ایمنی در کار

نحوه پیشگیری از حوادث و رعایت نکات ایمنی و بهداشت محیط کار :
علل حوادث
علل حوادث بر چند نوع است و آنها را میتوان به دو گروه عمده تقسیم نمود:
علل انسانى
بسیارى از مصنفان عوامل انسانى را در ایجاد حادثه مهمتر از عوامل زیست محیطى به شمار می آورند….

عوامل انسانى موجب ۸۵ درصد همهٔ حوادث شناخته مىشوند. این عوامل عبارتند از:
۱. عوامل بدنى کارگر: ممکن است توانایى بدنى کارگر براى انجام کار مورد نیاز کافى نباشد، مثلاً تیزبینی، یا میزان شنوایى او ممکن است ناقص باشد.
۲. عوامل فیزیولوژیک:
– جنس: مطالعات نشان داده که زنان در مشاغل قابل مقایسه بسیار کمتر از مردان حادثه مىآفرینند، در یک بررسى که در کلکتهٔ هندوستان انجام شده این نسبت در حوادث گزارش شده پنج به بیست و چهار بوده است.
– سن: هر چه شخص جوانتر باشد بیش از دیگران در ایجاد حادثه دخیل است. سنین خیلى بالا هم دوباره مستعد به ایجاد حادثه مىشوند.
– زمان: در آغاز روز حوادث کمتر هستند و با افزایش خستگى کارگران حوادث هم افزایش مىیابند.
– تجربه: نزدیک به پنجاه درصد کارگرانى که ایجاد حادثه کردهاند در شش ماه اول اشتغال، بیست و سه درصد در شش ماه دوم بودهاند و تنها سه درصد در ششماهههاى بعد در بعضى صنایع بودهاند و از اینرو تجربه در بروز حادثه یک عامل مهم بهشمار مىرود.
– ساعات کار: هرگاه میزان ساعات کار روزانه یا هفتگى افزایش یابد بروز حادثه هم افزایش مىیابد.
۳. عوامل روانشناختی: این عوامل عبارتند از عوامل روانى مؤثر در ایجاد حادثه توسط شخص، شامل بىدقتی، بىتوجهی، غرور زیاد، کندى کار مغز، نادانی، بىتجربگی، فشار عاطفى استعداد ایجاد حادثه بهنظر مىآید که عوامل روانشناختى از عوامل فیزیولوژیک مهمتر باشند.
علل زیستمحیطى
از علل زیستمحیطى مؤثر در بروز حادثه مىتوان عوامل ذیل را نام برد: گرما، کمبودن روشنایی، رطوبت، سروصدا، و نامطمئن بودن ماشینها، عللى که مستقیم به خرابى ماشینها مربوط مىشوند ده تا بیست درصد همهٔ حوادث هستند.
پیشگیرى
پیشگیرى از حادثه یک موضوع جالب است. مطالعات نشان داده که نود و هشت درصد حوادث را مىتوان پیشگیرى نمود. اصول پیشگیرى عبارتند از:
۱. معاینهٔ قبل از بهکار گماردن به اندازهٔ کافى
۲. آموزش شغلى کافى
۳. آموزش مداوم
۴. اطمینان از بىخطر بودن محیط کار
۵. تأسیس بخش ایمنى در سازمان یا مهندسى ایمنى صلاحیتدار
۶. بررسىهاى دورهاى براى یافتن خطرات
۷. گزارشدهى دقیق و نگاهدارى گزارشها و نوشتهها.
بهداشت روانی محیط کار
دنیای امروز استرس های مختلفی دارد که بعضی از این استرس ها مختص محیط کار است.
نزاع با یک همکار، محروم شدن از پاداش، دیر رسیدن به سر کار و فشار هیأت مدیره یا رؤسای سازمان به مدیر را می توان نمونه هایی از استرس های محیط کار نامید. مدیران برای این که بهداشت روانی محیط کار را تأمین کنند باید با مفاهیم اساسی بهداشت روانی آشنا شوند. مدیران باید توجه داشته باشند که مدیریت اثربخش نیز بدون توجه و اعتماد به سلامت روانی کارکنان حاصل نمی شود و برای رسیدن به این مهم باید اصول بهداشت روانی در سازمان را رعایت نمایند.مطلب ذیل به موضوع فوق می پردازد.
اصول بهداشت روانی در سازمان
۱- ایجاد جو صمیمیت، همدلی، صداقت، همکاری و احترام متقابل در میان کارکنان سازمان.
۲- پرهیز از اعمال روش های مبتنی بر زور و اجبار در محیط سازمان.
۳- شناسایی استعدادهای بالقوه کارکنان تحت نظارت سازمان و فراهم ساختن رشد و شکوفایی این استعداد در حد توان و امکانات سازمان.
۴- پرهیز از قضاوت های کورکورانه و مبتنی بر پیشداوری در مورد کار و رفتار کارکنان سازمان.استرس و نگرانی های افراد نسبت به کار، خانواده و نگرانی های مادران کارمند نسبت به وضع کودکان خود، وضع اقتصادی، انتظارات سازمان از کارمندان و… همگی سبب می شود که فرد از لحظه بیداری بامداد تا هنگام آرمیدن شامگاه همواره دچار هیجان ها، تنش ها، نگرانیها و امیدهای گوناگونی باشد که گاه با ظرفیت بدنی، عصبی و روانی وی متناسب نیست و افراد و سازمان را دچار مشکل می کند.اگر سازمان به سطح تولید مناسب برسد اما کارکنان سازمان افراد عصبی، افسرده، ناراحت و پرخاشگر در انتظار فرصتی تا پریشانیهای روانی خود را با کم کاری، ترور شخصیت یکدیگر، غیبت، شایعه پراکنی و ایجاد سوانح و حوادث و به شیوه ای مخرب نشان دهند در این صورت آیا می توان چنین جامعه ای را سالم یا موفق دانست؟ شکی نیست که پاسخ به این سؤال منفی است بنابر این می توان گفت نقش و وظیفه دیگر هر مدیر لایق، دورنگر و کاردان، تأمین بهداشت روانی کارکنان سازمان است.
بهداشت روانی به سه قسمت تعریف می شود:
۱- نگرانی های مربوط به خود، ۲- نگرش های مربوط به دیگران، ۳- نگرشهای مربوط به زندگی.
نشانه هایی وجود دارد که ما را از دشواریهای روانی، به ویژه در خود فرو رفتن، پرخاشگری، خودمداری، بی اعتمادی شدید، احساس ناتوانی و وابستگی مطلع سازد. به علاوه برای داشتن بهداشت روانی خوب شرایطی وجود دارد که عبارتند از: روبه رو شدن با واقعیت، کم توقع بودن، دشمنی نکردن با دیگران و کمک رسانی به مردم.
تعریف بهداشت روانی در محیط کار
بهداشت روانی در محیط کار یعنی مقاومت در مقابل پیدایش پریشانیهای روانی و اختلالات رفتاری در کارکنان سازمان و سالم سازی فضای روانی کار به نحوی که هدف های چندگانه زیر تأمین شود:
۱- هیچ یک از کارکنان سازمان به دلیل عوامل موجود در سازمان گرفتار اختلال روانی نشوند.
۲- هر یک از کارکنان از اینکه در سازمان محل کار خود به فعالیت اشتغال دارند احساس رضایت کنند و علاقه مند به ادامه کار در آن سازمان باشند.
۳- هر یک از کارکنان سازمان نسبت به خود، رؤسا، همکاران خود و به طور کلی نسبت به جهان اطراف خود و خصوصاً نسبت به جایگاه خود در سازمان احساس مثبتی داشته باشند.
۴- همه کارکنان سازمان قادر به ایجاد روابط مطلوب با محیط کار و عوامل موجود در آن باشند.
اصول بهداشت روانی در سازمان
۱- ایجاد شرایطی که کارکنان سازمان با اعتقاد قلبی و با صمیمیت برای خود و همکاران خویش احترام قائل باشند.
۲- پرهیز از اعمال روشهای مبتنی بر زور و اجبار در محیط کار
۳- شناسایی استعدادهای بالقوه کارکنان تحت نظارت و سپس فراهم ساختن شرایط لازم برای رشد و شکوفایی این استعداد توسط مدیران سازمان.
۴- شناسایی دلایل واقعی کم کاری، غیبت از کار، بی حوصلگی و بی علاقگی به کار، کم توجهی و بی دقتی کارکنان توسط مدیر و پرهیز از قضاوتهای کورکورانه و مبتنی بر پیش داوری نسبت به اساس رفتار انسان.
۵- آشنا ساختن کارکنان با واقعیت های محیط کار و حذف آن دسته از معیارها و عوامل سازمانی که از لحاظ اخلاقی، انسانی و فرهنگ سازمانی صحیح تلقی نمی شود. بنابر این مدیران باید تلاش کنند تا محیط کار برای کارکنان اضطراب آور نباشد و کارمندان احساس امنیت شغلی کنند و با شادی و نشاط و شوق و انگیزه به دور از هر گونه خشم و درگیری بیهوده به وظایف خود عمل نمایند.
عوامل تشکیل دهنده محیط کار
۱- عوامل فیزیکی، در این بخش جنبه های فیزیکی محیط کار مورد بحث قرار نمی گیرد. ۲- عوامل انسانی
الف- شخصیت و رفتار در سازمان: شخصیت از عناصر متعددی تشکیل می شود که رفتارهای انسانی محصول شخصیت انسان است و صفات شخصیتی بر رفتار اثر می گذارد.
در این جا صفاتی که رفتار سازمانی را تحت تأثیر می گذارد عبارتند از:
۱- عزت نفس: عزت نفس یعنی نظر شخص درباره خود، این نظر از طریق ارزشیابی هر شخصی از رفتارها، ظاهر، هوش، موقعیت اجتماعی خود و از طریق ارزشیابی دیگران از خود در او رشد می یابد و بر نوع کار نیز اثر دارد .مثلاً کسی که عزت نفس بالایی دارد، در کار زیاد خطر می کند و به دنبال کارهای سطح بالا می رود و کارهایی را جستجو می کند که نیاز به رقابت های زیادی دارد. به انتقاد، حساسیت زیادی نشان می دهد و هدف های زیادی دارد و برای رسیدن به آنها تلاش های طاقت فرسا انجام می دهد. بنابر این یک مدیر سازمان باید برای کارکنان خود رقابت هایی به وجود آورد که آنها بتوانند موفقیت هایی به دست آورند و از این طریق عزت نفس خود را رشد دهند و احساس نمایند برای کارهای بالاتر شایستگی دارند.
اصول پیشگیری از حملات قلبی
انتخاب غذاهای سالم در سلامت این افراد بسیار مهم است. باید رژیمی را برای خود درنظر بگیرید که بتوانید بهطور روزمره از آن استفاده کنید، مثلا شما باید نمک غذای خود را محدود کنید و از غذاهای کمچرب استفاده کنید.
انتخاب غذاهای سالم در سلامت این افراد بسیار مهم است. باید رژیمی را برای خود درنظر بگیرید که بتوانید بهطور روزمره از آن استفاده کنید، مثلا شما باید نمک غذای خود را محدود کنید و از غذاهای کمچرب استفاده کنید.
اگر شما پیش از این سابقه حمله قلبی داشتهاید، بهتر است یاد بگیرید که چگونه از بروز حملات قلبی در آینده جلوگیری کنید. برای شروع بهتر است از بعضی موارد درمانی و وضعیت جسمانی خود آگاهی داشته باشید و سوالاتی از تیم و متخصصان مسوول درمان بیماری خود بپرسید. موارد کلیدی که شما باید بدانید عبارتند از:
▪ ورزش:
بعضی از بیمارانی که حمله قلبی داشتهاند از اینکه یک زندگی فعال داشته باشند، میترسند. این افراد از اینکه در نتیجه فعالیت دچار حمله قلبی مجدد شوند، به شدت واهمه دارند اما واقعیت این است که این افراد با تایید پزشک میتوانند با ورزش به شدت به سلامت خود کمک کنند. چون ورزش موجب افزایش انرژی، کاهش فشارخون و تقویت عضلات آنها میشود. همچنین استرس افراد را کم کرده و اعتماد به نفس آنها را بالا میبرد. پس از پزشک خود درباره وضعیت جسمانی خود و امکان انجام ورزش سوال کنید.
رژیم غذایی:
انتخاب غذاهای سالم در سلامت این افراد بسیار مهم است. باید رژیمی را برای خود درنظر بگیرید که بتوانید بهطور روزمره از آن استفاده کنید، مثلا شما باید نمک غذای خود را محدود کنید و از غذاهای کمچرب استفاده کنید.
رژیم دارویی:
با راهنمایی یک متخصص قلب میتوانید از داروهای بلوککننده گیرنده بتا استفاده کنید. بنابراین درباره داروهای خود از پزشک سوال کنید و مطمئن شوید داروهای مصرفی شما درست است
. درمان صحیح
با پزشک خود درباره درمان خود صحبت کنید. اگر شما از یک حمله قلبی نجات پیدا کردید باید یکسری از داروها را برای کاهش احتمال حملات بعدی استفاده کنید. در زیر فهرست بعضی از این داروها آمده است.
بلوککنندههای گیرنده بتا:
این داروها موجب کاهش ضربان قلب میشود و پمپاژ قلب هم به وسیله این داروها با نیروی کمتری صورت میگیرد. در نتیجه پمپاژ خون بهوسیله قلب راحتتر صورت میگیرد. همچنین این داروها موجب میشود که قلب منظم بتپد. بعضی از داروها در این گروه موجب کاهش بروز خطرات بعدی در فردی میشوند که قبلا سابقه حمله قلبی داشته است.
آسپرین:
آسپرین موجب جلوگیری از عود حمله سکته، دردها و حملات قلبی میشود.
 استاتینها:
این داروها در افرادی که کلسترول یا چربی خون بالا دارند به کار میروند. اگر میزان چربی خون شما از آنچه مورد نظر پزشک است بالاتر باشد این دارو را بخورید. سطح کلسترول در یک بیمار قلبی بستگی به وضعیت او دارد و برای همه افراد یک عدد ثابت نیست. شما میتوانید میزان مناسب آن را در خودتان از پزشکتان جویا شوید.
مهارکنندههای آنزیم ACE:
این داروها از پیشرفت ضعف عضلانی قلب میکاهند زیرا کار قلب را کم میکنند. این داروها موجب گشادشدن بعضی از عروق در بدن میشوند و از فشار اعمال شده بر قلب میکاهند. همچنین از آزادشدن بعضی مواد که موجب کار سخت قلب میشود جلوگیری میکنند البته این دارو، کاربردهای دیگر هم دارد.
آتشسوزى
در هنگام روبهرو شدن با آتشسوزى سرعت تفکر و روشنبینى براى نجات جان خود و مصدومهاى احتمالی، کاملاً حیاتى است. آتش خیلى سریع انتشار مىیابد. بنابراین بلافاصله آتشنشانى و سرویس اورژانس را خبر کنید و تا آنجا که مىتوانید اطلاعات کاملى در مورد بروز حادثه به آنها بدهید. سپس کوشش کنید که تمام افراد را از ساختمان بیرون ببرید و مطمئن شوید که تمام درها بسته است. بهخاطر داشته باشید که نباید کوشش کنید که آتش را خاموش کنید. مگر آنکه قبلاً آتشنشانى و اورژانس را خبر کرده باشید و مطمئن شوید که خود شما در معرض خطر نیستید.

مبلمانهاى جدید اغلب داراى مواد ترکیبى خاصى هستند که در هنگام سوختن ممکن است دود سمى از خود متصاعد کنند. بنابراین هیچوقت وارد ساختمان آتشگرفته که احتمال دود سمى در آن هست نشوید مگر آنکه مجهز به ماسک تنفس باشید و به کاربرد آن عادت کرده باشید. اگر به هر دلیلى ناچار شدید که وارد اطاق پر از دود شوید اول مطمئن شوید که خود را به خطر نمىاندازید و سپس روشى را که در مبحث نجات یک مصدوم از اطاق گفته شده دنبال نمائید.
اگر در یک ساختمان آتشگرفته گیر افتادید بهترین کار این است که به اطاقى که داراى پنجره است پناه ببرید و در را ببندید. یک پتو یا فرش یا مانند آن را کیپ زیر در بگذارید تا دود وارد اطاق نشود و از پنجره تقاضاى کمک کنید.
 
– توجه:
تمام موارد بالا براى حوادثى که در آن نشت گاز در کار است نیز مصداق دارد.
– نجات یک مصدوم از اطاق پر از دود یا گاز:
۱. بررسى کنید و مطمئن شوید که خود را به خطر نمىاندازید.
۲. یک طناب نجات به کمر خود ببندید و طناب را به دست یکى از حاضرین بدهید.
 
۳. بین خود و آن فرد یک سیستم از نشانههاى قراردادى برقرار کنید تا زمانىکه علامت دادید شما را بکشد. بهترین روش این است که طناب را بهصورت دائم در حالت کشیده نگهدارید و در هنگام خطر آن را شل کنید تا فرد متوجه خطر بشود و شما را بکشد.
– توجه:
بستن دستمال تر به دور دهان و بینى باعث محافظت شما در برابر گاز یا دودهاى سمى نخواهد شد.
 ۴. با چسباندن پشت دست خود به درب اطاق آتش گرفته و قرار دادن دست خود در زیر درب (جائى که هوا بیرون مىآید) حرارت اطاق را بسنجید. اگر هر کدام داغ بودند وارد نشوید.
 
۵. اگر داغ نبودند قبل از ورود به اطاق چند نفس عمیق بکشید تا خون شما پر از اکسیژن بشود و سپس با شانه خود از پهلو به درب ضربه بزنید و آن را باز کنید و در همین حال صورت خود را برگردانید. اطاق ممکن است پر از هواى سوختهٔ فشرده باشد که ممکن است هر آن منفجر شود.
اگر دود کاملاً متراکم است کف زمین سینهخیز بروید. چون با توجه به اینکه هواى داغ به بالا مىرود ممکن است لایهاى از هواى تمیز کف اطاق وجود داشته باشد.
 
۶. مصدوم را بگیرید و با توجه به رعایت تمام جنبههاى ایمنى با سرعت هر چه تمامتر او را بکشید، لباس سوخته را با استفاده از پتو، گلیم یا کت خاموش کنید.
 
۷. اگر مصدوم هوشیار است کاملاً از او مراقبت کنید چون ممکن است بر اثر نیمسوز شدن اشیاء داخل اطاق گاز منواکسید کربن در هواى اطاق پراکنده شده باشد و این امر روى هوشیارى مصدوم بهتدریج تأثیر مىگذارد.
۸. اگر تنفس مصدوم قطع شد، تنفس مصنوعى را بلافاصله شروع کنید.
۹. مصدوم را به بیمارستان برسانید.
اگر مصدوم در یک پارکینگ بسته که ماشینى با موتور روشن در آن قرار دارد گیر افتاده باشد در پارکینگ را باز کنید تا دود از پارکینگ خارج شده و هواى تازه به اندازه کافى وارد آن شود. نباید کوشش کنید که وارد چنین محلهائى شوید مگر آنکه مطمئن شوید که خطرى جان خود شما را تهدید نخواهد کرد.