شیطان را خوب بشناسیم!!!

شیطان از جنس اجنه هست که در گذاشته از اجنه برگزیده یعنی از ملائکه بود. خداوند می فرماید که ابلیس به همراه دیگر فرشتگان همیشه بندگی و اطاعت خدا را به جا آورده، تا زمانی که خداوند فرمود به آدم سجده کنید، آنگاه این کار را لایق ندانسته خود را برتر دیده و در نتیجه منحرف و کافر شد.

وَإِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلاَئِکَهِ إِنِّی جَاعِلٌ فِی الأَرْضِ خَلِیفَهً قَالُواْ أَتَجْعَلُ فِیهَا مَن یُفْسِدُ فِیهَا وَیَسْفِکُ الدِّمَاء وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَنُقَدِّسُ لَکَ قَالَ إِنِّی أَعْلَمُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ [۱]

و چون پروردگار تو به فرشتگان گفت من در زمین جانشینى خواهم گماشت [فرشتگان] گفتند آیا در آن کسى را مى‏گمارى که در آن فساد انگیزد و خونها بریزد و حال آنکه ما با ستایش تو [تو را] تنزیه مى‏کنیم و به تقدیست مى‏پردازیم فرمود من چیزى مى‏دانم که شما نمى‏دانید ….

و چون فرشتگان را فرمودیم براى آدم سجده کنید پس بجز ابلیس که سر باز زد و کبر ورزید و از کافران شد [همه] به سجده درافتادند

۲٫  دشمن انسان است

قَالَ مَا مَنَعَکَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُکَ قَالَ أَنَاْ خَیْرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِی مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِینٍ* قَالَ فَاهْبِطْ مِنْهَا فَمَا یَکُونُ لَکَ أَن تَتَکَبَّرَ فِیهَا فَاخْرُجْ إِنَّکَ مِنَ الصَّاغِرِینَ [۳]

فرمود چون تو را به سجده امر کردم چه چیز تو را باز داشت از اینکه سجده کنى گفت من از او بهترم مرا از آتشى آفریدى و او را از گل آفریدى* فرمود از آن [مقام] فرو شو تو را نرسد که در آن [جایگاه] تکبر نمایى پس بیرون شو که تو از خوارشدگانى

أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یَا بَنِی آدَمَ أَن لَّا تَعْبُدُوا الشَّیْطَانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُّبِینٌ [۴]

اى فرزندان آدم مگر با شما عهد نکرده بودم که شیطان را مپرستید زیرا وى دشمن آشکار شماست

۳٫  هدف شیطان

انحراف کردن از راه راست.

قَالَ فَبِمَا أَغْوَیْتَنِی لأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَکَ الْمُسْتَقِیمَ [۵]

فت پس به سبب آنکه مرا به بیراهه افکندى من هم براى [فریفتن] آنان حتما بر سر راه راست تو خواهم نشست(تا از این راه  منحرف کنم)

البته ناگفته نماند، برای نشستن بر روی راه راست، لا بد آن راه را باید خوب شناخت. پس نبیجه می گیریم که شیطان راه راست را خوب می شناسد.

۴٫  شغل شیطان

شیطان مشاغل زیادی دارد. مثلا برای این که بنی آدم را به جهنم برساند سر دو راه حق و باطل ایستاده فریاد می زند “بیاید سوار شوید راه می افتم” و اکثر مردم بدون تحقیق به دعوت او لبیک می گویند، و سوار تاکسی شیطان می شوند.

گاه کشاورز است و بذر نفاق و کینه را می پاشد و آن را در دل مردم پرورش می دهد. بعضا آرایشگر ماهری هست و چیز های ناپسند را طوری جلوه می دهد که بنی آدم فریب آن را می خورند.

۵٫  نحوه عمل شیطان

شیطان وقتی فریب می دهد، این کار را گام به گام انجام می دهد. اول وسوسه های تحریک آمیز، افکاری پلید بر قلب انسان القا می کند، اندیشه زشت را نیک جلوه می دهد، سپس در مرحله عمل با تزیینات گوناگون، اشتیاق فرد را برای ارتکاب گناه برمی انگیزد. لذا باید از همان اول از او دوری نمود:

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ وَمَن یَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَکَا مِنکُم مِّنْ أَحَدٍ أَبَدًا وَلَکِنَّ اللَّهَ یُزَکِّی مَن یَشَاءُ وَاللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ [۶]

اى کسانى که ایمان آورده‏اید پاى از پى گامهاى شیطان منهید و هر کس پاى بر جاى گامهاى شیطان نهد [بداند که] او به زشتکارى و ناپسند وامى‏دارد و اگر فضل خدا و رحمتش بر شما نبود هرگز هیچ کس از شما پاک نمى‏شد ولى [این] خداست که هر کس را بخواهد پاک مى‏گرداند و خدا[ست که] شنواى داناست

۱ .   میزان خلوص شیطان در عبادت

میزان خلوص شیطان در آن امتحانی که باید به آدم سجده می کرد، آشکار شده است. در واقع آن اعتراضی که به خداوند کرد و گفت:

قَالَ مَا مَنَعَکَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُکَ قَالَ أَنَاْ خَیْرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِی مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِینٍ [۱]

فرمود چون تو را به سجده امر کردم چه چیز تو را باز داشت از اینکه سجده کنى گفت من از او بهترم مرا از آتشى آفریدى و او را از گل آفریدى

در واقع این جواب به معنی آن بود که “من بهتر از تو تشخیص می دهم چه کسی شایسته سجده کردن است”.   قبل از این حادثه سالیان دراز مشغول عبادت در جوار دیگر فرشتگان بود، خالص نبودن ابلیس در امتحان آشکار گردیده است.

۲٫   بزرگترین آرزوی شیطان

اغوای تمامی بنی آدم در همه ادوار و اعصار تنها آرزو شیطان است.

قَالَ رَبِّ بِمَآ أَغْوَیْتَنِی لأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فِی الأَرْضِ وَلأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ [۲]

گفت پروردگارا به سبب آنکه مرا گمراه ساختى من [هم گناهانشان را] در زمین برایشان مى‏آرایم و همه را گمراه خواهم ساخت

۳٫    تعجب شیطان در چیست

شیطان می گوید: عجبا! من فقط انسان را سوی گناه خواندم؛ اما بشر به سوی گناه دوید، اگر از گناه کردن لذت ببرد، چرا مرا مقصر و مسوول این تباهی و گمراهی می داند؟

وَقَالَ الشَّیْطَانُ لَمَّا قُضِیَ الأَمْرُ إِنَّ اللّهَ وَعَدَکُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدتُّکُمْ فَأَخْلَفْتُکُمْ وَمَا کَانَ لِیَ عَلَیْکُم مِّن سُلْطَانٍ إِلاَّ أَن دَعَوْتُکُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِی فَلاَ تَلُومُونِی وَلُومُواْ أَنفُسَکُم مَّا أَنَاْ بِمُصْرِخِکُمْ وَمَا أَنتُمْ بِمُصْرِخِیَّ إِنِّی کَفَرْتُ بِمَآ أَشْرَکْتُمُونِ مِن قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمِینَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ [۳]

و چون کار از کار گذشت [و داورى صورت گرفت] شیطان مى‏گوید در حقیقت‏خدا به شما وعده داد وعده راست و من به شما وعده دادم و با شما خلاف کردم و مرا بر شما هیچ تسلطى نبود جز اینکه شما را دعوت کردم و اجابتم نمودید پس مرا ملامت نکنید و خود را ملامت کنید من فریادرس شما نیستم و شما هم فریادرس من نیستید من به آنچه پیش از این مرا [در کار خدا] شریک مى‏دانستید کافرم آرى ستمکاران عذابى پردرد خواهند داشت

۴٫   کاری که شیطان را خشمگین می کند

ذکر خداوند که در نماز می شود شیطان را و عاجز و ناتوان می سازد.

إِنَّنِی أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِی وَأَقِمِ الصَّلَاهَ لِذِکْرِی [۴]

منم من خدایى که جز من خدایى نیست پس مرا پرستش کن و به یاد من نماز برپا دار

چرا که نماز از منکرات و فحشا دور می کند، دقیقا از آن کار های که شیطان القا می کند.

وَأَقِمِ الصَّلَاهَ إِنَّ الصَّلَاهَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ[۵]

نماز را برپا دار که نماز از کار زشت و ناپسند باز مى‏دارد

سجده های طولانی دماغ شیطان را به خاک می مالد.

عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: «عن الرجل یسهو فیقوم فی حال قعود أو یقعد فی حال قیام، قال: یسجد سجدتین بعد التسلیم، و هما المرغمتان، ترغمان الشیطان [۶]

از وظیفه نماز گزاری سوال شده که در محل نشستن در نماز سهوا بر می خیزد و یا در محل قیام سهوا می نشیند. امام علیه السلام در جواب می فرماید: بعد از سلام نماز باید دو سجده بجا آورد که این دو سجده دماغ شیطان را به خاک می مالند. زیرا شیطان مامور به سجود شد و سجده ننمود و همچنین از آن جهت که سبب سهو نیز شیطان است لذا به وسیله سجده بینی شیطان به خاک مالیده می شود.

۵٫   بیشتر از همه چه چیزی شیطان را خوشحال می کند

این که انسان پیدرپی گناه کند، اما توبه را به تأخیر بیاندازد. شیطان مدام تکرار می کند که هنوز وقت برای توبه کردن داری، و به این شکل آن فرد پیرو شیطان خواهد شد. چون شیطان می داند،  توبه در واپسین لحظات عمر، فایده ندارد:

وَجَاوَزْنَا بِبَنِی إِسْرَائِیلَ الْبَحْرَ فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَجُنُودُهُ بَغْیًا وَعَدْوًا حَتَّى إِذَا أَدْرَکَهُ الْغَرَقُ قَالَ آمَنتُ أَنَّهُ لا إِلِهَ إِلاَّ الَّذِی آمَنَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِیلَ وَأَنَاْ مِنَ الْمُسْلِمِینَ* آلآنَ وَقَدْ عَصَیْتَ قَبْلُ وَکُنتَ مِنَ الْمُفْسِدِینَ [۷]

و فرزندان اسرائیل را از دریا گذراندیم پس فرعون و سپاهیانش از روى ستم و تجاوز آنان را دنبال کردند تا وقتى که در شرف غرق شدن قرار گرفت گفت ایمان آوردم که هیچ معبودى جز آنکه فرزندان اسرائیل به او گرویده‏اند نیست و من از تسلیم‏شدگانم* اکنون در حالى که پیش از این نافرمانى مى‏کردى و از تباهکاران بودى

۶٫   محل اقامت شیطان

شیطان در هر چایی که راه به هدایت است، یعنی در صراط مستقیم قرار می گیرد تا مسافرین را که آنجا رسیدند، از راه راست باز دارد:

قَالَ فَبِمَا أَغْوَیْتَنِی لأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِرَاطَکَ الْمُسْتَقِیمَ [۸]

گفت پس به سبب آنکه مرا به بیراهه افکندى من هم براى [فریفتن] آنان حتما بر سر راه راست تو خواهم نشست

۷٫    ظاهر شیطان

اکثر مردم می پندارند که شیطان یک چهره پلید و زشتی دارد. در حالی که شیطان برای شهوترانان به صورت زیبارو (چون می خواهد مخاطب جذب کند) دیده می شود، برای فریب دادن در امور دینی و مذهبی با قیافه فرد مؤمن، خلاصه برای هر قشری با مظهر آراسته و جذاب نزدیک می شود، و این ظاهرش است که اکثر مردم را گول می دهد.

امیدواریم که شناخت صحیح شیطان، کمک کند تا این معرقت یک مانع برای او در رسیدن به اهداف پلیدش باشد.