تمدن ایرانی

چکیده
این مقاله به بررسی نقش دین در تقویت اتحاد ملی و انسجام اسلامی می پردازد و به خوانندگان خاطرنشان می کند که اتحاد و انسجام در هیچ ملتی به وجود نمی آید مگر اینکه آحاد آن ملت با هم مراوده و آمد و رفت داشته باشند یعنی اجتماع و گردهمایی افراد در ایجاد اتحاد نقش بسزایی دارد از این رو شارع مقدس اسلام که خواهان سعادت مسلمانان بوده است برای رسیدن به این هدف والا مسلمانان را به گردهمایی های متنوع ملزم ساخته که برخی از آنها واجب و برخی مستحب می باشد :
الف :  اجتماع شبانه روزی ( برگذار کردن نمازهای یومیه به جماعت)
ب : اجتماع هفتگی ( شرکت در نماز جمعه) با شرایط خود
ج : اجتماع سالانه : اقامه نماز عید فطر و عید قربان در بیابان با شرایط ویژه
د : اجتماع بیت المللی اسلامی : اجتماع مسلمانان در خانه خدا و مکه برای انجام مناسک حج

کلید واژه : نقش ، دین ، تقویت ، اتحاد ملی ، انسجام اسلامی

مقدمه : انسان بر اساس طبیعت و سرشت خود ، خواستار عزت ، محبوبیت ، سعادت و خوشبختی است ، لیکن اگر راهنمای مطمئنی چون عقل و شرع نداشته باشد ، دچار سردرگمی می شود و به بیراهه می افتد و گمراه می گردد ، چرا که شیطان و هواهای نفسانی بویژه نفس اماره راههای دیگری به او نشان می دهند و وانمود می کنند که سعادت و عزت و محبوبیت در کسب و جمع مال است ، در نتیجه به دام شیطان می افتد و رهائی اش از آن دام بعید به نظر می رسد.
بدون تردید اگر انسان از وحی و حاملان آن که اهل بیت عصمت (ع) هستند کمک بگیرد یه راه راست هدایت می شود و به خواسته ها و آرزوهای شرعی خود می رسد خداوند سبحان راههای رسیدن به عزت را معین کرده و به وسیله پیامبر اکرم (ص) و اوصیای گرامی اش به مردم ابلاغ فرموده ، در حدیثی قدسی خداوند خطاب به موسای کلیم (ع) فرموده است : ای موسی من عزت را در بندگی و اطاعت خود قرار داده ام و مردم عزت را در معصیت و نافرمانی من می جویند پس کی آن را می یابند!  ( هرگز آن را نمی یابند).
عزت انبیاء و اوصیا و اولیای الهی ، در طول تاریخ بشر ، ریشه در بندگی خدا دارد و هر چه عبودیت و بندگی و سرسپردگی در برابر خدا بیشتر باشد ، دایره عزت وسیعتر و گسترده تر می شود ، ( آنان که منکرند بگو روبرو کنند!) هر کس در این حقیقت محسوس و ملموس شک دارد به نمونه های آشکار آن بنگرد.
پیامبران الهی بویژه پیامبر اسلام (ص) و ائمه اطهار و اولاد طاهرین آنها و علمای عاملین و عرفای کملّین و شهدای واصلین نمونه های بارز این عزت و محبوبیت می باشند البته عزت دنیوی آنان برای محسوس و مشهود است و عزت اخرویشان بسی فراتر است چون خداوند آن را چنین توصیف کرده و فرموده است : برای بندگان شایسته ام چیزهایی در آخرت (بهشت) مهیا کرده ام که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه به قلب بشری خطور کرده است.
لازم به ذکر است که برای رسیدن به عزت فردی بهترین راه همین بندگی و طاعت است اما تواضع هم که در بطن عبودیت است نقش بسزایی در محبوبیت و عزت فردی دارد و مفاد روایات فراوانی است که تواضع در برابر خدا و خلق خدا و موجب عزت و رفعت است پیامبر (ص) فرمود : هر کس در برابر خدا و برای خدا تواضع کند خدا به او رفعت درجه و مقام می دهد 
( سعدی : تواضع سر رفعت اندازدت        تکبر به خاک اندر اندازدت ) 
عزت جمعی : اما راه رسیدن به عزت و شوکت جمعی و برون رفت از حالت غربت که پیامبر سلام (ص) فرمود : اسلام در آغاز غریب بود و همانند آغاز ، به غربت بر می گردد  منحصر به اتحاد و انسجام و پرهیز از جدایی و تفرقه است ، و آن حاصل نمی شود مگر با ارتباط و پیوند دوستانه و برادرانه مسلمانان با یکدیگر ، و مراوده و رفت و آمد و اجتماع و گردهمایی ، از این رو خدای منان به منظور رسیدن مسلمانان به این هدف ، اجتماعاتی گوناگون برای آنها مقرر فرمود به شرح زیر :
الف : اجتماع شبانه روزی (نماز جماعت)
ب : اجتماع هفتگی (نماز جمعه)
ج : اجتماع سالانه (نماز عیدین)
د : اجتماع بین المللی (حجّ) که هر کدام مقاله ای مستقل می طلبد ، و سعی نگارنده بر اجمال است.
اتحاد ، در لغت : یکی شدن ، وحدت ، توافق ، یگانگی کردن.
اتحد یتحد اتحاد ، اتحد القوم ، آن قوم با هم متحد و هم پیمان شدند.
انسجام : انسجم الکلام ، سخن انسجام یافت یعنی منتظم شد.
انسجام : یکپارچی استواری ، روان بودن.
انساجم من المطر ، باران ریزان ، و معٌ ساجم ، اشک ریزان.
انسجام : توافق ، تناسق در اجزا ، انسجام در سلیقه ها ، مصالح ، آرا.  ( Harmony)
انسجام : هماهنگی ( unison ) ، سازش و موافقت (agrement)
انسجام از منظر قرآن کریم : با توجه به معانی گوناگونی که برای واژه در فرهنگ لغتها آمده است نوعی پیوستگی و وابستگی امت اسلام با یکدیگر در سراسر جهان است که به نظر می رسد با اتحاد کمی متفاوت است چون اتحاد ملی کمی محدودتر از انسجام اسلامی است ، انسجام اسلامی هماهنگی ، سازگاری ، همصدایی، همنوایی ، ارتباط تنگاتنگ همه ملت های اسلامی با یکدیگر است ، این انسجام مرزهای جغرافیایی را در می نوردد و به کشور خاصی مربوط نمی شود به عنوان نمونه : راهپیمایی مسلمانان جهان حتی مسلمانان اروپا و آمریکا و شوروی و غیره در روز جهانی قدس به حمایت از ملت مظلوم فلسطین و اعتراض به اشغالگری و جنایات رژیم صهیونیستی ، انسجام اسلامی محسوب می شود و نگارنده مقاله سعی دارد به خواست خدا در این محدوده و کادر از کتاب و سنت مطالبی ارائه کند. 
بدون تردید مسلمانان جهان اعم از شیعه و سنی در جای جای جهان ، غریب و مظلوم واقع شده اند همان طور که رسول اکرم (ص) خبر داد و فرمود : اسلام غریب آغاز می شود و سرانجام به غربت برمی گردد  ، وحدت اسلامی براستی چه غربتی بالاتر از این قابل تصور است که مسلمانان در نقاط مختلف جهان پراکنده اند یعنی در قاره های مختلف ، کشورهای اسلامی و مسلمانان وجود دارند و به خاطر اختلافات عقیدتی و فرقه ای و دیگر عوامل تفرقه که به دست دشمنانشان ایجاد می شود پراکنده شده و در مقابل دشمنان ”ید واحده“ نمی شوند حال آنکه پیامبر (ص) فرمود : المسلمون یدٌ واحده علی من سواهم. مسلمانان بر ضد غیر مسلمانان مشابه یک دست هستند.  و نیز فرمود : المسلمون اخوه لافضل لاحدٍ علی احدٍ الا بالتقوی ، مسلملنان برادران یکدیگرند هیچکس را بر دیگری برتر نیست مگر به تقوا  کدام غربت از این بالاتر که گروهی از مسلمانان باگروهی دیگر به خاطر امور پوچ و واهی با هم بجنگند و دشمنان شاد شوند یا یک حاکم کشور اسلامی از یک کشور دشمن اسلام ، علیه مسلمانان یک کشور کمک بگیرد ( مانند حمله صدام معدوم به ایران ) یا کمک برخی سران کشورهای اسلامی یا برخی شخصیتهای به ظاهر مسلمان با اسرائیل همسو و هم جهت باشند علیه فلسطین و سخن خدا را فراموش می کنند که فرمود : لاتجدُ قوماً یؤمنون بالله و الیوم الآخِر یوادّون من حادّ الله و رسوله  هیچ قومی را که ایمان به خدا و روز قیامت دارد ، نمی یابی که با دشمنان خدا و رسولش دوستی کنند. و کدام غربت از این دردناک تر است که رهبران آزاد اندیش برخی ممالک اسلامی و در رأس آنها ایران اسلامی سران دیگر کشورهای اسلامی را به وحدت و انسجام دعوت کنند و پاسخ مثبت نشنوند در طول تاریخ اسلام وضع بدین منوال بوده است ، سید جمال الدین اسدآبادی در سالهای حکومت سلسله قاجار و سلطنت ناصرالدین شاه ضرورت چنین وحدت و انسجامی را تشخیص داد و تلاش فراوانی هم کرد و به نتیجه دلخواه نرسید اما در بیداری برخی از کشورهای اسلامی بی تأثیر نبود ، و جای بسی تأسف است که فریاد او را در گلو خفه کردند و خود مسلمانان و سران آنها مانع پیشرفت و موفقیت او شدند پادشاه عثمانی سید را به کشور خود دعوت کرد و او وارد قسطنطنیه شد و به اجبار در همانجا ماند.  و در حقیقت حبس نظر شد و سرانجام در شوال۱۳۱۴ یا ۱۳۱۵ هجری قمری در استانبول درگذشت و در سبب مرگ او اختلاف بسیار است که در ذیل به اجمال اشاره می شود.  دشمنان قسم خورده اسلام فریاد وحدت طلبانه دیگر آزادی خواهان و درد آشنایان اعم از علما و غیر علما را از نطفه خفه کردند ، و در هر فرصتی که زمینه های اتحاد و انسجام مسلمانان جهان فراهم شود دشمنان اسلام سنگ اندازی و توطئه می کنند و با شگردهای شیطانی خود زمینه تفرقه مسلمانان را فراهم می آورند اما در هیچ شرایطی برای یک مسلمان درد آشنا ، سکوت جایز نیست چون سکوت مایه خواری و ذلت است ، ما نباید مأیوس شویم چون تا قرآن و سنت نبوی را داریم زمینه های اتحاد و انسجام برای ما فراهم است چرا که نبی مکرم اسلام فرمود : در میان شما چیزی برجای گذاشتم که اگر به آن تمسک کنید پس از من گمراه نشوید ، کتاب خدا (قرآن) و سنتم ، و در روایت (ترمذی) بجای سنتم ، و عترتی (عترتم) آمده است. 
و نیز فرمود : شما را در راهی روشن رها کردم که شبش مانند روزش روشن است. 
پس راه روشن است و رونده گمراه نمی شود ، و رهبران بیدار و آگاه و شجاع هم داریم پس چیزی کم نداریم ، دلیلی ندارد ساکت باشیم ، چرا معطلید ، رهبران فریاد وحدت سر می دهند و رهنمود انسجام می دهند ، زمینه های جهانی و شرایط زمانی و مکانی هم فراهم است ، یا علی این گوی و این میدان !!!
امام راحل از معدود فقها و رهبرانی بود که آگاهانه و دلسوزانه به این دعوت عام اقدام کرد ولی بیشتر سران ممالک اسلامی نپذیرفتند و به انسجام اسلامی دلخواه نرسیدیم اگرچه انقلاب اسلامی به برکت خون شهدا به دیگر کشورها صادر شده واغلب ملتها را بیدار کرده است ولی اتحاد ملی در سایه رهنمودهای امام راحل و به برکت خون شهدا و مقاومت دلیرانه ملت قهرمان ایران و ابتکارات راهیانه و برنامه ریزیهای خردمندانه و آینده نگریهای مدبرانه مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای حفظه الله تعالی ، در کشور ایران بوجود آمده و روز به روز پایه های وحدت محکمتر می شود و تأثیرات عمیقی هم در سطح جهانی گذاشته و تاحدودی مسلمانان جهان را از خواب غفلت بیدار کرده است البته نباید تلاشهای بازوان محکم رهبر عزیز انقلاب یعنی قوای سه گانه و مجمع تشخیص مصلحت نظام و مجلس خبرگان را نادیده گرفت ، اتحاد نیروهای مردمی ، قوای سه گانه در شرایط کنونی به وضوح مشاهده می شود و انتظار می رود بیش از این گسترش یابد و غربت جهانی مسلمانان به عزت جهانی تبدیل شود انشاءالله ، و آن زمانی است که همه سران کشورهای اسلامی و ملتهایشان تعصبات قومی و فرقه ای و مذهبی و سلیقه های فردی و مناقشات جغرافیایی کنار بگذارند و یک زبان را به عنوان زبان مشترک بین تمام مسلمانان معین کنند (زبان عربی) چون وحدت زبان در انسجام ملتها تأثیر بسزایی دارد – آمریکا و انگلیس برای ترویج زبان خودشان که انگلیسی است تبلیغات بسیار و هزینه های زیادی کردند یعنی بیش از صد سال تلاش کردند تا یک زبان ، زبان زنده جهان شد . دقیقاً به خاطر دارم که در سال دوم دبیرستان انگلیسی تدریس می کردم ، در سالهای ۳۹ به بعد از سوی یک مؤسسه آمریکایی برای دبیران زبان انگلیسی کلاس مکالمه رایگان گذاشتند و یک آمریکایی در آن کلاس تدریس می کرد و من آن کلاس را گذراندم ، ایجاد وحدت سیاسی ، نظامی ، اقتصادی ، فرهنگی در گرو وحدت زبان است ، باید با تمام عوامل تفرقه زا در کشورهای اسلامی مبارزه کرد و عوامل ایجاد اتحاد و انسجام اسلامی را در همه کشورها تقویت کنیم.

الف : اجتماعات شبانه روزی مسلمانان (نمازهای یومیه)
خداوند در قرآن کریم فرموده است : نماز را برپا دارید و زکات را بپردازید و با رکوع کنندگان رکوع کنید (نماز را به جماعت برگزار کنید).  
مقصود از جمله « و ارکعوا مع الراکعین » خواندن نمازهای یومیه به جماعت است بنابراین خداوند منان در این آیه همان طوری که به اقامه نماز امر کرده ، به خواندن نماز به جماعت نیز امر فرموده است . در این جمله با این که خدا امر کرده که نماز به جماعت خوانده شود ولی از میان تمام افعال نماز فقط رکوع را بیان کرده است .
نکته : شاید خداوند به این جهت این تعبیر را آورده باشد تا خاطر نشان کند که یکی از ارکان نماز مسلمانان رکوع است تا از نماز یهود که مطلقاً رکوع ندارد ، ممتاز گردد.
نکته دیگر اینکه خداوند نمی فرماید نماز بخوانید ، بلکه می گوید : نماز را برپا دارید (اقیموالصلوه) یعنی تنها خودتان نماز خوان نباشید بلکه چنان کنید که آئین نماز در جامعه انسانی برپا شود و مردم با شور و عشق به نماز روی بیاورند.
برخی از مفسران گفته اند : معنای « اقیموالصلوه » این است که نماز شما تنها ، اذکار و اوراد نباشد بلکه آن را بطور کامل بپا دارید که مهمترین رکن آن ، توجه قلبی و حضور دل در پیشگاه خدا و تأثیر نماز در روح و جان آدمی است.  
و ارکعو مع الراکعین : یعنی در نماز جماعت مسلمانان شرکت کنید زیرا نماز جماعت ۲۷ درجه بر نماز فرادا فضیلت دارد برای این که در نماز جماعت افراد و نفوس پشتیبان هم هستند. زیرا نماز همانند جنگ است و محراب همانند میدان جنگ ، و در قتال و جنگ صفهای جماعت ضروری است بنابراین جماعت نوعی قوه و قدرت است (مخاطب در این آیه یهود است) 
مخاطب در این آیه یهود است که در نمازشان رکوع نبوده. «مع الراکعین» یعنی همانند این مسلمانان که رکوع می کنند ، نماز  بگزارید و منظور این است که نمازگزاران را تشویق کنند تا نماز را به جماعت برگزار کنند ، چون در آغاز آیه «اقیموا الصلوه» فرموده است.  
اهتمام به جماعت در روایات : در روایتی صحیح از زراره و فضیل نقل شده که به امام باقر (ع) گفتیم آیا خواندن نمازها به جماعت واجب است ؟ فرمود : خواندن نمازها واجب است ولی خواندن همه نمازها به جماعت واجب نیست لیکن مستحب است و هر کس نماز جماعت را بی دلیل به خاطر بی میلی به آن و به جماعت مؤمنان ، ترک کند نمازش ارزشی ندارد. 
۲- امام صادق (ع) فرمود : نماز جماعت بر نماز فرادا (۲۴) نماز برتری دارد که خود آن نماز (۲۵) نماز می شود. 
۳- محمدبن مسلم از امام باقر (ع) روایت کرده که فرمود : همسایگان مسجد که به جماعت حاضر نشوند نمازشان ارزشی ندارد مگر مریض باشد یا گرفتار و مشغول. 
۴- رسول خدا فرمود : جماعت رحمت است و تفرقه و جدایی عذاب است. 
۵- امام صادق (ع) از پدر بزرگوارشان روایت کرده که آن حضرت فرمود : رسول خدا با همسایگان مسجد شرط کرد که در نماز جماعت حاضر شوند و فرمود : گروههایی که به جماعت حاضر نمی شوند باید از این کار منتهی شوند (نهی پذیر شوند) یا دستور می دهم مؤذنی اذان بگوید آنگاه نماز اقامه شود پس از آن شخصی از اهل بیتم را فرمان می دهم (و او علی است) تا خانه کسانی را که به نماز جماعت حاضر نمی شوند با هیزم به آتش بکشند.
نتیجه گیری : براستی دلیل این همه تشویق و تأکید و تهدید برای برگزاری نمازهای یومیه به جماعت چیست به یقین نه خدا را در این عمل نفعی است و نه رسول خدا را ، بلکه منافع این کار به خود مسلمانان برمی گردد چون فلسفه برگزاری نمازهای یومیه به جماعت و تشکیل صفوک بهم پیوسته یکی از عوامل همبستگی و دلبستگی مسلمانان به یکدیگر است و این همه تشویق برای این است که علاوه بر اجر و ثواب اخروی از فواید و منافع دنیوی آن بی بهره نمانند زیرا اگر فرهنگ حضور در نماز جماعت در جامعه اسلامی شهرها ، روستاها ، وزارتخانه ها ، دانشگاهها ، کارخانه ها ، کارگاهها ، مدارس و غیره نهادینه شود و نمازگزاران در هر کوی و برزن و هر منطقه ای از احوال هم مطلع شوند و در حل مشکلات فرهنگی ، دینی ، سیاسی ، اقتصادی یکدیگر همکاری کنند ، محبت به هم در آنها ایجاد می شود و محبت و همدلی ، موجب اتحاد در برابر دشمن می شود و یکی از اهداف مهم برگزاری نماز به جماعت ایجاد اتحاد است چرا اسلام بر دو پایه مهم استوار شده است : ۱- کلمه توحید (لا اله الا الله) ؛ ۲- توحید کلمه ، همه یک سخن بگویند ، یکدست شوند در مقابل بیگانگان و دشمنان اسلام که پیامبر (ص) فرمود : مسلمانان بر ضد غیر مسلمانان (یک دست می باشند و هم نسخ) 

ب : نماز جمعه 
اجتماع هفتگی مسلمانان و نقش آن در وحدت و انسجام از دیدگاه قرآن یا ایها الذینَ آمنوا اذا نودی للصلوه من یوم الجمعه فاسعوا الی ذکرالله و ذروا البیعَ ذلکم خیرٌ لکم إن کنتم تعلمون . فاذا قُضیتِ الصلوه فانتشروا فی الارض و ابتغوا من فَضِل الله و اذکروا الله کثیراً لعلکم تفلحون .
ای کسانی که ایمان آورده اید هرگاه در روز جمعه برای نماز ندا در داده شد به سوی ذکر خدا (نماز) بشتابید و خرید و فروش رها کنید ، آن کار برایتان بهتر است اگر بدانید. و چون نماز پایان یافت پس در زمین پراکنده شوید و از فضل خدا طلب کنید و خدا را بسیار یاد کنید باشد که رستگار شوید.  فلسفه نماز عبادی سیاسی جامعه ، نماز جمعه قبل از هر چیز یک عبادت بزرگ دسته جمعی است و اثر عمومی عبادات را در بر دارد که تلطیف روح و جان و زدودن گناه از قلب می باشد ، بویژه دو خطبه آن که علاوه بر اندرزها به مسائل و مشکلات مسلمانان پرداخته می شود و از نظر اجتماعی و سیاسی یک کنگره عظیم هفتگی است که پس از کنگره سالانه حج بزرگترین کنگره اسلامی می باشد. در حقیقت می توان ادعا کرد که اگر در این اجتماعات بزرگ بعد از اجتماعات شبانه روزی نماز جماعت خود بهره برداری شود و اهداف مسلمانان و راههای پیروزی بر دشمنان اسلام و رسیدن به عزت که همان وحدت و انسجام است تعقیب شود و مشکلات مسلمانان حل خواهد شد.

نماز جمعه و نقش آن در وحدت و انسجام از دیدگاه روایات
۱- پیامبر اکرم (ص) فرمود : هر که به خدا و روز جزا ایمان دارد مواظب جمعه و روز جمعه باشد مگر طفلی یا زنی یا بیماری یا بنده مملوکی باشد و هر که از جمعه بی نیازی کند خدا از او بی نیازی کند که خدا بی نیاز و ستوده است ، من عملی که شما را به خدا نزدیک کند ندانسته ام مگر شما را بدان فرمان داده ام و عملی را که شما را به دوزخ نزدیک کند ندانسته ام مگر شما را از آن منع کرده ام. 
۲- پیامبر گرامی اسلام فرمود : بدانید که خدای عزیز وجلیل حضور جمعه را در این مقام من در این سال ، در این ماه تا روز قیامت بر شما واجب کرد ، هر که امامی داشته باشد و جمعه را ترک کند خدا پراکندگی اش را فراهم نیاورد وکارش را مبارک و فرخنده نکند.   
۳- علی(ع) فرمود : یکی از شما در روز پنجشنبه دارویی ننوشد! به آن حضرت عرض شد چرا دارو مصرف نکند ؟ حضرت فرمود : برای اینکه دچار ضعف نشود و از رفتن به نماز جمعه باز نماند. 
۴- حلبی از امام صادق (ع) از جمع شدن هر یک از فطر و قربان با روز جمعه پرسید ، حضرت فرمود : در زمان حضرت علی (ع) یکی از این دو عید با روز جمعه مصادف شد پس حضرت فرمود : هر که خواهد در جمعه شرکت کند و کسی که در خانه بنشیند اشکالی ندارد و باید نماز ظهر را بخواند پس حضرت دو خطبه خواند و خطبه عید و جمعه را با هم جمع کرد. 
نتیجه اهتمام ورزیدن قرآن کریم و روایات اهل بیت به نماز جمعه برای این است مردم یک شهر هفته ای یکبار در مصلای جمعه جمع شوند و به خطبه های خطیب و امام جمعه گوش جان بسپارند و از اوضاع فرهنگی ، سیاسی اجتماعی ، و اقتصادی مسلمانان جهان آگاه شوند ، چرا که امام جمعه علاوه بر سفارش به تقوای الهی و امر به معروف موظف است مسائل روز مسلمانان را تشریح کند و مشکلات جهان اسلام را بازگونماید و به نمازگزاران رهنمودهای لازم را ارائه کند و آنها را به وحدت و انسجام دعوت نماید و از تفرقه و جدایی و اختلاف بر حذر دارد و از دشمنان سلام و کفار و مشرکان برائت بجوید ، برای پیروزی اسلام و مسلمین دعا کند و زوال و نابودی دشمنان اسلام را از خدا بخواهد ، و خنثی شدن نقشه و توطئه های آنان را از خدا درخواست کند و راه دشمن شناسی و دشمن ستیزی را به آنان بیاموزد ، چرا که عمل پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) برای ما شیعیان الگوست.
برائت علی (ع) از مشرکان در خطبه نماز جمعه
حضرت علی (ع) در خطبه نماز جمعه به درگاه خدا عرض کرد : بار خدایا کفار و اهل کتاب را که مردم را از راه تو باز می دارند و آیات تو را انکار می کنند و پیامبرانت را تکذیب می نمایند کیفر ده و عذاب کن !
خدایا بین آنها اختلاف کلمه ایجاد کن ، و ترس در دلشان بیافکن و عذاب را بر آنها نازل فرما.
خدایا لشکریان و پیش قراولان و مرزبانان اسلام را در شرق و غرب عالم نصرت فرما.
خدایا مردان و زنان مؤمن ، زنان و مردان مسلمان را بیامرز. 

ج : ۱- نماز عید فطر 
خداوند در قرآن فرموده است : قد افلح من تزکی و ذکر اسمَ ربّه فصلّی  ، محققاً رستگار شد کسی که زکات پرداخت و نام پروردگار را ذکر کرد و نمازگزارد.
حدیث ۱- از امام صادق (ع) از گفته خداوند (قد افلح من تزکی) سؤال شد ، حضرت فرمود : پس به حضرت عرض شد «و ذکر اسمَ ربّه فصلّی» به چه معناست؟ فرمود : به بیابان خارج شود و نماز بگزارد 
حدیث ۲- جابر از امام باقر (ع) روایت کرده که پیامبر (ص) فرمود : هرگاه روز اول شوال شود سروشی فریاد می زند : ای مؤمنان برای گرفتن جایزه خارج شوید ، آنگاه فرمود ای جابر ، جایزه های الهی مثل جایزه های این شاهان نیست ، سپس فرمود : امروز ، روز جایزه گرفتن است. 
حدیث ۳- امام حسن مجتبی (ع) در روز عید فطر به مردمانی نگریست که بازی می کردند ومی خندیدند پس به یارانش توجه کرد و فرمود : خدا ماه رمضان را ماه مسابقه برای بندگانش قرار داده که با بندگی در رسیدن به رضوان خدا با هم مسابقه دهند پس گروهی در این مسابقه شرکت کردند و رستگار شدند و دیگران شرکت نکردند و زیان بردند پس شگفت بسیار از کسی که خندید و بازی کرد ، روزی که نیکوکاران اجر می برند و تقصیرکاران در آن نومید می شوند و به خدا اگر پرده کنار زده شود نیکوکار به کار نیکش مشغول و بدکار به کار بدش سرگرم است. 
خطبه امام علی (ع) در عید فطر : امام (ع) در آخر این خطبه طولانی فرمود : امروز روزی است که خدا آن را برای شما عید قرار داده پس فطره خود را بپردازید که سنت پیامبر شما و واجبی است از پروردگارتان و برای هر انسانی از عائله خود مرد ، زن ، صغیر ، کبیر ، آزاد ، بنده ، صاعی گندم یا خرما یا جو بپردازید ، اوامر خدا را اطاعت کنید ، نماز را برپا دارید ، زکات را بپردازید، روزه رمضان را بگیرید ، حج بگزارید ، امر به معروف و نهی از منکر کنید ، به زنان نیکی کنید ، از منهیات الهی پرهیز کید ، از میگساری ، کم فروشی ، شهادت به ناحق دوری کنید. 

ج : ۲- نماز عید قربان 
۱- زراره در حدیثی صحیح از امام باقر (ع) روایت کرده که فرمود : کسی که در جماعت روز عید با امام نماز نگزارد نمازش درست نیست و قضا هم ندارد.
۲- محمدبن مسلم از امام باقر (ع) یا امام صادق (ع) روایت کرده که از امام درباره نماز فطر و قربان پرسیدم حضرت فرمود : نماز خواندن جز با امام درست نیست. 
۳- به نقل زراره ، امام صادق (ع) فرمود : نماز عیدین بر مقیم واجب است (نه بر مسافر) و خواندن آن جز با امام روا نیست.  ( ظاهر روایات این است که نماز عیدین با وجود شرایط مثل نماز جمعه واجب است و می توان حمل بر استجاب کرد)
خطبه امام علی (ع) در عید قربان : حضرت علی (ع) در پایان خطبه قربان خطاب به مردم فرمود : امر به معروف ونهی از منکر کنید ، ستمگر را بترسانید و ستمدیده را یاری کنید ، شبهه افکنان در دین را بگیرید و شبهاتشان را با دلائل محکم پاسخ دهید و اگر سودمند نشد محبوس کنید یا مانع شبهه افکنی آنان شوید ، به زنان نیکی کنید ، راستگو باشید ، امانت را به صاحبش رد کنید ، حق را برپا دارید ، و دنیا شما را نفریبد.   

حج یا کنگره بین المللی اسلامی 
حج در قرآن کریم به معنای زیارت کردن خانه خدا (۱۰) بار آمده است و کعبه و بیت (بیت الحرام ) در قرآن ذکر شده است.
جَعَل الله الکعبه البیتَ الحرام قیاماً للناس و الشهرَ الحرامَ و الهدی و القلائد ذلک لتعلموا أن الله یعلم ما فی السموات و ما فی الارض و أن الله بکلّ شئی علیم.  خداوند ، کعبه ، بیت الحرام را وسیله ای برای سامان بخشیدن به کار مردم قرار داده و همجنین ماه حرام و قربانیهای بی نشان و قربانیهای نشان دار ، این گونه احکام(حساب شده و دقیق) به خاطر آن است که بدانید خداوند آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است می داند و خداوند به هر چیزی داناست. خانه مقدس کعبه رمز وحدت مردم و مرکزی برای اجتماع دلها و کنگره ای عظیم برای استحکام پیوندهای گوناگون است ، با توجه به معنای گسترده «قیاماً للناس» مسلمانان می توانند در پناه آن همه کارهای خود را سامان بخشند. قوام و قیام ، چیزی است که انسان یا هر چیز دیگر به وسیله آن برپا می شود مثل ستون و تکیه گاه ، و در آیه به همین معناست  لغت کعبه در اصل به معنای برآمدگی پشت پا آمده و سپس به هر نوع بلندی و برآمدگی اطلاق شده است.
این کلمه هم به بلندی ظاهری خانه خدا و هم به عظمت و بلندی مقام آن اشاره دارد.
امام باقر (ع) فرموده است : شایسته نیست کسی خانه خود را برتر از کعبه بسازد.
اعتبار بیت الحرام و شهر الحرام  احکامی که بر آن دو تشریع شده مبنی بر حقیقتی علمی و اساسی و جدی است و آن این است که این بیت الله و احکام و مناسکش مایه قوام و حیات مردم است. 
پیوند قیام حج با قیام امام حسین (ع) : گفته شد که قیام ، در آیه ۹۷ سوره مائده به معنای سامان بخشیدن به کارهای انسان است و حج و مناسکش مایه قوام و حیات مردم می باشد. امام حسین سامان بخشیدن به کارهای انبیاء بویژه زحمات ۲۳ ساله جدش خاتم انبیاء (ص) و پدرش علی (ع) و برادرش حسن مجتبی و زنده کردن احکام دین اسلام ، قیام تاریخی و رهایی بخش خود را با قیام حج گره زد و به افشاگری  ماهیت یزید پرداخت و به سران شیعه در یمن و دیگر بلاد اسلام نامه نوشت و قیام خود علیه یزید و ظلم حاکم بر جامعه اسلامی را به مسلمانان و شیعیان اعلام کرد و با شیعیانی که از نقاط مختلف به مکه آمده بودند تا مناسک حج انجام دهند ، ملاقات کرد و خطر زوال دین و احکام آن را به آنان گوشزد فرمود و خاطر نشان کرد که تکلیف من قیام در برابر ظلم و ظالم است ، و امر به معروف و نهی از منکر و اصلاح امت جدم رسول خدا پس هر که مایل است در این جهاد مقدس شرکت کند به ما بپیوندد هدف امام حسین (ع) در قیام عاشورا مبارزه با ظلم و یازی مظلوم و حفظ دین بود که خود فرمود : ای مردم رسول خدا فرمود کسی که سلطانی ستمگر را ببیند حرامهای خدا را حلال شمرده ، عهد و پیمان های خدا را شکسته ، مخالف سنت رسول خدا رفتار می کند و بر بندگان خدا با گناه و ستمگری حکومت می راند و با کردار و گفتار علیه وی شورش نکند ، بر خدا رواست که او را به جایگاه همان سلطان ظالم بکشاند . هشدار که اینان اطاعت شیطان را همراه شد و از اطاعت خداوند رحمان سر  ، باز زدند ، فساد را آشکار ، حدود الهی را تعطیل ، اموال عمومی را در اختیار خود و حرام خدا را حلال و حلال خدا را حرام شمردند و من سزاوارترین کسی هستم که این وضع را تغییر دهم و علیه اینها بشورم. 
اسرار حج : تمام مناسک حج دارای اسرار است که هم مربوط به حل مشکلات دنیوی مسلمانان می شود و هم مربوط به حل مشکلات دینی آنها.
پس از محرم شدن باید نیت حج کند یعنی برخود تحریم کند هر چه را خدا بر اوحرام کرده است ، و نیز از غیر خدا دل ببرد و با چنین اراده ای آن حرکت عاشقانه را شروع کند.
تلبیه پاسخ به ندای الهی است و بر زائران عارف در حال تلبیه گفتن چنان خوف و خشیتی غالب می شد که نزدیک بود قالب تهی کنند ، رنگ از چهره شان می پرید و می گفتند می ترسیم به ما بگویند به ندای الهی جواب ندادی « لالبیک و لا سعدیک»   سعی صفا و مروه به سوی حق دویدن است ، فرار ، هجرت پناهندگی به او از او (خدا)
و تردد میان آن دو کوه به معنای بودن بین خوف و رجا است  که از نشانه های مؤمن است اما اسرار دنیوی مناسک حج ، پوشیدن احرام و یکرنگ شدن همه حاجیان با هم ، دور افکندن لباسهای مخصوص که موجب امتیاز افراد است ، به یاد قیامت افتادن ، وحدت همرنگی هماهنگی در طواف انسجام ، همبستگی وجود دارد و نیز در دیگر اعمال و از همه مهمتر تبادل افکار مسلمانان نقاط مختلف جهان و چاره اندیشی برای ایجاد وحدت و انسجام مسلمانان و جبهه گیری در برابر دشمنان اسلام است. نتیجه گیری نهایی : نقش دین در تقویت وحدت ملی و انسجام اسلامی در عوامل زیر خلاصه می شود :
۱- نهادینه کردن اجتماعات اسلامی و هر چه بیشتر بهره مند شدن از آن در راستای اعتلای اسلام و مسلمین ترویج و اهمیت دادن به نماز جماعت بویژه ایجاد جاذبه های مادی و معنوی ، جهت جلب جوانان به مساجد.
۲- انتخاب امام جمعه های باسواد و خوش بیان و خوش ذوق و آشنا به مسائل روز به منظور جذب بیشتر مردم بویژه افراد تحصیل کرده به نماز جمعه که به لطف خدا تاکنون چنین بوده است مثلاً امام جمعه محترم مشهد هر هفته در خطبه های نماز جمعه یا در هر سخنرانی و به هر مناسبتی مطلب بکری ارائه می کند و این خود عامل مؤثری در جذب نمازگزاران می باشد.
۳- اقامه نماز عید فطر و قربان نیز از این مسأله مستثنی نیست.
۴- حج یا کنگره بین المللی هم تاکنون در راستای اهداف جمهوری اسلامی برگزار شده و تلاشهای مسؤلان قابل تقدیر است اما بجاست که در این کنگره تصمیمات اساسی و جدی برای ایجاد وحدت و انسجام گرفته شود ، وحدت زبان ، چه مانعی دارد که همه ملتهای مسلمان غیر عرب با حفظ زبان رسمی و مادری خود و فرهنگ کهن خویش بجای آموختن انگلیسی و یا دیگر زبان خارجی ، زبان عربی را تقویت کنند تا سطح خواندن و نوشتن و مکالمه این زبان بالا رود ، چرا که زبان عربی زبان کتاب آسمانی و سنت مسلمانان است ، تمام آثار فرهنگی و علمی وهنری ما مسلمانان به زبان عربی است و اگر عربی زبان همگانی شود همه از فلسفه ، کلام ، عرفان ، فقه ، اصول ، طب و تاریخ و نجوم و تفسیر و دیگر علوم بهره مند می شوند و از آبشخور سیراب می شوند. در صادرات و واردات ، مسلمانان هر منطقه کمبودهای خود را از دیگر کشورها تأمین کنند و نگذارند دشمنانی مثل آمریکا و اسرائیل و مانند آنها یک کشور اسلامی را تحریم کند و آن کشور در جامعه از نظر سیاسی و اقتصادی سقوط کند و همچنین تبادل فرهنگها تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.