احتياطات راديوتراپي

احتیاطات مراقبتی در بیماران تحت درمان با رادیوتراپی
 
بیمار گرامی اگر برای شما رادیوتراپی پیشنهاد شده است انجام و رعایت نکات ذیل کمک شایانی در جهت کاهش عوارض و درمان بهتر شما خواهد بود ، لذا خواهشمند است در  رعایت موارد ذیل دقت  بفرمایید .
•    •    خطوطی که مشخص کننده ناحیه درمان هستند نباید پاک شوند و بدین منظور باید از حمام کردن یا آب زدن به آن نواحی خودداری نمود ، در رابطه با حمام گرفتن با مسئول رادیوتراپی مشورت نمایید .
•    •    ریزش مو در محل درمان معمولاً در هفته سوم ظاهر می شود که گاهی موقتی بوده و دو تا سه ماه بعد از اتمام درمان دوباره موها رشد خواهد نمود و فقط بعضی مواقع ریزش مو دائمی است .
•    •    محل رادیوتراپی شده را در معرض نور آفتاب به مدت طولانی و یا سرما و گرمای زیاد قرار ندهید و محل را از ضربات احتمالی محفوظ دارید .
•    •    قرمزی پوست در ناحیه رادیوتراپی ، ۲ تا ۳ هفته بعد از اتمام رادیوتراپی برطرف خواهد شد .
•    •    از استعمال هر نوع پماد یا کرم در موضع جداً خودداری کنید مگر اینکه دستور پزشک معالج شما باشد .
•    •    رژیم غذایی مناسب و متنوع را در تمام دوره رادیوتراپی حفظ کنید .
•    •    احتمال بروز تهوع در موارد رادیوتراپی شکم بیشتر است عدم استفاده از غذاهای چرب و حجیم و استفاده از نوشابه های خنک و آب میوه و تنوع غذایی برای کاهش آن مفید است .
•    •    بروز بی اشتهایی نیز در موارد رادیوتراپی شکم بیشتر است در این صورت باید طبق برنامه از پیش طراحی شده و با فواصل کمتر ،‌رژیم غذایی مناسب و متنوع ادامه یابد و گرنه ضعف و بی اشتهایی و سپس کاهش وزن خواهید داشت .
•    •    اگر رادیوتراپی در ناحیه شکم می باشد از مصرف غذاهای چرب ، سبزی و میوه خام خودداری نمایید زیرا احتمال بروز اسهال افزایش می یابد .
•    •    قبل از شروع رادیوتراپی در صورت حامله بودن ، حتماً پزشک معالج را آگاه نمایید .
•    •    اگر دچار سوزش ادرار یا تکرر ادرار شدید پرسنل رادیوتراپی ئ یا پزشک معالج را مطلع نمایید .
•    •    به هنگام مراجعه به بیمارستان از آوردن همراهی خانم حامله و یا بچه کوچک خودداری نمایید .
•    •    آزمایشات خود را به موقع انجام داده و نتایج آن رادر اولین ویزیت در اختیار پزشک قرار دهید .
•    •    ترتیب جلسات رادیوتراپی را حتماً دقت نموده و اهمیت دهید که در درمان شما اختلالی ایجاد نگردد ، به خاطر داشته باشید که آخرین جلسات درمان مهمترین جلسات می باشند .
•    •    در طول رادیوتراپی حتماً از روشهای پیشگیری از حاملگی ( هم مرد و هم زن ) استفاده شود و بعد از اتمام دوره رادیوتراپی با پزشک معالج مشورت شود ..
•    •    اگر رادیوتراپی شما در ناحیه دهان می باشد رعایت این نکات ضروری است :
A.    A.       در صورتی که دندان پوسیده دارید قبل از درمان به پزشک خود اطلاع دهید .
B.    B.       پس از غذا سعی نمایید از آب نمک و جوش شیرین و همچنین دهان شویه های حاوی فلوراید استفاده گردد .
C.    C.       قبل از خواب جهت شستشوی دندانها از مسواک نرم با خمیر دندان حاوی فلورایدار استفاده نمایید .
•    • اگر رادیوتراپی شما در ناحیه لگن و دستگاه تناسلی است باید مطلع باشید که ممکن است بر قدرت باروری شما اثر نامطلوب داشته باشد در این مورد با پزشک معالج در همان ابتدای درمان صحبت کنید .
•    • بروز خستگی و احتمالاً ضعف ، در طی درمان رادیوتراپی شایع است و تا حدودی اجتناب ناپذیر ، سعی کنید از فعالیت زیاد پرهیز و اوقات استراحت را افزایش دهید و نیز برای پرهیز از خستگی روحی ساعات بیشتری را با افراد خانواده بگذرانید .
 

 

رادیوتراپی ، درمانی موثر و ناشناخته !
رادیوتراپی " یکی از روشهای اصلی درمان سرطان محسوب می شود و سالهاست که خدمات رادیوتراپی در کشور ما توسط پزشکان متخصص به بیماران ارائه می گردد. ولی متاسفانه به دلیل باورهای غلط عده ای از بیماران نسبت به عوارض رادیوتراپی ، میزان گرایش عموم به این درمان زیاد نیست. در این میان عدم اطلاع کافی تعدادی از پزشکان در مورد رادیوتراپی به باورهای نادرست. دامن می زند . در این خصوص ، گفتگویی با دکتر " بهرام مفید "‌رادیوتراپیست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده است.
رادیوتراپی یعنی چه ؟
رادیوتراپی یعنی از بین بردن تومورهای بدخیم توسط اشعه دادن به آن ، که این اشعه شامل انواع ایکس و گاما میشود.
آیا همزمان با از بین رفتن تومور ، سلولهای مجاور آسیب می بینند و آیا نگرانی بیماران نسبت به عوارض رادیوتراپی ،‌به جاست ؟
درست است که همزمان ، سلولهای اطراف تومور آسیب می بینند و این مسلما" یکی از عوارض رادیوتراپی است ، اما بیماران نباید در این مورد نگران باشند زیرا پزشک قبل از درمان ، کاملا" به این مساله توجه می کند و با توجه به منطقه تومور، میزان اشعه را طوری تنظیم می کند که کمترین آسیب به سلولهای اطراف برسد. درغیر اینصورت با یک بار اشعه دادن به میزان زیاد ، تومور به یکباره از بین می رفت و آسیب فراوانی نیز وارد می شد که قابل جبران نبود. در حقیقت آسیب سلولهای اطراف ، یک محدودیت برای رادیوتراپیست محسوب می شود.
آیا میزان اشعه مورد استفاده در مورد تمام اندام ها، یکسان است ؟
خیر میزان اشعه براسا س نوع و محل تومور انتخاب میشود. برای اندام های حساسی مثل ریه ، روده و معده میزان اشعه کمتر و برای دست و پا اشعه قوی تری استفاده خواهد شد.
عوارض جانبی رادیوتراپی چیست ؟
مهمترین عارضه جانبی رادیوتراپی ، عوارض پوستی و سوختگی محل مورد نظر است . ولی منظور از سوختگی در ۹۰ درصد موارد تنها تغییر رنگ پوست و به ندرت سوختگی های درجه اول است . گاهی سوختگی از درجات بالاتر هم اتفاق می افتد که شیوع بسیار کمی دارد و بیماران نباید نگران این قضیه باشند. اصولا مشکل رادیوتراپی در جامعه ما نگرانی مردم از سوختگی است . ولی با افزایش سطح تبحر پزشکان و دستگاههای جدید این مشکل ، بسیار کم اتفاق می افتد.
سایر عوارض رادیوتراپی بستگی به محل تومور دارد . مثلا" پس از اشعه دادن به تومورهای شکم ، تا مدتی عوارضی مثل اسهال ، مشکلات گوارشی و سوزش ادرار دیده میشود که دائمی نیست .
چه کسانی نمی توانند تحت درمان با رادیوتراپی واقع شوند ؟
دو دسته از افراد نمی توانند از رادیوتراپی استفاده کنند. گروه اول خانم های باردار هستند که مطلقا" نمی توانند تحت درمان واقع شوند. دسته بعدی افرادی هستند که قبلا" تحت درمان دوره ای با اشعه قرار گرفته اند. در مورد این افراد ، درصورت عود تومور و لزوم استفاده مجدد از اشعه ، از دوز پایین تر اشعه استفاده می شود.
آیا تمام سرطان ها با رادیوتراپی قابل درمان هستند ؟
خیر. درسرطانهایی مثل لوسمی ( نوعی سرطان خون) که سلولهای سرطانی در کل گردش خون وجود دارند نمی توان از اشعه استفاده کرد. اما در تومورهای اندام های مختلف مثل تومور روده یا ریه از رادیوتراپی استفاده زیادی میشود. در واقع ۶۰? از بیماران برای این قسمت از درمان ارزشی قایل نیستند و بیشتر تمایل به شیمی درمانی دارند. چون رادیوتراپی هنوز برای مردم کاملا" شناخته شده نیست.
چرا بیماران ارزش زیادی برای رادیو تراپی قائل نیستند و برای حل این مشکل چه باید کرد ؟
شاید یکی از دلایل این باشد که ما در ایران یک مرکز کامل و مجهز مختص سرطان نداریم . تا تمام مراحل درمان سرطان از قبیل جراحی ، رادیولوژی مخصوص ، شیمی درمانی و رادیوتراپی را پوشش دهد. در ضمن مراکز درمانی ما به نسبت حجم بالای بیماران ، بسیار محدود است و علاوه بر همه این ها میزان اطلاع پزشکان عمومی و حتی برخی متخصصین نسبت به رادیوتراپی بسیار کم است بنابراین بیماران به درمانهای دیگر سوق داده می شوند.
برای آشنایی بیشتر مردم رسانه ها ، خصوصا" صدا و سیما نقش بسیار مهمی دارند تا رادیو تراپی نقش موثر آن برای عموم مردم بیشتر معرفی شود. البته در حال حاضر متاسفانه به دلیل تعداد زیاد مبتلایان به سرطان ، کم کم مردم بیشتر با رادیوتراپی آشنا می شوند.
آیا رادیوتراپی توسط بیمه های دولتی پوشش داده می شود ؟
بیمه های دولتی ، رادیوتراپی درمراکز دولتی را پوشش می دهند. اما چون مراکز دولتی پاسخ گوی تعداد زیاد بیماران نیستند، مراکز خصوصی مطرح میشوند و متاسفانه بیمه ها با مراکز خصوصی به سختی قرار داد می بندند و هزینه ای هم که توسط بیمه پرداخت می شود ناچیز است . شاید بتوان مشکل دیگر رادیوتراپی را هزینه بالای آن عنوان کرد.
در حال حاضر چه پیشرفت هایی در زمینه رادیوتراپی صورت گرفته است ؟
یکی از نقاط عطف علم رادیوتراپی ، اختراع دستگاههای شتاب دهنده است که امروز ه به بازار آمده است و مراکز محدودی هم در تهران و شهرستانها دارای این دستگاه هستند. در دستگاه شتاب دهنده اشعه با انرژی بیشتری به زیر پوست انتقال داده میشود و عوارض پوستی آن بسیار کم است و توموری که در عمق واقع شده است ، انرژی بالایی دریافت کرده و درمان موثرتر است و قسمت های مجاور تومور هم کمتر هدف اشعه واقع می شوند.
پیشرفت دیگری که در زمینه رادیوتراپی مطرح است ایجاد روش های سه بعدی است که توسط سی تی اسکن ابتدا نقشه تومور از جهات مختلف کشیده میشود و زمانی که اشعه داده میشود دقیقا" اشعه به خود تومور اصابت کرده و حتی زمانی که تومور تغییر جهت می دهد ، دستگاه نیز جهت خود را عوض می کند و باز دقیقا" به خود تومور اشعه داده می شود و اندام ها و سلول های اطراف از آسیب در امان می مانند و عوارض جانبی درمان به حداقل می رسد.