استرس

مقدمه
    استرس مهمترین عامل ایجاد کننده بیماری های کشنده و علیل کننده در جهان است.
   در شرایط اضطراب و عصبانیت، تصمیم گیری و قضاوت مختل می شود.
    استرش و اضطراب به عنوان عکس العمل جبرانی، عده ای را به پرخوری می کشاند و یا استرس و افسردگی حاصل از آن، فرد را بی تحرک و گوشه نشین می کند.
    استرس، بیش از رژیم غذایی در افزایش کلسترول خون موثر است و مصرف سیگار هم غالبا برای رویارویی با استرس و نگرانی مورد سوء استفاده واقع می شود.
    استرس در ایجاد زخم های معده و اثنی عشر، بی خوابی، پرخاشگری، اعتیاد و … سهم بالایی دارد.
    استفاده از روش های آرام بخش و خلاق غیر دارویی به ویژه مدی تیشن و ریلاکسیشن بهترنی و تنها روش موجود و ممکن است (داروهای پر عارضه آرام بخش چاره این مشکلات نیستند).
    عوامل استرس زا لزوما ناخواسته نیستند، بلکه حالات و شرایط دلخواه و برنامه ریزی شده هم می توانند استرس زا باشند، مانند: ازدواج
استرس چیست؟
در اصطلاح عام به تنش، فشار یا افسردگی، استرس گفته می شود. در اصطلاح پزشکی هم استرس به افزایش فشار و تنش در سیستم و ساختار بدن دلالت می کند؛ همان آمادگی جسمی و ذهنی بالایی که لازمه برخورد با شرایط و موقعیت های حاد و بحرانی است.
در فیزیولوژی، استرس به صورت واکنش های داخلی بدن در برابر آثار فیزیکی نامطلوب – مانند گرما و سرمای شدید، تنگنا و مضیقه، فقر، ضایعه، درد، عفونت و مسمومیت شدید و … تعریف شده است. بدن برای غلبه بر این شرایط فیزیکی غیر طبیعی و کسب تعادل حیاتی، تغییرات داخلی شیمیایی و هورمونی متعددی از خود نشان می دهد. به این تغییرات «سندرم سازش کلی»  گفته می شود. هنگامی که این انطباق بحرانی درست نمی کند در اصطلاح می گویند که بدن «اُفت» کرده است. (ارجاع) (گریجو کاهانه، ص ۱۲)
اضطراب احساس درونی است از ترس و تنش که به عنوان پاسخی طبیعی به شرایط تهدید آمیز زندگی بروز می کند. این حالت به خودی خود پاسخ روان فیزیولوژی به شرایط خطرناک می باشد و همه اجزاء واکنش های «جنگ یا گریز» که در فصل اول ذکر شد با آن همراه است با وجود این در بسیاری از افراد اضطراب بدون ارتباط آشکار با رویدادهای تهدید آمیز به شخص دست می دهد که در این حالت آن را «روان رنجوری اضطراب» یا «واکنش اضطراب» می نامند. این حالت در گذشته «نوراستنی» خوانده می شد.
روان رنجوری اضطراب بخصوص در بالغین جوان مخصوصا در دخترها بیماری بسیار شایعی است و به دو صورت حاد و مزمن رخ می دهد. (دکتر م . ح . اردوبادی ص ۳۳ و ۳۲)
کودکان اغلب در برابر استرس به وسیله بازگشت به رفتارهای مراحل قبلی رشد از خود واکنش می دهند. اما وقتی چنین رفتاری در طول زمان استمرار می یابد یا کودکتان به طوری واضح سازگاری مطلور ب را به دست نمی آورد، لازم است درصدد یافتن کمک برآیید.
عوامل
عوامل آزار دهنده فیزیکی، احساسی، فکری و عاطفی مرتبا روی سیستم بدن انسان بر جا می گذارد، میزان معینی از استرس در درون وجود شخص ساخته می شود. چنانچه بخواهیم امروزی و پیشرفته باشیم و از قافله دنیا عقب نمانیم، نمی توانیم از تیررس عوامل استرس زا دور بمانیم و از برابر آن ها فرار کنیم. عادت به استرس، تا حدی که انسان ها را به روبات های بی احساس تبدیل نکند، مفید است.
چنانچه انسان ها بی تفاوتی و بی اعتنایی مطلق را در وجود خود پرورش دهند و نسبت به رویدادهای پیرامون خود خنثی باشند و هیچگونه واکنشی از خود نشان ندهند، برخی از بهترین ویژگی های انسانی را از دست خواهند داد.
چه چیزهایی باعث بروز استرس می شود؟
هر آنچه که ما را به هیجان می آورد، عصبانی می کند، سرخورده و مایوس می سازد و یا ناخشنود می سازد، می تواند منجر به استرس شود.
غلبه بر استرس
غلبه بر استرس: یعنی توفیق یافتن بر مشکلات و معضلات زندگی بیشترین مفهومی که از این عبارت بر می آید، غلبه یا پیروزی زورمندانه نیست بلکه نوعی پیروز شدن است که انسان بتواند مشکل خود را با بینش صحیح تحت تسلط خود در آورد. بد نیست غلبه را از بعد عدم توجه به حالت تهاجمی و زور ورزی در نظر بگیریم. اینک به تفصیل در مورد غلبه بر استرس مطالبی عنوان می شود:
غلبه بر استرس از طرق مختلف صورت می گیرد که خود انسان این روش ها را شخصا پیدا می کند و به کار می گیرد. این خودیاری است، البته بقیه افراد نیز می توانند در این مهم به ما کمک کنند ولی کسی نمی تواند مانع ما بشود که چگونه روش رفع هیجان از خود را یاد بگیریم و چگونه طرز تلقی های فکری – روانی خود را تغییر دهیم. توضیحات زیر را در مورد غلبه بر استرس لازم می دانم:
غلبه بر استرس به این معنی نیست که مام دیگر هیچ گونه استرس و فشاری را نخواهیم داشت. اینکه ما تا چه میزان و درچه حد می توانیم استرس را در زندگی تحمل کنیم به شخصیت و خصوصیات ژنتیکی و ارثی ما بستگی دارد. همین طور به خصوصیات و اخلاقیات والدین ما بستگی دارد؛ به همسری که داریم و به محیطی که در آن زندگی می کنیم؛ به نوع کارمان و … بستگی دارد. هدف از این غلبه بر استرس آن است که تحت شرایط موجود بتوانیم حتی الامکان سنگینی کمتری از استرس داشته باشیم و به زودی آن را از خود دور نماییم، مهم تر از میزان سنگینی استرس و یا شدت آن، شیوه ای است که ما در غلبه بر آن به کار می بریم و این روش در سلامتی روحی و تا حدی سلامتی جسمانی ما خیلی تاثیر دارد.
طرق غلبه بر استرس هیچ مشخه شخصیتی ندارند بلکه بر مبنای قالب های رفتاری، فکری، احساسی و عکس العملی هستند. همه آن ها قابل یادگیری می باشند. نمی توان پیش بینی کرد که یکی می تواند شخصیت خود را تغییر دهد یا خیر ولی می توان گفت انسان می تواند از طریق یادگیری، رفتار خود را تغییر دهد و طبیعی است پس از این توفیق قادر است رویه زندگی خود را و نیز ابعادی از شخصیت خود را تغییر دهد.
این طرق غلبه بر استرس که بر مبنای رفتار، تفکر و احساس صورت می گیرند و در ضمن قابل یادگیری هستند، کمک می کنند که ما می بتوانیم:
الف) از میزان استرس خود بکاهیم.
ب) پس از تحمل یک استرس شدید تجدید قوا نماییم.
ج) از بروز یک استرس جدید پیشگیری کنیم.
د) قدرت مقاومت خود را در برابر فشارهای جسمی و روحی افزایش دهیم.
هـ) میزان توان و استعداد کاری خود را افزایش دهیم.
گفتیم که در سه بخش رفتار، تفکر و بدن می توان بر استرس غلبه نمود. مثال های زیر کمی موضوع را روشن تر می سازد:
الف-  در بخش تفکرات و ارزش ها = موقعیت استرس که داریم افکار منفی و نوع ارزشیابی که در مورد خود و اطرافمان داریم. افکاری ملال آور هستند.
در این حالت چه نوع روش غلبه بر استرس لازم است؟ تغییر در روش ارزشیابی – تغییر در قضاوت و تعقل – ایجاد روش جدید ارزشیابی – افزایش بصیرت و آگاهی – دوری از افکار منفی – توجه کردن به هدف های مثبت.
ب- در بخش بدن = موقعیت استرسی که داریم: هشدارها در سیستم عصبی سمپاتیک – هیجانات بدنی – تغییرات هورمونی. (گرگ ویلکیلسون ص ۱۰ و ۹)
علائم
علائم هشدار دهنده ای وجود دارند که نشان می دهند کودک دچار سردرد شده است: اضطراب، غمگینی و افسردگی، اختلالات خوردن یا خوابیدن، مشکلات مربوط به مدرسه، رفتار پرخاشگرانه بیش از حد، سوء مصرف الکل یا مواد، رفتار پرخاشگرانه بیش از حد، سوء مصرف الکل به مدرسه، کناره گیری از خانواده و دوستان و سایر مشکلات غیر عادی و مداوم. اگر متوجه شدید که مشکل، در طول زمان استمرار دارد یا بدتر می شود، بهتر است در جستجوی کمک برآئید. برخی والدین وقتی متوجه می شوند که بچه هایشان خود را دست می زنند یا می مالند به سوء رفتار جنسی مشکوک می شوند. برای کودکان طبیعی است که با مالش نواحی جنسی خود، در مورد بدنشان کنجکاوی نمایند یا به خود آرامش بخشند. البته می توان انتظار داشت که هنگام استرس، این رفتارهای طبیعی افزایش یابد. ولی اگر این رفتارها تداوم یافت یا در مورد شدت آن نگران بودید، بهتر است این مساله را با پزشک خانواگی یا مشاور خود در میان بگذارید.
مراحل سه گانه استرس شدید
هنگامی که انسان دچار استرس شدید می شود، سیستم بدن او سه مرحله مشخص هشدار، مقاومت، تثبیت و بهبود را پشت سر می گذارد.
این مرحله چند ساعت یا حتی چند روز به طول می انجامد در این وضعیت واکنش سریع «شوک»، سیستم دفاعی بدن را برای مواجهه با این شرایط آماده می کند.
در این مرحله شخص در برابر تغییر و تحولی که بر اثر وجود استرس در وی رخ می دهد، میزان مشخصی از مقاومت و پایداری را در خود پرورش می دهد و تلاش می کند تا حد ممکن از تاثیر مخرب تغییرات به وجود آمده در سیستم بدن خود، جلوگیری کند.
در این مرحله شخص وضعیت ثابتی پیدا می کند، از تاثیرات سوء استرس مصون مانده و در نهایت به حال عادی باز می گردد. بیشتر افراد هنگامی که شخصا با شرایط نابسامانی رو به روی می شوند، مراحل سه گانه استرس شدید را در وجود خود می بینند.
این شرایط ممکن است بر اثر از دست دادن شغلی مناسب، شکست در آزمون و یا مرگ عزیزی به وجود بیاید. ظرف چند روز، شوک و استرس شدید هماره آن، جای خود را به توجیه کردن و مقاومت می دهد و پس از مدتی، شخص به حالتی ثابت می رسد و از استرس شدید رها می شود. چنانچه حمله شوک پس از مدتی کوتاه تکرار نشود، تاثیر استرس برطرف می شود و بهبودی کامل حاصل می گردد اما اگر استرس های ناگهانی و ضربه ای به طور منظم تکرار شوند، باعث تغییرات کلی واکنش های بدن شده و ثبات رفتاری و سلامت جسمانی شخص را به مخاطره می اندازند. (ارجاع) (گریجو کاهانه ص ۲۸ تا ۳۰)
واکنش های معمول استرس کدام هستند؟
واکنش ها و عکس العمل های استرس نخست به صورت تغییرات رفتاری و احساسی بروز می کنند که افزایش خشم و رنجش، خصومت و کینه ورزی، اضطراب، دلشوره، بی حوصلگی، یا غم و اندوه، بیقراری و افسردگی همگی از نشانه های آشکار آن هستند. به علاوه احتمال دارد واکنش های استرس همراه با علائم جسمانی مشخصی مانند لرزش و رعشه، انقباض شدید ماهیچ ها، تپش قلب، عرق کردن دست و پا، کوفتگی اندام ها، بی حسی، اختلال تنفسی و بی خوابی ظاهر شود. شخص از لحاظ ذهنی، جسمی و عاطفی ناتوان و فرسوده خواهد شد.
استرس گروهی چیست؟
هر فرد به صورت مجزا استرس و فشار روحی را درک و تجربه می کن، اما امکان دارد گروهی از افراد با هم دچار استرس شوند. در واقع همان طور که مردم با هم می خندند و در قالب گروهی واحد در کنار یکدیگر احساس امنیت و شادی می کنند، ممکن است در کنار یکدیگر هم دچار استرس شوند.
نحوه آسیب رسانی استرس به بدن
تجربیات حیوانی و انسانی نشان می دهند که پس از استقرار در شرایط استرس زا:
–    غدد فوق کلیوی ابتدا پرکار و بعد بزرگ می شوند.
–    غدد لنفاوی و غده تیموس ابتدا پرکار شده و بعد استحاله پیدا می کنند.
–    در معده پرخونی و بعد زخم پیدا می شود.
–    بسیاری از بیماری های سایکوسماتیک پدیدار می گردند.
–    روند نوسازی و ترمیم بافتها تقلیل می یابد.
انسان چگونه به استرس پاسخ می دهد؟
واکنش اشخاص در شرایط پر استرس و پر تنش، بسیار گوناگون و غیر قابل پیش بینی است به طوری که پاسخ های رفتاری آن ها همانند چهره افرادی که در خیابان شلوغ و پر رفت و آمد می بینیم، یا طرح و نقش روی برگ ها، بسیار متفاوت می باشد. شرایط و وضعیت مشابه و یکسان در افراد مختلف و حتی در یک شخص خاص، واکنش های گوناگونی ایجاد می کند که این امر به ذهنیت هر فرد بستگی دارد. نوع و چگونگی عکس العمل فرد، اغلب تعیین کننده میزان فشار روانی او است. به طوری که به راحتی می توان بر میزان خشم و عصبانیت فردی که ناراحت است افزود؛ درست مثل آب گرمی که به سرعت به نططه جوش می رسد افراد عصبی و متخاصم سریع تر و راحت تر عصبانی می شوند، اشخاص عجول شتابزدگی و دستپاچگی بیشتری از خود نشان می دهند و افراد عصبی و مضطرب به سرعت دلواپس و نگران می شوند.
چکیده
   همه آن چیزهایی که هیجان آور و ناراحت کننده هستند یا موجب سرخوردگی و ناخشنودی می شوند، باعث بروز استرس می شوند.
    آنچه که در یک نفر استرس به وجود می آورد، می تواند در دیگری لذت بخش جلوه کند.
   مقدار متناسب استرس برای انسان خوب است.
   استرس زیاد سلامتی را دچار مخاطره می سازد و حالت روانی ما را بر هم می زند.
    روش های موثری بر علیه استرس وجود دارد. (ارجاع) (گریجوکاهانه ص ۱۹)
رابطه اضطراب در کودکی و افسردگی در بزرگسالی
تحقیقات نشان می دهد خطر ابتلا کودکان مضطرب و پرخاشگر به افسردگی در نوجوانی و بزرگسالی بیش از سایرین است.
به نوشته نشریه سانته چاپ پاریس در اینترنت دکتر الکس میسون از دانشگاه واشنگتون در سیاتل با تحقیق بر روی ۷۶۵ جوان از مناطق محروم که هم اکنون به سن ۲۱ سالگی رسیده اند نشان داد خطر ابتلا کودکان مضطرب و پرخاشگر ده ساله به افسردگی، در سن ۲۱ سالگی بسیار بیشتر از سایر افراد است.
وی با بررسی این تعداد از جوانان تصریح کرد ۲۰ درصد از این افراد در یک سال گذشته دچار افسردگی شده اند و ۱۷ درصد آن ها نیز مرتکب رفتارهای ضد اجتماعی شده اند.
پژوهشگران بر این باورند که رسیدگی و کمک به کودکان مضطرب و پرخاشگر می تواند مانع افسرده شدن آن ها در دوران جوانی شود.
کراوات پزشکان معدن میکروب ها است
نتایج تازه ترین تحقیقات نشان می دهد تغییر لباس پزشکان به کاهش گسترش عفونت در بیمارستان ها کمک می کند.
محققان می گویند کراواتی که پزشکان استفاده می کنند هشت برابر کراوات سایر کارکنان بیمارستان که در تماس با بیماران نیستند حاوی میکروب های بیماری زا است. به گزارش پایگاه اینترنتی رویترز هلث از نیویورک، استیون نورکین سرپرست این تحقیق می گوید کراوات پزشکان اغلب اوقات با بیماران یا تخت آن ها تماس پیدا می کند. پزشک بعد از معاینه یا درمان بیمار، دست های خود را می شوید و کراوات خود را مرتب می کند، که با این کار احتمالا دست ها مجددا آلوده می شوند.
این محققان ۴۲ کروات مورد استفاده پزشکانی را که به طور مرتب از بیماران عیادت می کردند و ۱۰ کراوات مورد استفاده کارکنان نگهبانی را با میله مخصوص پاک کردند و نمونه های به دست آمده را در محیط آزمایشگاه کشت دادند.
محققان در ۲۰ عدد از کراوات ها انواع بیماری های استافیلو کوک، کلبسیلا ذات الریه، پسودمونا و آسپرژیلوس را مشاهده کردند.
در حالی که کراوات فقط یکی از نگهبانان حاوی یک نوع میکروب استافیلوکوک بود.