کلسیم در کجا موجود است؟
«انستیتوی بین المللی رشد کودکان و سلامت انسان ها» بر این باورند که شیر کم چرب یا فرآورده های لبنی کم چربی بهترین منابع کلسیم هستند. چرا که علاوه بر این که سرشار از کلسیم هستند، دارای مواد غذایی دیگری نیز می باشند که به جذب بیشتر کلسیم کمک می کند. شیره علاوه بر کلسیم، مواد غذایی ضروری دیگری را نیز نظیر ویتامین D ، پتاسیم، منیزیم و … فراهم می آورد که در رشد سالم انسان و سلامت استخوان ها مؤثر هستند.
سبزیجاتی که دارای برگ های سبز و تیره هستند نیز، منابع سالمی جهت کسب کلسیم محسوب می گردند. اما حداقل مصرف ۵ وعده انواع کلم در روز نیاز است تا به اندازه ۴ـ۳ لیوان شیر، کلسیم رسانی کند.
نکاتی چند
ـ در زمینه کاهش اشتها در کودکان
(عامل اصلی کاهش اشتها در کودکان)
۱ـ ابتلا به بیماریهای عفونی و انگلی (خصوصاً دستگاه گوارش و تنفس)
۲ـ رژیم غذایی یکنواخت و فقدان مواد مغذی که بر اشتها اثر دارند (مثل روی، آهن)
۳ـ سوء تغذیه
۴ـ غصه، حسادت و اضطراب در کودکان
۵ـ زخمهای دهانی (مثلاً به علت دندان درآوردن)
علل امتناع کودک از خوردن غذاهای جامد در دوران تغذیه تکمیلی و نحوه مقابله والدین با آن ها:
کودک ممکن است بیمار باشد یا کودک در اثر مبتلا به بیماریهای عفونی، انگلی، زخم در دهان یا سوزش گلو، اشتهای خود را به غذا از دست می دهد. در این صورت کودک را باید برای معالجه نزد پزشک بُرد.
کودک ممکن است غمگین باشد اغلب کودکان به واسطه ورود نوزاد جدید، بیماری یا غیبت مادر غمگین می شوند و اشتهای خود را از دست می دهند. در این صورت کودک غمگین نیازمند عشق و محبت بیشتر خصوصاً در هنگام غذا خوردن است.
دندان های کودک ممکن است در حال نیش زدن باشند، به کودک وسیله تمیز و سفت مثل: قاشق بدهید تا بجود. ممکن است نحوه معرفی غذای جامد توسط مادر صحیح نبوده است.
به عنوان مثال: تأخیر در شروع تغذیه تکمیلی (اغلب شیرخوران در صورت تأخیر در شروع غذای کمکی از ۹ ماهگی به بعد تمایل خود را به خوردن غذاهای دیگر و پذیرش مزه و طعم های جدید از دست می دهند.)
پافشاری زیاد مادر به خوراندن غذاهایی که کودک نسبت به خوردن آن ها علاقه ای ندارد. این امر باعث می شود که کودک از زمان غذاخوری خاطره خوشی نداشته باشد.
خوراندن مقادیر زیادی مایعات شیرین و شیرینی در فواصل وعده های غذایی، استفاده از شیشه و سرپستانک در تغذیه تکیلی کودک.
والدین چه کمکی می توانند به مشکل غذا خوردن کودکان و کاهش اشتهای آن ها بکنند؟
۱ـ کودکان باید در هنگام غذا خوردن احساس گرسنگی کنند. برای این منظور کمی فعالیت پیش از غذا و عدم مصرف شیرینی یا مایعات شیرین در بین وعده های غذایی کمک می کند. لازم به ذکر است که کودک نباید در هنگام غذا خوردن خیلی خسته و خواب آلود باشد.
۲ـ در تغذیه کودکان از غذاهای مورد علاقه آن ها استفاده کنید. اکثر کودکان غذاهایی با طعم کمی شیرین را دوست دارند و غذاهای شور و ادویه دار را نمی پسندند.
۳ـ در غذا دادن به کودک صبور باشید. کودکان را به غذا خوردن تشویق کنید و به واسطه حرف زدن و محبت کردن به آن ها این زمان را برای کودکان لذت بخش کنید. کودکان همچنین تمایل به استقلال دارند و اگر به آن ها اجازه به کارگیری مهارت های جدید مثل: استفاده از انگشتان برای غذا داده می شود ممکن است مقدار بیشتری غذا بخورند.
از پافشاری و اصرار زیاد در مواقعی که کودک تمایلی به خوردن ندارد، اجتناب شود. هرگز به زور به کودک غذا ندهید. ولی در عین حال نسبت به غذاغ خوردن او بی تفاوت نباشید. در صورت امتناع کودک از خوردن غذا، می توان ۱ یا ۲ ساعت بعد مجدداً امتحان کرد و یا تا وعده بعدی غذا منتظر ماند.
۴ـ در این فاصله از دادن هرگونه ماده غذایی دیگر یا مایعات شیرین خودداری کنید.
۵ـ کودک را برای خوردن تمجید کنید و در این زمان به او توجه بیشتری در مقایسه با زمانی که از خوردن غذا امتناع می کند، نشان دهید.
۶ـ در صورت عدم تمایل کودک به خوردن انواع غذاها، با استفاده از روش هایی چون تغییر در ترکیب، مزه، بافت و نحوه طبخ غذاها او را به خوردن تشویق کنید. با تزیین غذاها به شکل های جالب نظیر شکل حیوانات، گل، عروسک و غیره. بشقاب غذای کودک را برایش جالب کنید تا او به خوردن آن ها تشویق شود.
۷ـ اگر کودک از خوردن ماده غذایی که برایش مفید است، امتناع می کند می توان آن ماده غذایی را با غذای مورد علاقه اش مخلوط کرد و یا به طعم و یا شکلی درآورد که مورد پذیرش
کودک است.
۸ـ کودکان معمولاً در کنار دیگر کودکان به غذا خوردن تشویق می شوند. به طور کلی حضور افراد مورد علاقه کودکان، آن ها را به غذا خوردن راغب می سازد.
۹ـ در سال دوم عمر از دادن شیر مادر بلافاصله قبل از غذا خوردن و یا فواصل آن اجتناب شود. ولی در سال اول کاملاً عکس این مطلب، یعنی اول شیر مادر و سپس غذای کمکی
توصیه می شود.
۱۰ـ به تغذیه کودکان در هنگام بیماری و دوران نقاهت باید توجه بیشتری کرد.
در دوران بیماری باید به غذای کودک بیشتر توجه کرد. چون:
۱ـ نیاز کودک به مواد غذایی افزایش می یابد.
در دوران بیماری برای این که بدن بتواند با عوامل بیماری زا مقابله کند نیاز به انرژی و مواد معدنی دارد که باید از طریق غذا تأمین شود. اگر به شخص بیمار غذا داده نشود، بدن او ضعیف شده و نمی تواند در مقابل عوامل بیماری زا مقاومت کند. در این صورت بیماری او شدیدتر می شود و دیرتر بهبود پیدا می کند. در طول دوران بیماری اگر غذای کافی مصرف نشود، چربی ذخیره در بدن برای تولید انرژی مصرف می شود و عضلات تحلیل می رود و در نتیجه وزن کمتر می شود.
۲ـ اتلاف مواد غذایی از بدن کودک بیشتر می شود. زیرا:
اگر بیماری با علائمی مثل اسهال، استفراغ و یا تب همراه باشد. در هر سه حالت، مواد غذایی بدن از دست می رود. در تب نیز با /// حرارت بدن، انرژی بیش از حد عادی
۳ـ دریافت مواد غذایی کمتر می شود.
معمولاً در دوران بیماری به ویژه کودک به شدت بی اشتها می شود. اگر زخم در دهان و یا گلودرد داشته باشد، اگر اثر سرماخوردگی و گرفتگی بینی برای نفس کشیدن مشکل داشته باشد، غذا خوردن برای کودک سخت می شود. پس می بینید که در دوران بیماری از یک طرف نیاز کودک به مواد غذایی افزایش می یابد چون می خواهد با عامل خارجی مقابله کند و هم زمان دریافت غذا به دلیل بی اشتها کم می شود. و از طرف دیگر از طریق تب، اسهال، استفراغ، اتلاف غذا و انرژی هم پیش می آید. همه این عوامل دست به دست هم می دهند و وزن کودک کم می شود و این آغازی است برای توقف و یا تأخیر رشد کودک که با مراقبت رشد و عتوجه به روند منحنی رشد کودک می توان آن را دید.
در این حالت به مادر توصیه کنیم تا حد امکان به کودک غذا بدهد. چون باعث می شود وزن کودک کم نشود و یا وزن کمتری را از دست بدهد و روند بهبودی کودک سریعتر شود.
تغذیه کودک در زمان بیماری۱ :
روش غذا دادن به کودک :
ـ قبل از غذا دادن به کودک دست و صورتش را بشوید تا احساس آرامش کند.
ـ غذا دادن به کودک بیمار مشکل و خسته کننده است و باید سعی کنید با صبر و حوصله زیادی به کودک غذا بدهید.
ـ در طول بیماری، کودک را به خوردن غذا تشویق کنید. حتی اگر مقدار کمی غذا بخورد بهتر از آن است که چیزی نخورَد.
ـ در حالتی که کودک خواب آلود است به او غذا ندهید.
ـ از غذاهایی که در حالت سلامت، کودک به آن ها علاقه بیشتری دارد به او بدهید.
ـ غذاهای نرم مثل: سوپ، فرنی و پوره به او بدهید.
ـ برای نرم کردن غذا از شیر یا روغن مایع استفاده کنید.
ـ اگر کودک تب دارد وقتی تب او پایین آمد به او غذا بدهید.
ـ کودک را مجبور به خوردن غذا نکنید. چون باعث تهوع در او می شود.
ـ در صورت گرفتگی بینی قبل از دادن غذا به او ، بینی اش را تمیز کنید.
ـ به کودک بیشتر از قبل غذا بدهید و دفعات وعده غذایی را زیاد کنید.
روش تغذیه کودک اسهالی :
ـ در صورتی که شیرخوار دچار اسهال شده، دفعات شیردهی را زیاد کنید.
ـ غذاهای آبکی و سوپ به کودک بدهید.
ـ برای جبران آبی از دست رفته، مایعاتی مثل: دوغ، اُ. آر. اس. و لعاب برنج و … بدهید.
ـ علاوه بر غذاهای آبکی، کته، گوشت ماهیچه و مرغ به او بدهید.
ـ موز، اسفناج و … را که دارای پتاسیم هستند به کودک بدهید.
ـ از دادن نوشابه و آب میوه سنتی بره کودک اسهال خودداری کنید.
باید توجه داشت که کودکان مبتلا به اسهال به علت دفعات اجابت مزاج، آب بدنشان را به همراه سدیم و پتاسیم از دست می دهند. برای جلوگیری از خطر کم آبی و مرگ در آنان باید غذایشان بیشتر شود تا سریعتر بهبود یابند.
تغذیه کودکی که استفراغ می کند :
ـ در صورتی که کودک تهوع دارد، دادن غذا را تا چند ساعت قطع کنید. ولی هر ۱۰ دقیقه ۲ـ۳ قاشق به او مایعات سرد بدهید.
ـ بعد از این چند ساعت از قطع شدن استفراغ در او گذشت، ۶ـ۸ قاشق غذا شیر یا پوره رقیق به او بدهید.
ـ اگر بعد از شیر یا پوره استفراغ نکرد، بعد از دو ساعت به همان میزان به او شیر یا پوره بدهید.
تغذیه دوران نقاهت :
برخلاف دوران بیماری که کودک بسیار بی اشتها است. در دوران نقاهت، به طور واضح اشتها کودک بیشتر می شود. این زمان بهترین فرصت برای جبران وزن از دست رفته کودک در دوران بیماری است. باید حتماً به مادر آموزش داده شود که از این فرصت استفاده کند و همواره پیامهای زیر را به خاطر داشته باشد:
ـ تعداد وعده های غذای کودک را بیشتر کند. (به جای ۵ وعده ۶ وعده غذا به کودک بدهد.)
ـ در هر وعده غذا، نسبت به قبل مقدار غذای بیشتری به کودک بدهد.
ـ غذای کودک را نسبت به قبل مقوی تر تهیه کنید.
ـ پیش از شروع تغذیه کودکان بیمار، می توان دست و صورت آن ها را شست تا احساس راحتی کنند. به علاوه تمیز کردن بینی گرفته کودکان بیمار پیش از تغذیه، عمل غذا خوردن را برایشان آسانتر می کند.
ـ در
تغذیه کودکان بیمار، از غذاهایی که خوردن آن ها برای این نوع کودکان آسانتر است. مثل: شیر، فرنی، سوپ و انواع پوره جات و … استفاده کرد.
گرمازدگی۱ :
گرمازدگی، اکثراً شرایطی که فرد در محیطی گرم بوده و گرمای بدن نتواند دفع شود، به خصوص در مواردی که فرد فعالیت بدنی زیادی دارد روی می دهد.
علائم :
فرد گرمازده اغلب خسته و گیج می شود و ممکن است دچار برخی علائم از قبیل: سرددر، گرفتگی عضلات، پوست خشک داغ، آهسته و در موارد پیشرفته عدم هوشیاری شود که در صورت عدم رسیدگی به بیمار می تواند کشنده باشد.
اقدامات اولیه :
برای کمک به فردی که دچار گرمازدگی شده است باید وی را به مکانی خنک مثل: زیر سایه بان یا اتاق برده لباس های وی را از بدن خارج نمود. یک ملحفه نازک مرطوب روی بدن وی کشیده شود و هرچند دقیقه یک بار ملحفه را مرطوب کرد تا به تدریج بدنش خنک شود. به او مایعات خنک خورانده شود تا رسیدن دمای بدن به حدود دمای طبیعی، مرطوب کردن ملحفه و بدن را باید ادامه داد. پس از انجام کمک های اولیه باید فرد مصدوم را به مرکز فوریت پزشکی رساند.
برای جلوگیری از گرمازدگی، باید موارد زیر را رعایت کرد:
۱ـ پوشیدن لباس ضخیم و غیرقابل نفوذ در فصول گرما، که مانع تبخیر عرق و دفع گرما
می شود، خودداری کرد.
۲ـ هنگام فعالیت شدید بدنی به قدر کافی مایعات نوشیدنی مصرف شود.
۳ـ فعالیت بدنی را در مناطق دارای آب و هوای گرم به تدریج طی ۳ تا ۴ هفته برای عادت کردن بدن به گرما باید افزایش داد.
۴ـ در فعالیت ورزشی گروهی، گرمازده شدن یکی از افراد به معنای در خطر بودن دیگران است و باید اقدامات احتیاطی را برای بقیه افراد در نظر داشت.
خوردن و مصونیت غذایی :
آلرژی هایی از قبیل خارش گلو، خارش پوست و مشکلات تنفسی از جمله موارد رایج در کودکان هستند که با تغذیه صحیحی قابل پیشگیری می باشند. متأسفانه پدر و مادرانی که به آلرژی مبتلا هستند این عارضه را تا حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد به فرزندانشان منتقل می کنند. اما آنها می توانند با کنترل تغذیه کودکانشان از همان روزهای نخستین مانع از انتقال آلرژی به آن ها شوند. به اعتقاد یکی از متخصصین تغذیه کودکان در آلمان شیرمادر، کودک را در مقابل آلرژی مصون می کند. مواد تشکیل دهنده شیرمادر دارای خاصیت حفاظتی ضدآلرژی هستند.
پروتئین های موجود در تخم مرغ، شیرگاو و یا دانه های سویا به علت متفاوت بودن با هم نوعان خود در شیرمادر قادر به ایجاد عکس العمل در ارگانیسم کودک می باشند که این عکس العمل همراه با خارش پوست، گلو و یا حتی مشکلات تنفسی است. سیستم مصون نگهدار بدن قادر به تشخیص /// خطرساز و بی خطر نیست. شیرمادر به گونه ای است که ترکیبات پروتئین های آن برای سیستم ایمنی بدن کودک شما پروتئین های هم نوع تلقی می شود و بدن در مقابل آن مقاومتی نمی کند. به همین لحاظ شیرمادر در ۶ ماه اول زندگی کودک توصیه می شود و یکی دیگر از مزایای شیرمادر این است که دارای عناصر بنیادی است و باعث می شود سیستم دفاعی بدن کودک را بسازد تا در مقابل آلرژی قوی شوند.
به نکات زیر توجه کنید