شنوايي كودك شما

اشاره:
* از چه سنی باید شنوایی فرزندم مورد ارزیابی قرار گیرد؟
* شنوایی فرزندم کجا باید مورد ارزیابی قرار گیرد؟
* شنوایی فرزندم چگونه ارزیابی می شود؟
* چه اهمیتی دارد که شنوایی فرزندم هرچه سریع تر مورد ارزیابی قرار گیرد؟
* چگونه می توانم در اوان کودکی، متوجه کم شنوایی فرزندم شوم؟
* اگر فرزندم دچار کم شنوایی باشد چگونه ممکن است شنوایی اش بهتر شود؟
* چگونه به فرزندم کمک کنم با دیگران ارتباط برقرار کند؟
* آیا فرزندم در مدرسه با اشکالاتی روبه رو خواهد شد؟
* از کجا می  توانم اطلاعات بیشتری به دست آورم؟
بیشتر کودکان از زمان تولد می شنوند و گوش می دهند. آنان با تقلید صداهای پیرامون خود و صدای والدین و اطرافیان خود صحبت کردن را می آموزند. اما این امر در مورد همه کودکان صادق نیست. در حقیقت از هر ۱۰۰۰ کودک، ۲ یا ۳ کودک ناشنوا یا سخت شنوا متولد می شوند و تعداد بیشتری در سالهای بعدی کودکی شنوایی خود را از دست می دهند. بسیاری از این کودکان نیازمند آن هستند که زبان و گفتار را به صورتی متفاوت با دیگر کودکان بیاموزند. از این رو تشخیص هر چه سریع تر ناشنوایی یا ضایعه شنوایی حائز اهمیت بسیاری است.
آنچه در پی می آید، پاسخی است به پرسش های آغازین این نوشتار و هر آن چیزی که در مورد ارزیابی شنوایی کودکان لازم است دانسته شود.
از چه سنی شنوایی فرزندم باید مورد ارزیابی قرار گیرد؟
کودک شما باید در ماه نخست زندگی خود مورد ارزیابی شنوایی قرار گیرد. در صورتی که مشکوک به کم شنوایی شویم، تا ماه سوم حتماً باید کودک توسط یک متخصص شنوایی که شنوایی شناس نامیده می شود شنوایی اش ارزیابی شود. در صورت اثبات وجود کم شنوایی، حتماً باید تا پیش از ۶ ماهگی سمعک یا دیگر وسیله ارتباطی مناسب تجویز شود.
شنوایی فرزندم کجا باید مورد ارزیابی قرار گیرد؟
بسیاری از بیمارستان های سراسر جهان همه نوزادان را به طور اتوماتیک مورد ارزیابی شنوایی قرار می دهند، در بعضی از بیمارستانها، فقط نوزادان در معرض خطر کم شنوایی را ارزیابی شنوایی می کنند. این نوزادان عبارتند از کودکان دارای تاریخچه خانوادگی ناشنوایی یا اختلالات شنوایی، وزن کم به هنگام تولد یا دیگر شرایط بالینی خاص. حتی اگر کودک شما دارای عوامل خطرساز کم شنوایی نباشد، بسیار اهمیت دارد که شنوایی اش آزمایش شود. زیرا بسیاری از کودکان علیرغم نداشتن عوامل خطرساز کم شنوایی، کم شنوا هستند. حتی کودکانی که پدر و مادر و پدر بزرگ و مادربزرگشان شنوایی هنجار دارند، ممکن است همراه با کم شنوایی به دنیا بیایند. در این مورد، از بیمارستان محل تولد کودک خود سوال کنید. اگر مطمئن نیستید کودک شما مورد ارزیابی شنوایی قرار گرفته است یا خیر، در این مورد می توانید از پزشک کودک خود سؤال کنید.
شنوایی فرزندم چگونه ارزیابی می شود؟
برای ارزیابی شنوایی کودکان دو آزمون مورد استفاده قرار می گیرد. در هیچیک از این آزمون ها، نیازی نیست کودک فعالیتی کند؛ فقط باید ساکت بخوابد.
انتشارات برانگیخته صوتی OAE, Otoacoustic Emissions : این آزمون نشان می دهد که آیا قسمتهای مختلف گوش داخلی پاسخ مناسبی به اصوات می دهند یا خیر؟ در این آزمون، یک میکروفن کوچک در مجرای گوش قرار می گیرد. صدایی به گوش فرستاده می شود و «بازتاب» آن ارزیابی می شود. این بازتاب در هر فردی با شنوایی هنجار یافت می شود. عدم وجود این بازتاب، ممکن است نشانه وجود کم شنوایی باشد.
پاسخ ساقه مغز شنیداری ABR. Auditory Brain Stem Response : این آزمون نشان می دهد ساقه مغز شنیداری (بخشی از عصبی که اصوات را از گوش به مغز می برد) و مغز چگونه به اصوات پاسخ می دهد. در این آزمایش، گوشی ها و الکترودهایی روی سر کودکتان گذاشته می شود.
برای این که کودک در طی آزمایش آرام و ساکت باقی بماند، ممکن است یک آرام بخش ضعیف به او داده شود آزمایشگر، اصواتی را از طریق گوشی به گوش نوزاد می فرستد. اگر کودک صداها را بشنود، مغز او فعالیت های الکتریکی خواهد داشت که از طریق دستگاه، اندازه گیری و ثبت می شود.
در صورتی که به طور پیوسته به اصواتی که در هر یک از این آزمون ها برایش فرستاده می شود، پاسخ ندهد، ممکن است پزشک توصیه کند او را برای ارزیابی جامع و کامل شنوایی به یک شنوایی شناس ارجاع دهد.
چه اهمیتی دارد که شنوایی فرزندم هر چه سریع تر مورد ارزیابی قرار گیرد؟
مهمترین زمان برای دریافت و آموختن زبان، سه سال نخست زندگی هر فرد است. در حقیقت کودکان در ۶ ماه نخست زندگی خود شروع به یادگیری زبان و گفتار می کنند. بررسی ها نشان می دهد افرادی که دچار اختلالات شنوایی هستند و اقدامات توانبخشی برای آنان خیلی زود آغاز می شود، مهارتهای زبانی بهتری نسبت به گروهی دارند که این اقدامات برایشان انجام نمی گیرد. هر چه شما زودتر در مورد ناشنوایی و اختلالات شنوایی، آگاهی داشته باشید، سریع تر می توانید اطمینان حاصل کنید کودکتان از راهکارهای کمکی برای آموزش مهارتهای ارتباطی بهره مند شده است یا خیر.
چگونه می توانم در اوان کودکی متوجه کم شنوایی فرزندم شوم؟
گرچه ارزیابی شنوایی نوزادان، خیلی سریع وجود یا عدم وجود کم شنوایی را در آنان نشان می دهد، اما برخی از کودکان چندین ماه یا چندین سال بعد دچار کم شنوایی می شوند. در این موارد، معمولاً والدین، پدربزرگ ها و مادربزرگ ها یا مربیان مهد کودک نخستین افرادی هستند که متوجه این موضوع می شوند. حتی اگر کودک شما یک بار مورد ارزیابی شنوایی قرار گرفته است، اما باز هم باید مراقب بروز علائم کم شنوایی در فرزندتان باشید.
به عنوان مثال در سال نخست زندگی کودک، توجه کنید آیا کودک شما به اصوات بلند عکس العمل نشان می دهد، صداها را تقلید می کند و به اسم خود پاسخ می دهد یا خیر؟ در ۲ سالگی از خودتان بپرسید آیا کودک شما با صدای خودش بازی می کند، واژه های ساده را تقلید می کند و از بازی هایی چون دالی بازی و بنشین پاشو لذت می برد یا خیر؟ آیا برای صحبت کردن و خواستن اشیا از جملات دو کلمه ای استفاده می کند؟ در سه سالگی توجه کنید آیا «الان، نه» و «بیشتر نه» را می فهمد و دستورات ساده را اجرا می کند؟  اگر به هر دلیلی تصور می کنید، کودکتان خوب نمی شنود با پزشک، موضوع را مطرح کنید.
اگر فرزندم دچار کم شنوایی باشد، چگونه ممکن است شنوایی اش بهتر شود؟
راهکارها و وسایل کمک شنوایی بسیاری برای کودکان سخت شنوا مفید اند. برخی از آنها در اینجا فهرست  شده اند. یک شنوایی شناس می تواند شما را راهنمایی کند کدامیک برای فرزندتان سودمند است.
سمعک
سمعک وسیله ای است که صداها را بلندتر می کند. سمعک را پشت گوش یا داخل آن می گذارند و شکل ها و اندازه های متفاوتی دارد. سمعک را می توان برای کم شنوایی- متوسط تا شدید- مورد استفاده قرار داد. شنوایی شناس، مناسب ترین سمعک را برای کم شنوایی کودک شما تجویز می کند. سمعک وسیله گران قیمتی است، بنابر این ممکن است مدتی آن را امتحان کنید. همچنین ممکن است بیمه بخشی از هزینه  آن را تقبل کند.
کاشت حلزون
کاشت حلزون سه قسمت دارد: بخشی که روی سر(پشت گوش) قرار می گیرد، یک پردازشگر گفتار که در یک جیب قرار گرفته یا روی کمربندی بسته می شود و یک گیرنده که زیر پوست پشت یکی از گوشها قرار داده می شود.
* همه کودکان کم شنوا نباید کاشت حلزون دریافت کنند. این وسیله برای کودکان کم  شنوای عمیق  است که سمعک برایشان سودمند نیست. تشخیص این امر با پزشکان و شنوایی شناسان است.
با بالا رفتن سن کودک، بسیاری از دیگر وسایل برای کمک به شنوایی آنان در دسترس است. بعضی از تجهیزات به کودکان کمک می کنند در کلاس درس بهتر بشنوند. برخی دیگر صحبت با تلفن یا تماشای تلویزیون را تسهیل می کنند به عنوان مثال بعضی از وسایل، اصوات زمینه را کم کرده و به کودک کمک می کنند در یک اتاق شلوغ بهتر بشنوند. برخی دیگر آنان را در مکالمات دو نفره کمک می کنند.
چگونه به فرزندم کمک کنم با دیگران ارتباط برقرار کند؟
به روش های متفاوتی می توان به کودکان کم شنوا کمک کرد با دیگران ارتباط برقرار کنند و خواسته های خود را بیان کنند. مهمترین موارد در ذیل فهرست شده اند. مورد انتخابی بستگی به این دارد که شما ترجیح دهید فرزندتان چگونه بیاموزد ارتباط برقرار کند. درباره همه این موارد آگهی کسب کنید و با کارشناسان مربوطه بحث و تبادل نظر کنید.
* روش شفاهی/ شنیداری: ترکیبی از شنوایی، لب خوانی و تجهیزات کمک شنوایی نظیر سمعک و کاشت حلزون.
* روش زبان اشاره.
* گفتار نشانه دار.
* روش ترکیبی (ارتباط کلی): استفاده از همه روش ها برای برقراری ارتباط.
آیا فرزندم در مدرسه با اشکالاتی روبه رو خواهد شد؟
کودکان ناشنوا یا سخت شنوا نیز مانند دیگر کودکان می توانند مهارتهای اجتماعی، هیجانی و آموزشی از خود بروز دهند و در مدرسه بسیار موفق باشند. برای اطمینان از بروز این استعدادها، شما می توانید اقدامات مهمی انجام دهید. تحقیق کنید مدرسه فرزندتان چگونه کودکان کم شنوا را کمک می کند می توانید با نظر خود یک برنامه آموزشی فردی برای کودک خود تهیه کنید. در پی برنامه های خارج از مدرسه نیز باشید که ممکن است فرزندتان را کمک کنند و با دیگر والدینی که با این موارد روبه رو هستند، صحبت کنید. به خاطر داشته باشید کودکان کم شنوا باید برنامه های مداخله زودرس را از تولد تا سالهای ورود به مدرسه به طور کامل و مقتضی دریافت کنند.
از کجا می توانم اطلاعات بیشتری دریافت کنم؟
درکشور ما دانشکده های توانبخشی(تهران، ایران و شهید بهشتی)، همچنین تمامی بیمارستانها و مراکز دارای بخش های شنوایی شناسی، مراکز ناشنوایان باغچه بان (سازمان کودکان استثنایی) جهت ارائه اطلاعات بیشتر در این موارد در خدمت شما هستند.