آنفلانزای مرغی یک بیماری مسری در پرندگان است که توسط ویروس A آنفلانزا ایجاد می شود . مرغ های مهاجر و مرغ های وحشی مخزن طبیعی ویروس های A آنفلانزا هستند .
آنفلانزای مرغی که نوع به شدت بیماری زاست بیش از صد سال قبل در ایتالیا شناخته شده و به طاعون مرغی معروف بوده است .
از میان ۱۵ زیر گونه اصلی ویروس آنفلانزای A فقط نژادهای زیرگونه های H5 و H7  بیماری شدیدا عفونی آنفلانزای مرغی را ایجاد می کند که بسیار مسری است و در گونه های پرندگان آسیب پذیر شدیدا کشنده است .
مرغ ها و بوقلمون ها به همه گیری بسیار حساس هستند .تماس مستقیم یا غیر مستقیم پرندگان اهلی با ماکیان آبی به عنوان علت متداول شناخته شده بوده است .
بازار پرندگان زنده نیز نقش مهمی در انتشار اپیدمی دارد . پرندگانی که بعد از آلوده شدن زنده می مانند حداقل برای ۱۰ روز ویروس را از طیق دهان و مدفوع دفع می کنند و بنابراین زمینه انتشار بیشتر را فراهم می نماید . اردک ها برخلاف مرغ ها به این ویروس ها مقاوم هستند ومی توانند ناقل بدون علامت این ویروس ها باشند و بنابراین به انتشار بیشتر آنها کمک کنند. ویروس آنفلانزای مرغی به طور طبیعی فقط پرندگان و خوک ها را آلوده می کند .

 

از سال ۱۹۵۹ ویروس های زیرگونه های H5 وH7 وH9 از مانع گونه های خود گذشته اند تا انسان ها را در ۱۰ وضعیت آلوده سازند . اکثر ویروس های آنفلانزای مرغی که انسان ها را متاثر می سازند علایم خفیف تنفسی یا التهاب ملتحمه ایجاد کرده اند به استثنای نژاد H5N1 .
این نژاد بیماری بسیار شدید با مرگ و میر زیاد در سال های ۱۹۹۷ ، ۲۰۰۳ ،۲۰۰۴ ایجاد کرده است .
مطالعاتی که نمونه های ویروس را طی زمان بررسی نموده است نشان می دهد که H5N1 بطور فزاینده ای برای پستانداران ، بیماریزا می شود و اکنون نیزاز قبل مقاوم تر شده است و در محیط تا چندین روز باقی می ماند .

از مدتها قبل ، مشخص شده است که پرندگان وحشی نقش بسیار مهمی را در انتقال زیر رده های ویروس آنفلوآنزای طیور به نقاط مختلف جهان بازی می کنند . این موضوع ، سبب نگرانی های بسیار زیادی در میان محققین و افراد مرتبط با صنعت طیور شده است . این نگرانی ها از آن جهت است که بسیاری از این پرندگان وحشی ، مهاجر بوده و مسافت های بسیار طولانی را در خلال مرزهای بین المللی مسافرت می کنند .
با آزمایشات صورت گرفته ، مشخص شده است که چرخش ویروس کنونی آنفلوآنزا در گله های پرندگان وحشی سبب بوجود آمدن زیر رده هایی جدید از ویروس آنفلوآنزای طیور ، با آنتی ژن و همچنین سایر خصوصیات متفاوت می شود .
ویروس آنفلوآنزا براحتی منتشر میشود ، در آب مقاومت نسبتا بالایی داشته و در آب نیز به سرعت پخش میشود . از سوی دیگر نوعی خاص از اردکها توانایی حمل ویروس آنفلوآنزا را بدون بروز هیچگونه نشانه کلینیکی دارند . در این میان ، اردکهای Juvenile بالاترین آمار پخش بیماری را داشته اند .
تیترهای بالایی از این ویروس ، در تابستان گذشته از پرندگان وحشی جدا شد . این زمان ، مصادف با ترک محل زندگی موقت توسط پرندگان مهاجر بود . البته در این مورد ، فرضیه کاهش تیتر بیماری تا رسیدن این پرندگان به جنوب مطرح میباشد .
شیوع ویروس HPAI که برخی خواستگاه آنرا پرندگان وحشی می دانند ، در دهه اخیر تا اندازه ایی در طیور صنعتی بصورت مکرر رخ میدهد .
اما با توجه به آمار منتشر شده ، تا ۴۰ سال قبل هیچ شیوع بزرگی در پرندگان وحشی وجود نداشته است . مطالعات نظارتی اخیر در اروپا نشان داد که ویروسهای متفاوتی از نوع A و زیر رده های H5 و H7 را میتوان از پرندگان وحشی مرده جدا ساخت . ویروسهای جدا شده اخیر ، شباهت های بسیار زیادی به ویروسهای جدا شده در سال ۱۹۹۷ در اروپا دارد .
اما آنچه که تعجب ما را بر می انگیزد اینست که ، با آزمایشات کلینیکی صورت گرفته از پرندگان عادی ، در مسیر پرواز این پرندگان ، هیچ ویروسی جدا نشده است . به عبارت دیگر ، تمامی زیر رده های جدا شده از پرندگان وحشی و مهاجر ، از پرندگان مرده و یا در حال مرگ جدا شده اند .
بنظر میرسد که تغییرات صورت گرفته در ماهیت ویروس آنفلوآنزای طیور را بایستی در پرندگان وحشی مانند ، مانند برخی از گونه های اردکها ، یافت . محققان با توجه به جداسازی ویروسها از پرندگان مرده و همچنین ، شیوع این بیماری در پارکهای حفاظت شده و باغ وحشها ، به این نتیجه رسیده اند .
در سال ۲۰۰۴ میلادی ، ویروس H5N1 در چندین گونه مرده و یا در حال مرگ یافت شد . این گونه ها شامل :
 
•          گونه هایی از پرندگان وحشی در تایلند .
•          گونه Magpise  در جمهوری کره .
•          گونه Crows  در ژاپن .
•          گونه ایی  Falcon در هنگ کنگ .
•          کلکسیون پرندگان یک باغ وحش در کشورCombodia   .
بودند .
با توجه به بررسیهای ثبت شده ، تمامی این پرندگان یا مرده بودند و یا رو به مرگ بودند و قادر نبودند تا این ویروس را در مسیرهای طولانی با خود حمل نمایند .
در بهار سال ۲۰۰۵ میلادی ، یک مورد از شیوع این ویروس در غازهایی در دریاچه Qinghai چین ( از مناطق مرکزی چین ) شناسایی شد . این در حالی بود که این منطقه ، یک پارک حفاظت شده طبیعی میباشد و هیچ مزرعه پرورش طیور در اطراف آن وجود ندارد .
و اما در بخش پایانی این مقاله نیز ، به بررسی آلودگی های پرندگان وحشی در نه کشور مختالف در سالهای ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ میلادی می پردازیم . لازم به ذکر است که این بخش ، از چندین جدول منتشر شده توسط OIE ، منابع محلی کشورهای مربوطه ، GPHIN و ProMED بدست آمده است .
۱ . هنگ کنگ :
            در ژانویه سال ۲۰۰۴ میلادی ، زیر رده H5N1 از برخی گونه ها مانند : Oeregrine Falcon  و Grey Heron جدا شد .

۲ . کشور Combodia :
            در ماه فوریه سال ۲۰۰۴ میلادی زیر رده H5N1  از پرندگان وحشی یک مجموعه باغ وحش جدا شد .

۳ . ژاپن :
             در مارس سال ۲۰۰۴ میلادی در این کشور ، زیر رده H5N1 از گونه ایی پرنده بنام Crown یافت شد .

۴ . جمهوری کره :
             در این کشور نیز در ماه مارس سال ۲۰۰۴ میلادی ، در گونه ایی پرنده بنامMagpies  زیر رده H5N1 جدا شد .

۵ . تایلند :
          این کشور از کشورهایی بود که ویروس آنفلوآنزا بطور وسیعی در پرندگان وحشی آن یافت شد . در ماه دسامبر سال ۲۰۰۴ میلادی ، زیر رده H5N1  از برخی گونه ها مانند : Pigeons , Open Bill Strok , Little Cormorant , Red Collar Dove , Scaly Breasted Munia , Black Drongo جدا شد .

۶ . چین :
جداسازی ویروس آنفلوآنزا در این کشور در دو مرحله صورت گرفت :
            در ابتدا در ماه دسامبر سال ۲۰۰۴ میلادی زیر رده H5N1 از گونه ایی پرنده وحشی بنام Grey Heron جدا شد .
          در دومین مرحله شناسایی و یافتن مناطق آلوده در این کشور در آوریل سال ۲۰۰۴ میلادی ، گونه های Bar Headed  Headed Geese , Great Black Headed Gulls , Ruddy Shelducks , Great Cormorants .

۷ . مغولستان :
         در آگوست سال ۲۰۰۵ میلادی ، زیر رده نوع  A ویروس آنفلوآنزای طیور از گونه های Bar Headed Geese
   Whooper Swan که در نزدیکی یک دریاچه در این کشور زندگی می کردند ، جدا شد .

۸ . روسیه :
             در ماه آگوست سال ۲۰۰۵ میلادی ، زیر رده  H5N1از پرندگان مهاجر در این کشور بدست آمد .

۹ . قزاقستان :
             در ماه آگوست سال ۲۰۰۵ میلادی ، زیر رده H5N1از پرندگان مهاجر در این کشور بدست آمد .

نتیجه گیری :
تحقیقات زیادی در مورد نقش پرندگان وحشی در انتقال ویروس آنفلوآنزای طیور صورت گرفته است . اما در حال حاضر ، با قاطعیت نمی توان پرندگان مهاجر را عامل انتقال این ویروس در سطح جهان دانست . در کل بایستی منتظر ماند . منتظر ماند تا در آینده ایی نه چندان دور با قاطعیت عامل اصلی انتشار ویروس آنفلوآنزای طیور شناسایی شود .

از انتشارات دفتر منطقه ایی WHO  در غرب اقیانوس آرام ، مانیل .

آنفولانزای پرندگان از بیماریهای با قدرت سرایت بسیار بالا در میان پرندگان است که هم اینک در آسیا در میان پرندگان بحالت اپیدمی در آمده است . قرار گرفتن در معرض پرندگان بیمار ، مدفوع آنها و یا غبار و خاکی که با مدفوع آنها آلوده شده باشد  میتواند منجر به آلودگی انسان شود . این پیشنهاد نامه از آن جهت تهیه شده است که مواردی از ابتلای انسان به این بیماری در خلال اپیدمی اخیر طیور شناسایی شده است .

۱٫ بایستی برای قصابها و حمل کننده های گوشت طیور تجهیزات شخصی مناسب حفاظتی فراهم شود :
      لباسهای حفاظتی ترجیحا همراه با کاور پیشبند دار و یا گان ( پیشبند ) جراحی با سرآستین بلند و پیش بند اضافه .
      دستکش کار ضخیم پلاستیکی غیر قابل نفوذ .
      استفاده از ماسک تنفسی ، ترجیحا ماسک N95 ( این ماسک مورد تائید US NIOSH قرار گرفته است ) . در صورت عدم دسترسی به این نوع ماسکها میتوان از ماسکهای استاندارد جراحی که بخوبی بر روی صورت سوار میشوند استفاده کرد .
      چکمه هایی از جنس پلاستیک و یا پولیورتان و یا استفاده از کاورهای حفاظتی جدانشدنی کفش .
۲٫ تمامی افرادی که بطور نزدیک با حیوانات درگیر بیماری تماس داشته اند بایستی دستان خود را بکررات با آب و صابون بشویند . قصابها و حمل کننده های حیوانات بایستی پس از انجام کار دستهایشان را ضد عفونی کنند.
۳٫ محیط کشتار نیز باید بشدت موارد ذکر شده ضدعفونی و پاکسازی شوند .
۴٫ تمامی افرادی که در معرض پرندگان و یا مزارع مشکوک به بیماری بوده اند باید توسط مسئولین بهداشت محلی تحت نظارت کامل قرار بگیرند