خاطرات یک گِیشا رمانی نوشته آرتور گلدن است که در سال ۱۹۹۷ برای نخستین بار به چاپ رسید.
رمان بر پایه خاطرات راستین یک زن ژاپنی که چندین سال گیشا بوده، نوشته شده‌است.
آرتور گلدن در خاطرات یک گیشا، دیدگاه نیتا سایوری در برابر زندگی و آدم‌ها را بازگو کرده‌است.
کتاب خاطرات یک گیشا داستان دو خواهر ژاپنی است که بعلت فقر به شخصی فروخته میشوند و داستان حول زندگی خواهر کوچکتر بنام سایوری است.  اینکه او را از کوچکی تربیت میکنند که در آینده یک گیشا شود ،  چیزی مثل ساقی یا مهماندار مردان که طی مراسمی خاص صورت میگیرد و نیاز به آموزش دارند. همه وقایعی که سایوری در درازای رمان از سر میگذراند به خاطر علاقه ای است که از نوجوانی به کسی به نام «رییس» دارد. سایوری متوجه عشق و دلبستگی زیادش به رئیس میشود. ولی در ادامه، آنچه که از رییس مشاهده میکند بی تفاوتی اش در برابر توجهات سایوری است. حال آن که در پایان داستان مشخص میشود که همگی کامیابی هایی که سایوری کسب کرده به پشتیبانی رییس بوده است و این عشق و دلبستگی یک سویه نبوده بلکه دلبستگی سوی دیگر را هم دربرگیرنده میشده است…
در آغاز این داستان، نیتا سایوری به توصیف رویاگونه خانه و محل زندگی‌شان می‌پردازد. خانه‌ای که او بر آن نام شنگولی را گذاشته است. در خلال توضیحات او خواننده متوجه سختی‌ها و دشواری‌های ویژه زندگی سایوری می‌شود. در حالی که وی تنها به جنبه‌های رویایی و گیرای آن دوره از زندگیش توجه دارد و آنسان که پیداست از سختی‌های آن غافل است. قطب منفی داستان، بیش از همه در منش «هاتسومومو» بازتاب یافته است. دشمنی کینه توزانه او در برابر سایوری حسی از انزجار را در خواننده ایجاد می‌کند و از همین نقطه بار دراماتیک داستان شکل می‌گیرد.

ولی موضوعی که در این کتاب نگریستنی است، زندگی گیشاهای ژاپنی است. زندگی گیشاهای ژاپنی برای کسانی که همواره شایعات و اخبار پراکنده‌ای از زندگی آنها دریافت کرده اند، کنجکاوی‌های فراوانی را برانگیخته است، چرا که آداب و رسوم حاکم بر زندگی شخصی و اجتماعی این کسان دچار گونه‌ای حالت نظامی‌وار است که به هیچگونه همانند شغلشان نیست. در ژاپن تا چند دهه قبل این عده را از هنرمندان به شمار می‌آوردند و پافشاری ویژه‌ای بر حضور آنان در مراسم گوناگون سنتی و ملی داشتند، ولی کم کم در دوره کنونی از منزلت این کسان به گونه چشمگیری کاسته شده و در رده اشخاص حاشیه‌ای و پایین اجتماع دسته بندی می‌شوند.

این کتاب، اوّلین و هم شاید آخرین اثر اشرف پهلوی است؛ کسی که به زعم بسیاری از صاحب‌نظرانِ تحولات سیاسی ایران در دوران محمدرضا پهلوی، برادر هم‌زادِ او، عقل منفصل وی بوده و به اقرار خودش، در ایران به عنوان «شیطانِ مجسم» و در غرب به «پلنگ سیاه» مشهور بوده است. حتّی با همین چند اطلاع، که از حداقل اطلاعات درباره‌ی او هم بسیار کم‌تر است، می‌توان حدس زد که نیت او از نوشتن این تنها کتاب زندگی‌اش، آن هم در آخرین ماه‌های زندگی شاه، چه بوده و او می‌خواسته با این کتاب چه چیز را ثابت یا رد کند. می‌توان گفت که او متضررترین فردِ رژیم پهلوی از وقوع انقلاب اسلامی ایران بوده است. زیرا در حالی که عملاً بیش‌تر از برادر هم‌زادش، شاه، «حکومت می‌کرده»، حتّی به اندازه‌ی او نیز «مسؤول» نبوده است. پس می‌توان این حق را برای او قایل شد که تا بُن استخوان و جوهر جانش با همه‌ی آن حوادث و رویدادها و عوامل و افرادی که او را از این بهشت زمینی رانده است، دشمن باشد. به‌ویژه که به عنوان یک مادر، که البته بنا به اشارات خودش چیزی فراتر از صورت مکانیکی و بیولوژیکی آن را احساس نمی‌کرده است، فرزند خود را نیز در کشاکش با این مجموعه‌ی تحولات و  افراد، یعنی «انقلاب اسلامی ایران»، از دست داده است.

اگر اشرف پهلوی، خواهر هم‌زاد شاه یک مملکت، با همه‌ی نفوذهایی که بر برادرش اعمال می‌کرده است، نبود، در آن صورت زندگی هوس‌بازانه و پرماجرای مشحون از خوش‌باشی‌ها و شب‌زنده‌داری‌ها و عاشق شدن‌های تو در تویش، این اندازه مورد نفرت عامه‌ی مردم ایران قرار نمی‌گرفت. چرا که در آن صورت، فقط عِرض خود می‌برد و زحمت خود می‌داشت و ضررش به دیگران نمی‌رسید. ولی با آن مشاهره‌ی کلان، به خرج ملت، آن‌چنان بی‌محابا فساد کردن (به نحوی که بدون آن که به‌ظاهر محلی از اِعراب داشته باشد، مصدق را احضار می‌کند و از او می‌خواهد که استعفا دهد و مصدق، به عنوان یکی از اوّلین اقدامات زمان نخست‌وزیری‌اش، از شاه می‌خواهد اشرف را از ایران تبعید کند) و تازه خود را نماینده‌ی کل زنان ملتی جا زدن که کم‌ترین حس مشابهت با اشرف پهلوی را توهینی به خود تلقی می‌کنند، امر دیگری است. باید از اشرف پهلوی سپاس‌گزار بود که گرچه اهل کتاب و قلم نبوده، امّا همتی کرده و دست‌کم یک بار برای همیشه گوشه‌هایی از آن‌چه را که گمان می‌شده شایعه بوده‌اند، برای ثبت به تاریخ، به قلم آورده است. شاهد آن‌چه گفته شد، همه‌ی حرف‌هایی است که در این کتاب آمده است و بهتر از هر استدلال دیگری، اینک این کتاب.