الیاف و نخ شناسی

مقدمه:
دراین جزوه اطلاعات اولیه در مورد برخی از مواد اولیه مصرفی و رنگ و نوع ماسوره ها و اطلاعاتی در مورد نقشه های فرش مورد استفاده در کارخانه و بررسی چند نوع بافت آمده است.
هدف از این آموزش باز کردن سرفصل مطالب در این زمینه می باشد مسلما همکاری و تجربه شما در شناسایی راهکارهای مناسب تر در انجام کارها جهت کاهش ایرادات و افزایش راندمان در پربارتر کردن آموزش موثر خواهد بود.
الیاف و نخ شناسی:
الیاف به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند
۱-    الیاف طبیعی
۲-    الیاف مصنوعی
در حال حاضر نخهای مصرفی شرکت که از الیاف طبیعی تشکیل شده‌اند شامل:
۱-    نخ پشم: جهت نخ خاب (پرز) فرشهای پشمی استفاده می‌شود.
۲-    نخ ابریشم: جهت نخ خاب (پرز) فرش‌های پشم- ابریشمی استفاده می‌شود.
۳-    نخ پنبه: جهت نخ ریشه و به صورت مخلوط با پلی استر برای نخ چله مصرف می‌گردد.
۴-    نخ کنف: برای نخ پود فرش استفاده می‌شود.
نخ‌های مصرفی شرکت که از الیاف مصنوعی تشکیل شده اند شامل:
۱-    نخ اکریلیک: جهت نخ خاب (پرز) فرش مصرف می شود.
۲-    نخ پلی پروپلین (PP): جهت نخ خاب فرشهای پلی پروپلین استفاده می شود.
۳-    نخ نایلون: جهت نخ دوخت در زیگزاگ مصرف می شود.
۴-    نخ پود PP: جهت نخ پود بافت های پر تراکم استفاده می شود.
جهت شناسایی الیافت از روشهای فیزیکی و شیمیایی مختلفثی استفاده می شود و یکی از روشهایی که می توان جهت شناسایی نخ های مصرفی شرکت استفاده نمود به شرح ذیل می باشد.
–    نخ های مورد مصرف جهت خاب فرش شامل: نخ های اکریلیک، پشم، PP، ابریشم می باشد.
–    نخ اکریلیک به صورت دولا مصرف می شود ولی نخ پشم و ابریشم مصرفی در حال حاضر به صورت سه لا می باشد.
–    نخ های پشم دارای زیر دست نرمتری نسبت به نخ اکریلیک بوده و بوی خاص پشم ممکن است از آن استشمام گردد.
–    نخPP از فیلامنت ها یا رشته های ممتدی تشکیل شده است و دارای سطح صاف و بدون پرز می باشد.
–    همچنین طیف رنگی اکثر نخ های پشم، اکریلیک و PP با یکدیگر متفاوت است.
نمرات کلیه نخ های مصرفی در خط تولید به قرار ذیل می باشد:
–    نمره نخ: توسط نمره نخ، ضخامت (نازکی و کلفتی) نخ ها نسبت به یکدیگر بیان می شود.
–    تعریف نمره متریک: متراژی از نخ یک لا که ی گرم وزن داشته باشد
بعنوان مثال: اگر ۵۰ متر از نخ دولای اکریلیک مصرفی را وزن نماییم و وزن آن ۵۲/۹ گرم باشد و سپس در فرمول ذیل قرار دهیم نمره متریک نخ به دست می‌آید.
N.m5/10    =    50*2    =    متراژ *تعداد لا    =    نمره متریک
        52/9        وزن نخ       

 

جهت تشخیص و اندازه گیری نمرات سایر نخهای دیگر ابتدا بایستی نمره متریک آن نخ را به دست آورد و سپس از نمره متریک به دست آمده می‌توان نمره نخ در سایر واحدهای دیگر را به دست آورد.
که در اینجا به ذکر چند نمونه از آن (فرمول به دست آوردن نمره نخ کنف) و نخهای PP ریشه و چله اکتفا می‌کنیم.
جهت نخ    فرمول تبدیل    جنس نخ    فرمول تبدیل
جهت نخهای کنف    LEA= N.m/0.6    جهت نخهای پنبه (نخ ریشه و پنبه پلی استر (نخ چله    Ne= N.m*0/591
جهت نخهای PP    Dtex=10000*N.m       

*نمرات مختلف نخهای مصرفی و موجود در کارخانه (در جنسهای مختلف) به قرار ذیل می‌باشد.

جنس نخ    نمرات مختلف نخ
نخ اکریلیک    N.m2/5/10                           
نخ پشم    N.m3/15    N.m 3/18                       
نخ ابریشم    N.m3/15                           
نخ PP    Dtex 2/1450    Dtex1/1600    Dtex 1/1800    Dtex 1/2100    Dtex 1/2400    Dtex 1/1350       
نخ کنف    LEA 2/3    LEA 2/4    LEA 2/5    LEA 2/6    LEA 2/7    LEA 2/8    LEA 2/10    LEA 2/12
نخ چله    N.e 6/20    N.e 8/20    N.e 4/20    N.e 12/20               
نخ ریشه    N.e 12/10    N.e 6/5    N.e 10/10                   

* جهت سهولت در شناسایی و طبقه بندی رنگ نخها، (توسط سیستم کدینگ) به رنگ نخ ها کد یا شماره داده شده است.
در اینجا جهت اطلاع شما به ذکر چند کد داده شده به رنگ نخهای پر مصرف تولید اکتفا می‌کنیم.
رنگ نخ    جنس نخ    نمره نخ    کد رنگ نخ    رنگ نخ    جنس نخ    نمره نخ    کد رنگ نخ
لاکی A    اکریلیک     
۱۰۰۳    سرمه ای A    پشم    N.m3/15    2061
سرمه ای A    اکریلیک     
۲۱۰۱    کرم A    پشم    N.m3/15    3062
کرم (نائین) B    اکریلیک     
۳۱۳۰    پیازی B    پشم    N.m3/15    6061
کرم روشن A    اکریلیک     
۳۰۰۳    بژ A    پشم    N.m3/15    8060
زیتونی A    اکریلیک     
۵۰۰۴    آبی A    پشم    N.m3/15    4060
آبی A    اکریلیک     
۴۰۰۵    سبز A    پشم    N.m3/18    7064
مسی روشن A    اکریلیک     
۶۱۰۱    لاکی A    پشم    N.m3/18    1064
سبز D    اکریلیک     
۷۱۰۹    سرمه ای A    پشم    N.m3/18    2064
مسی تیره BS    اکریلیک     
۶۰۰۹    پیازی B    پشم    N.m3/18    6064
بژF    اکریلیک     
۸۱۱۸    سبز روشن A    PP    Dtex1/2100    7070
قهوه ای تیره B    اکریلیک     
۸۵۲۷    سرمه ای A    PP    Dtex1/2100    2070
طوسی B    اکریلیک     
۷۵۰۵    آبی A    PP    Dtex1/2100    4070
سفید A    ابریشم    N.m3/15    3041    لاکی A    PP    Dtex1/2100    1074
آجری A    اکریلیک     
۸۵               
زیتونی C    اکریلیک     
۵۱۲۱               
سبز L    اکریلیک     
۷۱۲۱               

لازم به ذکر است که رقم هزارگان کدهای فوق نشان دهنده رنگ نخ می‌باشد و بقیه اعداد نشان دهنده ردیف رنگ مربوط به جدول کدینگ می‌باشد.
بعنوان مثال اصلی ترین معرف نخ لاکی با کد ۱۰۰۳ رقم هزارگان آن یعنی ۱ می‌باشد (عدد ۱ نشان می‌دهد که رنگ نخ مربوطه لاکی می‌باشد.) به همین صورت نخهایی که با عدد ۲ شروع می‌شود رنگ آنها نخ سرمه ای و رنگ نخهایی که با عدد ۳ شروع می‌شوند کرم یا سفید، رنگ نخهایی که با عدد ۴ شروع می‌شوند آبی، رنگ نخهایی که با عدد ۵ شروع می‌شوند زیتونی، رنگ نخهایی که با عدد ۶ شروع می‌شوند پیازی یا مسی، رنگ نخهایی که با عدد ۷ شروع می‌شوند سبز، رنگ نخهایی که با عدد ۷۵ شروع می‌شوند طوسی، رنگ نخهایی که با عدد ۸ شروع می‌شوند بژ یا شتری، رنگ نخهایی که با عدد۸۵ شروع می‌شوند قهوه ای می‌باشد.
* رنگ ماسوره یا بوبین جمبو:
جهت سهولت در شناسایی نخ‌های مصرفی در خطر تولید و جلوگیری از بروز اشتباه د مصرف نخ‌ها و پیشگیری از ایجاد اشکال دو رنگی یا دو جنسی در بافت ها توسط کمک بافنده و یا پرسنل خدمات، مخصوصا در رنگهای مشابه و با شماره لات‌های مختلف، یا در جنسهای مختلف از ماسوره ها و یا بوبین‌های جمبو رنگی مختلف استفاده می‌شود.
مشخصات ماسوره یا بوبین‌های جمبو و نام مصطلح هر رنگ ماسوره یا بوبین در خط تولید به قرار ذیل می‌باشد:

ردیف    رنگ    نوع    جنس    طول ماسوره یا بوبین    نام مصطلح در خط تولید
        ماسوره    بوبین جمبو           
۱    آبی    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره آبی
۲    قرمز    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره قرمز
۳    نارنجی    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره نارنجی
۴    صورتی    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره صورتی
۵    قرمز فسفری    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره قرمز پسته‌ای
۶    سبز مغز پسته ای    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره سبز مغزپسته‌ای
۷    سبز فسفری    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره سبز فسفری
۸    سبز تیره    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره سبز تیره
۹    سبز روشن    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره سبز روشن
۱۰    مشکی    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره مشکی
۱۱    زرد    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره زرد
۱۲    سفید    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره سفید
۱۳    چوبی    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره چوبی
۱۴    سرمه‌ای    *        چوبی    Cm 5/14    ماسوره سرمه‌ای
۱۵    خاکستری    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره خاکستری
۱۶    پرتغالی    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره پرتغالی
۱۷    سبز چمنی    *        پلاستیکی    Cm 5/14    ماسوره سبز چمنی
۱۸    آبی        *    پلاستیکی    Cm 29    بوبین آبی
۱۹    سبز        *    پلاستیکی    Cm 29    بوبین سبز
۲۰    زرد        *    پلاستیکی    Cm 29    بوبین زرد
۲۱    سفید        *    پلاستیکی    Cm 29    بوبین سفید
۲۲    قرمز        *    پلاستیکی    Cm 29    بوبین قرمز
۲۳    مشکی        *    پلاستیکی    Cm 29    بوبین مشکی
    رنگهای مختلف        *    مقوایی    Cm 29    بوبین مقوایی

تعاریف:
–    بافت‌هایی که سایزشان ۵/۳* ۵/۲ یا بیشتر از ۵/۳*۵/۲ باشد را قالی (فرش) گویند.
–    بافتهایی را که سایزشان کمتر از ۵/۳* ۵/۲ باشد را قالیچه گویند.
–    بافتهایی را که ابتدا و انتهای فرش مشخص نبوده و نقشه ابتدا و انتهای فرش بسته نشده باشد را بافتهای کناره گویند.
–    و یا به صورت کلی بافتهایی را که طولشان تقریبا ۴ برابر عرضشان باشد را بافتهای کناره گویند.
–    بافتهایی را که نقشه خاصی نشداشته باشند را بافت کف ساده گویند
–    بافتهایی را که نقشه آنها ترکیب خاص و مشخصی را نداشته باشند را نقشه‌های مدرن یا کلاسیک گویند.
–    بافتهایی را که اصلا پایل (نخ پرز) نداشته باشند را (ساده بافت) گویند.
–    اصولا رنگ لبه فرش با رنگ زمینه فرش یکی می‌باشد ولی ممکن است در برخی از نقشه ها زمینه فرش با لبه فرش از لحاظ رنگ همرنگ نباشد (بعنوان مثال در برخی از بافت‌های صادراتی رنگ لبه فرش تیره‌تر از رنگ زمینه انتخاب می‌شود.)

انواع نقشه‌ها و ترتیب کذگذاری آنها در شرکت فرش مشهد
نوع دستگاه و تعداد شانه    تراکم پود در سانتی متر    تراکم پودپایل دار در سانتی متر    محدوده کد نقشه ها    مثال
CRM320    7    3 به بالا (۵/۳)    از ۲۳۰۰ لغایت ۲۳۹۹    2301
    6/9    4 به بالا (۸/۴)    از ۲۴۰۰ لغایت ۲۴۹۹    2410
    11    5به بالا (۵/۵)    از ۲۵۰۰ لغایت ۲۵۹۹    2501
    8/12    6 به بالا (۴/۶)    از ۲۶۰۰ لغایت ۲۶۹۹    2620
    8/12    6 به بالا (۴/۶)    از ۳۶۰۰ لغایت ۳۶۹۹    3609
    8/12    6 به بالا (۴/۶)    از ۴۳۰۰ لغایت ۴۳۳۹
از ۳۵۰۰ لغایت ۳۵۹۹    4337
۳۵۶۴
    16    8 به بالا (۸)    از ۲۸۰۰ لغایت ۲۸۹۹    2801
ASR 350    5/7    5/7    از ۲۵۰ لغایت ۲۹۹    258
    9    9    از ۳۰۰ لغایت۳۹۹    317
    9    9    از ۳۰۰۰ لغایت ۳۹۹۹    3007
شونهر و ADR500    15    5    از ۵۰۰ لغایت ۵۹۹    518
    18    6    از ۶۰۰ لغایت ۶۹۹    613
    18    6    از ۶۰۰۰ لغایت ۶۹۹۹    6017
شونهر و ASR 500 پنج رنگ    10    10    از ۱۰۰۰ لغایت ۱۱۹۹    1010
    12    12    از ۱۲۰۰ لغایت ۱۲۹۹    1203
    18    18    از ۱۸۰۰ لغایت ۱۸۹۹    1840
    20    20    از ۲۰۰۰ لغایت ۲۰۹۹    2012
CRT 500 بیست و دو رنگ    12    12    از ۸۸۰۰ لغایت ۸۸۹۹۹
از ۲۲۰۰۰ لغایت ۲۲۹۹۹    88050
ASR 500 هفت رنگ    10    10    از ۷۵۰۰۰ لغایت ۷۵۹۹۹    70002
ASR 500 ده رنگ    10    10    از ۱۰۰۰۱ لغایت ۱۰۹۹۹    10060
ASR 500 هشت رنگ    12    12    از ۸۰۰۰ لغایت ۸۹۹۹    8005
               

 

قسمتی از انواع سایز بافتهای موجود در شرکت عبارت است از:
ردیف    سایز (m)    ردیف    سایز (m)
۱    4*3    16    40/2*7/1
۲    5/3*5/2    17    20/1*8/0
۳    3*2    18    20/1*6/0
۴    25/2*5/1    19    قطر ۱
۵    5/1*1    20    قطر ۲۵/۱
۶    2*1    21    قطر ۵/۱
۷    3*1    22    قطر ۲
۸    4*1    23    30/3*5/2
۹    5*4    24    3*5/2
۱۰    8/0*5/0    25    40/2*40/2
۱۱    9/0*6/0    26    5*3
۱۲     *8/0
۲۷    90/1*30/1
۱۳     *9/0
۲۸    90/1*30/1
۱۴     *1
۲۹    90/2*2
۱۵     *2/1
۳۰    2*2

* تعریف بافت و معرفی انواع بافت‌ها و دستگاه‌ها:
تعریف بافت: از درگیری نخ تار (چله) و نخ پود (کنف) که در حالت‌ها و طرح‌های مختلفی ممکن است اتفاق بیافتد بافت حاصل می‌گردد.
و با استقرار نخ پرز (نخ رنگ) بر روی نخ پود (کنف)، بافت خاب دار (فرش) به وجود می‌آید.
تعریف شانه: وسیله ای است که توسط آن علاوه بر کوبش بافت و هدایت نخ چله و نخ خاب در راستای طولی بافت، تراکم تعداد نخ چله را در هر متر طولی مشخص می‌نماید.
تراکم شانه: به تعداد شیارهای موجود در یک متر طولی شانه را تراکم شانه گویند. مثلا اگر در یک متر طولی شانه ۵۰۰ عدد شیار وجود داشته باشد به آن ۵۰۰ شانه می‌گویندو اگر ۳۲۰ عدد شیار وجود داشته باشد به آن ۳۲۰ شانه می‌گویند.
تعریف تراکم پود: به تعداد پودهای بافت خورده (به کار رفته) در یک متر طولی بافت را تراکم پود گویند. بعنوان مثال اگر تعداد پودهایشمارش شده در یک متر طولی بافت ۱۰۰۰ عدد باشد تراکم پود در متر بافت مذکور را (تراکم ۱۰۰۰) گویند.
تعریف تراکم پود پایل‌دار: به تعداد پودهای پایل دار بافته شده (به کار رفته) در یک متر طولی بافت را تراکم پورد پایل‌دار گویند. مثلا در بافت‌های ADR چون نوع بافت آنها ۳/۱ می‌باشد در صورتی که تراکم پود در متر بافت ۱۸۰۰ عدد باشد تراکم پود پایل‌دار در متر ۶۰۰ عدد خواهد بود.
تعریف پایل: نخ رنگ (خاب فرش) را پایل گویند که به شکلهای و    بر روی کنف (پود) قرار گرفته است.
در رابطه با انواع بافت معری شده در جدول فوق که توسط دستگاه‌های مختلف مذکور تولید می‌شوند به قرار ذیل توضیح مختصری در ارتباط با دو نوع بافت جاری داده می‌شود.
لازم به توضیح است که در معرفی انواع بافت‌ها دیاگرام‌های فقط یک لایه از بافت مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نوع دستگاه: ASR    نوع بافت: ۱/۱ سینگل شات    تعداد شانه: ۵۰۰    طراحی چله نوع اول: ۴۲۳۱- ۴۲۳۱
            طراحی چله نوع دوم: ۴۱۳۲- ۴۱۳۲
شرح: همانطور که در دیاگرام روبرو ملاحظه می‌کنید در هر شانه از بافت جهت هر لایه از فرش یک چله سفت و یک چله شل وجود دارد و از حرکت چله و درگیری با نخ کنف بافت حاصل می‌شود. در نهایت با استقرار نخ خاب بر روی نخ پود بافت خاب دار تولید می‌گردد. (در هر زنجیره بافت، یک نخ پود وجود دارد)
ضایعات نخ خاب در این نوع بافت‌ها در پشت فرش می‌باشد.
در این نوع بافت هر نخ پود که داخل زنجیره بافت میباشد پایل‌دار می‌باشد.     

 
* لازم به توضیح است که معنی اعداد نوشته شده در جلوی (نوع بافت) در بالای جدول به قرار ذیل می‌باشد.
– عدد بالای خط کسری تعداد ۱پود پایل دار در یک زنجیره بافت را نشان می‌دهد و عدد پایین خط کسری تعداد پود موجود در یک زنجیره بافت را نشان می‌دهد.
نوع دستگاه: ASR    نوع بافت: ۲/۲ دابل شات    تعداد شانه: ۳۵۰    طراحی چله: ۱۳۲۴-۱۳۲۴
شرح: همانطور که در دیاگرام روبرو ملاحظه می‌نمایید در هر شانه از بافت جهت هر لایه از فرش سه چله شل وجود دارد که با حرکت چله‌ها طبق طراحی نخ چله انجام شده و درگیری با نخ کنف بافت حاصل می‌شود. و در نهایت با استقرار نخ خاب بر روی نخ پود، بافت خاب دار تولید می‌گردد (لازم به ذکر است که در این نوع بافت در هر زنجیره بافت دو نخ پود وجود دارد)
ضایعات نخ خاب در این نوع بات در پشت فرش زیر می‌باشد.
در این نوع بافت، هر دو نخ پود که داخل زنجیره بافت می‌باشند پایل‌دار می‌باشند.   

 

 
انواع بافت و دستگاه‌ها:
در شرکت فرش مشهد حداقل ۸ نوع بافت وجود دارد که در حال حاضر این بافتها توسط شش نوع دستگاه انجام می‌شود. این دستگاه‌ها عبارتند از:
نوع دستگاه    تعداد شانه    نوع بافت    پود (بافت) در CM    تراکم پود پایل دار (در CM(    نخ رنگ مصرفی    دیاگرام بافت
ASR    350    2/2
دابل شات    9    9    اکریلیک   

ASR    500    1/1
سینگل شات    10    10    اکریلیک- پشم- ابریشم   
ADR    500    3/1    18    6    اکریلیک- پشم   
CRM    320    2/1    8/12    4/6    PP-H.S   
CRT    500    1/1    12    12    اکریلیک   
شونهر    500    3/1    18    6    اکریلیک   
شونهر    500    1/1    10    10    اکریلیک   
CRX    500    1/1    12    12    اکریلیک