تاثیر اعتقادات دینی بر بهداشت روان 2

مطالعه ای که درجه کمتری از افسردگی را در شرکت کنندگان دایمی در کلیسا نشان می داد.
گروه تحقیقاتی دانشگاه دوک، تنها اجتماع پژوهشی نیست که تطبیق بهتر تا میزان پایین تر افسردگی و تداول کمتر حالات عاطفی منفی را در بین افراد متدیّن یافته است. پژوهشگران در ایالت های کانکتیک، ماساچوست، تکزاس، ایلی نوی، کالیفرنیا، نیویورک و نواحی دیگر آمریکا و کانادا نیز نتایج مشابه ای را گزارش داده اند.
گروه تحقیقاتی لوین نیز اخیراً نتایج پژوهشی را درباره ی ۶۲۴ نفر امریکایی مکزیکی از تکزاس گزارش کرد که برای بیش از یک دهه تعقیب شده بود. این پژوهش گران یافتند که میزان حضور در کلیسا در میان جوان ترین اعضای مورد مطالعه شان (با سن متوسط ۲۷)، افسردگی کمتر و نگرش مثبت تری را به زندگی برای ۱۱ سال بعد در این گروه سنی پیش بینی می کرد.
عزّت نفس یکی دیگر از نتایج سلامت روان است، زیرا فقدان آن به طور جدی با افسردگی مرتبط است. دکتر واترز تقریباً پنج صفحه از کتاب تز مهلک (ص ص ۵۰-۵۴) را اختصاص می دهد تا آثار منفی ادعا شدۀ آموزش های مسیحیت در باب عزت نفس را توصیف کند. 
کراز و همکاران وی در مدرسۀ بهداشت عمومی دانشگاه میشیگان، اخیراً عقاید دکتر واترز را در معرض آزمون قرار داده اند.  آن ها رابطه ی بین مقابله ی دینی و عزت نفس را در یک نمونه ی بزرگ غالباً مسیحی مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که اشخاصی که در مقابله شدیداً متکی به دین اند سطوح بالایی از عزّت نفس را دارا بودند. آن ها نتیجه گرفتند که احساس خوداتکایی در آن هایی که تعهد دینی بسیار کمی دارند کمترین است. (ص ۲۳۶)
موافق با نتایج مربوط به عزّت نفس بیشتر و افسردگی کمتر در بین اشخاص متدیّن، برخی از پژوهشگران اخیراً میزان کمتری از خودکشی را (که نتیجه ی مستقیم افسردگی است) در میان افرادی که متعهد به دین بوده و تعهد دینی بیشتری دارند گزارش کرده اند. 
۲-۱۵) اضطراب: امروزه، اضطراب و ناآرامی هم چون افسردگی در امریکا شایع است. این البته مغایر با این حقیقت است که شاید دلایل کمتری وجود داشته باشد که در این کشور مضطرب باشیم تا در هر مکان دیگر از جهان (با توجه به فقدان نسبی جنگ، نبود فقر شدید و عدم ناپایداری سیاسی که بسیاری دیگر از کشورها فاقد آن هستند) در اوائل دهۀ ۱۹۸۰ گروه پژوهشی مطالعه ای را که از سوی مؤسسه علمی بهداشت روان حمایت می شد انجام داد تا رابطه ی بین اضطراب و فعالیت دینی را در یک نمونه ی ۳۰۰۰ نفری از ساکنان کارولینای شمالی، مورد بررسی قرار دهد. نتیجه ی حاصله نشان داد که افرادی که مرتباً به کلیسا می روند عملاً میزان بسیار پایین تری از اختلالات ناآرامی را تحمل می کنند، تا آن ها که به طور مرتب شرکت نمی کنند و یا آنان که هیچ وابستگی دینی ندارند. در این نتایج بیشترین، برتری با جوانانی بود که سنّشان بین ۱۸ تا ۳۹ بود. محققّان دیگر نیز شبیه همین نتایج (درجات کمتر اضطراب در بین متدیّن ها) را در نمونه هایی از افراد سالم و بیمار گزارش کرده اند.
۲-۱۶) مصرف سوء الکل و دارو: غالب ادیان، مصرف زیاد الکل و سایر مواد مخدّر به حال بدن را منع می کنند. در مطالعه ای که به پشتیبانی مؤسسه ملّی بهداشت روان (NIMH) بر روی چند هزار نفر از افراد متعلّق به همه ی گروه های سنّی انجام گرفت، گروه پژوهشی رابطۀ بین الکلیسم و فعالیت های دینی را مورد بررسی قرار داد. افرادی که مرتباً به کلیسا می رفتند (لااقل هفته ای یک بار)، دعا می کردند یا کتاب مقدس را می خواندند یا خودشان را «دوباره زنده می یافتند» به میزان بسیار کمتری به الکلیسم مبتلا بودند. در حقیقت، احتمال ابتلا به الکلیسم در افرادی که به طور مرتب به کلیسا می رفتند نسبت به آن ها که کمتر حضور می یافتند، یک سوم (۲۹/۰) بود، در فاصله زمانی شش ماه قبل از بررسی، و این احتمال کمتر از یک دوم (۴۸/۰) بود که آن ها اصلاً (به عنوان فرد الکلی) تشخیص داده شوند. تقریباً هر مطالعه ای که تا کنون رابطۀ دین و مصرف سوء مواد را بررسی کرده است، آمار کمتری از مصرف نادرست را  در بین افراد متدیّن تر به دست داده است. طبق نظر جورج ویلانت، استاد  دانشگاه  هاروارد:
الکلی ها و مبتلایان به دیگر عادات بی علاج، احساس شکست خوردگی، بیهودگی و بی یاوری می کنند. آنان همواره از روحیه ی آسیب دیده رنج می برند. اگر قرار است آن ها بهتر شوند، باید منابع جدید قدرتمندی برای اتکا به نفس و امیدواری کشف شود. این یک چنین منبعی است. دین محرک تازه برای امید و نیز مراقبت از خود فراهم می کند. ثانیاً اگر فرد الکلی جا افتاده بخواهد خویشتن دار یا پایدار باقی بماند، تغییرات عظیم شخصی باید رخ دهد. آن اتفاقی نیست که ما چنین تغییرات جالب توجهی را با تجربه ی تغییر دینی مرتبط می کنیم. ثالثاً، دین از راه هایی که ما تعیین می کنیم ولی درکشان نمی مانیم، بخشش گناهان درهایی از تقصیر را فراهم می سازد. برخلاف بسیاری از عادات غیر قابل علاج که دیگران صرفاً آزار دهنده می یابند، الکلیسم، درد و آزار بسیاری را روی آن ها یی که در اطراف فرد الکلی هستند اعمال می کند. بنابراین یک الکلی که قبلاً در اثر ناتوانی از امتناع نوشیدن الکل، روحیه اش را از دست داده است، احساس تقصیری نابخشودی از شکنجه ای که به دیگران وارد کرده است می کند. در چنین موردی آمرزش، بخش مهمی از فرایند شفا می شود. (ص ۱۹۳)
۲-۱۷) مطالعات درمانی: بعضی از قوی ترین شواهد برای آثار مثبت دین بر سلامت روان از مطالعاتی بدست می آید که به طور موفقیت آمیزی دخالت های دینی را مطرح ساخته اند تا اختلالات عاطفی را درمان کنند. پروست و همکاران وی در اُرِگون کارایی دو نوع روان درمانی شناختی – رفتاری (CBT) را در معالجه ی بیماران افسرده با یکدیگر مقایسه کردند. (متوسط سن ۴۰ سال بود). یک اسلوب، دستور العمل معالجه ی استاندارد بود (CBT سکولار)، و اسلوب دیگر مشتمل بر محتوای دینی، مبتنی بر کارهای مشاوره ای توسط کیشش پروستتان و کاتولیک (CBT دینی) اسلوب دینی زبان مسیحی را به کاربرد که فرایند فکری را باز سازی کند، استدلالات دینی را اقامه کرد که با افکار نامعقول مقابله نماید و صور خیال دینی را به عنوان بخشی از مؤلفه ی رفتاری به کار گرفت. ۴۰ بیمار دینی به طور تصادفی بین (بخش های) اسلوب دینی، اسلوب سکولار، یک گروه مشاوره ای کشیشی و یا یک گروه نظارت که معالجه ای دریافت نکرده بودند، توزیع شدند. نتایج داد که گروه های معالجه دینی و مشاوره ای مذهبی، بسیار سریع تر عکس العمل  نشان دادند (به وسیله ی افسردگی کاهش یافته) تا گروه معالجه ی سکولار یا گروه نظارت.
دومین مطالعه، تأثیر دخالت دین را در معالجه ی بیماران مسلمان بررسی کرد که دچار اختلالات ناشی از اضطراب بودند. ۶۲ بیمار (با میانگین سنی ۴۰ سال) به طور تصادفی به گروه های معالجه یا نظارت اختصاص یافتند. هر دو گروه، معالجه و روان درمانی حِمایتی را برای مقابله با اضطراب دریافت کردند. به علاوه، یکی از گروه ها یک واسطه ی دینی نیز دریافت داشت که مشتمل بر دعا و قرائت آیاتی از قرآن مقدس توسط بیمار بود. بعد از گذشت سه ماه، گروهی که از واسطه ی دینی برخوردار بودند در آزمون های اضطراب، نگرانی بسیار کمتری را نشان دادند تا گروهی که از معالجه ی دینی بهره مند نشده بودند. 
۲-۱۸) ساز و کارهای ممکن برای تأثیر دین: لااقل سه روش طبیعی وجود دارد که احتمالاً دین به واسطه ی آن ها سلامت روان را بهبود می بخشد: اول) از طریق یک نظام اعتقادی و نگرش های روانی، دوم: از راه حمایت اجتماعی فزاینده و تشویق تعامل با دیگران، و سوم به وسیله ی تأکید دربارۀ تمرکز بر دیگران و تمرکز روی یک قدرت بالاتر از خود شخص. 
آیا یافته های دینی قابل تعمیم به «معنویت» هم هست یا نه؟ معنویت اصطلاحی بسیار مقبول تر از دین است و در فرهنگ امروزی مطلوبیت بزرگی یافته است. اما منافع بهداشت روانی عقاید و اعمال دینی سنتی، ممکن است در باب معنویت کارا باشد یا نباشد. در حالی که معنویت، عقاید و اعمال دینی سنتی را در خود دارا و اصطلاحی بس وسیع تر است که شامل صورت های معنویت عصر جدید، فرا روان شناسی (تله پاتی، ادراک فرا حسّی، روشن بینی و سایر پدیده های روانی) وتنجیم می شود. تقریباً هر تجربۀ انسانی و عرفانی ذیل این اصطلاح قرار می گیرد. بنابراین، محققان نتوانسته اند بر یک تعریف عام، که بتواند عملیاتی و قابل اندازه گیری باشد، توافق کنند. این خود مشکل خواهد بود که معنویت را صرف نظر از عقیده ی و عمل دینی، سنتی، مورد مطالعه قرار دهیم. در واقع، اکثریت عمدۀ تحقیقات که امروزه صحبت از معنویت و اثر آن بر سلامت می کند، تنها دین را مورد بررسی قرار می دهد. پژوهش هایی که معنویت (جدا از اعتقاد، عمل یا تعهد دینی) را می سنجد باید انجام شود تا ببینیم که منافع دین برای تندرستی قابل تعمیم به این مفهوم وسیع تر نیز هست یا نه.

 
۲-۱۹) دین و سلامت بدن:
وقتی که سؤال «آیا دین برای سلامت شما خوب است؟ مطرح می شود، بیشتر ما علاقۀ ویژه به اثرات دین روی سلامت بدن داریم. در ده سال گذشته، برخی پژوهش های خوب طراحی شده در مجلات مشهور پزشکی چاپ شده است که در آن ها رابطه ای بین تدیّن و میزان نقصان بعضی بیماری های جسمانی خاص و همین  طور مرگ و میر، به طور کل یافته اند.

۲-۲۰)-۱) فشار خون بالا:
بین ۲۰ و ۳۰ درصد از بزرگسالان امریکا فشار خون بالا دارند (فشار خون بالای ۱۴۰ میلی متر جیوه شریانی (سیتولیک) و / یا ۹۰ میلی متر جیوه وریدی (دیاستولیک) و / یا داروی ضد فشار خون بالا می خورند. برای سیاهان آمریکایی این امر به بالای ۴۰ درصد می رسد، فشار خون بالا اثرات مخرّب روی قلب، کلیه ها و مغز دارد. افراد با فشار خون بالا در معرض خطر بیشتری نسبت به حملۀ قلبی، نارسایی قلبی، نارسایی کلیه و به ویژه سکته مغزی قرار دارند. در حالی که فشار خون بالا را با اضطراب، خصومت فروکش شده و تنش روانی مرتبط کرده اند. آثار حضور در کلیسا و هم چنین اهمیت دین بر فشارهای خون روی ۴۰۷ مرد مورد بررسی قرار گرفت که همگی در مطالعه ی قبلی بخش ایواتر از ایالت جورجیا  شرکت داشتند. این نتیجه به دست آمد که مردانی که غالباً در مراسم کلیسا شرکت کردند، (یک بار در هفته یا بیشتر) یا گزارش دادند که دین برای آن ها بسیار مهم است، فشارهای انقباضی و انبساطی پایین تری داشتند تا آن هایی که پیوندهای دینی نداشتند. این اثر در آن هایی که هم به وفور به کلیسا می رفتند و هم گزارش دادند که دین برایشان مهم است» قویتر بود. برای این مردان، متوسط فشار خون وریدی پنج میلی متر جیوه پایین تر از آن هایی بود که کمتر به کلیسا می رفتند و دین برایشان کمتر اهمیت داشت. لااقل هشت مطالعه ی دیگر، رابطه بین دین و فشار خون را بررسی کرده اند. در هفت مورد از این هشت مطالعه نیز فشار خون پایین تری را برای کسانی که از لحاظ دین فعال تر بودند گزارش داده اند. تفاوت هایی، هم در فشارها شریانی و هم در فشارهای وریدی یافته شد. از مطالعاتی که عملاً فشارهای خون را اندازه گیری کردند و سایر عواملی را که ممکن است بر فشارهای خون اثر بگذارند (وزن، سن، جنس و غیره) سنجیدند، چنین نتیجه گرفتند که تمامی آن ها فشارهای خون پایین تری برای افراد متدیّن تر به دست می دهند.

۲-۲۱- سکته ی مغزی:
 ترسناک ترین معضلات فشار خون بالا سکته ی مغزی است در هر ۲/۱ دقیقه، یک نفر در امریکا دستخوش سکته می شود و این مسأله سومین عامل مرگ و میر در آمریکا می باشد. در میان سفید پوستان در این کشور، بیش از ۳۰ نفر در هر ۰۰۰/۱۰۰ نفر در هر سال بر اثر سکته می میرند، این میزان در میان سیاهان بیش از ۵۰ نفر در هر ۰۰۰/۱۰۰ نفر است.
به علاوه نزدیک به ۰۰۰/۵۰۰ نفر امریکایی در سال سکته ی ناقص می کنند که بیشتر آن ها فلج می مانند. در یک تخمین در کشور آمریکا به دست آمد که هزینه ی سالانه ی مراقبت به اضافۀ از دست دادن در آمد، در اثر سکته، به راحتی بالغ بر ۱۰ میلیون دلار در آمریکا است. 
پژوهشگران از دانشگاه ییل میزان سکته ی قلبی جدید در یک دورۀ شش ساله را در میان ۸۱۲/۲ نفر با سن بالای ۶۵ در ایالت کارنکتیکت بررسی کردند. آن ها سه عامل دینی را بر شمردند: دفعات حضور در مراسم دین، تدیّن خود ادعا کرده و این به عنوان منبع قدرت. پژوهشگران میزان کمتری از سکته را در افرادی که لااقل هفته ای یک بار در مراسم دینی شرکت کرده بودند و اشخاصی که گزارش داده بودند که از دین به آرامش زیادی رسیده اند، یافتند. بزرگ ترین اختلاف مربوط به حضور در کلیسا بود. آن هایی که هرگز یا تقریباً هرگز به کلیسا نرفته بودند، نزدیک به دو برابر میزان سکته را نسبت به کسانی که هفته ای یک بار به کلیسا رفته بودند، تجربه کردند. اما توجه کنید، اشخاصی که به طور نامنظم به کلیسا رفته بودند ، (چند بار در ماه) بالاترین احتمال خطر را داشتند.

۲-۲۲)- ۳) بیماری قلبی: بیماری قلبی تا کنون متداول ترین علت فوت مردان و زنان در آمریکا است. بیشترین معضلات قلبی، از بیماری های رگ های کرونر (رگ هایی که خون را به قلب می رسانند)، دریچه های قلبی، یا ریتم  قلبی ناشی می شود. بیماری قلبی کرونر، به تنهایی به هفت میلیون نفر امریکایی اثر می گذارد و سالانه بیش از ۵۰۰۰۰۰ نفر را می کشد. در واقع، قلب غالباً مترادف با عواطف به کار می رود (برای مثال، «او قلب مرا شکست»). تا به حال برخی مطالعات، رابطۀ بین تعهد دینی و بیماری های قلبی را بررسی کرده اند. در سال ۱۹۶۳، واردول و همکارانش ابتدا شواهدی برای یک همبستگی بین بیماری قلبی و تدیّن گزارش دادند که در آن یافته بودند حملات قلبی در میان افرادی که از یک ازدواج هم ستم دینی (یعنی والدین وابستگی دینی مشابه دارند) به دنیا آمده اند کمتر متداول است. تقریباً یک دهه بعد بود که جرج کامساک، همه گیر شناس دانشگاه جان هاپگینز متوجه رابطه ی بین بیماری رگ های کرونر و حضور مرتب در کلیسا شد.
در این مطالعه، افرادی که ندرتاً به کلیسا می رفتند احتمال خطر مرگشان در اثر بیماری اترواسکلروز قلبی دو برابر آن هایی بود که مرتباً در کلیسا حضور می یافتند. تقریباً در همین زمان، جک مرالی  از دانشگاه کیس وسترن   ریز رو همبستگی بین درجۀ سنت گرایی یهودی و دفعات حملۀ قلبی را در بین ۱۰۰۰۰ نفر از مستخدمان شهرداری، در بیش از پنج سال در اسرائیل دنبال کرد. او دریات یهودیانی که در اعتقاد و عمل دینی شان سنتی تر بودند میزان پایین تری از حملۀ قلبی را تجربه کردند. مدتی بعد کشف شد که اعضای بعضی از گروه های دینی، مرگ و میر کمتری در اثر بیماری قلبی نسبت به عموم افراد  جامعه داشتند. در سال ۱۹۷۸، فیلیپس و همکارانش میزان کمتری از مرگ و میر در اثر بیماری قلبی کرونر را در میان ادونتیست های هفتمین روز یافتند.
کمی بعد از آن لیون و همکارانش یافته های مشابهی را در مورمون ها گزارش دادند.
در زمان های متأخرتر، فرید اندر و همکاران گزارش دادند که احتمال خطر حملۀ قلبی در مردانی که متدیّن نبودند چهار تا هفت برابر بالاتر از مردان متدیّن بود، حتی بعد از به حساب آوردن عوامل متداول خطر برای بیماری قلبی. در سال ۱۹۹۳، گلدبورت و همکارانش در مجله ی بسیار مورد توجه کاردیولوژی یک گزارش تکمیلی ۲۳ ساله دربارۀ ۱۰۰۰۰ کارمند شهرداری درگیر در مطالعه ی قلبی مدالی سابق الذکر منتشر کردند. بار دیگر محققان دریافتند که سنت گرایی یهودی، با میزان کمتری از مرگ و میر ناشی از بیماری قلبی همراه بود. تفاوتی که باقی ماندوقتی بود که سن، فشار خون بالا، کلسترول، سیگار کشی، قند، وزن و بیماری های قلبی  مبنا را در نظر گرفتند. بنابراین، شواهد برای رابطۀ بین میزان پایین بیماری قلبی و حضور در کلیسا و تدّین بیشتر رو به افزایش است. یکی از مهم ترین پژوهش ها دربارۀ مرگ و میر تا این زمان در مجلۀ psychosomatic Medicins ( شمارۀ ژانویه ۱۹۹۵) منتشر شده تا مس آکسمن و همکاران دردار تموت، وضع ۲۳۲ بیمار را برای شش ماه بعد از عمل جراحی قلب باز دنبال کردند و عوامل روان شناختی اجتماعی و تندرستی را که پیش بینی می کرد مورد بررسی قرار دادند.
افرادی که قوّت و آرامش را از دین به دست نمی آوردند بیش از سه برابر (شانس ۲۵/۳ برابر) احتمال مرگشان می رفت، تا آن هایی که از دین به آرامش می رسیدند. همین طور آن هایی که در گروه های اجتماعی شرکت نمی کردند چهار برابر (شانس ۲۶/۴) برابر، محتمل تر بود بمیرند، تا آنان که چنین بودند. حتی بعد از کنترل تعدادی از عوامل تندرستی (جراحی قلبی پیشین، کاربدنی، سن و غیره) بیمارانی که نه در گروه های اجتماعی شرکت داشتند و نه از دین آرامش به دست می آورند. ۱۲ برابر محتمل تر بود بمیرند، تا آن هایی که از لحاظ دینی و اجتماعی فعال بودند. بالاخره در یک مطالعۀ جنجالی، که باید تکرار شود، رندولف بیرد آثار درمانی دعای شفاعتی را در بیماران بستری شدۀ واحد مراقبت  کرونر. (C. C. U) یک بیمارستان شهری بزرگ بررسی کرد. بیرو، که در آن موقع یک متخصص قلب در بیمارستان عمومی سانفرانسیکو بود، به طور تصادفی ۳۹۳ بیمار را به دو گروه واگذار کرد. گروهی شامل ۱۹۲ بیمار، دعای شفاعتی را به وسیلۀ گروه های دعا کنندۀ مسیحی که خارج از بیمارستان مستقر بودند، دریافت می کردند. دسته ی دیگر مشتمل بر ۲۰۱ بیمار بودند (گروه کنترل) که گروه های دعا کننده برای آن ها دعا نمی کردند. دعا کنندگان، بیمارانی را که برای آن ها دعا می کردند نمی شناختند. نه بیماران و نه پزشکان آن ها نمی دانستند که برای آن ها دعا می شد. در یک نتیجه گیری که جهان علم را تکان داد، به دست آمد که بیمارانی که برای آن ها دعا می شد، به طور چشم گیری نتایج مداوایی بهتری را تجربه کردند تا بیمارانی که برایشان دعایی نمی شد.، از جمله نیاز کمتر به دستگاه تنفس مصنوعی، آنتی بیوتیک کمتر و سایر مداواها. چندین محقق اکنون در تلاشند تا این مطالعه را تکرار کنند. 
هیچ کدام از ساز و کارهای مستقیم و غیرمستقیم توضیح داده شده در بالا نمی توانند برای تشریح این نتیجه به کار گرفته شوند، نتیجه ای که اگر درست باشد، یا نتیجه ی نوعی دخالت فوق طبیعی و یا مبتنی بر چیزی از نوع «فیزیک جدید» بود که اخیراً در محافل عصر جدید بسیار شایع است. 

۲-۲۳) سرطان:
 سرطان علت اصلی فوت بزرگسالان  25 تا ۶۴ ساله است. نزدیک به ۱۵۰ نفر از هر ۱۰۰۰۰۰ نفر  امریکایی هر ساله در این گستره ی سنی در اثر سرطان می میرند. (۳۰ درصد از آن مرتبط با استعمال دخانیات و ۳۵ درصد مرتبط با تغذیه). حوزه ی گسترده ای از این تحقیقات، میزان کمتری از ابتلا به سرطان را در بین اعضای گروه های خاص دینی یافته اند.
تا این تاریخ لااقل ۱۶ کار پژوهشی، میزان سرطان را در هورمون ها، گروه ادونتیست های هفتمین روز، یهودیان، پیروان هاتر و پیروان کلیسای آمیش بررسی کرده است. به جز در خصوص مطالعات مربوط به یهودیان، میزان سرطان کمتری را در همۀ اعضای آن گروه های دینی در مقایسه با عموم مردم جامعه یافته اند. تعداد زنان یهودی مبتلا به سرطان بیش از زنان سرطانی گروه های دیگر دینی بود، در حالی که مردان یهودی تعداد کمتری از سرطانی ها (سرطان شش ها) نسبت به مردان غیر یهودی تشکیل می دادند. از طرف دیگر، در زنان یهودی مقدار سرطان رحم و سینه نسبت به زنان غیر یهودی کمتر بود. نقصان سرطان رحم در زنان یهودی هم مدت ها است که به عمل ختان در مردان یهودی مرتبط دانسته شده است. در زمان های متأخرتر، دایر و همکاران آثار میزان تجمع گروه های دینی مختلف را در میزان مرگ و میر ناشی از سرطان در ناحیۀ مورد نظر خود بررسی کردند، و این نظر را ابراز داشتند که محدودیت های رژیمی و رفتاری اعمال شده روی پیروان دینی نه تنها ممکن است به آن ها ایده بدهد، بلکه برای اشخاص حاضر در اطرافشان که هم ایمان با آنان نبودند نیز فایده بخش خواهد بود. آن ها یافتند که نواحی واجد والاترین تمرکز پروتستان های محافظه کار، پروتستان های معتدل، یا هورمون ها، دارای کمترین میزان مرگ و میر سرطانی بودند، در حالی که جوامعی که بیشترین تمرکز پروتستان های لیبرال، کاتولیک، یا یهودیان را داشتند دارای میزان بالاتری از مرگ و میر در اثر سرطان بودند که به عنوان عوامل مؤثر در مرگ و میر سرطانی شناخته شده اند.
این محققان نتیجه گرفتند که دین در سطح جامعه تأثیر دارد. به عبارت دیگر، جوامعی که دارای تمرکز بالای ناشی از سنت های دینی محافظه کارانه هستند ممکن است در اثر کمتر قرار گرفتن در معرض عادات و رفتارهای معروف به افزاینده ی سرطان و عدم تأییدهای اجتماعی آن ها منافع بهداشتی به دست آورند. باز مشکل است که بیابیم که آیا تقلیل مخاطرۀ سرطان عمدتاً مربوط به نحوه ی زندگی سالم، رژیم غذایی و پرهیز از الکل و دخانیات می شود، یا این که مربوط به یک عامل زیر بنایی مثل «تعهد دینی» است که باعث می گردد مردم خود را با چنین  محدودیت های رفتاری تطبیق دهند.
۲-۲۴)مرگ و میر ناشی از همه ی علل:
 آیا تعهد دینی، عمر را طولانی می کند؟ برخی تحقیقات همبستگی بین تدیّن و مرگ و میر کلی (مرگ ناشی از هر علت) را بررسی کرده است. ۲۳ کار پژوهشی، همبستگی بین تدیّن و مرگ و میر را بررسی می کند (به جز مطالعاتی که فقط فرقۀ مذهبی را مورد بررسی قرار می دهد). البته، اکثریت عمده، یک همبستگی مثبت را بین تدیّن بیشتر و میزان مرگ کمتر به دست آورده اند. هر چه در این مطالعات افراد طولانی تر تعقیب شدند، متحمل تر بود که محققان یک اثر مثبت را مشخص کنند. چهار تحقیق، مرگ ناشی از خودکشی را بررسی کرد، همۀ آن ها خودکشی کمتری را در میان افراد مذهبی تر یافتند. چهار مطالعه، طول عمر روحانیون را بررسی کرد، باز همه ی چهار مطالعه یافتند که روحانیون طول عمر بیشتری از عموم افراد جامعه دارند. هشت مطالعه، اثر حضور در کلیسا را روی عمر طولانی بررسی کردند. پنج تا از این تعداد یافتند آن هایی که مرتب تر در کلیسا حضور یافته اند طولانی تر زندگی کرده اند. در حالی که ممکن است درست باشد آن ها که سالم اند قادرترند که در کلیسا حضور یابند، این کلّ داستان نیست. تعدادی از این مطالعات، سطح معلولیت را در نظر گرفته و مع الوصف یافته اند که آن هایی که بیشتر پایبند به مسایل دینی اند، طولانی تر زندگی می کنند. 
تدیّن ممکن است عمر راحتی برای کسانی که از قبل خیلی بیمار هستند طولانی تر کند. این چیزی است که زوکرمن و همکاران در مطالعه شان راجع به شاخص های مرگ برای یک جمعیت ۴۰۰ نفری از ساکنان نیوهیون در کانکتیکت یافتند. تدیّن در ابتدای مطالعه، از طریق دفعات حضور در کلیسا، درجه ی تدیّن اقرار شده و به کار بردن دین به عنوان یک  منبع آرامش و قوّت اندازه گیری می شد. محققّان، افراد را برای یک دورۀ دو ساله زیر نظر گرفتند و در پایان این دوره مشخصات تعدادی را که فوت کرده بودند بررسی کردند. آن ها یافتند افرادی که متدیّن تر بودند طولانی تر باقی ماندند، حتی بعد از آن که تندرستی و جنسیت را در نظر گرفتند. این اثر خصوصاً درباره ی اشخاصی که در آغاز مطالعه بیمار بودند قابل مشاهده بود. در بین بیماران متدیّن هم فقط ۱۹ درصد از مردان و ۱۱ درصد از زنان در گذشتند، در بین بیماران غیر متدیّن ۴۲ درصد از مردان و ۲۰ درصد از زنان فوت شدند. محققّان دانشگاه ییل به این نتیجه رسیدند که تدیّن، اثر محافظ بر ضد مرگ و میر سالمندان با سلامت اندک دارد. عنصری از تدیّن که، اثر روی مرگ و میر دارد حضور در کلیسا نبود، بلکه دریافت آرامش از دین بود. 

۲-۲۵) سایر مطالعات صورت گرفته در زمینه ی تأثیر دین داری بر جسم و روان انسان:
یکی از قدیم ترین مطالعات درباره ی ارتباط میان سلامت جسمی و رفتن به کلیسا، از سوی کامستوک و پارتریج (۱۹۷۲) با استفاده از میزان مرگ و میر در نمونه ای بزرگ انجام گرفته است. نتایج این مطالعه در جدول ذیل آمده است. 
    کمتر از یک بار در هفته     یک بار در هفته یا بیشتر
بیماری قلبی (۵ سال)     89    38
آمفیزم (۳ سال)     52    18
سیروز ( ۳ سال)     25    5
سرطان راست روده (۵ سال)     17    13
خودکشی (۶ سال)     29    11
میزان مرگ و میر افرادی که به صورت منظم به کلیسا می روند و دیگران ( در هر هزار نفر) (آرگیل، ۲۰۰۰، ص ۱۵۶)
هم چنین در پژوهش دیگری، معلوم شد که رفتن به کلیسا، با کاهش مرگ ناشی از بیماری های تنفسی و گوارشی، برخی انواع سرطان و در واقع همه ی بیماری های عمده ارتباط دارد. (لوین، ۱۹۹۴) احمدی (۱۳۷۶) تحقیقی تحت عنوان بررسی میزان افسردگی و رابطه ی آن با نگرش فرد نسبت به مذهبی بودن در دانش آموزان سال آخر دبیرستان های اسلام شهر انجام داده، در این پژوهش ۴۷۲ نفر دختر و پسر دانش آموز با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و با استفاده از آزمون افسردگی بک و جهت گیری مذهبی آلپورت مورد سنجش قرار گرفتند. یافته های این تحقیق نشان داد که بین میزان افسردگی و نگرش مذهبی، همبستگی منفی (۵۲/۰-=r) وجود دارد. و این همبستگی از لحاظ آماری معنی دار است.
طهماسبی پور و کمانگیری (۱۳۷۶) برای بررسی اثر میزان نگرش مذهبی افراد بر میزان افسردگی، اضطراب و سلامت روان آنان، مطالعه ای روی ۵۰ نفر از بیماران بیمارستان های ۷ تیر و مجتمع درمانی حضرت رسول اکرم (ص) انجام دادند. و نتیجه گرفتند که ضرایب همبستگی بین میزان نگرش مذهبی و اضطراب ۴۶/۰ – نگرش مدهبی و افسردگی ۵۶/۰- و نگرش مذهبی و سلامت روان ۸۵/۰- می باشد. در تحقیقی که توسط سلطان محمّدی (۱۳۷۴) تحت عنوان «نقش مذب در کاهش مشکلات روانی دختران صورت گرفته است، محقق ۳۵ نفر از افرادی را که مذهبی بودند و نیز ۳۵ نفر از کسانی که کمتر وجهه ی مذهبی داشتند را انتخاب کرده و بعد از اجرای پرسش نامه و تجزیه و تحلیل داده ها، مشخص نمود که دختران مذهبی در مقایسه با دختران غیرمذهبی از مشکلات روانی کمتری برخوردارند.

   
 

فصل سوم:
روش پژوهش

 
 روش پژوهش
۳-۱ مقدمه:
  در این فصل جامعه ی آماری، ابزارهای مورد استفاده، روش جمع آوری و تحلیل داده ها در این پژوهش ارائه می گردد. 

۳-۲ جامعه آماری پژوهش:
 کلیه ی دانشجویان دانشگاه تبریز دورۀ روزانه جامعه ی آماری این پژوهش را تشکیل می دهند. 

۳-۳ نمونه آماری  و روش نمونه گیری:
از بین جامعه ی آماری به تصادف ۱۰۰ نفر را (دانشجویان) به روش تصادفی ساده انتخاب نمودیم. به صورت دقیق تر در روش نمونه گیری تصادفی ساده هر یک از اعضای جامعه دارای شانس مساوی و مستقل برای انتخاب شدن هستند.

۳-۴ طرح پژوهش:
 از آن جا که  هدف این پژوهش بررسی و مقایسه ی سلامت عمومی و خودکار آمدی بین دانشجویان با عقاید مذهبی بالا و دانشجویان با عقاید مذهبی پایین است، از نوع علی – مقایسه ای می باشد. 
 
۳-۵ روش دست یابی به داده ها:
 در این پژوهش برای جمع آوری داده های مرتبط با موضوع از پرسش نامه ی نگرش مذهبی، پرسش نامه ی GHQ و پرسش نامۀ خود کار آمدی شرز و همکاران GSE ، استفاده شده است. اطلاعات لازم در مورد این ابزارهای در زیر آمده است. 

۳-۶ پرسش نامه ی نگرش مذهبی:
 این پرسش نامه دارای ۳۷ گویه است که اعتقادات مذهبی و دینی افراد را به بهترین نحو مورد سنجش قرار می دهد. سؤالات طوری طراحی شده است که بتواند به طور عملیاتی افراد با نگرش بالا و پایین را به خوبی تقسیم بندی کند.
درجه بندی میزان اعتقاد افراد به هریک از گویه ها از ۱ تا ۷ می باشد. یعنی اگر فردی در پاسخ به گویه ی مثلاً اول، گزینه ی ۱ را انتخاب کند پایین ترین نمره و فرد دیگری که در پاسخ به این گویه گزینه ۷ را برگزیند بالاترین نمره را کسب می کند. کمترین نمره ای که یک فرد می تواند به دست آورد ۳۷ و بیشترین امتیاز ۲۵۹ می باشد. برای تعیین نقطه ی برش ۲۵۹-۳۷ شده پس مقدار به دست آمده (۲۲۲) تقسیم بر ۲ می شود (۱۱۱)، پس ۳۷ نمره به آن اضافه می شود و نمره ی میانه که ۱۴۸ می باشد به دست می آید.  148 از ۲۵۹ منها شده بر دو تقسیم می شود  ، ۵/۵۵ به دست می آید و به ۱۴۸ اضافه شده عدد ۵/۲۰۳ بدست می آید، پس ۵/۵۵ از ۱۴۸ منها می شود و عدد ۵/۱۱۲ به دست می آید.
به این روش آزمودنی ها به طور کل به سه دسته تقسیم می شوند از ۳۷ تا ۵/۱۱۲ با عقاید مذهبی پایین، از ۵/۱۱۲ تا ۵/۲۰۳ با عقاید مذهبی متوسط و از ۵/۲۰۳ تا ۲۵۹ با عقاید مذهبی بالا شناخته شدند. در نهایت گروه متوسط یعنی (۵/۱۱۲ تا ۵/۲۰۳) از نمونه حذف شد و در نهایت دو گروه با عقاید مذهبی بالا و عقاید مذهبی پایین باقی ماندند. سپس عملیات آماری بر روی این دو گروه انجام شد.

۳-۷ پرسش نامه ی سلامت عمومی:
پرسشنامه ی سلامت عمومی، یک پرسش نامه ی غربالگری (سرندی) مبتنی بر روش خود گزارش دهی است که در مجموعه های بالینی با هدف ردیابی کسانی که دارای اختلال روانی اند، مورد استفاده قرار می گیرد. هدف این پرسش نامه دست یابی به یک تشخیص خاص در سلسله مراتب روانی نیست، بلکه منظور اصلی آن ایجاد تمایز بین بیماری روانی و سلامتی است (گلدبرگ نقل از حقیقی و همکاران ۱۳۷۸) د ر این پژوهش برای سنجش سلامت روانی دانشجویان از پرسشنامه ی سلامت عمومی (GHQ 28) گلدبرگ و هیلر ۱۹۷۹) که حاوی ۲۸ پرسش در مقیاس چهارگانه می باشد استفاده شده است.  

۳-۸ اعتبار پرسشنامه ی سلامت عمومی:
 مقصود از اعتبار آزمون، پاسخ دادن به این سؤال است که آزمون چه چیزی را اندازه گیری می کند. و تا چه اندازه از این لحاظ کارایی دارد. (سرمد بازرگان و حجازی ۱۳۷۶). دو تا از بهترین شاخص های اعتبار پرسش نامه های غربالگری، حساسیت و ویژگی آن است. «ویژگی» یک آزمون غربالگری عبارت است از نسبت افراد سالم درست شناسایی شده و «حساسیت» آزمون غربالگری عبارت است از نسبت بیماران درست شناسایی شده (گلدبرگ و هیلر، ۱۹۷۹). تاکنون بیش از ۷۰ مطالعه در مورد اعتبار این پرسشنامه در دنیا انجام شده است که (ویلیامز و گلدبرگ ۱۹۸۸) این مطالعات را فرا تحلیل کردند. نتایج نشان داده است که متوسط حساسیت پرسشنامه (GHQ 28) 84% (بین ۷۷% تا ۸۹%) و متوسط ویژگی آن برابر ۸۲% (بین ۷۸% تا ۸۵%) می باشد. (گلدبرگ، نقل از حقیقی و همکاران، ۱۳۷۸) در تحقیق که توسط آقای حقیقی و همکاران (در سال ۱۳۷۸) تحت عنوان رابطه ی سر سختی و مؤلفه های آن با سلامت روانی دانشجویان انجام شده، پرسش نامه ی سلامت عمومی با استفاده از نمره ی کل فهرست تجدید نظر شدۀ علائم روانی (SCL -90-R) اعتبار یابی شده است. ضرایب اعتبار برای حیطه های چهارگانه به ترتیب ۸۶%، ۸۵%، ۷۲%، ۸۲% گزارش شده است.

۳-۹ پایایی پرسش نامه ی سلامت عمومی:
آقای حقیقی و همکارانش (۱۳۷۸) برای پایایی حیطه های چهار گانه پرسش نامه به روش آلفای کرونباخ به ترتیب، ضرایب ۹۲%، ۸۸%، ۹۱%، ۸۳% و به روش تنصیف به ترتیب ۷۵%، ۶۹%، ۸۸% و ۸۹% گزارش کرده اند. در این پژوهش هم برای پیدا کردن پایایی آزمون از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که ضرایب به دست آمده برای حیطه ی چهارگانه به ترتیب  عبارت اند از ۶۸%، ۶۸%، ۴۳% ۷۴% و نیز ضریب آلفای به دست آمده برای کل مقیاس ۸۶% بود. 

۳-۱۰ روش نمره گذاری پرسش نامه سلامت عمومی:
 روش های مختلفی برای نمره گذاری این آزمون پیشنهاد شده است. در این پژوهش از روش نمره گذاری لیکرت استفاده شده که به صورت (۰ ، ۱، ۲، ۳) است، یعنی گزینه ی الف (نمره ی صفر)، گزینه ی ب (نمره ۱)، گزینه ی ج (نمره ۲) و گزینه ی د (نمره ۳) می گیرد. حداکثر نمره ی آزمودنی با این روش نمره گذاری، ۸۴ خواهد بود. در این پژوهش نمره ی ۲۳ به عنوان نمره ی برش در نظر گرفته شده است. 
بدین معنی که اگر نمره ی آزمودنی در آزمون غربالگری برابر یا بیش از ۲۳ باشد به عنوان مشکوک غربال می شود. این نمره ی برش با استفاده از تحقیقات گذشته تعیین شده است. (پالاهنگ و یعقوبی، ۱۳۷۴) این پرسش نامه به صورت منفی نمره گذاری شده است، یعنی نمره ی بالا در این پرسش نامه نشان دهنده ی اختلال زیادتر در سلامت عمومی افراد است. 

۳-۱۱ مقیاس های سلامت عمومی:
نشانه های جسمانی: در این خرده مقیاس (که از سؤال ۱ تا ۷ را شامل می شود) وضعیت سلامت عمومی و علائم جسمانی که فرد در یک ماه گذشته تجربه کرده است، مورد بررسی قرار می گیرد.
اضطراب: در این خرده مقیاس (که از سؤال ۸ تا ۱۴ را شامل می شود) علائم و نشانه های با این اضطراب شدید، بی خوابی، تحت فشار بودن، عصبانیت و دلشوره مورد بررسی قرار می گیرد.
 کارکرد اجتماعی: در این خرده مقیاس (از سؤال ۱۵ تا ۲۱ را شامل می شود) توانایی فرد در انجام کارهای روزمره، احساس رضایت در انجام وظایف، احساس مفید بودن، قدرت یادگیری و لذت بردن از فعالیت های روزمره زندگی مورد بررسی قرار می گیرد.
  افسردگی: در این خرده مقیاس (که از سؤال ۲۲ تا ۲۸ را شامل می شود) علائم، اختصاصی افسردگی از قبیل احساس بی ارزشی، ناامیدی، احساس بی ارزش بودن زندگی افکار خودکشی، آرزوی مردن و ناتوانی در انجام کارها مورد بررسی قرار می گیرد. 
 
۳-۱۲ پرسش نامه ی خودکارآمدی:
 برای سنجش این متغیر از پرسش نامه ی خودکار آمدی شرز و همکاران (GSE) استفاده شده است. آزمون خودکارآمدی توسط شرز و همکاران با هدف تهیه ی ابزاری تحقیقات بعدی و مشخص کردن سطوح متفاوت خودکارآمدی عمومی افراد جامعه ساخته شده است. 
پایایی این پرسش نامه در تحقیق انجام شده توسط مقیمی فام (۱۳۷۹، ۱۴۱) ۸۲%=a گزارش شده است و آلفای به دست آمده رضایت بخش می باشد. در تحقیق براتی (۱۳۷۵) ضریب پایایی این آزمون از طریق روش اسپیرمن – براون با طول برابر ۷۶/۰ و با طول نابرابر ۷۶/۰ و از روش دو نیمه کردن گاتمن برابر ۷۶/۰ به دست آمد. طباطبائی (۱۳۷۶) ضریب پایایی این آزمون را با استفاده از روش آلفای کرونباخ ۷۰% اعلام کرد. میزان پایایی این آزمون در تحقیق حاضر نیز با استفاده از روش آلفای کرونباخ ۷۴/۰=a برآورده شده است. برای سنجش روایی سازه ای مقیاس خود کار آمدی، امتیاز به دست آمده توسط آنها اندازه های چندین ویژگی شخصیتی همبسته شده است. این اندازه های شخصیتی در برگیرندۀ مقیاس کنترل درونی – بیرونی را     خرده مقیاس کنترل شخصی مقیاس L.E (گورین، لائو ونتین) مقیاس درجه تمایل اجتماعی (مارل – کراون). مقیاس شایستگی بین فردی (روزنبرگ) می باشد. (براتی ۱۳۷۵)  همبستگی های پیش بینی شده بین دو خرده مقیاسی خود کار آمدی عمومی و اجتماعی با اندازه های خصوصیات شخصیتی متوسط بود و در جهت تأیید اعتبار سازه آزمون تهیه شده است. در تحقیق طباطبائی (۱۳۷۶) به منظور ارزیابی روایی سازه ای این آزمون نتایج حاصل از این وسیله مطابق روش مورد استفاده توسط گیبسون و دمپو و ولفوک و هوی با استفاده از روش تحلیل عاملی مورد  تجزیه و تحلیل قرار گرفت و به این نتیجه رسید که فرم فارسی این وسیله با فرم انگلیسی و اصلی آن از لحاظ سازه کاملاً همخوانی دارد و از روایی سازه ای خوبی برخوردار است.
شیوه ی نمره گذاری پرسش نامه ی خود کارآمدی به این صورت است که به هر ماده از ۱ تا ۵ امتیاز تعلق می گیرد. ماده های شماره (۱۵، ۱۳، ۹، ۸، ۳، ۱) از چپ به راست امتیازشان افزایش می یابد بقیه ماده ها به صورت معکوس و یعنی از راست به چپ امتیازشان افزایش می یابد.

۳- ۱۳ روش جمع آوری داده ها:
 جمع آوری دادها به این شکل بود که هر ۳ پرسش نامه توأمان با هم به هر آزمودنی ارائه می شد و فرد مورد نظر اقدام به پر کردن پاسخنامه ها می نمود. تنها مشکل در پاسخدهی به آزمون ها در زمینه ی تعداد زیاد سؤالات بود به طوری که هر آزمودنی وقتی پرسش نامه ها را به دست می گرفت و تعداد سؤالات را می دید با حالت تعجب پاسخ می داد. هیچ یک از ۱۰۰ پرسش نامه ی ارائه شده به آزمودنی ها ناقص تکمیل نشده بود و به طور کل پرسش نامه های اطلاعات مفیدی را در هر سه زمینه به دست دادند. 
 
۳-۱۴ روش اجرای اصل پژوهش:
 برای اجرای پرسش نامه، پرسش گران آموزش هائی را دریافت کردند و قبل از توزیع پرسش نامه سعی شد نکات و توضیحات لازم از جمله دقت در تکمیل پرسش نامه ها و برگشت حتمی و به موقع آن ارائه گردد. پس از آن پرسش نامه های مورد نظر در بین دانشجویان انتخاب شده به عنوان نمونه ی پژوهش، توزیع گردید و سپس پرسش نامه های تکمیل شده توسط آزمودنی ها به فاصله ی حداکثر یک هفته جمع آوری شدند. سپس آزمون های تکمیل شده ارزیابی گردیدند و خودکار آمدی، نگرش مذهبی و سلامت عمومی هر یک از دانشجویان مورد بررسی قرار گرفتند و با هم مقایسه شدند.

۳-۱۵- روش آماری:
برای این که پژوهش گر بتواند داده های پژوهش خود را تجزیه و تحلیل کند باید از روش های آماری استفاده کند و برای انتخاب روش آماری مناسب جهت تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده لازم است: اولاً: شناخت کافی از داده های تحقیق داشته باشد یا به عبارت دیگر ویژگی های داده های خود را بداند. ثانیاً از روش های آماری که در پژوهش های علوم انسانی مورد استفاده قرار می گیرد، اطلاع کافی داشته باشد. این روش ها احتمالاً دو نوعند: یکی آمار توصیفی و دیگری آمار استنباطی. در این تحقیق برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی (میانگین ها، انحراف استاندارد و …) استفاده شده است هم چنین در تحلیل فرضیه ها، از آزمون تی تست استفاده گردیده است که در مواقع لزوم تحلیل جانبی به کار رفته است. در تحلیل داده ها از نرم افزار آماری (۵/۱۱- spss) استفاده شده است. 
 

فصل چهارم:
یـافـتــه هـا
 
یافته ها
مقدمه:
در این فصل داده های به دست آمده از اجرای پرسش نامه ها با توجه به موضوع و مسئله ی تحقیق حاضر که عبارت است از مقایسه ی خودکار آمدی و سلامت عمومی (GHQ) بین دانشجویان با عقاید مذهبی بالا و دانشجویان با عقاید مذهبی پایین، با استفاده از spss ویرایش ۵/۱۱ و بهره گیری از روش آماری (T-TesT) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. سپس فرضیه های تحقیق به ترتیب مطرح می شوند و به تأیید یا عدم تأیید آن ها پرداخته می شود. 
۴-۱) با توجه به این که متغیرهای اصلی این پژوهش دو متغیر خودکار آمدی و سلامت عمومی هستند و هدف مشاهدۀ نتیجه ی اثر بخشی عقاید دینی و مذهبی در این دو متغیر است، بنابراین با استفاده از روش T-TesT دو جدول اصلی در مورد نتایج به دست آمده است.
یک جدول مربوط به مقایسه ی خودکار آمدی دو گروه یعنی با عقاید مذهبی بالا و با عقاید مذهبی پایین است و جدول بعدی مربوط به مقایسه ی سلامت عمومی (GHQ) بین دو گروه مذکور می باشد. 
 
۴-۲) داده های تحلیل شده بدین شرح اند:
خودکارآمدی گروه بالا: نمونه ۵۰ نفر، میانگین ۹/۶۳، انحراف معیار ۴/۱۰ خطای استاندارد میانگین ۴۷/۱، t برابر با ۴/۴۳، درجه ی آزادی ۴۹  سطح معنی داری (.۰۰۰) می باشد. 
خودکار آمدی گروه پایین: نمونه ۵۰ نفر، میانگین ۲/۵۹، انحراف معیار ۴۳/۱۰، خطای استاندارد میانگین ۴۷/۱، t برابر است با ۰۹/۴۰ درجه آزادی ۴۹، سطح معنی داری (.۰۰۰) می باشد.
سلامت عمومی گروه با عقاید مذهبی بالا: t برابر  با ۵۰۳/۱۲، درجه ی آزادی ۴۹، سطح معنی داری (.۰۰۰) تفاوت میانگین ۸/۲۴ می باشد. 
سلامت عمومی گروه با عقاید مذهبی پایین: t برابر  با ۶۱۵/۱۲، درجه ی آزادی ۴۹، سطح معنی داری (.۰۰۰) تفاوت میانگین ۹/۲۶ می باشد. 
 تجزیه و تحلیل داده های نشان می دهد که تفاوت ها در سطح ۹۵% د ر هر دو متغیر اصلی معنی دار بوده است.

۳-۴) فرضیه های و تأیید یا عدم تأثیر آن ها:
فرض اول: بین عقاید دینی و سلامت عمومی دانشجویان رابطه ی معنی دار وجود دارد. بررسی جدول نشان می دهد که بین دو گروه با عقاید مذهبی بالا و پایین از نظر سلامت عمومی تفاوت معنی داری وجود دارد. بنابراین، این تفاوت باید ناشی از تأثیر عقاید دینی در گروه بالا باشد. پس نتیجه می گیریم عقاید دینی با سلامت عمومی دانشجویان رابطه معنی دارای دارد. H0 تأیید و H1 رد می شود. 
فرضیه دوم: بین دانشجویان با عقاید مذهبی بالا و پایین از نظر سلامت عمومی تفاوت وجود دارد. با توجه به نمرات مقایسۀ بین میانگین ها، سلامت عمومی گروه بالا ۸/۲۴ و گروه پایین ۹/۲۶ می باشد. هر قدر میانگین سلامت عمومی بالا باشد وضعیت سلامت عمومی وخیم تر است. گروه پایین تقریباً ۲ درجه بالاتر از گروه بالاست بنابراین وضعیت وخیم تری دارد. تفاوت بین دو گروه معنی دار است.
فرضیه سوم: بین دانشجویان با عقاید مذهبی بالا و پایین از نظر خودکارآمدی تفاوت وجود دارد. میانگین خودکارآمدی گروه بالا ۹/۶۳ و گروه پایین ۲/۵۹ می باشد، که در سطح ۹۵% تفاوت دو گروه معنی دار است و به نفع گروه با عقاید مذهبی بالاست. 
فرضیه چهارم: دانشجویان با عقاید مذهبی بالا سلامت عمومی بالاتری از گروه پایین دارند. نتایج نشان داد که میانگین گروه پایین اندازۀ بالاتری از گروه بالا است و هر قدر امتیاز بالاتر باشد وضعیت سلامت بدتر است. بنابراین گروه با عقاید مذهبی بالا سلامت عمومی بهتری از گروه با عقاید مذهبی پایین دارند. H0 تأیید و H1 رد می شود. 
فرضیه پنجم: دانشجویان با عقاید مذهبی بالا خودکارآمدی بهتری و بالاتری از دانشجویان با عقاید مذهبی پایین دارند. براساس تحلیل داده ها میانگین گروه با عقاید مذهبی بالا، بالاتر از گروه با عقاید مذهبی پایین است. بنابراین دانشجویان با باور دینی بالا خود کارآمدی بهتری از گروه با عقاید پایین دارند. H0 تأیید و H1 رد می شود. 

One- Sample Test
Test Value=0   
۹۵% Confidence Interval of the Difference     Mean Difference    Sig. (2-tailed)    df    t   
Upper    Lower                   
۲۸٫۸۵۵۷    20.8643    24.8600    .000    49    12.503    خودکارآمدی گروه با عقاید مذهبی بالا
۳۱٫۲۳۱۴    22.6486    26.9400    .000    49    12.615    سلامت روانی گروه با عقاید مذهبی پایین

T-Test
One- Sample Statistics
Std. Error Mean    Std. Deviation    Mean    N   
۱٫۴۷۱۹۸    10.40849    63.9000    50    عقاید مذهبی بالا خود کارآمدی گروه با عقاید
۱٫۴۷۶۳۴    10.43933    59.2000    50    خود کارآمدی گروه با عقاید مذهبی پایین

One- Sample Test
Test Value=0   
۹۵% Confidence Interval of the Difference     Mean Difference    Sig. (2-tailed)    df    t   
Upper    Lower                   
۶۶٫۸۵۸۱    60.9419    63.9000    .000    49    43.411    عقاید مذهبی بالا خود کارآمدی گروه با
۶۲٫۱۶۶۸    56.2332    59.2000    .000    49    40.099    خود کارآمدی گروه با عقاید مذهبی پایین
 

فصل پنجم:
بـحـث و نـتـیـجه گـیـری
 
 بحث و نتیجه گیری
۵-۱) مقدمه:
 در این فصل یافته های این پژوهش همراه با یافته های پژوهش های انجام یافته در رابطه با این موضوع مورد بررسی قرار می گیرند. در پایان نیز، پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی، پیشنهادهای کاربردی برای اساتید و مسوولین دانشگاه ها و هم چنین برای دانشجویان ارائه می گردند. 

۵-۲) نتایج تحقیق و بحث و بررسی:
– تفاوت معنی داری بین میانگین های دو گروه با عقاید مذهبی بالا و پایین وجود دارد. 
– تفاوت معنی داری بین میانگین دو گروه با عقاید مذهبی بالا و عقاید مذهبی پایین در مقیاس سلامت عمومی وجود دارد.
– تفاوت معنی داری بین میانگین دو گروه با عقاید مذهبی بالا و گروه با عقاید مذهبی پایین در مقیاس خودکار آمدی وجود دارد.
– نتایج آزمون t نشان می دهد که تفاوت معنی داری بین میانگین دو گروه با عقاید مذهبی بالا و گروه با عقاید مذهبی پایین وجود دارد در مقیاس سلامت عمومی و این تفاوت به نفع گروه با عقاید مذهبی بالاست. و این تفاوت در سطح ۹۵% معنی دار است. 
به عبارت دیگر دانشجویانی که عقاید مذهبی بالایی داشته اند، وضعیت سلامت عمومی به مراتب بهتری از دانشجویان با عقاید مذهبی پایین داشته اند. سلامت عمومی که شامل وضع جسمانی، اضطراب، کارکرد اجتماعی وافسردگی و خودکشی می باشد در دانشجویانی که باورهای دینی بالا دارند در سطح مطلوبی قرار دارد، این نشان می دهد که مذبه و دین که به عقیده ی برخی از اندیشمندان و روان شناسان و حتی عده ای از عموم مردم، تأثیری بر سلامت انسان ندارد، دومی تأثیر منفی دارد، این عقیده رد می شود و بالعکس نتایج این تحقیق و تحقیقات دیگری که در این زمینه انجام شده  بر تأثیر مثبت و افزاینده ای سلامت عمومی صحّه می گذارند.
این مسلم است که در ادیان الهی به ویژه دین مبین اسلام خودکشی از گناهان کبیر محسوب می شود، خودکشی که از نتایج مستقیم افسردگی است، بنابراین فردی که عقاید دینی دارد حتی المقدور سعی دارد تا از افسردگی و ناامیدی برحذر باشد تا به خودکشی منجر نشود. هم چنین در سطح سلامت جسمانی هم بدین نحو دستورات دینی در جهت افزایش سلامت فرد قرار دارند. دستوراتی هم چون دوری از روابط جنسی نامشروع، عدم مصرف مشروبات الکلی و …، سعی در پاکیزگی و تمیزی، عدم خوردن نجاسات و محرمات هم چون گوشت خوک و سگ و … همگی تلاش  در جهت افزایش سلامت جسمانی انسان ها را نشان می دهد. در زمینه ی کارکرد اجتماعی ادیان الهی و به خصوص دین اسلام توصیه به از خود گذشتگی و در نظر گرفتن حد و مرزهای دیگران می کنند هم چنین توصیه به صله رحم و دید و بازدید اقوام، توصیه به رعایت حال همسایگان، کمک به فقرا و تنگ دستان و بیماری توصیه های اخلاقی دیگری می کنند. انجام این اعمال در انسان ها کارکرد اجتماعی را افزایش می دهد و در جهت مثبت سوق می دهد. به طور کل این توصیه ها در جهت افزایش سلامت، به خصوص روانی، اثر گذارند و مانع گوشه گیری و در خود ماندگی افراد شده و آن ها را به فعالیت وا می دارد که همین فعالیت باعث سلامتی فرد می شود. از نظر اضطراب هم در ادیان الهی و دین اسلام توصیه هایی در جهت بالا بردن آرامش روانی صورت گرفته است. مانند توصیه به یاد خدا در هر لحظه که این یادآوری باعث افزایش آرامش در دل ها می شود. بنابراین به طور کلی دستورات و توصیه هایی که در ادیان الهی و دین اسلام صورت می گیرد به نفع افزایش سلامت روانی در انسان ها می باشد.
– نتایج آزمون t نشان می دهد که تفاوت معنی داری بین میانگین دو گروه با عقاید مذهبی بالا و گروه با عقاید مذهبی پایین وجود دارد در مقیاس خودکارآمدی و این تفاوت به نفع گروه  با عقاید مذهبی بالاست و این تفاوت در سطح ۹۵% معنی دار است. به عبارت دیگر، دانشجویانی که عقاید مذهبی بالایی داشته اند، خودکارآمدی به مراتب بهتری از دانشجویان با عقاید مذهبی پایین داشته اند. باورهای خود کارآمدی، قوی ترین پیش بینی کننده ی سطح عملکرد نهایی می باشند و افرادی که از خود کارآمدی بالاتری برخوردارند، معتقدند که می توانند، به طور مؤثر با رویدادهایی که مواجه می شوند برخورد کنند و یا اینکه ادراک کار آمدی بر توفیق در رفتارهای وابسته به سلامتی از قبیل ترک سیگار، تجربه ی درد، کنترل وزن اثر می گذارد و ادراک ناکار آمدی نقش عمده ای در ابتلاء به اضطرای و افسردگی بر عهده دارد. از طرفی خودشناسی و احساس ارزشمندی بر خودکارآمدی افراد تأثیر گذاشته و آن ها را کار آمدتر می نماید. یعنی می توان استنباط نمود آگاهی دینی یا وقوف در دین و بصیرت یافتن در امور مربوط به معادلات بشری، احساس ارزشمندی یا به تعبیری کرامت انسان را بالا برده و طبیعتاً در خود کارآمدی (اثر بخش نمودن افراد در انجام وظایف محوله) نیز اثر خواهد گذاشت. 
هم چنین وطن خواه (۱۳۷۹) رابطه ی معنا داری را بین میزان دینی بودن جوانان و میزان سازگاری آن ها گزارش کرده است. علمی (۱۳۸۰) در بررسی خود تحت عنوان «نقش دین و اعتقادات دینی در بهداشت روانی» چنین آورده است: مذهب با تعلیم این که طبیعت زندگی دنیوی با سختیها و آسایش کامل آخرت حاصل خواهد شد. افراد را آماده برخورد با مشکلات نموده است و با بیان این که وقوع این سختی ها حکمتی دارد و برای تکامل فردی و اجتماعی بشر لازم و گذرگاه وصول به کمالات می باشد، سازگاری با مصائب و سختی ها را تسهیل می کند و در واقع از نظر وی این گونه می توان استنباط کرد که اعتقاد دینی، خود کارآمدی فرد را در مقابله با مسائل و مشکلات افزایش  داده و سبب تقویت عزت نفس فرد دین دار در برابر مصائب می شود. در کل نتایج تحقیق حاضر حاکی از آن است که دانشجویانی که عقاید مذهبی بالاتری دارند سلامت عمومی و خودکارآمدی بالاتری هم از خود نشان می دهند و در نهایت نتیجه ی کلی که می توان استنباط نمود این است که مذهبی بودن و عقاید دینی داشتن باعث سلامتی بالا، خودکارآمدی بالا، عزت نفس بالا، روابط اجتماعی مفید و مؤثر، اضطراب و افسردگی کمتر و ده ها پیامد مثبت دیگر در انسان می شود و با داشتن چنین ویژگی هایی است که باعث پیشرفت جامعه ی بشری می شود.

۵-۳) محدودیت های پژوهش:
 اکثر اساتید پژوهش اذعان دارند که، انجام پژوهشی در این در مقایسه با کشورهای غربی با موانع و محدودیت های عمده ای روبروست که انجام آن را با مشکل مواجه می سازد، در انجام این پژوهش هم محدودیت هایی وجود داشت که به ذکر آن ها می پردازیم:
–  عدم انجام تحقیقات کافی در داخل کشور در ارتباط با این موضوع، به طوری که در رابطه بین گرایش دینی و خودکارآمدی و سلامت عمومی به کمتر یا اگر اغراق نباشد هیچ گونه اثری و تحقیقی دست نیافتیم.
شایان ذکر است که پژوهشی در مورد هر یک از ابعاد موضوع مورد بررسی صورت گرفته بود که از نظر کمیّت و کیفیت چشم گیر بودند، اما در رابطه با کل موضوع اثری یافت نشد.
– معدود شدن نمونه ی آماری به دانشجویان دانشگاه تبریز به طور تصادفی ساده که بهتر بود دانشجویان دانشگاه آزاد و پیام نور هم در پژوهش های بعدی مورد مطالعه قرار گیرند. 
– عدم کنترل متغیرهایی چون، وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی افراد نمونه.
– با توجه به حجم نمونه و جامعه این پژوهش، تعمیم دهی نتایج ممکن است با محدودیت روبرو شود.
–  ابزار مورد استفاده (یکی از ابزارها) در این پژوهش، پرسش نامه ی سلامت عمومی که به صورت منفی نمره گذاری شده و به همین خاطر مشکلاتی را در زمینه ی نمره گذاری ایجاد می کرد.