علم دامپزشکی(ادامه)

شروع آبستنی تا شش هفتگی
    به ندرت می توان در خلال ۳۵ روز اول آبستنی ، بزرگ شدن قابل تفکیک در رحم مشاهده نمود. جسم زرد تا حدود روز شانزدهم رشد و توسعه می یابد. نظیر آن در سیکل تناسلی بدون آبستنی نیز اتفاق می افتد. سپس مانند مرحله آخر سیکل تناسلی ، بدون تغییر چندان از نظر قوام و اندازه ،  ثابت می ماند. با پیشرفت آبستنی ،  جسم زرد کمی سخت تر شده و به داخل تخمدان کشیده می شود. از این مرحله تا موقعی که تخمدان در نتیجه پیشرفت آبستنی و بزرگ شدن رحم دور از دسترس معاینه قرار می گیرد.
    جسم زرد را از نظر اندازه قوام و سختی میتوان از جسم زرد مراحل اول سیکل تناسلی که کوچکتر و نرمتر است و از جسم زرد اواسط سیلکل که بزرگتر ، گوشتالودتر و دارای مرزبندی مشخص تر در تخمدان است و نیز ازجسم زرد کوچک و سخت دو روز آخر سیکل تناسلی تشخیص داده و تفکیک نمود: جسم زرد مربوط به آبستنی از جسم زرد روزهای ۱۸-۱۴ فحلی قابل تفکیک نیست اگر چه جسم زرد آبستنی سنگین تر است.
    اختلاف در اندازه و قوام جسم زرد فحلی و آبستنی بخصوص اوایل این دوره به اندازه ای نیست که بتوان آن را به منظور تشخیص آبستنی بکار گرفت. وجود جسم زرد در تخمدان پس از طی زمان حدودا” برابر با یک دوره سیلکل تناسلی پس از جفت گیری نمیتواند نشانگر وجود آبستنی باشد. شرایط دیگر نیز وجود دارد که جسم زرد در تخمدان مشاهده می شود ولی دام آبستن نیست مانند تاخیر در جفت گیری دام و یا گاوی که بی موقع جفت گیری کرده باشد.
    در هر صورت فقدان جسم زرد به معنی آبستن نبودن گاو است. تشخیص دقیق آبستنی زمانی امکان پذیر است که بتوان بزرگ شدن رحم را لمس نمود. این عمل در بعضی از حیوانات بخصوص تلیسه ها در روزهای ۴۲ – ۳۶ آبستنی ممکن می گردد. مشخصات این بزرگ شدن که مشابه آن در بیشتر دامها بین ۴۹ – ۴۲ روز آبستنی دیده می شود به شرح زیر است:
    در هفته پنجم است که میتوان کیسه امنیون را به صورت یک جسم لوبیایی شکل باد کرده با فطر ۲ – ۱ سانتیمتر لمس نمود. با این وجود ،  لمس کیسه در این مرحله به صورت یک کار معمولی کلینیکی توصیه نشده است مگر اینکه با دقت بسیار زیاد انجام گیرد. چون که مشاهده شده است که این کار موجب خونریزی در کیسه شده و حتی سبب پارگی قلب جنین می شود و متعاقبا” سقط جنین ایجاد می گردد.
    احساس لغزش پرده جنینی که متعاقبا” توضیح داده می شود معمولا” قبل از شش هفتگی مشخص نیست. ولی گاهی میتوان آن را حتی در پنج هفتگی نیز حس کرد به شرطی که تمامی شاخ رحم به یکباره لمس شود تا بتوان اطمینان یافت در موقع لغزش لایه های کیسه جنینی بین انگشتان دست عمل کننده ،  محدوده مشخصی از رحم که محتوی عروق آلانتوکوریون است لمس شده است.

 

شش تا هشت هفتگی
    درشش هفتگی ،‌ شاخ رحم در طرفی که تخمدان دارای جسم زرد است، در انتهای آزاد خود حدود ۳-۲ برابر قطر خودش بزرگ شده و برجستگی در جهت عقب به تدریج باریکتر میگردد. کل برجستگی در داخل دست جای می گیرد. دیواره رحم نازک بوده و مایع محتوی آن معلق است. در این مرحله جنین لمس نمی شود. اگر بخشی از دیواره رحم بین دو انگشت شصت و سبابه گرفته شده و سپس به تدریج لغزانده شود دو لایه بودن دیواره احساس می شود. شاخ دیگر رحم بزرگتر نشده و کل دستگاه تنانسلی هنوز قابل لمس است.
    تشخیص آبستنی در شش هفتگی غالبا” باید در تلیسه های آبستن ممکن باشد ولی در گاوها، بخصوص آنهایی که رحم بیش از حد آویزان بوده و شاخها خارج از لگن واقع شده اند و یا در مواردی که مقدار زیادی چربی در لگن جمع شده باشد تشخیص درست تا هفت هفتگی یا حتی هشت هفتگی ممکن است مقدور نباشد.
    از هفته ششم تا هشتم ، شاخ باردار رحم نسبتا” سریع بزرگ شده و اندازه کلی آن نسبت به شاخ غیرباردار کاملا” متفاوت است. در هشت هفتگی ، شاخ باردار شش برابر حجیم تر، محتویات آن سفت و کشیده و دولایه بودن دیواره آن ممکن است احساس شود.
    یکی از علائم مهم ویژه آبستنی در این مرحله و مراحل بعدی، نازک شدن دیواره رحم آبستن است. تنه رحم هم تا حدودی بزرگ شده و کشیده می شود. ولی اندازه شاخ غیرآبستن، تغییر ملموسی نمی کند. بخشی از شاخهای رحم چه در تلیسه آبستن و چه در گاو آبستنی که چند زایمان کرده است داخل لگن باقی مانده و کل دستگاه تناسلی هنوز ممکن است قابل لمس باشد.
    در هفته هشتم ، قطر کیسه امنیون تقریبا” 5 سانتیمتر است. حفره امنیون بطور قابل ملاحظه ای کشیده میشود بنحوی که مایع های جنینی میتوانند از طریق مجرای اوراک بین کیسه امنیون و کیسه آلانتون در جریان باشند.

هشت تا دوازده هفتگی
    در این مرحله، شاخ غیر باردار رحم، دو برابر اندازه معمول بزرگتر شده و شاخ باردار نیز تقریبا” یک و نیم برابر مرحله هشت هفتگی می گردد. محتویات رحم کشیده تر و سفت تر بوده ، دیواره رحم نازکتر و تمامی دستگاه از لگن خارج شده به وسیله وزن خود به طرف کف حفره شکمی کشیده می شود. غالبا” میتوان تمامی رحم را در توشه رکتال معاینه نموده و تخمدان همراه با جسم زرد را لمس کرد. لمس ضربه ای جنین از طریق دیواره رحم گاهی امکان پذیر است. همچنین دو لایه بودن دیواره را میتوان تشخیص داد.
    در رحمی که اولین بار آبستن میشود آویزان شدن آن از حفره لگن معمولا” دیرتر از رحمی که چندبار آبستن شده است انجام میگیرد.
 
      تشکیل کوتیلیدونها یا پلاسنتومها در هفته پنجم شروع می شود ولی معمولا” تا هفته ۱۶-۱۴ بنحوی که متعاقبا” توضیح داده می شود قابل لمس نیستند. با این وجود، اگر به دقت جستجو گردند، امکان دارد بتوان آنها را به صورت اجسام نخودی شکل در ابتدای شاخ باردار رحم شناسایی کرد.

دوازده تا بیست هفتگی
    در ابتدای این دوره یعنی بین ۱۶-۱۲ آبستنی ، غالبا” مقدار مایع جنینی نسبت به سرعت رشد دیواره رحم دارای افزایش حجم بیشتری است. بنابراین دیواره رحم در توشه رکتال کاملا” کشیده لمس شده و به طرف بالای لگن برآمدگی دارد. متعاقبا” رحم نیر سریعا” بزرگ می شود بطوری که در پایان هفته هفدهم ، کاملا” در حفره شکمی قرار می گیرد.
    در این مرحله ، مهبل را میتوان از داخل مقعد به صورت نواری که به طرف دهانه داخلی حفره لگنی کشیده شده است لمس نمود. عنق رحم مشخص بوده و سطح فوقانی رحم به طرف پایین حفره شکمی انحناء دارد. ندرتا” تمامی رحم در معاینه توشه رکتال قابل لمس است. محتویات رحم در مراحل پایانی ، کشیدگی کمتری داشته و آزادترند و کوتیلیدونها را میتوان به صورت چوب پنبه های شناور روی آب ، در دیواره رحم لمس کرد. تشخیص کوتیلیدونها ، شیوه بسیار مناسبی برای تشخیص آبستنی است. برای این کار ابتدا دست را در چند سانتیمتری عنق روی تنه محکم فشار می دهند و سپس با همان فشار دست را تدریجا” به طرف عنق به عقب کشیده و کوتیلیدونها را آنطور که اشاره شد لمس می کنند.
    جنین را میتوان برای چند لحظه کوتاه حس نمود. در این رابطه ابتدا با دست روی دیواره رحم فشار وارد می کنیم (از طریقه توشه رکتال). سپس با برداشتن یکباره فشار از روی دیواره جنین در داخل رحم حرکت داده شده و ضمن برخورد با دیواره به وسیله دست حس می گردد. مناسب ترین زمان برای انجام این کار بین هفه ۱۶-۱۴ آبستنی است .
    تلاش برای لمس جنین در هفته بیستم آبستنی کاملا” بی فایده است زیرا در این دوره مایع جنینی بسیار زیادی در رحم جمع شده و خود رحم نیزکاملا” در حفره شکمی فرو رفته است.
    سرخرگ رحمی میانی را میتوان به عنوان یک نشانه آبستنی مورد معاینه قرار داد. قطر سرخرگ در ظرف آبستن حدود یک سانتیمتر است و با چرخاندن دست به طرف بالا و بیرون دیواره داخلی لگن و لمس کردن سطح دیواره در ناحیه ثلث میانی تنها استخوان خاصره میتوان آن را لمس کرد. باید توجه داشت که این سرخرگ با سرخرگ رانی اشتباه نگردد. سرخرگ رحمی در داخل لگن آزاد و قابل حرکت است ولی سرخرگ رانی ثابت است.
    در سه ماهه اول آبستنی ، نبض در داخل سرخرگ رحمی میانی مانند دیگر سرخرگها است ولی خود سرخرگ به تدریج قطورتر می شود. زمانی که میزان جریان خون در سرخرگ رحمی افزایش می یابد با وارد نمودن کمی فشار بر روی سرخرگ به وسیه دو انگشت، ارتعاش بخصوصی در آن حس می شود که اصطلاحا” به آن لرزش یا فرمینوس می گویند.
    با توجه به اینکه نداوم لزش در این مرحله از آبستنی مربوطه به کار می رود به نظر میرسد که لرزش در سرخرگ از اواخر ماه چهارم و یا اوایل ماه پنجم شروع شود. وجود لرزش در سرخرگهای رحمی دو طرف، در اوایل آبستنی ممکن است نشانگر دوقلو بودن آبستنی باشد. البته در پایان دوره آبستنی ، معمولا” سرخرگهای رحمی دو طرف دارای لرزش هستند اگر چه بیش از یک جنین در رحم وجود نداشته باشد.

بیست هفتگی تا زایش
    رحم از بیست هفتگی به بعد مرتبا” بزرگ شده و کاملا” در حفره شکمی جای دارد. در این مرحله کوتیلیدونها ، دولایه بودن دیواره رحم و بزرگ شدن سرخرگهای رحمی همراه با لرزش آن قابل تشخیص هستند. لرزش در سرخرگها ، در ثلث آخر آبستنی بطور یکنواخت ادامه دارد. بین ماه پنجم و هفتم از دوره آبستنی ، رحم و گوساله داخل آن در عمق حفره شکمی جای داشته و لمس آنها مشکل و یا غیرممکن می شود. این امر در دامهای مختلف متفاوت بوده و حتی در خود یک دام ممکن است رحم یک روز قابل لمس بوده و روز دیگر نباشد.
    در توشه رکتال، مهبل و عمق را میتوان به صورت نوار سختی که روی لبه دهانه لگن قرار گرفته و با فشار به طرف پایین شکم کشیده شده است لمس نمود.
    هر چه آبستنی پیشرفته تر می شود رشد گوساله موجب بازگشت رحم و خود گوساله به طرف بالا و عقب حفره شکمی یعنی دهانه لگن می شود بطوری که بین ماههای هفتم و هشتم قسمتهایی از بدن جنین قابل لمس هستند. اندازه دست و پا و سر جنین میتواند در پیش بینی مرحله آبستنی کمک نماید.

درستی و دقت توشه رکتال
    در صورتی که شخص بتواند تمامی بخش داخلی دستگاه تناسلی را مورد معاینه قرار دهد درستی تشخیص او از نظر اینکه گاو آبستن هست یا خیر، قریب به صددرصد خواهد بود. در صورتی که هر دو شاخ رحم بطور کامل مورد معاینه قرار نگیرند. نتیجه تشخیص ممکن است منفی کاذب شود. در چنین شرایطی لازم است هیچگونه تشخیصی ارائه نگردیده و تقریبا” دو هفته بعد دام مجددا” مورد معاینه قرار گیرد تا درصورت امکان پذیر بودن معاینه کامل رحم ، آبستنی بطور دقیق تشخیص داده شود. در کنار شرایط پاتولوژیکی که متعاقبا” بحث خواهد شد یک کیسه مثانه پر نیز در صورت جابجا شدن با دستگاه تناسلی می تواند موجب ارائه تشخیص آبستنی مثبت کاذب گردد. برای جلوگیری از بروز این اشتباه میتوان عضو پر از مایع را بیشتر معاینه کرده و اطمینان یافت که عضو از عنق رحم امتداد می یابد یا خیر.
    درصورتی که تاریخچه مشخصی در مورد آبستن شدن دام وجود نداشته باشد ، میزان درستی تشخیص آبستنی با چند هفته اختلاف خواهد بود. در چنین شرایطی ، معمولا” نتیجه تشخیص آبستنی در مراحل اولیه دقیق تر از مراحل بعدی آبستنی است. هر چند تشخیص آبستنی بدون تاریخچه جفتگیری ، حتی در مراحل ۱۴-۷ هفتگی نیز بطور دقیق امکان پذیر نیست. در عمل غالبا” تاریخ تلقیح مشخص بوده و در پیش بینی مدت زمان آبستنی کمک موثری می نماید.

رشد و توسعه پستان
    در تلیسه های آبستن ممکن است مایع غلیظ و قهوه ای رنگ چسبنده ای که پیش آغوز نامیده می شود از ماه چهارم به بعد دوشیده شده و مشاهده گردد. بزرگ شدن پستان نیز تا حدودی قابل رویت است اما اینکه در چه مرحله ای از آبستنی دیده می شود متفاوت است. البته در ماه آخر آبستنی به خوبی مشخص بوده و پستان تا موقع زایش رشد فزاینده دارد. دو تا سه روز قبل از زایش ، به دلیل جمع شدن و تراکم مایع غلیظ زردرنگی بنام آغوز ، پستان کاملا” متورم و بزرگ شده است.
    در صورتی که به جیره غذایی مادر در مراحل آخر آبستنی کنسانتره بیش ار اندازه اضافه گردد، ترشخ آغوز و شیر ممکن است حتی یک ماه زودتر از زمان زایش شروع شود.
    لازم به یادآوری است که مشابه تغییرات پستان مربوط به اوایل دوره آبستنی تلیسه ها در گاو دیده می شود.

تغییرات خارجی شکم
    از هفته بیستم و هشتم آبستنی ، بزرگ شدن شکم تا حدودی از بیرون مشخص شده و بیشتر در طرف راست حیوان دیده می شود. این امر در تلیسه ها راحت تر تشخیص داده می شود. در بسیاری از گاوها بخصوص آنهایی که شدیدا” چاق هستند و یا بطور آزاد در مرتع نگهداری میشوند بزرگ شدن شکم را مگر در اواخر دوره آبستنی نمیتوان مشخص کرد. در هر صورت ، تغییر اندازه شکم را نباید به عنوان وسیله ای در تشخیص آبستنی بدان متکی گردید.
    جنین را ممکن است از هفته بیست و هشتم بتوان از روی دیواره خارجی شکم لمس کرد. برای این کار مشت بسته دست را روی تهیگاه طرف راست با ملایمت ولی محکم فشار میدهیم. محل تقریبی قرار گرفتن مشت روی تهیگاه ، نقطه وسط خط افق بین آخرین دنده و ستون پا و نقطه وسط بین دو ثلث پایینی خط عمود بر شکم است. سپس فشار وارده بر دیواره شکم را خنثی نموده بنحوی که مشت بدون وارد ساختن فشار ، روی دیواره قرار گرفته باشد. اختلاف فشار موجب حرکت کردن رحم و جنین در شکم میشود و برخورد آن به دیواره روی دست لمس می گردد. این کار را میتوان برای کسب اطمینان چند بار تکرار نمود. این روش نیز نمیتواند به عنوان یک شیوه دقیق تشخیص آبستنی مطرح باشد.
    حرکت جنین در داخل رحم و ایجاد موج حرکت روی دیواره تهیگاه طرف راست شکم ممکن است از ماه هفتم تا موقع زایش مشاهده گردد. این عمل بطور پراکنده انجام گرفته و در صورت دیده شدن هیچگونه شبهه ای را باقی نمی گذارد.

دوقلو و چندقلوزایی
    در فاصله بین جفت گیری تا سه ماه آبستنی ، یعنی زمانی که میتوان تخمدانها را از طریق توشه رکتال معاینه نمود دوقلو بودن آبستنی را میتوان پس از مشاهده دو جسم زرد روی یک یا دو تخمدان تشخیص داد. در موارد نادر ، در صورت تخمک ریزی بییش از دو فولیکول و تشکیل چند جسم زرد احتمال چندقلو بودن آبستنی نیز است. به هر حال باید در نظر داشت تمام تخمک هایی که آزاد میشوند اجبارا” بارور نشده و یا اینکه پس از باروری الزاما” رشد آنها ادامه نمیابد و تا پایان آبستنی باقی نمی ماند.
    در صورتی که هریک از تخمدانها تولید یک تخمک نموده و تخمک ها هرکدام در یک شاخ رحم بارور گردند در هفته پنجم تا هفتم آبستنی میتوان به کمک تشخیص پرده جنینی جداگانه در هر شاخ رحم ، دوقلو بودن آبستنی را معین نمود.
    دوقلوها ممکن است در نتیجه تقسیم شدن یک تخمک بارور به وجود آیند. البته میزان وقوع این نوع دوقلوزایی در گاو بسیار کم و در حدود ۱/۰ درصد است. تشخیص این نوع دوقلوها مشکل است زیرا تنها یک جسم زرد موجود است و جنین ها ممکن است هر دو در یک شاخ رحم و در یک پرده جنینی مشترک رشد و توسعه یابند.
    در مراحل آخر آبستنی یعنی زمانی که لمس سر و دست و پای جنین از راه توشه رکتال امکان پذیر است گاهی بطور اتفاقی ممکن است بتوان با لمس چند سر یا تعداد زیادی دست و پا، وجود دوقلو یا چندقلو را تشخیص داد.
    در گاو پس از ماه پنجم آبستنی ، دوقلو بودن جنین با استفاده از الکتروکاردیوگرام به راحتی قابل تشخیص است.

روش های دیگر تشخیص آبستنی
    استروژن را میتوان با استفاده از روشهای شیمیایی به راحتی از ادرار و خون جدا نمود. از ماه سوم آبستنی به بعد ، مقدار استروژن ادرار و خون به مراتب بیشتر از مقدار این هورمون در سیکل تناسلی است. اینگونه آزمایشات دارای کاربرد عملی خیلی کم هستند زیرا از قبل از سه ماهگی ، آبستنی را میتوان به وسیله توشه رکتال دقیقا” تشخیص داد.
    شناسایی تغییرات حاصله در میزان گونادوتروفین خون گاوهای آبستن هیچگونه کاربردی ندارد . کشف آنتی ژن جنینی ک هدر گردش خون مادر جریان دارد میتواند در آینده به عنوان شیوه دقیق تشخیص آبستنی بکار رود و آبستنی را در مراحل بسیار اولیه مشخص سازد. مرگ جنین در طول دوره آبستنی عاملی است که موجب میشود نتیجه تشخیص آبستنی با نتیجه زایمان مغایرات داشته باشد. یعنی گاو آبستن تشخیص داده میشود ولی بعدا” جنین به دلایلی تلف شده و در نتیجه گوساله ای به دنیا نمی آید. طرق دیگر تشخیص آبستنی با کاربرد محدود در مزرعه عبارتند از: شناسایی تغییرات حاصله در ترشحات مخاطی مهبل، عکس العمل رفتار دام در مقابل تزریق مقدار کمی استیل بسترول و واکنش مهبل در مقابل تزریق اکسی توسین.

سنجش پروژسترون شیر و پلاسمای خون
    در سالهای اخیر ، اندازه گیری میزان پروژسترون شیر برای تشخیص آبستنی در مراحل اولیه و در حال حاضر در روزهای ۲۴-۲۱ دوره آبستنی توسعه مهمی یافته است.
    اساس کار بسیار ساده است. میزان پروژسترون شیر که منتج از پروژسترون خون است نمایانگر میزان فعالیت جسم زرد است. با توجه به اینکه نمیتوان جسم زرد مربوط به آبستنی را از راه توشه رکتال ، از جسم زرد مربوط به سیکل تناسیلی تفکیک نمود اما از نظر میزان پروژسترون بین گاو غیرآبستن در دوره فحلی یا نزدیک فحلی و گاو آبستن اختلاف فاحشی وجود دارد. بر این اساس ، گاوی را که میزان پروژسترون شیر آن پایین است میتوان با اطمینان کامل غیرآبستن تشخیص داده و گاوی را که میزان پروژسترون شیر آن بالاست احتمالا” آبستن دانست. عوامل ظریفی وجود دارند که میزان درستی تشخیص را در مواردی که مثبت اعلام میشود محدود می کند.
    از ضروریات بکارگیری این روش تشخیص آبستنی این است که دامداری باید دارای کیفیت عالی مدیریت باشد تا بتوان مسمئن بود نمونه های تهیه شده برای آزمایش در زمان مناسب گرفته شده و دارای برچسب قابل اعتماد می باشند. اگر آزمایش هورمونی همراه با جدا کردن به موقع گاوهای فحل انجام گیرد تعداد گاوهای غیرآبستنی که دارای جسم زرد هستند در حداقل خواهد ماند.
    عواملی که مربوط به شیوه آزمایش هستند در آزمایشگاه روی میزان پروژسترون گزارش شده تاثیر می گذارند. بدین لحاظ انتخاب ملاک صحیح برای تقسیم بندی نتیجه آزمایش دارای اهمیت است. همچنین انتخاب تاریخ نمونه برداری نیز ممکن است در نتیجه نهایی موثر باشد. از نظر علمی بیست و یک روز بعد از تلقیح مناسبت ترین زمان برای تهیه نمونه است اما در عمل روز بیست و چهارم هم نتیجه مشابه ای میدهد.
    از نقطه نظر پاتولوژیکی شرایطی مانند چرکی شدن رحم هر چند به ندرت باعث می شد فعالیت جسم زرد زمان طولانی تری ادامه یابد. در یک سیکل طبیعی نتیجه منفی به دست آمده در مورد نمنه های تهیه شده بین روزهای هفده تا بیست و پنج معتبر است ولی در شرایطی که بین تعدادی دام غیرطبیعی ، یکی از نمونه ها نتیجه معتبر ارائه دهد در آن صورت تعیین زمان دقیق نمونه برداری مشکل می گردد. آزمایشات اخیری که در این رابطه در شرایط تجارتی انجام گرفته است نشان می دهد که دقت نتایج مثبت یا آبستنی به دست آمده ۸۸ درصد و دقت نتایج منفی یا غیرآبستنی ۹۸ درصد است.
    ضمن در نظر گرفتن تفاوتهایی که در آزمایشگاههای مختلف وجود دارد میزان پروژسترون شیر در دامهای غیرآبستن معمولا” زیر هفت نانوگرم در میلی لیتر شیر است و مقدار آن در پلاسما خیلی کمتر است. همچنین از پلاسما هم میتوان مانند شیر برای سنجش پروژسترون استفاده نموده و این برنامه در تلیسه ها هم قابل اجرا است.

تشخیص تفریقی آبستنی
تجمع چرک در رحم یا پیومترا:
    بزرگ شدن رحم در نتیجه تجمع چرک ممکن است با بزرگ شدن آن در مراحل مختلف آبستنی اشتباه گردد. در این حالت، جسم زرد موجود بوده و دام فحل نمی گردد. در چرکی شدن رحم، دیواره آن دولایه نبوده و کوتیلیدون وجود ندارد. لرزش در سرخرگهای رحمی ممکن است مشاهده شده و یا وجود نداشته باشد. چرکی شدن رحم ممکن است همراه با عنق بسته و یا باز باشد. در صورت منبسط بودن عنق، چرک احتمالا” وارد مهبل شده و در معاینه مهبل به وسیله اسپکولوم یا دستگاه باز کننده ، تشخیص داده می شود. همچنین در چرکی شدن رحم همراه با عنق باز ، تا حدودی تورم عنق هم دیده می شود.
    با توجه به موارد فوق و نیز در نظر گرفتن این نکته که میزان بزرگ شدن رحم در نتیجه تجمع چرک با میزان آن در آبستنی ، ضمن توجه نمودن به تاریخ تلقیح ، مطابقت ندارد این دو حالت را میتوان از یکدیگر تشخیص تفریقی داد. تنها در فاصله بین ۹-۵ هفته پس از آخرین تلقیح است که ممکن است اندازه رحم چرکی با رحم آبستن تقریبا” یکسان بوده و احتمالا” باعث گمراهی در تشخیص آبستنی شود. در این شرایط معمولا” هر دو شاخ رحم بزرگ شده و چرکی می شود. ضمنا” در چرکی شدن رحم ، نشانی های مربوط به آبستنی وجود نداشته و بافت رحم چرکین یا بافت رحم آبستن کاملا” متفاوت است، بدین ترتیب که دیواره رحم چرکین کلفت و دارای ماهیت خمیری است. وجود تناقض بین طرفی که جسم زرد واقع شده و طرفی که رحم بزرگ شده است میتواند سوءظن چرکی بودن رحم را برانگیزد.
    قبل از شروع درمان چرکی شدن رحم ، لازم است از تشخیص عارضه اطمینان کامل داشته باشیم . زیرا در غیر این صورت ، درمان مربوطه در گاوهای آبستن باعث سقط جنین میشود.
بیماری تلیسه سفید :
    در غالب شکلهای بیماری تلیسه سفید ، ترشحات رحمی در داخل آن باقی مانده و معمولا” موجب بزرگ شدن یک شاخ رحم می شود که با بزرگ شدن رحم در مراحل اولیه آبستنی مشابهت دارد.
    دیواره رحم دو لایه نبوده و نشانه های آبستنی در توشه رکتال تشخیص داده نمی شود. فحلی در دام مشاهده شده بدون آنکه جسم زرد در معاینات بعدی ، با فاصله زمانی مناسب ، هیچگونه رشد یا تحلیلی داشته باشد. مجرای مهبل ممکن است از ناحیه سوراخ میزراه به بعد وجود نداشته و یا ممکن است به وسیله پرده بکارت مقاوم تر گردیده باشد. گاهی ممکن است دام فاقد مجرای عنق باشد که با عبور دادن لوله رحمی از محل مجرا میتوان وجود عارضه را تشخیص داد.
مومیایی شدن و استحاله ای شدن جنین :
    این نوع عوارض پاتولوژیکی که از عواقب آبستنی است غالبا” در گاوهایی دیده می شود که به دلیل عدم توانایی در زایمان به موقع گوساله مورد معاینه قرار می گیرند. عارضه میتواند در نتیجه مرگ جنین حتی در ۹۰ روزگی آبستنی دیده شود. وقتی که جنین مومیایی می شود رحم کاملا” در حفره شکمی فرو رفته است. بنابراین برای لمس جنین مومیایی شده لازم است رحم از ناحیه عنق به طرف لگن بالا کشیده شود و یا این که یک نفر دستیار با فشار دادن دیواره پایینی شکم به طرف بالا جنین را در معرض معاینه قرار دهد. از طرف دیگر ممکن است جنین مومیایی شده به قسمت ابتدایی مهبل رانده شده و در آنجا باقی بماند. دیواره رحم دارای انقباضات قوی بدور جنین مومیایی بوده و کل دستگاه در لمس، سخت و بیجان حس می شود.
    استحاله جنین معمولا” با جذب شدن مایع همراه نیست. لذا در معاینه توشه رکتال علائم این عارضه مشابه علائم چرکی شدن رحم است به جز اینکه استخوانهای جنین ممکن است در مایع شناور بوده و در معاینه حس گردد و یا اینکه صدای خشک برخورد استخوانها در داخل رحم حس شود. در هر دو حالت فوق ،‌مایع جنینی ، پرده های جنینی ، کوتیلیدونها و لرزش سرخرگهای رحمی وجود ندارد، اگر چه ممکن است در صورت بزرگ بودن جنین مومیایی، سرخرگ رحمی میانی نیز به حالت بزرگ شده باقی ماند.
تومورها یا غدد:
    معاینه دقیق بخشهای مختلف دستگاه تناسلی معمولا” از وقوع اشتباه در تشخیص تفریقی تومور رحمی از رحم آبستن جلوگیری می کند. در عین حال، لنفوم بدخیم تومور سلولهای گزانولوز تخمدان و نکروزه شدن چربی مزانتر ، مواردی هستند که ممکن است با آبستنی اشتباه گردند.

نارسائی های غیر عفونی
    کمبود ویتامین های ِِA , D , E , Se در باروری و میزان جفت ماندگی بسیار موثر هستند.
    کمبود ویتامین D موجب غیرفعال شدن تخمدانها در گاو می شود.
    کمبود ویتامین A موجب استحاله بیضه ها و بالا رفتن جفت ماندگی می شود.
    کمبود ویتامین E سبب بالا رفتن میزان جفت ماندگی خواهد شد.
    Se عنصری کمیاب و ضروری و در عین حال سمی است که کمبودش باعث بالا رفتن میزان جفت ماندگی می شود. گاهی لازم است مصرف خوراکی آن تا ۶-۵  ماه ادامه یابد تا کمبود آن رفع شود . Se از طریق پروتئین های جیره تامین می شود.
    ویتامین E از طریق پروتئین های حیوانی ، مرتع سبز ، علوقه خشک به موقع درو شده و دانه غلات فراوان است. اما گاهی به هنگام مصرف موادی مانند روغن ماهی فاقد آنتی اکسیدان در جیره بروز می کند. به هنگام مصرف اوره در جیره میزان ویتامین E کاهش می یابد . در غلات خشک ویتامین E فراوان است اما در جو مرطوب کم است.
    کمبود سایر ویتامین ها در مبحث مامایی مطرح نمی شود.
منگنز:‌
    در مناطقی که توسعه سریع مراتع همراه با مصرف آهک و کود روی می دهد و در تغذیه دام از محصولات خانگی به مقدار زیادی استفاده می شود میتوان در انتظار کمبود منگنز بود. علائم نازایی ناشی از کمبود منگنز فحلی خاموشی ، تاخیر در تخمک گذاری ، افزایش دفعات تلقیح ، مواد غذایی حاوی منگنز را بایستی ۶ هفته قبل و در خلال دوره جفت گیری مصرف کرد.
کبالت :
کمبودش در گوسفند بسیار مشهود تر است (لاغری کبالت) اما گاو تا حدی مقاومتر است. کمبود این عنصر باعث نارسائی تولیدمثل و طولانی شدن فصل زایش میشود. با رفتن منگنز خاک موجب کمبود کبالت می شود. کبالت برای ساختن B12 در شکمبه لازم است و لذا کمبود کبالت باعث کمبود B12 می شود. مصرف B12 علائم کمبود کبالت را رفع می کند.
فسفر:
    کمبود آن در بالفین باعث استئومالاسی و در جوانها باعث ریکتز می شود . پایین آمدن باروری در دامهای مسن و تاخیر در بلوغ دامهای جوان . پایین آمدن ذخیره فسفر استخوان ، پوکی و متخلخل شدن استخوان که این مورد پس از کاهش طولانی مدت فسفر جیره رخ می دهد. پس از این کاهش طویل المدت جیره نانزایی و کاهش باروری دام می شود که علائمش مشابه علائم فقدان فحلی است. پایین آمدن اشتها و از دست دادن ظاهر سلامت دام هم بروز می کند. اگر کمبود شدید باشد تمام گروههای سنی گله مبتلا می شوند . اما کمبود خفیف فقط گاوهای شیرده مبتلا می شوند.
    ابتلا به انگلهای خارجی و لاغری متعاقب آن میتواند موجب نازایی شود.
 
سیدر
مقدمه
    سیدر وسیله ای متشکل از ماده سیلیکان آغشته به پروژسترون طبیعی است. زمانی که سیدر در داخل واژن قرار می گیرد بطور یکنواخت تدریجا” به میزان معین و ثابت از خود پروژسترون ترخیص می کند که از طریق دیواره واژن جذب و وارد خون می گردد. سیدر بطور ساده بوسیله آپلی کاتور در داخل واژن گذارده می شود و درصد افتادن آن بعد از جایگذاری کمتر از ۲% است مگر اینکه درست جایگذاری نشده باشد.
سیدر در موارد زیر استفاده می شود:
۱ – درمان گاوهای آنستروس.
۲ – درمان کیست های تخمدانی.
۳ – بهبود آبستنی در گاوهای برگشتی.
۴ – همزمانی برای زایمان متراکم و تلقیح بدون فحل یابی در گاو شیری و تلیسه.
۵ – همزمانی برای انتقال جنین در گاوهای گیرنده و دهنده.
۶ – بهبود آبستنی در گیرنده های جنین منجمد.

موج فولیکولی و رشد فولیکول غالب:
    رشد فولیکولی یک مرحله دائمی است. موج فولیکولی شامل رشد یک فولیکول به تنهایی و همچنین تعدادی فولیکول بطور همزمان می باشد که میتواند تا ۱۵ فولیکول بطور همزمان تا قطر ۷-۵ میلی متر رشد نماید. در بین فولیکول های رشد کرده یک فولیکول غالب می گردد و با ترشح Inhibin از رشد فولیکول های رقیب جلوگیری می نماید.
    در هر سیکل معمولا” دو موج فولیکولی وجود دارد. اولین موج بعد از شروع اوولاسیون بوده و دومین موج بین روزهای ۱۲-۸ بعد از شروع فحلی انجام می گیرد.
    بعضی گاوها موج سوم را در اواسط سیلکل دارا هستند و حتی در مورد معدودی موج چهارم هم وجود دارد. به هر حال آخرین موج فولیکولی است که موجب فحلی و اوولاسیون می گردد زیرا موج های فولیکولی اولیه تحت تاثیر پروژسترون مترشحه از جسم زرد قبل از تشکیل فولیکول غالب متوقف می گردد.
    سیکل های فحلی که شامل دو موج فولیکولی هستند کوتاه ترند (۲۱-۲۰) روز و سیکل های فحلی که شامل سه موج فولیکولی هستند بلندترند (۲۴-۲۲ )روز البته سیلکل های فحلی خیلی کوتاه (۱۲-۸) روز نیز در بین گاوهایی که یک دوره غیرفعال تخمدانی را گذرانده اند و همچنین گاوهای تازه زا وجود دارد.

تخمدان های غیرفعال (آنستروس):
    معمولا” موج های فولیکولی در اولین ده روز بعد از زایمان وجود ندارد ولی در گاوهای تازه زایی که از نظر تغذیه ای انرژی زیادی دریافت می دارند موج های فولیکولی همراه فولیکول غالب که منجربه اوولاسیون شود در ده روز اول زایمان دیده شده است.
آنستروس:
    حالتی است که گاو بعد از زایمان فحل نمی شود . در این حالت موج های فولیکولی صورت می گیرد ولی موجی که سبب ایجاد فولیکول غالب و اوولاسیون گردد اتفاق نمی افتد و در گاو فحلی آشکار مشاهده نمی شود.
    برای اینکه فولیکول بیشتر از قطر ۵-۴ میلیمتر برسد و توانایی تولید استرادیول را داشته باشد نیاز به FSH و LH کافی دارد که منشاء آنها هیپوتالاموس است.
    گاوهایی که در اوایل زایمان از تغذیه کافی برخوردار نباشند قادر به ترشح F SH , LH کافی نبوده و توانایی تولید فولیکول غالب را نخواهد داشت.
    از طرفی چون ترشح استرادیول برای تحریک ترشح LH کافی نیست یا اوولاسیون انجام نمی گیرد یا بدون بروز فحلی انجام می شود که فحلی خاموش گویند که در گاوهای تازه زا معمول است.

بیماری های کیست تخمدانی:‌
    کیست های تخمدانی در ۶۰-۴۵ روز بعد از زایمان اتفاق می افتد و گاوهایی که از تغذیه خوبی برخوردار هستند بیشتر مبتلا می شوند. تولید ناکافی LH از هیپوفیز موجب عدم اوولاسیون شده و در نتیجه از کیستی بوجود می آید که تا قطر ۲۵ میلی متر رشد می نماید.

انواع کیست :
۱ – کیست های فولیکولار که شایع ترند.
۲ – کیست های لوتئال که در اثر لوتئینه شدن زودرس کیست فولیکولار بوجود می آیند که میزان آنها با سن دام و میزان تولید شیر نسبت مستقیم دارد.

نقش پروژسترون :
    پروژسترون هورمون استروئیدی است که از جسم زرد و هنگام آبستنی از جفت هم ترشح می شود . این هورمون موجب آماده سازی رحم قبل از چسبیدن جنین به دیواره رحم شده و بقای آن برای دوام آبستنی ضروری است. در گاوهای شیری میزان پایه پروژسترون پلاسما ۱ نانوگرم در میلی لیتر است . بعد از تشکیل جسم زرد بتدریج میزان آن به ۷ نانوگرم در میلی لیتر می رسد. در دوران آبستنی میزان آن ممکن است تا ۲۰ نانوگرم در میلی لیتر و حتی بیشتر نیز برسد.
    میزان پروژسترون خون بستگی به عنوان زیر دارد:
۱ – وضعیت فیزیولوژیکی حیوان.
۲ – میزان تولید پروژسترون از جسم زرد.
۳ – میزان متابولیسم هورمون در کبد.
۴ – میزان دفع آن از بدن.
    میزان بالای پروژسترون در خون موجب پایین نگهداشتن تولید L H می شود. از طرفی برای رشد فولیکول غالب و اوولاسیون میزان بالای L H مورد نیاز است اگر فولیکول غالب به ماکزیمم رشد خود به قطر ۹ میلی لیتر باشد به تدریج تحلیل رفته و موج فولیکولی جدیدی شروع می شود.
    وقتی که غلظت پروژسترون خون به کمتر از ۲ نانوگرم در میلی لیتر برسد ترشح L H افزایش می یابد و رشد فولیکولها ادامه یافته و فولیکول غالب بوجود آمده اوولاسیون انجام می شود. ولی اگر میزان پروژسترون ۴-۲ نانوگرم در میلی لیتر باشد فولیکول غالب به فولیکول مقاومی تبدیل می شود و موج فولیکولی متوقف می گردد. فولیکول های مقاوم به علت مسن شدن تخمک از باروری پایین تری برخوردارند. رابطه مستقیمی بین میزان تولید پروژسترون و درصد باروری وجود دارد. گاوهای شیری که از تغذیه کافی برخوردارند پروژسترون بیشتری تولید می کنند و بارورتر هستند.

نقش سیدر به عنوان منبع خارجی پروژسترون :
    اولین خالص سازی پروژسترون در سال ۱۹۳۴ انجام شد. پروژسترون حاوی سیدر ، طبیعی بوده منشاء گیاهی دارد و همانند پروژسترون مترشحه از حیوان می باشد.
    وقتی سیدر در داخل واژن قرار گرفت بتدریج پروژسترون آن از طریق دیواره جذب شده و میزان پروژسترون خون آنقدر بالا می رود که FSH و L H مهار می گردد. این مهار تا زمانی است که سیدر در داخل واژن باقی می ماند و این مدت برای درمان های مختلف متفاوت است. ۶ ساعت بعد از اتمام دوران درمان و خارج نمودن سیدر از واژن میزان پروژسترون به پایین ترین حد فیزیولوژیک خود رسیده و رشد فولیکول های جدید را که همراه با فحلی آشکار است میسر می سازد.

نقش استرادیول:
    استرادیول یک هورمون استروئیدی است که از فولیکول در حال رشد ترشح می گردد. زمانی که قطر فولیکول ها به ۵/۸ میلی متر میرسد میزان ترشح استرادیول آنها افزایش می یابد . غلظت استرادیول در خون در حالت عادی ۵ پکتوگرم در میلی لیتر و در زمان فحلی ۲۰ پکتوگرم در هر میلی لیتر می باشد.
    ترشح استرادیول از فولیکول های در حال رشد در فاز لوتئال موجب تحلیل رفتن جسم زرد می شود. برای تحلیل جسم زرد نیاز به وجود رسپتورهای اکسی توسین در اندومتر رحم است. این رسپتورها زمانی تشکیل می گردد که حیوان ۷ روز در معرض میزان پروژسترون باشد یا پروژسترون پرایم شده باشد. اکسی توسین آزاد شده از جسم زرد به این رسپیتورها متصل شده و منجربه آزادسازی پروستاگلاندین می شود. در نتیجه آن جسم زرد تحلیل می رود. در گاوهای غیرآبستن تحلیل جسم زرد بین روزهای ۱۸-۱۶ سیکل بطور خودبخود انجام میگیرد و در گاوهای آبستن عدم ترشح پروستاگلاندین باعث طول عمر جسم زرد می گردد.
    در گاوهای غیرآبستن زمانی که جسم زرد به تحلیل رفت، فولیکول غالب تولید استرادیول می کند که باعث بروز فحلی و اوولاسیون می گردد. استرادیول بعد از اوولاسیون میزانش به حداقل خود می رسد.     اثر استرادیول روی محور مغز میتوانند منفی یا مثبت باشد.
    عمل فیدبک منفی استرادیول روی مغز به عوامل زیر بستگی دارد:
۱ – فصل .    2 – وضعیت بلوغ .    3 – تغذیه .     4 – مک زدن پستان.
در زمانی که جسم زرد وجود دارد و میزان پروژسترون بالاست. استرادیول اثر مهاری پروژسترون را که تولید LH , FSH را مهار می نماید تشدید می کند و از رشد فولیکول غالب و تولید استرادیول و اوولاسیون جلوگیری می نماید.
تولید استرادیول در شرایط عدم ترشح پروژسترون صورت می گیرد بویژه در گاوهایی که به مدت ۷ روز تحت تاثیر پروژسترون بوده اند بویژه در گاوهایی که به مدت ۷ روز تحت تاثیر پروژسترون بوده اند میزان ترشح LH افزایش یافته و به عنوان فیدبک مثبت باعث ازدیاد ترشح بیشتر استرادیول می گردد که این خود موج LH و اوولاسیون را به همراه خواهد داشت.

 

نقش منبع خارجی استرادیول :
    همزمان استفاده کردن استرادیول و پروژسترون از طریق سیدر باعث به تحلیل رفتن فولیکول های در حال رشد می گردد. این تحلیل موج فولیکولی بعدی را به همراه می اورد. دوز کم استرادیول در گاوهایی که حداقل ۵ روز پروژسترون پرایم شده اند موجب ازدیاد LH می شود که موجب فحلی و اوولاسیون می گردد که دلیل اصلی تخمدان های غیرفعال همین عدم ترشح L H است.

موارد کاربرد سیدر
۱ – درمان گاوهای آنستروس
    گاوهای آنستروس گاوهایی هستند که گر چه میزان ترشح L H آنها برای گرداندن چرخه تخمدانی کافی است. ولی آنقدری نیست که بتواند فولیکول غالب را رشد داده و باعث اوولاسیون شود. استفاده از سیدر در چنین گاوهایی باعث می شود که بر اثر فیدبک منفی ترشح L H کم شده و در غده هیپوفیز جمع آوری گردد. زمانی که سیدر خارج شد بعد L H ذخیره شده ترخیص می شود و باعث رشد فولیکول غالب شده که همراه با اوولاسیون است. باروری در گاوهای آنستروس که به وسیله سیدر درمان شده اند پائین است و این بخاطر این است که فولیکول گاوهایی که به دلایلی به تلقیح بعد از درمان آبستن نمی شوند و یا اینکه فحلی خوب نشان نمی دهند نیاز به درمان مجدد ندارند و در فحلی بعدی از آبستنی بالاتر برخوردار خواهند بود.
۲ – درمان گاوهای کیستی
    بقای کیست تخمدانی چه لوتیال باشد و چه فولیکولار بستگی به ترشح L H دارد. در گاوهای کیستی میزان L H به حدی نیست که باعث تحلیل کیست لوتیال و اوولاسیون کیست فولیکولار گردد. استفاده از سیدر باعث می شود که ترشح L H کم شده و سبب به تحلیل رفتن کیست گرد. تحقیقات نشان می دهد که تعداد گاوهای کیستی که بعد از درمان یا سیدر ‏، مجدد کیستی می شوند نسبت به گاوهایی کیستی که به وسیله GNRH درمان می شوند به مراتب کمتر است. شاید لازم به ذکر است که در گاوها در یک بالانس انرژی بهتری هستند درمان یا سیدر موفق تر از گاوداریهایی است که از مدیریت تغذیه خوبی برخوردار نیستند و این امر برای تمام درمانهای هورمونی صادق است.
۳ – مصرف سیدر برای بقای آبستنی در گاوهای برگشتی
    بعد از تلقیح ، رشد جنین بین روزهای ۵ تا ۱۲ رابطه مستقیم با میزان پروژسترون ترخیص شده از جسم زرد دارد. در گاوهایی که از میزان پروژسترون کافی برخوردار هستند جنین رشد کافی داشته و حدود روز ۱۲ جنین هائی که از نظر رشد به حد نصاب رسیده باشند با ارسال علامت مثبت به گاو بقاء‌جسم زرد را میسر می سازد. در تعدادی از گاوها به دلایلی اوج ترشح پروژسترون از جسم زرد با تاخیر انجام می گیرد. ممکن است که رشد جنین را به تاخیر بیاندازد و این امر باعث شود جسم زرد به تحلیل رفته و جنین جذب شود. تحقیقات نشان داده است که اکثر گاوهای برگشتی که میزان پروژسترون شیر آنها در روز ۵ بعد از تلقیح از ۳ نانوگرم در میلی لیتر کمتر باشد و چنین فرض شده است که استفاده از سیدر بین روزهای ۵ تا ۱۲ بعد از تلقیح باعث ازدیاد آبستنی در چنین گاوهایی می گردد که در عمل این چنین ثابت نشد چون فقط تعدادی از این گروه گاوها آبستن شده اند. تحقیقات بعدی که حدود چهار سال در انگلستان بطول انجامید نشان داد که در گاوهای برگشتی که میزان پروژسترون شیر آنها در روز ۵ بعد از تلقیح کمتر از یک نانوگرم در میلی لیتر باشد. به استفاده از سیدر هم جواب نمی دهند و در گاوهایی که میزان پروژسترون آنها از ۷ نانوگرم بالاتر باشد سیدر باعث بقای آبستنی گردیده که این در بسیاری از گاوداریها استفاده از سیدر در تلیسه های برگشتی موفق تر بوده شاید به این دلیل بوده است که متابولیزم پروژسترون در گاوهای شیری مخصوصا” در گاوهای پر شیر سریعتر است و فیدبک منفی پروژسترون درست عمل نمی کند.
۴ – همزمانی فحلی به روشس آووسینگ + سیدر
    همزمانی فحلی در گاوداریهائی که درصد فحل یابی پائین دارند می تواند در پائین آوردن فاصله دو زایمان کمک کند. روش همزمانی با تزریق دو پروستاگلندین به فاصله ۱۴ روز خوب بوده ولی درصد آبستنی متغیری دارد. روش بهتر از تزریق P  G برای همزمانی به روش آووسینگ است که همزمانی بهتر به وجود می آورد. روش آووسینگ بدین معنا است که روز اول تزریق GNRH انجام می گیرد روز هفت تزریق PG روز نه GNRH و روز ده تلقیح کور درصد آبستنی بدین روش هم در گاو نتایج یکسانی نداشته یعنی بین ۲۰ تا ۳۹ درصد گزارش شده است و در بعضی از گاوداریها که درصد آبستنی پائین داشته اند باعث یاس شده است. این یکسان نبودن نتایج گفته شده بدین خاطر است که اولین تزریق GNRH اگر مصادف با آخرین موج فولیکولی باشد درصد آبستنی بالاتر است. روش آووسینگ با سیدر درست شبیح آووسینگ است با این تفاوت که وابستگی به مرحله موج فولیکولی در شروع درمان کمتر است و درصد آبستنی بالاتری دارد که از قرار زیر است:
روز صفر تزریق GNRH + جایگذاری سیدر (مثلا” شنبه بعدازظهر).
روز هفت خارج کردن سیدر + تزریق یک دوز PG (شنبه بعدازظهر).
روز نه تزریق GNRH (دوشنبه بعدازظهر).
روز ده تلقیح اجباری (سه شنبه صبح).
    اگر گاوهائی که به روش اووسینگ + سیدر همزمان شده باشند به علت رشد سریع فولیکولها بعد از تزریق GNRH دوم علائم فصلی خوبی نخواهند داشت ولی اوولاسیون انجام خواهد شد و تلقیح باید انجام شود. گاوهای آنستروس کیستی و فحلی خاموش می توانند بدین روش درمان و بدون دیده شدن علائم فحلی تلقیح شود. نتایج به دست آمده در ایران و کشورهای دیگر نتایج خوب این روش را تایید می کنند۱٫

همزمانی برای تلقیح اجباری با روش اوسینگ + سیدر (Ovsynch + CIDR)
    در گاوداریهای صنعنتی اکثرا” عدم باروی بعلت پائین بودن فحلی یابی است مخصوصا” در هوای گرم که گاو ممکن است فقط به مدت یک یا دو ساعت علائم فحلی بارز از خود نشان دهد. بنابراین همزمانی برای تلقیح اجباری در این شرایط میتواند به بالا بردن درصد آبستنی کمک کند.
    روش تزریق PG به فاصله ۱۴ روز می تواند موثر باشد ولی با این روش فقط طول عمر جسم زرد همزمان می شود البته تعدادی از گاوها که به این روش همزمان می شوند درصد آبستنی قابل قبولی هم دارند ولی این روش نیاز به فحلی یابی دارد. روش دیگر که معمول است روش Ovsynch است بدین معنی که روز صفر تزریق GnRH روز PG7 و روز ۹ تزریق دوم GnRH و ۱۸ ساعت بعد تلقیح اجباری صورت می گردد. درصد آبستنی به این روش در شرایط مختلف بسیار متغییر بوده است.
    بین ۳۸-۲۰ درصد است که این نتایج در بعضی شرایط ممکن است قابل قبول هم باشد. روش قابل توصیه Ovsnch + CIDR است در این روش چون همزمانی از طریق موج فولیکولی انجام می گیرد. زمان برنامه ریزی باید کاملا” دقیق باشد بدین معنی که ساعت تلقیح اجباری بستگی به ساعت شروع درمان و تزریق اولین G  nRH دارد.

روز صفر     تزریق GnRH + جایگذاری سیدر    (مثلا” شنبه ساعت ۲ بعدازظهر)
روز هفتم    تزریق PG و خارج کردن سیدر    (شنبه بعد ساعت ۲ بعدازظهر)
روز نهم    تزریق GnRH    (دوشنبه ساعت ۲ بعدازظهر
روز دهم    18 ساعت بعدازتزریق GnRH تلقیح اجباری    (تلقیح سه شنبه ساعت ۸ صبح)
   

یافته های دوران کارآموزی
بیماریهای گاو
یک راس گاو
علائم : ترشحات رحمی همراه با رگه های چرک است.
تشخیص : متریت
درمان : اکسی تتراسایکلین ۵۰ سی سی داخل رحمی.
یک راس گاو
علائم: سر یک پستان حدود یک کیلو بزرگ شده و به رنگ سیاه است.
تشخیص : تومور خوش خیم.
درمان : لیگاتور زده می شود تا تومور کنده شود. جراحی نمی شود چون آبستن سنگین است.
یک راس گاو
علائم: یک راس گاو بعد از چند بار تلقیح ، آبستن نشده است. رگه های چرکی از رحم همراه با ترشحات رحم از رحم خارج می شود.
تشخیص : آندومتریت.
درمان : اکسی وت ۴۸ ساعت بعد تکرار.
یک راس گاو
کرینتست : تشخیص سالم بودن رحم بعد از زایمان.
تشخیص: چسبندگی رحم به علت سخت زایی.
یک راس گاو
علائم : گاوی که مدتی قبل از ناحیه فلنگ جراحی شده است همان قسمت باد کرده و بزرگ شده.
تشخیص: فتق که همان باز شدن بخیه های لایه های داخلی است.
درمان : باید دوباره جراحی شود.
یک راس گاو
علائم : سقف واژن سوراخ شده مدفوع وارد واژن می شود و حیوان بارور نمی شود.
تشخیص : فیکستل واژن
درمان : لیدوکائین + نورآدرنالین ۷ سی سی بین مهره ای (اپیدورال) برای بی حسی قسمت خلفی و بعد جراحی می شود و در پایان به وسیله اسپری ضدعفونی می شود و ۱۰ میلیون واحد پنی سیلین به صورت عضلانی تزریق می شود.
یک راس گاو
علائم : واژن هوا می کشد.
تشخیص : کرومورژینال
درمان : لیدوکائیل + نورآدرنالین ۷ سی سی به صورت اپیدورال . جراحی انجام می شود و بعد از جراحی به وسیله اسپری ضدعفونی می شود و در پایان هم ۱۰ میلیون واحد پنی سیلین زده می شود.    
یک راس گاو
علائم : گاو آبستن که سر آخور نمی رود و زور می زند و تاتوشریکتال معلوم می شود که مایعات داخل هم کم شده است.
تشخیص : گاو دارد سقط می کند.
علت : احتمالا” سقط مکانیکی و یا علوفه کپک زده.
درمان : باید تحت مراقبت قرار بگیرد و اگر متعما” باشیم که گاو سقط می کند P  G تزریق می شود تا زودتر سقط کند.
یک راس گاو
علائم : خونریزی از بینی
علت : علت های زیادی در این فرآیند دخالت می کند یکی این که آبسه های کنار عروق باز شده و باعث خونریزی می شود. علت دیگر آبسه های کبدی به علت کنسانتر بالا.
درمان : به وسیله Menadial
یک راس گاو
علائم : حیوان به شدت خوراکش کم شده و سر آخور نمی رود و بسیار ضعیف شده است و دمای بدن آن به ۴۰ درجه رسیده است.
تشخیص : اتساع سکوم .
تشخیص : اشباع سکوم به این صورت است که گوشی را در سمت راست در قسمت فلنگ و یا روی دنده ها گذاشته و دقه می کنیم اگر صدای دنگ بدهد مشخص می شود که اتساع سکوم است.
درمان : با فلومکسین درمان می شود و می توان به جای فلومکسین از حیوسین هم استفاده کرد.
یک راس گاو
علائم : گوساله در رحم برعکس شده.
درمان : جک زده می شود و گوساله تا نصفه بیرون آمده بعد یک نفر کمر گوساله را گرفته که آسییبی به کمر گوساله وارد نشود. بعد از زایمان ناف گوساله به وسیله تنتور ید T I ضدعفونی می شود تا ناف گوساله عفونت نکند و در آخر هم ۱۰ سی سی اکسی توسین به گاو زده میشود. برای جفت ماندگی و زود جمع شدن دهانه رحم به گاو زده می شود.
یک راس گاو
علائم : از زایمان گاو گذشته.
درمان : هنگامی که زایمان دیر انجام شود یعنی به تاخیر افتاد توسط دگزامتازون زایمان را انجام می دهیم در این صورت باعث جفت ماندگی می شود و اکسی توسین بعد از زایمان اثری روی جفت ماندگی ندارد.
یک راس گاو
علائم : کم اشتهایی گاو ، تب دار بودن حیوان و ضعیف شدن گاو
تشخیص : جسم خارجی غیرنفوذی
درمان : توسط جراحی برطرف می شود.
یک راس گاو
    علائم بنابر اظهار دامدار دام زردی گرفته است با علائمی نظیر تب کنده شدن موها بی حالی و سستی دام البته ازاین علائم نمی توان به تشخیص قطعی دست یافت اما به علت عدم رغبت دامدار جهت معاینه دام و درخواست دارو برای ایشان نسخه جهت دارو دریافت گردید.
تشخیص : تیلریوز یابایریوز
درمان : پاروکسون ۲۰ سی سی عضلانی
یک راس گاو
    علائم : دام فوق الذکر دچار ورم پستان شده است و به این جهت نمونه شیر از دام گرفته شد و جهت کشت آنتی بیوگرام به آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی ارسال شده است جواب آزمایشگاه به این صورت بوده است .
آنتی بیوگرام : حساس  انروفلوکساسین ،‌جنتامایسین ، کانامایسین ، تتراسایکلین ، لینکواسپکتین .
تشخیص :‌ورم پستان
درمان : لینکونئومایسین پماد پستانی – انروفلاکسین روزی ۲۰ سی سی زیر پوست
یک راس گاو
    علائم :‌عدم فصلی دام بعد از مدت تقریبا ۷ ماه پس از زایمان و سخت زایی در زمان زایمان .
تشخیص : ناباروری وعدم فصلی
درمان : سینکرومات ۵ سی سی عضانی ، فسفر ۲۰ درصد ، روزی ۵ سی سی زیر پوست .
یک راس گاو
    علائم : پستان به شدت گرم و ورم دار و حساسیت دارد و قرمزی و التهاب بافت پستان مشخص و بارز است و نیز سفتی بافت در برخی قسمتها.
تشخیص : ورم پستان
درمان : پماد فنیل بوتازون ، آمپول فنیل بوتازون ، پماد M.C
یک راس گوساله – در سن یک هفتگی
علائم : اسهال همراه با تب اسهال بدبو، بی حالی ، کم اشتهایی وسستی
تشخیص : اسهال عفونی
درمان : کلستین ۲۰%‌تتراسیکلین ۵%
یک راس گاو
علائم : زیاد دادن آرد گندم در جیره و بادگردگی شکمبه وانباشتگی
تشیخص : نفخ و دم گردگی مصرف زیاد آرد گندم
درمان : بلوترول ، لاگزاتیو ، AD3E روزی ۱۵ سی سی عضلانی
یک راس گاو
علائم : گرمی پستان و گرفتگی یکی از تپه های آن
تشخیص : عفونت باکتریایی موجب ورم پستان
درمان : جنتامایسین هر ۱۲ ساعت تکرار شود فوروسماید
یک راس گاو
علائم :‌کم اشتهایی دام . دم کردگی و عدم باروری پس از ۲ بار تلقیح مصنوعی و یک بار تلقیح با جوانه گاو نر و هنوز آبستن نشده است .
تشخیص :‌نفخ ضعیف
درمان :‌کسی تتراسیکلین ، آلفوس ۱۵ سی سی عضلانی ،‌ب کمپلکس ۱۵ سی سی لاکزاتیو.
یک راس گاو
علائم : ضعف ، بی حالی ، گوشهای افتاده و کز کردن ، اسهال گاهی مواقع ، کم شدن شیر، بی اشتهایی و عدم اخذ غذا.
درمان :‌اینترتریم ، بولوس سولفادیمیدن O.R.S.
دو راس گاو
علائم : قسمتی از موهای دامها در سر و روی بدنشان ریخته که بصورت لکه های گرد دیده می شود و پوست در آن ناحیه قرمز رنگ و متورم می باشد.
تشخیص : گری و کچلی ناشی از قارچ .
درمان : آیورمکتین ، لیکودرم ، پماد فایتو
یک راس گوساله
علائم : کار نکردن شکم ، عدم دفع مگونیوم
تشخیص : مشکل گوارشی به احتمال زیاد گرفتگی پیلور
درمان : آنتی هیستامین ، دامنوش
یک راس گاو
علائم : گاو بعد از زایمان به فحلی نیامده است .
تشخیص : عدم فحلی وناباروری
درمان : سینکرومیت
سه راس گاو
علائم: ۳ راس گاو که توش رکتال انجام شد. در یک مورد گاو تلقیح بود که تلقیح انجام گرفت یک راس گاو دیگر نارسایی تخمدانی داشته است و یک گاو دیگر نیز فولیکول و تخمک گذاری دچار تاخیر می باشد.
تشخیص : عدم باروری و عدم فحلی
درمان : سینکرومایت ، آلنوس ،‌ویتامین A و گاو دیگر گنادورلین
۲ – یک راس گاو
علائم : موریختگی در ناحیه پشت و سر به حالت دایره وار با حاشیه سفید رنگ
تشخیص : کچلی پوست و مو ریختگی ناشی از قارچ و آلودگی انگلها و بندپایان خارجی .
درمان : ایورمکتین ،‌لیگودرم ، فایتو
یک راس گاو
علائم سرفه،‌تب،‌تنفس مشکل ، کم اشتهایی ، بی حالی و ضعف عدم اشتها آبریزش چرک از بینی
تشخیص : پنومونی
درمان :پنیسیلین ۵ میلیون ، پنی سیلین ۳+۳ دگزامتازون
یک راس گاو
علائم دام دچار سوء هاضمه شده و از یک روز قبل غذا نمیخورد و گاهی هم سرفه می کند.
تشخیص : سوء هاضمه
درمان : در فرمهای دپارتمان ذکر گردیده است .
یک راس گوساله یکماه
علائم : اسهال و از پا افتادگی از یک روز قبل دامدار تقاضای دارو می نماید و برجسته شدن چشم دام از علائم دیگر است .
تشخیص : اسهال باکتریایی
درمان : سولفادیمیدین ، سولفادیمیدین تزریقی ۱۰ سی سی زیر پوست ، پودر ORS
یک راس گاو که توسط دکتر معاینه و در آن زمان حضور نداشته ایم و دچار ورم پستان بوده است که از یکی کارتیه ها شیر به همراه چرک خارج می شود که حالت آن پنیر به همراه لخته هایی دارد.
درمان : پماد MC، دگزامتازون ،‌کتوپروفن ، پنی سیلین ۵ میلیون ، پنی سیلین ۳+۳ و ویتامین AD3E
یک راس گاو
    علائم :‌دام به فحلی نمی آید و کمی بی حال می باشد و مامور تلقیح مصنوعی در زمان معاینه هییچگونه بیماری عفونی ندیده است .
درمان : کلوپروستنول ، ویتامین AD3E
دو راس گاو جوانه نر
    علائم : بنا به اظهار دامدار دام زردی گرفته است که بعلت بعد مسافت نمی توان جهت معاینه دام حاضر شد ناچار دارو تحویل دامدار گردید.
تشخیص : تیلریوز
درمان : بوتالکس وب  کمپلکس
یک راس گاو
علائم :‌بی قراری و دم و نفخ نیمه شدید و تمایل به علوفه سبز
تشیخص : نفخ به همراه اسیدوز
درمان :‌لاگزاتیو، دگزامتازون ،‌ویتامین AD3E ویتامین B1 و آنتی اسیدوز
یک راس گاو
علائم : کم اشتها ورم گردگی در پی خوردن خمیر پخته شده آرد جو (‌که جهت دور دهانه دیگها استفاده شده بود )‌و حالا دچار نفخ شده است .
تشخیص : نفخ واسیدوز
درمان : ویتامین AD3E، لاگزاتیو .و آنتی اسیدون
ٍیک راس گاو شیری
علائم :‌دچار تورم پستان که قرمزی و التهاب آن و سفتی آن در نقاطی مشهود بوده است درمان توسط خود دامدار بوسیله پمادهای پستانی انجام شده نتیجه نگرفته ضمنا دام آبستن است .
تشخیص : ورم پستان
درمان : لینکواسپکتینومایسین ، ویتامین AD3E فنیل بوتازون پنی سیلین ۵ میلیون ، پردف * ۲

یک راس گاو شیری
علائم : دام به تازگی زائیده است وهم اکنون سه روز است که جفت دام نیافتاده است .
تشخیص : جفت ماندگی
درمان : استرادیول بنزوات ، اکسی توسین ، اکسی تتراسیکلین ۵%
یک راس گوساله نر
علائم : اسهال بدبو، خشکی پوست و عدم اخذ خوراک
تشخیص : اسهال عفونی باکتریایی
درمان : جنتامایسین ،‌پودر ORS و پودر ایندایجستیو

 

بیماریهای گوسفند:
گوسفند پرواری ۴۰راس .
علائم : بالا بودن دمای بدن ، بی اشتهایی و بی حالی تنفس سریع و لاغری خون در ادرار
تشخیص : پیروپلامسوز، آلودگی انگلی گوارشی و کبدی .
درمان : اکسی تتراسیکلین پیرورازی ، لوامیزول ، آلبندازول
گوسفند پرواری ۵۰ راس
علائم : لنگش ،‌گوسفندان برروی زانو راه می روند و غذا می خورند گاهی سرفه و چرک از بینی .تشخیص :ضایعات سم (Foot rat)
درمان :‌لینکواسپکتینومایسین ، آمپول فنیل بوتازون ، اکسی تتراسیکلین ۵%
گوسفند پرواری ۱۰۰ راس
علائم :‌تب بی اشتها خون در ادرار و نفس نفس زدن
تشخیص : پیروپلاسموز
درمان : اکسی تتراسیکلین پیرورازی (‌هر ۱۰ کیلوگرم یک سی سی زیر پوست )
گوسفند داشی ۵۰ راس
علائم : سرفه گاهی مواقع چرک از بینی به رنگ زرد، بی اشتهایی و کرم جگر
تشخیص : عفونت تنفسی و فاسیولوزیس .
درمان : لینکو اسپکتینو مایسین اکسی تتراسیکلین ، رافوکساناید.
گوسفند پرواری ۴۰ راس
علائم :‌تب سرفه ،‌چرگ آبکی از بینی و چشم تنفس سریع وبی حالی
تشخیص : پیروپلاسموز ،‌آلودگی انگلی دستگاه گوارش ، عفونت تنفسی
درمان : دی مینازول ، شربت فبندازول ، لینکو اسپکتین
گوسفند پرواری ۱۰۰ راس
علائم : ضعف و لاغری ،‌بعضی اسهال ، کم اشتهایی ، کم شدن وزن ،‌ضعف در ادرار نمودن .
تشخیص : آلودگی انگلی گوارشی و نارسایی کلیوی
گوسفند پرواری ۱۰۰ راس
علائم :‌تب ، بی اشتهایی و بی حالی ضعف و لاغری ، اسهال ، تنفس سریع ، جدا شدن آسان پشم و زردی لاشه در دامی که ذبح گردیده (‍‌توسط دامدار )‌
تشخیص : پیروپلاسموز
درمان :‌دی مینازن ، اکس تتراسیکلین ، آلبندازول ، لوامیزول ، درونیست
گوسفند پرواری ۷۰ راس
علائم : بی اشتهایی بی حالی و ضعف
تشخیص : آلودگی انگلی گوارشی و تنفسی
درمان : آلبندازول ،‌نیکلوزاماید
گوسفند پرواری ۱۰۰ راس
علائم : تب ، کم اشتهایی ، لاغری و اسهال
تشخیص : پیروپلاسموز و فاسیولوزیس
درمان :‌دی مینازن ، دامنوش
گوسفند پرواری ۵۰ راس .
علائم :‌سرفه و اسهال و چرک از بینی و تنفس سریع و ضربان قلب بالا
تشخیص عفونت تنفسی و نماتوزیس
درمان : شربت فنبندازول ، پنی سیلین ۱+۱ ،‌بولوس اکسی تتراسیکلین ۵۰۰mg
گوسفند داشتی ۸۰ راس
علائم :‌اسهال ، لاغری ، کم شدن وزن ، کاهش رشد، ضعف ،‌تلفات داشته
تشخیص : تنیازیس ، نماتتوزیس و عفونت تنفسی .
درمان :‌نیکلوزاماید، لوامیزول ،‌بولوس اکسی تتراسیکلین
گوسفند پرواری ۵۰ راس
علائم : چرک از بینی زرد رنگ و گاهی با رگه های خون و بی حالی و تب و ضعف
تشخیص : پنومونی ، فاسیولوزیس
درمان : آلبندازول ، رافوکساناید،لوامیزول ، تایلوزین ، نیکلوزاماید
گوشت داشتی ۱۰۰ر اس
علائم : تب ، کنده شدن پشم به آسانی ،‌سرفه بی حالی و کم اشتهایی و ضعف
تشخیص : پیروپلاسمون
درمان : پیرورازی ، اکسی تتراسیکلین
گوسفند پرواری ۱۰۰ راس
علائم : سرفه ، اسسهال گاهی ، ضعف و بی اشتهایی ،‌نفس نفس زدن
تشخیص : انگل دستگاه گوارش
درمان :‌نیکلوزاماید،‌لوامیزول
گوسفند پرواری ۵۰ راس
علائم :‌اسهال ،‌ضعف ، بی حالی ،‌تنفس سریع ، کم اشتهایی ،‌لاغری
تشخیص : انگل دستگاه گوارش ، فاسیولوزیس
درمان :‌لوامیزول ،‌اکسی تتراسیکلین
گوسفند داشتی ۴۰راس
علائم : تب ،‌ضعف ، ترشح سروزی از بینی ، تنفس مشکل
تشخیص : عفونت ضعیف دستگاه تنفس
درمان : اکسی تتراسیکلین ،‌لینکواسپکتینومایسین
گوسفند پرواری ۳۰۰ راس
علائم :‌بی اشتهایی ،‌ضعف ، کاهش رشد ،تب ،‌لاغری و در بعضی اسهال
تشخیص : تنیازیس ، نماتوزیس
درمان : نیکلوزاماید، آلبندازول ، اکسی تتراسیکلین ، لوامیزول
گوسفند پرواری ۱۰ راس
علائم : سفتی مدفوع، ضعف ، بی حالی ،‌گوشه کز کردن و اسهال گاهی مواقع
تشخیص : نماتوزیس ، تنیازیس
درمان : شربت فنبندازول ،‌اکسی تتراسیکلین ، قرص اکسی تتراسیکلین
گوسفند پرواری ۴۰ راس
علائم :‌ بی اشتهای ،‌ضعف ،‌لاغری و سرفه و گاهی اسهال
تشخیص : نماتوزیس و فاسیولوزیس
درمان : فنبندازول ،‌آلبندازول
 گوسفند پرواری ۱۱۰ راس
علائم :‌سرفه و تب ، چرک از بینی به همراه خوبانه و اسهال زیاد و لنکش پا
تشخیص : عفونت تنفسی و گوارشی ، التهاب مفصل پا
درمان : فنیل بوتازول ،‌لینکو اسیکتین ،‌پودر سولفادیمیدین
گوسفند داشتی ۵۰ راس
علائم : سرفه ، تب ، بعضی ترشحات آبکی و سروزی و ترشحات چرکی با رگه های خون ،‌بی حالی و عدم اشتهاء ، تنفس مشکل
تشخیص : پنومونی
درمان : پنی سیلین ۱-۱ ، لینکواسپکتینو مایسین ، تایلوزین
گوسفند داشتی ۱۰۰ر اس
علائم : تب ،‌بی حالی ، سرفه ،‌چرک زیاد از بینی ، کم کردن شیر ،‌اسهال ، لاغری ، تنفس سریع ، کاهش اشتها و ضعف
تشخیص : تنیازیس ، نماتوزیس و عفونت تنفسی
درمان : نیکوزاماید، لوامیزول ، پنی سیلین کانامایسین ۲-۲ ، پنی سیلین ۱+۱ ،‌اکسی تتراسیکلین ۱۰۰mg
گوسفند پرواری ۱۰۰ راس
علائم :‌تب ، سرفه ، گهگاه  ترشحات سروزی از بینی ، بی حالی ، کز کردن در یک جا ، تنفس سخت و مدفوع خون آلوده .
تشخیص : پنومونی ، فاسیولوزیس ، عفونت باکتریایی
درمان :‌تایلوزین ، آلبندازول ،‌لوامیزول ، اکسی تتراسیکلین
گوسفند پرواری ۴۰ راس
علائم : تنفس بالا ، خون در مدفوع ، اسهال ،‌لاغری ،‌خشکی پشم ،‌ضعف ، گوشهای آویزان ، کاهش وزن .
تشخیص : فاسیولوزیس ، نماتوزیس
درمان : آلبندازول ، لوامیزول، اکسی تتراسیکلین
گوسفند پرورای ۵۰ راس
علائم :‌خون درادرار و سختی در ادرار نمودن در بعضیها تب و بی حالی لاغری تشخیص فاسیولوزیس نماتوزیس عفونت دستگاه اداری
درمان :‌نیکلوزاماید، لوامیزول ،‌آلبندازول ، پنی سیلین ۱+۱
گوسفند داشتی ۱۰۰ر اس
علائم : تب ، سستی ،‌تنفس سریع ، اسهال ،‌قرمزی رنگ ادرار ، سرفه ،‌چرک از بینی ، ورم پستان بی حالی لاغری
تشخیص : پیروپلاسموز، پنومونی ،‌ورم پستان ، تنیازیس
درمان : پیرورازی ،‌تایلوزین ، پماد MC، قرص اکسی تتراسیکلین ، نیکلوزاماید
گوسفند پرواری ۱ راس
علائم :‌قسمتی از دنبه گوسفند براثر برخورد با سیم خار دار دچار صدمه وپارگی شده است و به علت بعد مسافت نمی توان دام را حمل و نقل نمود زیرا باید جای پارگی ها بخیه شود.
تشخیص: زخمهای سطحی
درمان : پنی سیلین ۱+۱ ،‌پنی سیلین ۵ میلیون ، اسپری کلرامفنیکل ، بتادین ،‌فنبندازول .
گوسفند پرواری ۵۰ راس
علائم : تب ،‌اسهال ، بی حالی ، ضعف وعدم اشتها
تشخیص : نماتوزیس ، آلودگی انگلی
درمان : آلبندازول،‌لوامیزول
گوسفند پرواری ۱۲۰ راس
علائم : چرک از بینی ، سرفه و بی حالی و عدم اخذ غذا و در بعضی لاغری
تشخیص : آلودگی انگلی و عفونت باکتریایی دستگاه تنفس
درمان: رافوکساناید ،‌آلبندازول ،‌انروفلوکساسین
گوسفند پرواری ۵۰ر اس
علائم : چرک از بینی ، سرفه ،‌عدم اخذ غذا، کم اشتهایی
تشخیص : پنومونی
درمان : تایلوزین ، لینکواسپکتین پنی سیلین ۱+۱ ،‌لوامیزول
گوسفند پرواری ۱۰۰ راس
علائم : سرفه ، چرک از بینی ، سختی در تنفس ،‌ضعف و بی حالی
تشخیص :‌کپلک ، تنیازیس ، پیشگیری از عفونت ثانویه
درمان: آلبندازول ،‌نیکلوزاماید، پنی سیلین ۱+۱
 گوسفند پرواری ۴۰ر اس
علائم : خون در مدفوع ، تب ، سرفه ،‌ضعف و بیحالی سستی کم اشتهایی ،‌سرفه
تشخیص : آلودگی انگلی و عفونت تنفسی
درمان : آلندازول ،‌نیکلوزاماید ، لوامیزول ، لینکواسپکتین
گوسفند پرواری ۵۰ راس
علائم : ضعف ، بی حالی ، سستی ، سرفه ، تب ، عدم اشتها، لاغری
تشخیص : فاسیولوزیس ،‌برونشیت ،‌نماتوزیس
درمان : فنبندازول ، آلبندازول ،‌پنی سیلین ۱+۱ قرص اکسی تتراسیکلین
گوسفند داشتی ۷۰راس
علائم : خون در مدفوع بی حالی سستی لاغری کم اشتهایی
تشخیص : نماتوزیس
درمان : فنبندازول ، لوامیزول ، تتراسیکلین
گوسفند داشتی ۵۰ راس
علائم : توریم پستان و قرمزی و سرخی کارتیه آن عدم ترشح شیر ، کاهش شیر ، ضعف و بیحالی وتب
تشخیص : ورم پستان و فاسیولوزیس
درمان : رافوکساناید،‌اکسی تتراسیکلین ،‌پماد MC، لینکواسکتنومایسین
گوسفند پرواری ۱۰۰ راس
علائم : سرفه ،‌تنفس ،‌مشکل ،‌بی حالی و لاغری و تب و عدم اخذ غذا
تشخیص : نماتوزیس ،‌عفونت تنفسی
درمان : فنبندازول ،‌لینکواسپکتین ،‌تتراسایکلین
گوسفند داشتی ۴۰ راس
علائم : ترشحات بینی همراه با رگه های خونی ، سرفه گهگاهی ، تب و بی حالی و کاهش اشتها
تشخیص : پنومونی ،‌نماتوزیس
درمان : فنبندازول ، انروفلوکساسین ، ویتامین A
گوسفند داشتی ۷۰ راس
علائم : درخواست سم ضد کنه جهت حمام ضد کنه گوسفندان و درخواست داروی ضد انگلی
تشخیص : کنه و آلودگی انگلی خارجی
درمان : آزونتول ،‌لوامیزول
گوسفند پرواری ۱۰ راس
علائم : انباشتگی دستگاه گوارش ،‌کم اشتهایی ، تب ،‌بی حالی و ضعف ،لاغری اسهال.
تشخیص : فاسیولوزیس ، اختلال دستگاه گوارش
درمان : آلبندازول ،‌لوامیزول ، ب کمپلکس ،‌لاکزاتیو
گوسفند پرواری ۳۰ راس
علائم : ضعف و بی حالی عدم اشتهاء لاغری ، اسهال ،‌سستی گوشهای افتاده
تشخیص : فاسیولوزیس
درمان : رافوکساناید،‌آلبندازول ،‌لوامیزول
گوسفند داشتی ۱۰۰ر اس
علائم : درخواست ضد کنه،‌لاغری ،‌اسهال رگههای خون در مدفوع ضعف و بی حالی
تشخیص : تنیازیس .،‌آلودگی انگل جلدی
درمان : تتراسیکلین ، نیکلوزاماید، آزونتول
گوسفند پرواری ۳۰۰راس
علائم : چرک از بینی ، بی حالی ، ضعف و لاغری خون در مدفوع سستی و کم اشتهایی
تشخیص : آلودگی انگلی گوارشی
درمان : آلبندازول ، نیکلوزاماید
گوسفند داشتی ۵۰ راس
علائم :تب ،‌خون در ادرار ، لاغری ، بی حالی و اغماء و عدم اشتهاء
تشخیص : پیروپلاسموز
درمان : دیمینازن ،‌اکسی تتراسایکلین ،‌پنی سیلین ۱+۱
گوسفند داشتی ۱۰۰ر اس
علائم : پستان بزرگ و متورم شده خروج چرک از آن تب ، بی اشتهایی ،‌کاهش شیر تشخیص ورم پستان ، انگل دستگاه گوارش و تنفسی
درمان : شربت فبانتل ، پماد MC، پنی سیلین ۱+۱ لوامیزول
گوسفند پرواری ۲۰۰ عدد
علائم : تب ، لاغری ، کم اشتهایی ،‌سرفه زیاد ، بی حالی و ضعف
تشخیص : پیروپلاسموز ،‌انگلی گوارشی
درمان :‌دری مینازن ، اکسی تتراسیکلین ،‌لوامیزول ،‌پنی سیلین ۱+۱
 گوسفند داشتی ۸۰ راس
گوسفند داشتی ۸۰ راس
علائم : سرفه زیاد ، چرک از بینی به همراه خون ، تب سستی و بی اشتهایی
تشخیص : عفونت تنفسی (‌پلورو پنومونی )‌
درمان : انروفلوکساسین ، دگزامتازون
گوسفند پرواری ۴۰ راس
علائم ، تب ، سرفه ، آبریزش از بینی ، اسهال ،‌عدم اشتها
تشخص : پیروپلاسموز و آلودگی انگلی گوارشی
درمان : دی مینازن ، لوامیزول
گوسفند داشتی ۲۰ راس
علائم : بره نمی تواند روی پاهای خود بایستد برگشت غذا از شیردان به دهان و گاهی سرفه و چرک از بینی
تشخیص : انسداد پیلور و عفونت تنفسی
درمان ؛: دگزامتازون ، لاکزاتیو ،‌فسفر ۲۰%، لینکواسپکتین
گوسفند پرواری ۵۰ راس
علائم :‌تب ،‌اسهال آبریزش بینی ، بی اشتهایی ،‌ضعف و سستی
تشخیص : آلودگی آنگلی گوارشی
درمان : نیکلوزاماید، آلیندازول ، لوامیزول ،‌اکسی تتراسیکلین
گوسفند پرواری ۱۵۰ راس
علائم : تب ،‌گاهی اسهال ،‌عدم اخذ غدا ، و بی حالی وسستی
تشخیص : آلودگی انگلی گوارشی
درمان : لوامیزول ،‌آلبندازول
گوسفند داشتی ۱۰۰ راس
علائم : تقاضای داروی ضد کرم روده
تشخیص : تنیازیس
درمان : نیکلوزاماید
گوسفند پرواری ۵۰ راس
علائم :‌اسهال ، بی حالی و سستی و عدم اخذ غذا و لاغری
تشخیص : آلودگی انگلی
درمان :‌آلبندازول ، اکسی تتراسیکلین
گوسفند پرورای ۱۰۰راس
علائم : تب و اسهال،‌سرفه ، بی حالی و سستی و ضعف و بی اشتهایی
تشخیص : آلودگی انگلی گوارشی ،‌و عفونت ثانویه
درمان :‌لوامیزول ،‌اکسی تتراسیکلین ،‌پنی سیلین ۳-۳ ، دگزامتازون
گوسفند پرواری ۵۰راس
علائم : سرفه ، چرک از بینی ، زخمهای دهانی
تشخیص : عفونت تنفسی
درمان : انروفلوکساسین ،‌گلیسیرین یده ، نیکلوزاماید
گوسفند داشتی ۷۰راس
علائم : اسهال ،‌بیحالی و سستی و عدم اشتهاء‌و کاهش شیر
تشخیص : تنیازیس
درمان : نیکلوزاماید
گوسفند داشتی ۳۰راس
علائم : سرفه گهگاه ،‌چرک زرد رنگ از بینی ، کار نکردن شکم ،‌تب خفیف ،‌کم اشتهایی ،‌کاهش شیر
تشخیص : پنومونی ،‌اختلال گوارش
درمان لینکواسکتین ، دامنوش
گوسفند پرورای ۱۵۰ راس
علائم : لاغری ، بی حالی و بی اشتهایی ،‌خون در مدفوع ،‌سرفه کم
تشخیص : آلودگی انگلی گوارشی
درمان : آلبندازول ،‌لوامیزول
گوسفند پرواری ۱۰۰ر اس
علائم :‌تب رنگ وروی ضعیف سرفه ، پشم به راحتی کنده میشود اسهال بی حالی و بی اشتهایی
تشخیص : پیروپلاسموز و آلودگی انگلی
درمان : ایمیزول ، آبلندازول ،‌اکسی تتراسیکلین
گوسفند پرواری و داشتی ۴۰ راس
علائم : سرفه ، چرک از بینی وتب بالای ۴۰ در محل دامها معاینه شدند و برروی لثه ها زخمهای قرمز و تورم شدید.
تشخیص : پنومونی بااحتمال چسبندگی
درمان : لینکواسپکتین پنیسیلین ۱+۱ ، دگزامتازون ، گلیسیرین یده رقیق شده که زخمهای دهانی با آن شستشو گردید.
گوسفند داشتی ۷۰ر اس
علائم : تورم پستان و کاهش شیر و عدم اخذ غذا و بی اشتهایی
تشخیص : ورم پستان
درمان : رافوکساناید پماد MC اکسی تتراسیکلین
گوسفند پرواری ۷۰ر اس
علائم : عدم اشتهاء ضعف و بی حالی اسهال وتب
تشخیص : آلودگی انگلی ، نماتوزیس
درمان : آلبندازول ،‌لوامیزول
گوسفند پرواری ۱ راس
علائم : تب ۳۹٫۵ سرفه ، چرک از بینی عفونت ریه ، گاهی هم تشنج دیده شده
تشخیص : پنومونی
درمان : پنی سیلین ۲+۲ ویتامین B12 دگزامتازون ، منیزیم فسفات

بیماریهای طیور
کبوتر ۴۰ قطعه
علائم : ترشحات چرک از بینی ، خس خس
تشخیص : عفونت دستگاه تنفسی
درمان : اریترومایسین
کبوتر ۴۵ قطعه
علائم : مرگ ناگهانی بدون هیچگونه علائم بالینی در کالبد گشایی تغییر رنگ کبد کاملا آشکار می باشد.
تشخیص : احتمال مسمومیت
درمان :‌داروی نفزازون
کبوتر ۲۰ قطعه
علائم : بی اشتهایی ،‌عطسه ، آبریزش ترشحات از بینی و دهان
تشخیص عفونت تنفسی
درمان : قرض تتراسیکلین ۱۰۰mg مولتی ویتامین
قناری یک قطعه
علائم :‌ژولیدگی پرها و کثیف بودن ، عدم اخذ غذا در پی آلودگی به انگلهای جلدی به توصیه دیگران به پرنده اسپری حشره کش زده اند.
تشخیص : مسمومیت
درمان : نفرازون ،مولتی ویتامین
مرغ ۱۰ قطعه
علائم : سختی در تنفس ،‌خس خس کردن ، بی حالی و کسلی
تشخیص : عفونت تنفسی
درمان : پودر اکسی تتراسایکلین ۲۰% مولتی ویتامین
مرغ ۵۰ قطعه
علائم : عطسه ، بی حالی ،‌عدم اخذ غذا و عدم حرکت ،‌تمایل به نشستن ،‌اسهال
تشخیص : عفونت گوارش و تنفسی
درمان : قرص تتراسایکلین مولتی ویتامین
مرغ ۳۰ قطعه
علائم : ترشحات بینی ، سرفه ،‌خس خس کردن ،‌کاهش اشتها
تشخیص : بیماری مزمن تنفسی مرغ CRD
درمان : تتراسایکلین ، مولتی ویتامین ،‌اریترومایسین
مرغ ۲۰ قطعه
علائم : مشکل در تنفس ،‌عطسه ، ترشحات چرکی از بینی و دهان
تشخیص : عفونت تنفسی
درمان : اکسی تتراسیکلین ، مولتی ویتامین
کبوتر ۱ قطعه
علائم : دانه های پوپول مانند و برجسته برروی قسمتهای خارجی منقار ودهان و پلکها و سرخی و تورم پلکها .
تشخیص :‌آبله
درمان : به علت عامل بیماری که ویروسی می باشد درمانی ندارد و تنها باید با واکسیناسیون از آلودگی دیگر پرندگان جلوگیری نمود. مولتی ویتامین ،‌اریترومایسین

بیماریهای سگ
سگ  یک قلاده
    علائم: برای واکسینه شدن در برابر انگلها
درمان : سه روز اول لوامیزول برای هر ۱۰ کیلوگرم یک قرص – روز چهارم در وضعیت که هر قرص برای ۱۰ کیلوگرم وزن بدن دو هفته هیچی نمی دهیم مدفوع را جمع کرده و دور می زنیم بعد دو هفته سه روز لوامیزول می دهیم در درمان ضد انگلی یک ماه بعد تکرار و بعد هر سه ماه تکرار می شود.
سگ یک قلاده
علائم :‌برای گرفتن شناسنامه
درمان :‌واکسن L ( لپتسپروس )‌را با واکسن DHPPI (‌چهارگانه )‌مخلوط کرده وبعد زیر پوست می زنیم (‌اگر جثه حیوان بزرگ باشد عضلانی زده می شود وواکسن R ) ) هاری راهم زیر پوستی زده می شود بعد تکرار و بعد از آن هر سال تکرار می شود برای درمان ضد انگل هم مانند مورد بالا عمل می کنیم بعد از آن لیپل ها درون شناسنامه زده می شود و موارد دیگر هم کامل میشود.
سگ یک قلاده
علائم : یک غده برروی پوست
تشخیص : تومور خوش خیم
درمان : رامپون ۰٫۶ سی سی س برای آرامبخش – کتایون ۰٫۶ سی سی برای بی هوش حیوان بعد با جراحی غده برداشته می شود. پماد تتراسایکلین روی زخم می مالیم و پانسمان می کنیم سه سی سی آب مقطر را با سفازولین ۵۰۰ میلی گرمی انسانی مخلوط کرده و ۱٫۵ سی سی تزریق عضلانی می کنیم .
سگ یک قلاده
علائم :‌به دلیلی نامعلوم ما بین کشاله ران پارگی به طول ۷ سانتیمتر ایجاد گردیده است .
تشخیص : جراحات پوستی
درمان : بخیه زدن پوست و بافتهای از هم گسیخته به وسیله بخیه سادگی تکی سپس ضد عفونی بابتادین آنگاه استفاده از اسپری کلرامفنیکل و تزریق روزی یک ریال پنی سیلین ۱+۱ تا دو روز دام .
سگ یک قلاده
علائم : در پی درگیری حیوان دو جراحت برروی بدن حیوان بوجود آمده است .
یک جراحت به طول ۲۷ سانتیمتر و عمق ۲ سانتیمتر یک بعلاوه پوست عضلانی راهم پاره نموده است برروی پهلوی راست عقب تر از دنده آخر و جراحت دوم ۸ سانتیمتر طول داشته وعمق نیم سانتیمتر که برروی ناحیه شکم می باشد.
تشخیص : جراحات ناشی از صدمه درگیری
درمان : ACC آسپرمایزین تزریق عضلانی جهت آرام بخشی سپس ۱۰ cc لیدوکائین جهت بی حسی موضعی در ناحیه جراحات واقع شده سپس باسرم فیزیولوژی به همراه بتادین زخمها شستشو شدند واستفاده از یک ریال پنی سیلین ۵ میلیون بر روی جراحات آنگاه بخیه تکی ساده جهت عضلات و پوست نیز با بخیه زنجیری ترمیم گردید.
    آنگاه استفاده از اسپری کلرامفنیکل برروی ناحیه صدمه دیده و تا سه روز استفاده از پنی سیلین ۵ میلیون بصورت عضلانی ونیز به علت کچلی بعضی قسمتها درروی پوست حیوان استفاده از محلول لیگودرم توصیه گردید.

بیماریهای اسب
اسب یک راس
علائم : چرک زرد رنگ از بینی گاهی مواقع خس خس در تنفس ، عدم اخذ غذا ، گاهی سرفه و دامکسل و خموده عدم تمایل به حرکت تنفس سریع
تشخیص : پنومونی و احتمال آلودگی انگلی
درمان : پنی سیلین ۵ میلیون ،‌پنی سیلین ۳+۳ آلبندازول ، لوامیزول
اسب یک راس
علائم : در پی سواری زیاد و عرق کردن آن دامدار حیوان را با آب سرد آب تنی داده که موجب التهاب و گرفتگی عضلات شده است .
تشخیص التهاب و دردهای عضلانی
درمان : کتوپروفن ، وبتامینAD3E