته فیزیک افزایش می‌دهد”، من فکر می‌کنم خلاصه بحث بالا این است که انسان از اشتباه بودن یک نظریه خیلی چیزها یاد می‌گیرد و چیزی را که آقای پروفسور پوپر در تضاد روشنی با سیانتیسم فرمودند، ما آن را با وضوح کامل در اینجا می‌بینیم.
من همیشه متعجبم از اینکه این همه در تبلیغات از سیانتیسم صحبت میشود. آنها علم را با سحر و جادو() اشتباه گرفته‌اند، همانطور که در قرن هیجدهم معمول بود. مردم هر چیزی را که اسم به ظاهر علمی دارد، مثلاً کلمه آنزیم() را در صحبتهایشان بکار می‌برند و به‌نظرشان همه چیز درست میشود.
ابطال() زود باورانه() چیست؟
من میل دارم که مسائل زیر را اضافه کنم: ما مثالهای جالبی برای این موضوع داریم که چگونه نظریه‌ها با آزمایش می‌توانند ابطال شوند. این نظریه‌ها هرگز نمی‌توانند تصدیق شوند و هرگز ممکن نیست که وضوح آنها نشان داده شود. اما اگر ما به گذرگاه بین نیوتن و اینشتین نگاه کنیم که کاملاً براساس نظر دیگری برپاست، این سؤ‌ال مطرح میشود که آیا در اینجا هم آزمایش نقش قاطعی بازی کرده است یا اینکه آیا دو نظریه برای مدتی پهلوی هم قرار نداشته‌اند، به طوری که هیچ حرفی از یک ابطال‌پذیری ساده و زودباورانه نمی‌تواند بوده باشد. نظریه اِتر را که اینشتین رد کرد، اساس نظریه نیوتن بود و مدتها با نتایج تجربی سازگار بود و حتی امروزه هم می‌توان آن را طوری فرموله کرد که با این آزمایشها هنوز هم سازگار باشد. اینجا انسان می‌بیند که شیوه ابطال کردن هنوز هم باید تکمیل شود تا با احتیاط همراه باشد.
پوپر: چیزی را که شما می‌گوئید، کاملاً صحیح است. چیزی را که می‌خواهم بگویم این است که من زمانی نظریه زودباورانه ابطال را ارائه کرده بودم. از ابتدا در نوشته‌هایم در سال 1933 میلادی و بخصوص 1934 میلادی تاکید کردم که انسان از هر تکذیبی می‌تواند طفره برود، اما مهم این است که انسان سعی کند نظریه‌اش را طوری مطرح کند که بتواند رد شود. این کار را اینشتین در نظریه نسبیت خود واقعاً کرد. برای مثال او گفت: اگر انحراف نور قرمز در جاذبه، از نظر تجربی صحیح نباشد، از نظریه خود صرف‌نظر میکند. این مثال نشان می‌دهد که چقدر برای اینشتین روشن بود که انسان باید به ابطال توجه کند. اگر هم اینشتین، نظریه‌اش را کنار می‌گذاشت، مسلم بود که بسیاری از پیروان او می‌گفتند: “نه، نه انسان نباید از این نظریه صرف‌نظر کند”. مسلماً نباید انسان هرگز نظریه‌ای را کنار بگذارد. انسان هنوز هم می‌تواند با کمک فرضیه‌های کمکی یا وسایل دیگر سعی کند که نظریه‌اش را نجات دهد. این موضوع را من در کتابم به اسم “منطق تحقیق”() شرح داده‌ام.
به‌عقیده من وظیفه دانشمند این است که اگر ممکن باشد در پی انجام آزمایشهای قاطعانه باشد و اگر ممکن شد دست به چنین آزمایشهایی بزند.
من نمی‌دانم که آیا باید درباره تاریخ نظریه نسبیت صحبت کنم یا نه، اما به‌هرحال انحراف نور در کسوف() سال 1919 میلادی در انگلستان مشاهده شد. با اینکه بعد از جنگ جهانی اول بود، یعنی زمانی که کسی حاضر نبود درباره علم آلمانی، صحبت کند – در حالی که اینشتین خود آلمانی بود – به این آزمایش بعنوان آزمایش قاطعانه نگاه کردند و نتایج آن بخوبی برای اینشتین قابل قبول بود.
سکسل: اما عکس‌العمل اینشتین در بسیاری از آزمایشها این طور نبود. بنابراین همانطور که یک نظریه اشتباه میکند، یک آزمایش هم می‌تواند اشتباه کند. برای مثال درست در دوران ابتدای این نظریه، آزمایشهایی وجود داشتند که بکلی مخالف نظر او بودند ولی چند سال دیگر معلوم شد که در این آزمایشهای مشکل، چیزی اشتباه بوده است: نه تنها نظریه اشتباه بود، بلکه آزمایش هم اشتباه بود. بنابراین ابطال به این معنی نباید از نظر دانشمند یا نظریه‌پرداز() بیش از حد ساده‌لوحانه، نگریسته شود و گرنه بزودی نظریه‌هایی خواهد داشت که باید از آنها صرف‌نظر کند.
پوپر: البته، همانطور که گفتم، من همیشه بر این مسئله را تأکید کرده‌ام اما به‌نظریه من انتقاد شده است که به ابطال بسیار ساده‌لوحانه نگاه میکند. توماس کوهن() هیچ جایی ننوشته است: «پوپر ابطالگر ساده‌لوح نیست، اما می‌توان با او چنین رفتاری داشت.» البته که انسان می‌تواند با من چنین رفتاری داشته باشد. انسان حتی می‌تواند با من مثل یک قاتل رفتار کند.
سکسل: قاتل نظریه نه. البته انسان می‌تواند این سؤ‌ال را مطرح کند: وقتی که ابطال آنقدر پیچیده شد، اگر انسان در موارد معینی آنرا به کار برد، آیا توصیف مناسبتری وجود ندارد؟ و آن وقت ما باید به توماس کوهن رجوع کنیم و ببینیم که آیا این پدیده با انقلاب علمی بهتر فهمیده نمی‌شود؟
نويسنده / مترجم : -
زبان کتاب : -
حجم کتاب : -
نوع فايل : -
تعداد صفحه : -
ادامه مطلب + دانلود...
ارسال کتاب برای انتشار در سایت
انتشار کتاب شما
درخواست حذف کتاب
درخواست حذف کتاب
- دانلود کتاب اشعار سهراب سپهری برای موبایل - 5,389,884 بازدید
- دانلود کتاب آموزش فتوشاپ بصورت تصویری - 4,800,500 بازدید
- دانلود کتاب آموزش گام به گام بورس - 2,729,949 بازدید
- دانلود کتاب آموزش تصویری پاورپوینت powerpoint 2007 - 1,462,878 بازدید
- دانلود کتاب آموزش مسائل زناشویی – جلد۳ - 1,398,273 بازدید
- دانلود کتاب آموزش ساخت کاردستی - 1,393,135 بازدید
- دانلود کتاب آموزش آشپزی – شیرینی کیک دسر - 1,371,541 بازدید
- دانلود کتاب آموزش روابط زناشویی توسط دکتر مجد - 1,366,045 بازدید
- دانلود کتاب آموزش گرامر زبان انگلیسی - 1,265,327 بازدید
- دانلود کتاب شناخت کامل داروها - 1,194,631 بازدید
- دانلود کتاب آموزش کامل ویندوز ۷ - 1,142,200 بازدید
- دانلود کتاب مفاتیح الجنان - 1,141,669 بازدید
- دانلود کتاب آموزش اکسل ۲۰۰۷ – Exel 2007 - 1,137,284 بازدید
- دانلود کتاب نقشه جهان بصورت کامل - 1,088,532 بازدید
- دانلود کتاب نقشه تهران - 1,044,945 بازدید
-
دانلود کتاب اندروید طعم مرگ
دانلود کتاب اندروید طعم مرگ ۴٫۲۸/۵ (۸۵٫۵۶%) ۳۶ امتیازs ♥ عناوین اصلی کتاب اندروید ” طعم مرگ ” شامل: ♥ فصل اول: حقیقت مرگ ♥ فصل دوم: اقسام مرگ ♥ فصل سوم: احتضار و خصوصیات آن ♥ فصل چهارم: سکرات مرگ ♥ فصل پنجم: ترس […]
-
دانلود کتاب اندروید مهر مهتاب _ کرامات حضرت فاطمه
دانلود کتاب اندروید مهر مهتاب _ کرامات حضرت فاطمه ۳٫۱۷/۵ (۶۳٫۳۳%) ۱۸ امتیازs سخن مولف : در این کتاب، ابتدا سى کرامت نقل کرده ام سپس در فصل دوم به چند بحث پرداخته ام: «آیا خواب حجّت است؟ چگونه مى شود به خواب اعتماد […]
-
دانلود کتاب اندروید گوهر هفتم : چهل سخن از امام کاظم
دانلود کتاب اندروید گوهر هفتم : چهل سخن از امام کاظم ۳٫۷۶/۵ (۷۵٫۲۴%) ۲۱ امتیازs سخن مولف : ما خود را پیرو اهل بیت علیهم السلام مى دانیم و محبّت آنان را در دل داریم، خدا به آنان مقام عصمت داده است و از […]
-
اسرار حفاظت روحانی: نقش دعای عهد و حرز امام جواد (ع) در زندگی مؤمنان
دعای عهد، از ادعیه ای است که شیعیان برای تجدید بیعت و ارتباط معنوی با امام مهدی (عج) هر صبح می‌خوانند.
-
بهترین کتابهای داستان انگلیسی برای سطح مبتدی + روش مطالعه
بهترین کتابهای داستان انگلیسی برای سطح مبتدی + روش مطالعه ۱٫۰۰/۵ (۲۰٫۰۰%) ۱ امتیاز بهترین کتابهای داستان انگلیسی برای سطح مبتدی + روش مطالعه/ تصور کن در حال خواندن یک داستان جذاب هستی، غرق در ماجراها و شخصیت‌های آن شده‌ای، اما همزمان بدون آنکه […]
-
از نیروی سیال تا هوای فشرده – نقش کلیدی سیستم‌های هیدرولیک و پنوماتیک در صنایع پیشرفته
سیستم‌های هیدرولیک و پنوماتیک از مهمترین فناوری‌های مورد استفاده در صنایع پیشرفته هستند.
هو الکاتب
پایگاه اینترنتی دانلود رايگان كتاب تك بوك در ستاد ساماندهي سايتهاي ايراني به ثبت رسيده است و بر طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران فعالیت میکند و به هیچ ارگان یا سازمانی وابسته نیست و هر گونه فعالیت غیر اخلاقی و سیاسی در آن ممنوع میباشد.
این پایگاه اینترنتی هیچ مسئولیتی در قبال محتویات کتاب ها و مطالب موجود در سایت نمی پذیرد و محتویات آنها مستقیما به نویسنده آنها مربوط میشود.
در صورت مشاهده کتابی خارج از قوانین در اینجا اعلام کنید تا حذف شود(حتما نام کامل کتاب و دلیل حذف قید شود) ، درخواستهای سلیقه ای رسیدگی نخواهد شد.
در صورتیکه شما نویسنده یا ناشر یکی از کتاب هایی هستید که به اشتباه در این پایگاه اینترنتی قرار داده شده از اینجا تقاضای حذف کتاب کنید تا بسرعت حذف شود.
این پایگاه اینترنتی هیچ مسئولیتی در قبال محتویات کتاب ها و مطالب موجود در سایت نمی پذیرد و محتویات آنها مستقیما به نویسنده آنها مربوط میشود.
در صورت مشاهده کتابی خارج از قوانین در اینجا اعلام کنید تا حذف شود(حتما نام کامل کتاب و دلیل حذف قید شود) ، درخواستهای سلیقه ای رسیدگی نخواهد شد.
در صورتیکه شما نویسنده یا ناشر یکی از کتاب هایی هستید که به اشتباه در این پایگاه اینترنتی قرار داده شده از اینجا تقاضای حذف کتاب کنید تا بسرعت حذف شود.
برچسب ها :
کتاب گویا
کتاب صوتی
دانلود کتاب گویا
رایگان
دانلود کتاب صوتی
download
book
آموزش
کتاب رایگان
فارسي
ebook
pdf
کتاب الکترونیکی
کتاب pdf
دانلود رایگان کتاب
دانلود کتاب
دانلود
رايگان
کتاب
كتاب
تمامی حقوق و مطالب سایت برای تک بوک محفوظ است و هرگونه کپی برداری بدون ذکر منبع ممنوع می باشد.