آموزش پيش دبستاني (2)

آموزش پیش دبستانی
ساختار آموزشی
ازمراکز پیش دبستانی در ایتالیا تحت عنوان اسکولادل اینفاتریا یاد میشود.کودکستان که اولین شکل آموزش بچه ها در ایتالیا است ، اجباری نیست، اما در جایگاه اولین سطح تحصیلات قرار میگیرد.تعداد دانش آموزان شرکت کننده در این مدارس درحال افزایش است.اکنون درمجموع ۹۶% از کودکان رده های سنی ۳ و ۵ سال در این کودکستانها شرکت می کنند.درطول این دوره معلمان ، باید مهارتهای بچه ها  را  مورد خلاقیت ، طرز برخورد های اجتماعی ، استقلال و روش یادگیری بهبود بخشند .
همه کودکان رده سنی۳سال درشروع سال تحصیلی (اول سپتامبر) یا آنهائیکه سومین روز تولدشان قبل از سی و یک دسامبراست میتوانند در یک کودکستان پذیرفته شوند.
مطابق قانون شماره ۴۴۴ از ۱۹۶۸ ، کودکستانهای دولتی از سه بخش ، تشکیل می شوند که هر بخش  کودکان همسن را  گروه بندی می کند.
گاهی اوقات این امکان وجود دارد که بخش هایی با کودکان غیرهمسن درحوزه های کوچک ، تشکیل یابد.هربخش نباید بیش از۲۵دانش آموزداشته باشد به استثنای بخشهائیکه دانش آموزان عقب مانده ذهنی دارند.از اول سپتامبر سال۲۰۰۰، به علت استقلال،کلیه مراکز آموزش پیش دبستانی و مراکز مراقبتی کودکان در ایتالیا از بالاترین سطح قدرت سازماندهی و مدیریت آموزشی درپذیرش اهداف کلی سیستم آموزش ملی ، ازادی تدریس و حق انتخاب آموزشی خانواده ها در تعیین برنامه مطالعات ، موضوعات و تعداد ساعات برخوردار گردید.
برنامه آموزش کودکستانها بر اساس ارتباط نزدیک بین اهداف آموزشی (همانندی ، استقلال و رقابت) و ابعاد توسعه و سیستم های فرهنگی نمادین پایه ریزی شده است.
برنامه های آموزشی
از جمله مهمترین برنامه های آموزشی که در مراکز پیش دبستانی ارائه می گردد میتوان از موارد ذیل نام برد:
. شناخت اعضای بدن و اعضای حرکتی                    
. تقویت گفتار و ادای صحیح کلمات           
. شناخت اشیاء ، زمان و طبیعت    
. شناخت پیام ها ، اشکال و وسایل  
. برقراری ارتباط با دیگران
آموزش پیش دبستانی در معنای دقیق تر آماده کردن تحصیلی بچه های ۵ ـ۳ سال است که بوسیله طرح به اصطلاح Materno Or Scuole per Ilnfanzia  فراهم شده است .
توجه و خدمات آموزشی ویژه ای برای بچه های کوچک زیر ۳ سال وجود دارد و بوسیله برنامه Asili Nido فراهم شده است . برنامه The Scuole Mateme بخشی از سیستم آموزشی است که با مسئولیت وزارت آموزش و پرورش می باشد در حالیکه Asili Nido متعلق به سیستم آموزشی نیست و تحت مسئولیت وزارت کار است .
برنامه Asili Nido عمدتاً توسط شهرداریها حمایت مالی شده و در میزان بسیار پایینی شرکت های خصوصی و غیر انتفاعی حمایت میکنند که البته فقط نسبت خیلی کمی از جمعیت را تحت پوشش خود قرار می دهند یعنی در حدود %۸ در سطح ملی و بویژه در ایتالیای مرکزی و شمالی . باضافه موارد اندکی در ایتالیای جنوبی و جزایر آن
اما در طی دهه اخیر پیشرفت قابل ملاحظه ای در آمادگی تحصیلی افراد دیده می شود.
درسال ۱۹۹۲ کمتر از ۱۰۰۰۰۰ دانش آموز( %۷/۵ از میان بچه های زیر ۳ سال ) تحت برنامه Asili Nido بودند که در سال ۱۹۹۸، این تعداد به ۱۲۰۰۰۰ نفر (حدود %۸ ) رسید.برنامه Asili Nido  توسط دولت یا گروههای فردی دیگری حمایت مالی شد ( مناطق و ایالت خود مختار ، شهرداریها ) یا یکسری مؤسسات خصوصی ، بویژه مؤسسات مذهبی و غیر انتفاعی بخشی از هزینه این برنامه را به عهده می گیرند .
حضور در مدارس پیش دبستانی اجباری نبوده اما تقریباً حالت فراگیر گرفته و بیش از %۹۵ بچه ها مورد نظر در نوعی از محیط های آموزشی پیش دبستانی حضور یافته اند.
بچه های معلول هم  به طور کامل در مدارس عمومی  ،  با دیگر بچه ها  تلفیق داده شده اند که حدود %۹۸/۰ از تعداد کل دانش آموزان را طی سالهای ۹۹ – 1998 تشکیل می دادند .
در مورد تفاوت نسبت دانش آموزان دختر و پسر به هم در مقطع پیش دبستانی ، نسبت دانش آموزان دختر به پسر %۲/۴۸  بود در مقابل %۸/۵۱ ( پسران ) در سال ۹۷ –  1999 و این نسبت بر می گردد به عوامل جمعیتی به مسائل تبعیضی و . . .   .
اخیراً بیش از ۵۰% خدمات آموزشی پیش دبستانی توسط مؤسسات غیر دولتی ( شهرداریها و بویژه مؤسسات مذهبی ) فراهم می شود  طی دهه ۹۰ پیشرفت بیشتر مدارس دولتی باعث Preminenco (؟) این محیطهای آموزشی در مقایسه با مؤسسات غیر دولتی شد .
و حالا در سال ۱۹۹۹ این میزان شامل بیش از ۵۷ % از بچه هایی که در آموزش پیش دبستانی دولتی شرکت کرده اند را در مقابل کمتر از ۴۳% محیطهای آموزشی غیر دولتی می شود .هدف اصلی سیاستگزاران مملکت ، درحال حاضر تحت پوشش قرار دادن کل جمعیت مورد نظر و نیز بهبود کیفیت آموزشی در محیطهای آموزی می باشد . مدارس پیش دبستانی دولتی معیارها و الگوهایی را پیروی می کنند که توسط حکم وزارتی ( ۳ ژوئن و ۱۹۹۱ ) صادر شده است که این الگوهای آموزشی چیزی مثل برنامه آموزشی دورس برای معلمین می باشد.این طرحها در حقیقت ، اهداف مقطع پیش دبستانی را  طراحی می کنند که این اهداف عبارتند از ک تقویت قابلیتهای فرد با توجه به ویژگیهای بدنی ، عقلانی و سایکودینامیک زد ، کمک به فرد در حصول اعتماد به نفس ، توسعه تواناییهای فرد بویژه تواناییهای عقلانی،  زبانی ، حرکتی . ادارکی و احساسی اوست .
فعالیتهای آموزشی  به طور منظم کنترل و ارزیابی می شود که این کار توسط بازرسینی که در وقع در نقش مشاورین عمل می کنند انجام می گیرد .
 بیشتر مقطع های پیش دبستانی غیر دولتی هم ( نه به طور رسمی) این الگوی آموزشی را پذیرفته و به این ترتیب ، کیفیت خدمات آموزشی را تضمین می کند.عوامل احساسی که انتظار می رود در بهبود کیفیت خدمات آموزشی دخیل باشند شامل : الگوهای آموزشی ذکر شده ، باضافه صلاحیت معلمین و نسبت تعداد معلمین به شاگردین است .
منظور از الگوهای آموزشی ، یک سری از بایدهایی هستند که مدارس پیش دبستانی باید به آن برسند و آن ها را بکار ببندند و فعالیتهای تحصیلی بچه ها باید در راستای این بایدها باشد .
البته این « بایدها » صرفاً برنامه آموزشی واقعی یا خلاصه دروس نیست و فهرستی از استانداردهای کسب شده را به ما نمی دهند ، اما می شود چنین پذیرفت که در واقع این  معیارها به منزله یک کتاب راهنمای آموزشی  برای معلمین  و نیز برای آن دسته از افرادیکه مهمترین ابعاد پیشرفت و ترقی تحصیلی بچه ها را توضیح داده و تعریف می کنند و  روشها و الگوهایی مناسب را بریا آموزش مؤثر طراحی می کنند می تواند مؤثر واقع شود .
بسیاری از مدارس غیر دولتی هم ، یک سری هماهنگی هایی را در  راستای فعالیتهای آموزشی دنبال می کنند که معمولاً همسو و هماهنگ با مدارس دولتی بوده اما تا حدودی از  طریق مطابقت با بافت محلی و اجتماعی ، غنی شده است .در این چارچوب ، تجارب مهمی بایستی ذکر شود به عنوان مثال Scuole dell Infanzia از Regio Emilia و میلان و دیگر شهرداریها ، Area Bambini  از Pistoia  ، مدارس پیش دبستانی Steiner  و Montessori
در بسیاری از این موارد هدف از حمایت آموزش پیش دبستانی ، مزیت و ویژگی خاص این دوره است که اغلب در سطوح بین المللی هم شناخته شده است .
در مورد معلمان آموزش مقدماتی آنان تا سال ۱۹۹۸  توسط دانشکده های ویژه ای در سطح متوسطه سطح بالاتر همه ساله تکمیل شده بود ارسال ۱۹۹۸ سیستم اموزشی تغییر یافته که شامل آموزش علمی مدرسین در سطح آموزش پیش دبستانی با برنامه ویژه Laurea تا این که آنها برای پست تدریس صلاحیت لازم را کسب کنند .تقریباً (۱۰۰ % در سال ۹۲ ، ۶ . ۹۹ % )  در سال ۱۹۹۸ در مقطع پیش دبستانی معلم ها خانم بودند که تعداد این معلمین طی این دهه از ۵۸۹ . ۱۱۶ در سال ۹۱ – 1995 تا ۳۱۲ . ۱۳۱ در سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸ افزایش یافته است.این افزایش به دلیل اصلاحات اساسی است که در مدارس دولتی در مقایسه با مؤسسات غیر دولتی انجام گرفته که نسبت بالاتری از میزان معلم به شاگرد را نشان می دهد .درمقایسه با مدارس پیش دبستانی بسیای از کشورهای دیگر این نسبت معلم به شاگرد بسیار پایین است که میزان آن ۱/۱۲ در سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸ بود.( ۳ . ۱۱ در مدارس دولتی ، ۵ . ۱۲ در مدارس غیر دولتی ) که این نسبت پایین با هدف مدارس دولتی این طور ترفیع داده می شود و بسیاری از مدارس خصوصی و شهرداری با امکان فراهم کردن بهترین خدمات آموزشی به عنوان مثال معرفی زمان آموزشی طولانی تر با همکاری دو یا چند معلم ، تعیین معلمان متخصص برای فعالیت های ویژه ، افزایش ساعت آزاد ، بالا بردن کیفیت تجهیزات آموزشی و اضافه کردن خدمات تکمیلی سعی در بهبود وضعیت آموزشی می کنند .
به واسطه تصویب  قانون شماره ۱۷۹ مصوب ۲۷ می ۱۹۹۱، مجلس شورای ایتالیا ، توافق سازمان ملل متحد را درموردحقوق کودکان ( ۲۰ نوامبر ۱۹۸۹ ) تصویب کرد و در حقیقت این قانون نقطه شروع سیاستهای ایتالیا در حوزه آموزش پیش دبستانی محسوب می گردد.
با تصویب این قانون از سال ۱۹۸۹ مدارس پیش دبستانی دولتی به صورت رسمی و جدی آغاز به فعالیت نمودند.
با تصویب قانون شماره ۴۴۴ مصوب سال ۱۸ مارس ، ۱۹۹۸که بر برخورداری کلیه کودکان برای حضور درمحیطهای آموزشی و تربیتی علیرغم زمینه اقتصادی ـ اجتماعی ، اجتماعی ، نژادی ، مذهبی و زبانی تاکید دارد،آموزش پیش دبستانی از اهمیت دوچندانی برخوردار گردید.از سال ۱۹۹۸ ، یعنی زمانی که آموزش پیش دبستانی دولتی ، پایه گذاری شد ، آموزش اولیه کودکان و توجه به آن ، به ابتکارات شهرداریها . مؤسسات مذهبی ، مجمع و گروههای خصوصی و فردی اختصاص یافته و فقط نسبت محدودی از کودکان ( کمتر از ۵۰% ) از ۶ – 3  ساله ها در آموزش پیش دبستانی و محیط آموزشی حضور پیدا می کردند. این درحالیست که در مدت ۳۰ سال ، شرکت در مدارس پیش دبستانی به بیش از ۹۵% رسیده است که این به واسطه افزایش سرمایه گذاری دولت ، احداث مراکز پیش دبستانی در کلیه مناطق وارتقاء کیفیت آموزشی مراکز آموزشی بوده است.
دهه کنونی ۹۹ – 1990 ، نشان می دهد که در این بخش هدف مورد نظر حداقل در زمینه میزان حضور در آموزش پیش دبستانی تحقق  یافته است.در زمینه کیفیت آمادگی تحصیلی ، مطالعات زیادی اخیراً انجام شده که نشان می دهد پیشنهاد معیارهایی برای مدارس پیش دبستانی دولتی در سال ۱۹۹۱باعث ایجاد روش جدیدی در آموزش دوران کودکی شد که بر پیشرفت قابلیتهای کودک در ابعاد گوناگون شامل  پیشبرد تواناییهای فیزیکی ، عقلانی و سایکو دینامیک ، کسب تدریجی اعتماد به نفس و پیشرفت تواناییهای فرد بویژه قابلیتهای احساسی ، ادراکی ، حرکتی و زبانی و عقلانی فرد متمرکز شده بود.
تأثیر این الگوها نه تنها در مدارس پیش دبستانی دولتی بسیار تقویت شده بلکه در اغلب محیط ها توسط شهرداریها ، مؤسسات مذهبی و بخش های خصوصی و غیر انتفاعی حمایت مالی می شوند.این بخش ها مجبور به قبول Orientamenti نیستند اما با این وجود عاقلانه تر است که در رقابت با مدارس پیش دبستانی دولتی این برنامه در نظر گرفته شود .
مطلب دیگری که قابل توجه است تلاش در زمینه کسب برتری در سطوح پیش دبستانی دولتی و غیر دولتی است که چنان رقابتی به نظر می رسد که از طریق تفاوت های موجود بین محیط های مختلف آموزشی مورد تشویق قرار می گیرد.
 
تاریخچه آموزش پیش دبستانی
تاریخچه آموزش پیش دبستانی در ایران به ۸۰ سال پیش باز می گردد.
در سال ۱۲۹۸ مسیونر های مذهبی و اقلیت های دینی به احداث کودکستان ها و مراکز آموزش پیش دبستانی درتهران مبادرت نمودند .در همان اثنا زنده یاد جبار باغچه‏بان در سال ۱۳۰۳ به احداث باغچه اطفال در شهرستان تبریز مبادرت نموده و چند سال بعد در سال ۱۳۰۷ کودکستان دیگری در شهرستان شیراز دایر نمود. گفتنی است که در آن اثنا تنها از کودکان خانواده های مرفه و کارمندان عالی رتبه ادارات در این مراکز ثبت نام به عمل می آمد . استقبال این خانواده ها از عملکرد مراکز آموزش پیش دبستانی (کودکستان ها( سبب گردیدکه طی مدت زمان کوتاهی در تهران وچندین شهر بزرگ دیگر کشور، کودکستان هایی توسط بخش خصوصی دایر گردد .از جمله مهمترین برنامه های این مراکز می توان به بازی های مرسوم ، آموزش مقدماتی خواندن و نوشتن ، نقاشی و بازی با عروسک و اشکال هندسی اشاره نمود.در سال ۱۳۰۳ شورای عالی فرهنگ ،به تصویب انحصاری آیین نامه احداث مراکز آموزش پیش دبستانی در شهرستان تهران و درسال ۱۳۰۴به تصویب این آیین نامه برای سایر شهرهای کشور مبادرت نمود.نخستین امتیاز تاسیس کودکستان توسط وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه در سال ۱۳۱۰ صادر گردید.از این روی سال۱۳۱۰ آغاز فصل جدیدی در تاریخ آموزش پیش دبستانی ایران محسوب می گردد.نخستین آیین نامه ویژه کودکستانها و مراکز آموزش پیش دبستانی درسال ۱۳۱۲ به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید. در ماده اول این آیین نامه ، سن کودکان جهت پذیرش در کودکستانها ۴ تا ۷ سال قید شده بود. این در حالیست که درسال ۱۳۳۵ ، آیین نامه جدیدی جهت اداره کودکستانها به تصویب رسید که طی آن سن کودکان ، ۳ تا ۶ سال تعیین شده بود. در سال۱۳۳۴ ، اداره مستقلی جهت رسیدگی و نظارت بر امور کودکستان ها تحت نظارت وزارت فرهنگ تاسیس گردید. در سال۱۳۴۰ ، اداره امور کودکستانهای کشور منحل شده و وظایف مربوطه به اداره کل تعلیمات ابتدائی محول گردید. در آن اثنا دولت به تلاش هایی درجهت احداث کودکستان های دولتی مبادرت نموده و با احداث کودکستانها در شهرهای سراسرکشور،کودکان خانواده های طبقه متوسط را تحت پوشش خود قرار داد. تا سال ۱۳۲۲ در سراسر کشور تنها تعداد ۷ کودکستان وجود داشت و این در حالیست که طی سال۱۳۳۱ به ۷۴ و طی سال ۵۱ ۱۳ به ۴۳۱ مرکز بالغ گردید. در همان اثنا تلاش هایی درجهت تربیت مربیان مراکز پیش دبستانی نیز آغاز گردید. درسال ۱۳۳۶ ، آموزشگاه های کودکیاری آغاز به فعالیت نمودند . اولین اساسنامه و برنامه درسی این آموزشگاهها طی سال ۱۳۴۵ به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید. چندسال بعد تدریس رشته کودکیاری یا آموزش و پرورش پیش ازدبستان در برخی دانشکده های علوم تربیتی من جمله مدرسه عالی شمیرانات و دانشگاه ابوریحان آغاز گردید.
درسال۱۳۵۰ ، اداره کل تعلیمات ابتدایی به دفتر برنامه ریزی آموزش ابتدایی تغییر نام داده و واحد کودکستان های این اداره، عهده دارمسئـولیت طرح و برنامه ریزی آموزش و پرورش پیش دبستانی گردید. درسال۱۳۵۴، با توجه به توسعه کودکستانها و تربیت مربیان کودک، دفتر برنامه ریزی آموزش ابتدایی به دفتر آموزش کودکستانی و ابتدایی تغییر نام داده و بالاخره درسال ۱۳۵۹ در اداره کل و سپس در دفتر آموزش عمومی ادغام گردید . طبق آخرین آیین نامه کودکستانها که در سال ۱۳۴۹به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسید، تشکیل کلاسهای آمادگی ضمیمه آموزش ابتدایی گردیده و سن کودکان کودکستانی ۳ تا ۶ سال تعیین گردید. درسال ۱۳۵۳ ، وزارت آموزش و پرورش طبق انتشار بخشنامه ای به اعمال اصلاحاتی در آیین نامه مذکور مبادرت نمود. مطابق این تغییرات تنها آندسته از کودکانی که از سن ۵ سال تمام برخوردار بودند از حق ثبت نام درکلاسهای آمادگی بهره مند گردیدند.
درگذشته امتیاز تاسیس مهدهای کودک ویژه کودکان رده های سنی ۳ تا ۶ سال به وزارت آموزش و پرورش و مجوز تاسیس مراکز مراقبتی کودکان زیر رده سنی۳ سال به اتاق اصناف واگذار گردید. ازسال۱۳۵۴، سازمانهای دولتی موظف به تاسیس مهدهای کودک شده و ضوابط آنها از سوی سازمان زنان تنظیم گردید. درسال۱۳۵۶، در بودجه کل سازمانهای دولتی، بودجه لازم جهت احداث مهدهای کودک ویژه فرزندان زنان کارمند پیش بینی شده و سازمان زنان مسئولیت تشکیل و نظارت بر آنها را عهده دار گردید. پس از انقلاب اسلامی ، بر اساس تصمیم گیری هیات وزیران، با انحلال سازمان زنان ، سازمان ملی رفاه خانواده، سازمان تربیتی شهرداری تهران و انجمن ملی حمایت از کودکان، اجازه تاسیس مهدهای کودک به وزارت بهداری و بهزیستی و سپس به سازمان بهزیستی محول گردید. درحال حاضر صدور مجوز و نظارت برکلیه مهدهای کودک دولتی و خصوصی بر عهده سازمان بهزیستی کشور است. ازسال ۱۳۷۲ کلیه کلاسهای آمادگی ضمیمه مدارس دولتی به علت کمبود جا منحل گردید.گفتنی است که این کلاسها ۳۰ سال پیش درسال۱۳۴۹ و با تصویب شورای عالی آموزش و پرورش تشکیل شده بود . ازجمله انواع مهدهای کودک که درحال حاضر درسراسرکشور فعالیت دارند میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
ــ مهدهای کودک خصوصی که توسط بخش خصوصی احداث گردیده اند.
ــ مهدهای کودک خود محورکه وابسته به موسسات دولتی بوده و با کمک هزینه های دولتی و والدین کودکان اداره میگردند.
ــ مهدهای کودک کارگری که متعلق به کارخانجات بوده و تحت پوشش وزارت کار فعالیت دارند.
ــ مهدهای کودک ادارات آموزش و پرورش که به ثبت نام از فرزندان زنان شاغل درآموزش و پرورش مبادرت می نمایند.
ــ مهدهای کودک انجمنهای حمایتی سازمان بهزیستی که به ثبت نام از کودکان تحت پوشش بهزیستی و درصدی از افراد عادی مبادرت می نمایند.
ــ مهدهای کودک انجمنهای روستایی که به ثبت نام از کودکان روستایی مبادرت می نمایند.
تاریخچه فوق بیانگر این واقعیت است که سهم دولت در تاسیس مهدهای کودک بسیار ناچیز بوده و عمدتا به تنظیم آیین نامه ها و اعطای مجوزهای قانونی محدود بوده است به نحویکه پس از تشکیل اولین مهدهای کودک ، وزارت آموزش و پرورش به تاسیس مهدهای کودک دولتی پس از ۴۲ سال مبادرت نمود. درحال حاضر برای کودکان زنان غیر شاغل مهد کودک دولتی وجود نداشته وکلاسهای آمادگی ضمیمه مدارس دولتی نیز از سال ۱۳۷۲ منحل گردیده است. علاوه بر این تعداد فارغ التحصیلان رشته کودکیاری با توجه به نیاز مهدهای کودک ، بسیار اندک بوده و دوره های باز آموزی بهزیستی ویژه مربیان و مدیران ، چه از لحاظ مدت زمان و چه از لحاظ تعداد نفرات تحت پوشش هر دوره آموزشی، جوابگوی نیاز مهدهای کودک نمی باشد. . بعنوان مثال از سال ۶۱ ۱۳تا ۶۹ ۱۳یعنی ظرف مدت زمان ۸ سال تنها ۱۲۱۵ نفر ازمدیران و مربیان موفق به گذراندن دوره های آموزشی کوتاه مدت بهزیستی شده اند و این در حالیست که این رقم درمقایسه با تعداد مدیران ومربیان مهدهای کودک بسیار ناچیز می باشد.
علاوه بر این تعداد مهدهای کودک نسبت به جمعیت کودکان در ایران بسیار ناچیز می باشد.. بعنوان مثال طی سالهای۱۳۶۰- ۱۳۵۹ تعداد مهدهای کودک بر۲۹۷۱ ، تعداد کودکان بر ۱۷۲۰۰۲، تعداد کلاسها بر۶۳۴۰ و تعداد کارکنان بر۹۳۵۶ نفر بالغ می گردید واین درحالیست که طی سالهای ۶۸ ـ ۶۷ تعداد مهدهای کودک بر ۲۵۴۷ ، تعداد کودکان ثبت نامی بر۱۷۷۹۷۹، تعداد کلاسها بر۵۹۵۱، تعداد کارکنان بر۱۹۸۳و تعداد کودکان رده های سنی۱ تا ۶ سال بر۱۲میلیون نفر بالغ گردید . ضــمنا تعداد مهدهای کودک خصوصی شهرستان تهران طی سال۱۳۷۰ بر۲۰۰ مرکز، طی سال۱۳۷۱بر۱۷۴مرکز و طی سال۱۳۷۲بر۱۷۰ مرکز بالغ گردید.
آمارفوق نشانگر افزایش دائمی تعدادکودکانی ثبت نامی مراکز آموزش پیش دبستانی و مهدهای کودک و کاهش تعداد مهدهای کودک و کادر ویژه آن می باشد . آمار سال ۶۸ ـ۶۷ مبین این واقعیت است که تنها ۵ ر۱درصد کودکان رده های سنی ۱ تا ۶ سال و ۵ ر۲درصد کودکان رده های سنی ۳ تا ۶ سال ا ز امکانات آموزشی وتفریحی مهدهای کودک استفاده نموده اند. درضمن تعداد کودکان هرکلاس بر ۳۰ نفر و نسبت کودکان به کادر آموزشی به نسبت ۲۵ به۱ بوده است.به عبارت دیگر به ازای هر ۱ پرسنل، ۲۵ کودک وجود داشته است . چنانکه قبلا نیز بدان اشاره گردید رده های سنی ۱ تا ۶ سال در رشد و پرورش شخصیت کودکان ،از نقش اساسی برخوردار بوده و از این روی آموزش پیش دبستانی به عنوان بخشی از نظام آموزش عمومی محسوب شده و دولتها به برنامه ریزی و سرمایه گذاری در این عرصه مبادرت می نمایند .در کشور ایران آموزش پیش دبستانی در واقع به بخش خصوصی واگذار گردیده وبدین ترتیب خانواده های کم در آمد و متوسط قادر به بهره گیری از امکانات مهدهای کودک نمی باشند و این درحالیست که کودکان خانواده های مواجه با مشکلات اقتصادی و فرهنگی از نیاز بیشتری به توجه و آموزش برخوردار می باشند. به این ترتیب به دلیل وجود کمبودها ، نواقصات زیاد و برنامه های نادرست و عدم برخورداری از کادر مناسب و عدم اولویت دولت به آموزش کودکان در دوره های پیش دبستانی، اکثریت کودکان با مشکلات عدید ه ای در روند آموزشی و رشد شخصیتی خود مواجه می گردند.
سرمایه گذاری درامور کودکان پیش دبستانی آثار پیش گیرانه بر آسیب های دوران نوجوانی و جوانی وبزرگسالی دارد . بسیاری از انحرافات اخلاقی ریشه درکمبودهای روحی و روانی دوران کودکی دارند. ارتباط اولیه کودک با الگوهای شخصیتی، آینده او را رقم میزنند .برخلاف تصورات عمومی مبنی بر عدم سود آوری سرمایه گذاری در مهدهای کودک چنین سرمایه گذاری هایی به معنای تربیت نیروی خلاق ، هدفمند و آگاه آتیه هر ملت و عوامل بازدارنده بسیاری از آسیب های اجتماعی مطرح می باشند . در مقطع آموزش پیش دبستانی ،والدین و مربیان کودک به شناسایی توانایی های بالقوه کودکان و رشد وتوسعه چنین توانایی هایی مبادرت نموده، شعور و رفتارهای های روانی کودک شکل گرفته و هـدایت صحیـح تجربیات کودک بــه خصوصیات روانی می انجامد که شخصیت او را پرورش میدهند. درجریان حضور درمراکز آموزش پیش دبستانی است که کودک شناخت نزدیک به واقعیتی از خود بدست آورده و خواسته های او به عنوان تبلوری از رشد عاطفی ،عقلی و اجتماعی او شکل می گیرد.
آموزش پیش دبستانی
بر اساس تجربیات و بررسیهای روان شناختی و تربیتی ، سال های اولیه زندگی کودکان نقش اساسی در رشد و پرورش آنان ایفا می نمایدچراکه ۸۰ درصـد شخصیت کــودک ظرف۶ سال اولیه حیات او شکل میگیرد. براین اساس آموزش و پرورش پیش دبستانی از اهمیت ویژه‏ای برخوردار بوده و تلاش عمده دولت ها بر این بوده است که هرروزه تعداد بیشتری از کودکان تحت پوشش آمــوزشهای این دوره قرار گرفته و بــا توجه به ویژگی ها ونیــازهای فردی ،از آموزشهای مناسب وسازنده برخوردار گردند. اولین ارتبـاطات انسانی- اجتماعی کودکان دردوران پیش دبستانـی شـکل گرفته و شکوفـائی و رشد این ارتباط منوط به آموزش عشق ورزیدن ، محبت نمودن ، …. و نشان دادن راه صحیح برقراری ارتباط توسط والدین و مربیان آنان می باشد . در واقع پایه های اولیه اعتماد به نفس ، مسئـولیت پذیری و استقلال و خلاقیت کودکان در دوران پیش از دبستان استوار می گردد. توجه دقیق و مناسب به کودکان به رشد و شکوفائی استعدادهای آنان کمک می نماید. مهدهای کودک‏ و مربیان این مراکز نقش اساسی وحیاتی در تربیت و رشد شخصیت کودکان و نیل به اهداف فوق ایفــا می نمایند.
برنامه های آموزشی
از جمله مهمترین برنامه های آموزشی مقطع آموزش پیش دبستانی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- برنامه های علمی و عملی آموزشی که بر مشاهده و بازدید ، آموزش زبان فارسی ، ریاضیات مقدماتی ، مفاهیم ابتدایی علوم و اعتقادات مذهبی مشتمل می گردد.
۲- فوق برنامه های آموزشی که بر صنایع دستی ، خمیر بازی ، بریدن و چسباندن اشیاء ، نقاشی ، بازیهای فکری ، قصه گویی ، شعرخوانی و تمرینات بدنی مشتمل می گردد.
برنامه ریزی و مدیریت آموزشی
اولین مرکز مستقل آموزش پیش دبستانی در سال ۱۹۲۴ در جهت ارائه دوره های آموزش اختیاری (سیستم آموزش غیر اجباری در سیستم آموزش رسمی)احداث گردید در طول دهه ۱۹۸۰ از مراکز فوق تحت عناوین مختلف اعم از مراکز مراقبت روزانه،کودکستانها، مدارس پیش دبستانی یاد می گردید.مراکز مذکور عمدتا در محل سازمانها و وزارتخانه های دولتی استقرار یافته و به مراقبت از کودکان با والدین شاغل در سازمان یا وزارتخانه مربوطه مبادرت می نمایند. مراکز مذکور به طور خصوصی وتحت نظارت سازمان بهزیستی وتحت سرپرستی وزارت آموزش و پرورش فعالیت می نمایند.
هدف عملی مراکزفوق مراقبت و تربیت کودکان برخوردار از والدین شاغل و ارائه تسهیلات به آنان بود. از جمله تقسیم بندی های به عمل آمده توسط مراکز پیش دبستانی کشور می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
کودکان رده های سنی۴ تا ۱۸ ماه
کودکان رده های سنی ۱۸ ماهه تا ۳ سال
کودکان رده های سنی ۳ تا ۵ سال
کودکان رده های سنی ۵ سال
از مراکز ویژه کودکان رده سنی زیر ۵ سال تحت عنوان(مراکز مراقبتی روزانه) و از مراکز ویژه کودکان رده سنی ۵ سال تحت عنوان مدارس آمادگی یاد می گردد.
مسئولیت برنامه ریزی ، آماده سازی و توسعه متدهای آموزشی وتفریحی مراکز پیش دبستانی برعهده اداره برنامه ریزی و توسعه متون درسی کشور می باشد.
وظیفه نظارت بر عملکرد مراکز مذکور به دایره آموزش ابتدایی و مسوولیت تدارک امکانات و تسهیلات رفاهی به (( مدیریت عمومی تعاون و رفاه اجتماعی )) وزارت آموزش و پرورش تفویض گردیده است. معلمین ومربیان مراکز آموزش پیش دبستانی از میان فارغ التحصیلان رشته های تربیتی مراکز تربیت معلم و یا از میان فارغ التحصیلان دانشگاهی علوم تربیتی در حوزه آموزش پیش دبستانی انتخاب می گردد.وجود تغییرات اقتصادی، فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی دو دهه اخیر در ایران ، افزایش نسبت زنان شاغل و ضرورت مراقبت از کودکان به افزایش نرخ ثبت نام کودکان در مراکز پیش دبستانی منجر گردیده است.برگزاری کنفرانس جامتین و تأکید کلیه کشورهای شرکت کننده بر اهمیت ضرورت ارائه مقطع آموزش پیش دبستانی به کلیه شهروندان باعث اعمال توجه بیشتر به این جنبه از آموزش گردیده است. طی دهه پایانی قرن بیستم به اطمینان از برقراری هماهنگی میان وزارت آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی به عنوان دو مجموعه مسئول در جهت رشد وتوسعه هر چه بیشتر آموزش پیش دبستانی تأکید شد. با این وجود در نتیجه تمرکز نامحسوس در برنامه ریزی ، مدیریت و سرپرستی مقطع آموزش پیش دبستانی ، هر یک از سازمانهای دولتی به تنظیم استراتژی هاو سیاست جاری خود با توجه به نیازها و امکانات کارشناسان مبادرت می نمایند.
اهداف آموزشی
اهداف مقطع آموزش پیش دبستانی
از جمله مهمترین اهداف مقطع آموزش پیش دبستانی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱-رشد جسمانی ، ذهنی ، عاطفی و اجتماعی کودکان بر پایه اصول اخلاقی و مذهبی
۲-افزایش سطح توانائیها و استعدادهای کودکان
۳- آماده سازی و تربیت کودکان جهت درک مفاهیم علمی و ذهنی
۴- رشد و پویش زبان فارسی همسطح با زبانهای محلی
۵- آماده سازی و تربیت کودکان جهت برقراری همکاریها و معاشرتهای اجتماعی
۶- حمایت از خانواده های کم درآمد در روند تربیتی و تحصیلی فرزندان
از جمله مهمترین اهداف مقطع آموزش پیش دبستانی میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱٫ تربیت کودکان درجهت اجرای اصول اسلامی در زندگی شخصی و اجتماعی
۲٫ تقویت احساس همکاری و مشارکت کودکان در فعالیت های اجتماعی و حس مسئولیت پذیری آنان
۳٫ افزایش قدرت جسمی و ذهنی، برقراری تعادل جسمی و افزایش مهارت های پایه کودکان
۴٫ آموزش زبان فارسی درجهت تقویت ارتباطات وابزارهای آموزشی کودکان اعم از خواندن ، نوشتن ، شنیدن و حرف زدن
از سال ۱۹۸۹ نظر به مشکلات زبانی کودکان مناطق دو زبانه کشور حین ورود به مقطع آموزش ابتدایی ، نرخ بالای تجدید کودکان طی سالهای اولیه آموزش ابتدایی ،عدم تسلط کافی دربرقراری ارتباطات به زبان فارسی و در دسترس نبودن تعداد کافی از مراکز پیش دبستانی ، هر ساله کلاس های آمادگی یک ماهه قبل از شروع سال تحصیلی در مناطق مذکور تشکیل می گردد. گفتنی است که وزارت آموزش و پرورش به فراهم نمودن زمینه هایی جهت آمادگی کودکان ساکن مناطق مذکور جهت ورود به مقطع آموزش ابتدایی از طریق تعیین برنامه های مورد نیاز و صدور بخشنامه های مربوطه اقدام می نماید.
استراتژی های آموزشی
ازجمله مهمترین راهبردهای آموزشی مقطع آموزش پیش دبستانی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱٫ ترغیب اولیای امور وزارت آموزش و پرورش به توجه هر چه بیشتر به سطح آموزش پیش دبستانی
۲٫ کسب اطمینان از برقراری حداکثر هماهنگی ممکن میان نهادهای اداره کننده مراکز آموزش پیش دبستانی در وزارت آموزش و پرورش
۳٫ اختصاص بیشتر وجوه غیر مستقیم از سوی وزارت آموزش و پرورش به مراکز آموزش پیش دبستانی
۴٫ آموزش و تربیت نیروی انسانی ماهر از طریق تمرکز بر آموزشهای دوره پیش دبستانی
۵٫ گسترش فضاهای مستقل آموزش پیش دبستانی