علل بی انضباطی دانش آموزان

اطمینان راسخ داریم که تربیت مقدم بر تعلیم است و برای اینکه نتیجه دلخواه دانش آموزان و زحمات خانواده ، دبیران ،مشاورین و…زایل نشود، باید دانش آموزان را به سیستمی منظم ، منطقی و منسجم هدایت کرد، یعنی اگر آموزشگاه موفق شود نظم و انضباط خاص خود را حاکم کند ، دانش اموز بیشترین استفاده را از امکانات خواهد برد.

تعریف انضباط:
انضباط در معانی مختلفی به کار می رود از جمله :

–         اطاعت کورکورانه :  ( پیروی بی چون و چرا از مافوق یا رؤسا ).

–         تنبیه : ( ترس از تنبیه فرد را به اجرای وظایف معین وا می دارد که اثر فوری وموقتی دارد و سبب تزلزل در موقعیت اجتماعی و اضمحلال شخصیت می گردد ).

–         محدودیت یا کنترل شدید :(مراقبت از اعمال و رفتار فرد که نتیجه آن از بین رفتن آزادی و استقلال فرد است ).

–         قاعده و قانون : ( مقرراتی که توسط معلم ، همسالان ، ….بر فرد تحمیل می شود ).

اهمیت انضباط:
سلامت جامعه و شادی و نشاط و سازش فردی و اجتماعی ، احساس امنیت و اعتماد به نفس و جلب محبت دیگران و به تعبیر دیگر انضباط سبب ایجاد عظمت برای انسان و یادگیری بهتر و رشد شخصیت سالم می گردد.

راههایی جهت پیشگیری بی انضباطی در دانش آموزان :

–         قواعد مربوط به خانه و مدرسه که از قبل طراحی و اعلام شده اند باید با ثبات باشند و به شیوه های ثابتی به اجرا در آیند وجز در موارد استثنایی نباید نقض شوند.

–         از طعنه و تمسخر و تحقیر در انظار عمومی باید اجتناب کرد.

–         والدین و مربیان باید سعی کنند علل زیر بنایی بی انظباطی را کشف و در رفع این علل بکوشند.

–         باید عواملی که سبب خستگی و دلزدگی کودکان می گردند از محیط زندگی آنان حذف کرد.

–         معلمان در کلاس از شیوه های تدریس موثرتر استفاده تا کلاس حالت یکنواخت نداشته باشد.

–         والدین و مربیان باید خود نیز الگوی مناسبی در رعایت نظم و انضباط باشند.

–         وقتی والدین و معلمان اشتباه می کنند باید به شکلی خاص عذر خواهی کنند .

–         باید در مورد بی انضیاطی کودک به طور خصوصی با او صحبت کرد.

–         معلمان باید هر چه زودتر نام دانش آموزا را بیاموزند شاید بهتر این باشد که آنها تا آن جا که می توانند اطلاعاتی نیز در باره ی فرد فرد دانش آموزان به دست آورند.

–     تشویق یا تنبیهی که وابسته به رفتار نباشد یا آشکارا با رفتار خاصی مناسبت نداشته باشد ، تاثیر کمتری دارد، از این رو نباید کودکان را با عباراتی کلی چون ” با ادب باش ” ” خوب باش” نصیحت شوند ، در عوض آن ها باید هدایت شوند که به رفتار مشخصی بپردازند و دلیل انجام آن رفتار نیز باید ذکر شود.

باید بدانیم که هر گونه تعارض و تضاد فکری و رفتاری بین پدر و  مادر و تهدید و تکذیب مستمر یکدیگر در فضای خانه به ویژه در جضور فرزندان می تواند بذر بسیاری از رفتارهای نامطلوب همانند لجبازی ، پرخاشگری و بی تفاوتی ، سرد مزاجی ، اضطراب ، افسردگی را در نهاد فرزندان بارور سازد و بالعکس همدلی ، همراهی ، تعامل مطلوب پدر و مادر ، زبان تایید ، تشویق و تکریم ، کلام صادقانه و صمیمانه و رفتارهای توام با گذشت و ایثار و صبوری و احسان می تواند مناسب ترین بستر را برای تضمین سلامت و بهداشت روانی فرد تنظیم کند.

انضباط به معنی اطاعت کورکورانه :

انضباط در این معنی وقتی تحقق پیدا می کند که افراد بدون چون و چرا از مافوق یا رؤسای خود پیروی می نمایند . مافوق ممکن است رئیس ، معلم ، ارشد کلاس و والدین باشند. آنهایی که انضباط را عبارت از اطاعت کورکورانه می دانند چند فرض را پذیرفته اند:

اول اینکه : مافوق هیچ وقت اشتباه نمی کد ودستورات او همیشه با صلاح و صواب همراه است .

دوم اینکه : افرادی که تحت سرپرستی یک نفر قرار دارند معمولا از لحاظ فهم و درک ضعیف هستند ، و صرفه ایشان در این است که دستورات سرپرست را بدون بحث به اجرا در آورند .

سوم اینکه : اطاعت کورکورانه نتیجه و پیشرفت کار را بهتر می سازد و امور راتحت نظم و قاعده معین در می آورد.

بدون تردید هیچیک از این فرضها درست نیست و باید پایه و اساس کار بر مشاوره ، همکاری و اشتراک مساعی اعضاء قرار گیرد، چرا که اطاعت کورکورانه استقلال فردی را از بین برده و فرد را به صورت آلت بدون اراده در می آورد.

بعضی معلمان انضباط را به معنی تنبیه و آن را وسیله ی استقرار نظم قرار می دهند ، به نظر این دسته ترس از تنبیه شاگرد را به اجرای وظایف معین وا می دارد و مانع از این می شود که او به انجام کاری که مخالف مقررات است مبادرت نماید.

برخی از آثار تنبیه عبارتند از :

–         تنبه اثر فوری و موقتی دارد و شاگرد را از ادامه ی تخلف باز می دارد اما اثر تربیتی ندارد و موقعیت اجتماعی فرد را کنترل می نماید.

–         تنبیه فرد را متوجه زشتی وعیب کار خویش نمی سازد و شخصیت او را مضمحل می کند.

–     تنبیه رابطه والدین را بافرزندان و رابطه ی معلم و شاگرد را به صورت زننده ای در می آورد و اعتبار والدین و معلم را در نظر فرزندان و شاگرد متزلزل می نماید و اعتماد او را از ایشان سلب می کند.

–         تنبیه گاه سبب مقاومت گروهی و والدین و معلمان را از ادامه ی کارهای تربیتی و تعلیماتی باز می دارد.

انضباط به معنی محدودیت یا کنترل شدید :

بعضی انضباط را در مقابل آزادی و بی بندو باری قرار داده و آن را به معنی محدودیت یا کنترل شدید فرض می کنند که تمام اعمال و رفتار فرد باید مورد مراقبت قرار گیرد و توجه به این مفهوم آزادی و استقلال فرد را از بین می برد ، زیرا انجام هر کاری به اجازه و تصویب دیگران موکول می شود و مانند افرادی که باید بدون اراده دستورات دیگران را اجرا کنند و ضعیف و بی شخصیت بار می آیند ، هیچگاه احساس مسئولیت نمی کنند و غالبا دلیل انجام یا عدم انجام کاری را درک نمی کنند ، بنابر این اساس و پایه ی تربیتی ندارد.

انضباط به معنی قانون و قاعده :

انضباط به معنی مقررات و قانون  از نقطه نظر اینکه مقررات به وسیله چه مقام و موقعیتی به فرد تحمیل می شود به چند صورت قابل تصور می شود.

·        انضباط یا مقرراتی که به وسیله ی معلم به فرد تحمیل می شود.

·        انضباط یا مقرراتی که به وسیله ی کلاس یا گروه سنی ، فرد مجبور به اطاعت از آن باشد.

·        انضباط یا مقرراتی که موقعیت یادگیری مقرر می دارد و فرد از آن تبعیت می کند.

·        انضباط یا مقرراتی که به وسیله ی خود فرد به او تحمیل می شود.

راههای نامناسب برای حل مسائل انضباطی :

·        تنبیه بدنی .

·        کلمات رکیک و زشت و سرزنش

·        محروم ساختن از کلاس

·        ارجاع شاگرد به مدیر یا ناظم

·        کسر نمره انش آموز

·        خشم و پرخاشگری و …..

اهمیت انضباط :
سلامت جامعه ، شادی و نشاط فرد ، سازش فردی و اجتماعی ، احساس  امنیت ، اعتماد به نفس ، جلب محبت دیگران و صرفه جویی در وقت ، عظمت برای انسان در گرو انضباط است و رعایت انضباط  در کلاس نه تنها موجب  یادگیری بهتر را فراهم می کند بلکه به رشد سالم شخصیت دانش آموز هم منجر می گردد ، به عکس هر گونه بی انضباطی و عدم رعایت مقررات و انضباط سبب شرمندگی ، احساس گناه و خسارت مادی و معنوی می شود.

راههایی جهت پیشگیری از بی انضباطی ( نظم غیر استبدادی ) در دانش آموزان :

* قواعد مربوط به خانه و مدرسه که از قبل طراحی و اعلام شده اند باید با ثبات باشند و به شیوه ی ثابتی به اجرای آنها تاکید شود و جز در موارد استثنایی نباید نقص شود مثلا اگر به کودک گفته شد شما بایستی ساعت ٩ شب به رختخواب بروی و بخوابی نباید هر روز این ساعت را تغییر داد.

* از طعنه ، تمسخر و شیوه های دیگر که به تحقیر در انظار عمومی منجر می شود باید اجتناب کرد.

* والدین و مربیان باید سعی کنند علل زیر بنایی بی انضباطی را کشف و در رفع این علل بکوشند.

* انجام تکالیف و کارهای اضافی را نباید به عنوان شیوه های تربیتی به کار برد.

* مربیان با ارائه توضیحات کافی باید مطمئن شوند که همه ی کودکان از قوانین و مقررات وضع شده  ، آگاهی کافی دارند.

* تنبیه باید متناسب با جرم باشد ، مثلا برای تخلف های جزئی نباید تنبیه سخت به کار گرفت.

* باید عواملی که سبب خستگی ، دلزدگی کودکان می گردد از محیط زندگی آنان حذف کرد.

* معلمان در کلاس از شیوه های تدریس موثرتر استفاده نمایند ، به صورتی که کلاس یکنواخت نباشد.

* والدین و مربیان باید خود نیز الگوی مناسبی در رعایت نظم و انضباط باشند.

* وقتی والدین و مربیان اشتباه می کنند باید به شکل خاصی غذرخواهی کنند.

*باید در مورد بی انضباطی کودک به طور خصوصی با او صحبت کرد.

* تشویق یا تنبیهی که وابسته به رفتار نباشد یا آشکارا با رفتار خاصی مناسبت نداشته باشد، تاثیر کمتری د ارد ، از این رو نباید کودکان را با عباراتی چون ” با ادب باش ” یا ” خوب باش ” نصیحت کرد، در عوض آن ها باید هدایت شوند که به رفتار مشخصی بپردازند و دلیل انجام آن رفتار نیز باید ذکر شود.

نتیجه :
– والدین در اجام وظایف تربیتی خود هرگز نباید دچار ضعف و عاطفه ی غیر منطقی و غیر معقول شوند و به خواست های غیر صحیح کودکان گوش فرا دهند ، بلکه با آگاهی های لازم فرزندان را قانع سازند تا از توقعات غیر منطقی پرهیز نمایند.

– نوجوانانی که با والدین خود روابط صمیمانه تری دارند احتمال کمتری وجود دارد که به سوی ساختارهای مخاطره آمیز کشیده شوند واحساس ارزشمندی بیشتری خواهند کرد و به خواست های والدین واکنش مثبت نشان خواهند داد.

– توجه به رفتارهای مثبت فرزندان و برجسته کرده آن و خود داری از سرزنش باعث تقویت خود پنداری شده و به تدریج این روش کمک می کند تا رفتارهای مطلوب تقویت و رفتارهای ناپسند محو گردند.

– ورزش کردن روزانه و فرستادن فرزندان به کلاسهای مورد علاقه ی خودشان از قبیل ورزش فرهنگی و هنری و….  می تواند یکی از راههای عدم بروز بی انضباطی و اخلال گری در فرزندان باشد.