سرطان مثانه و مجاری ادراری

در ایران سالانه، سرطان مثانه در بیش از ۴۰۰۰ مرد و نزدیک به ۱۰۰۰ زن تشخیص داده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. از نظر تعداد موارد جدید در هر سال، این نوع سرطان، سومین سرطان در میان مردان و نهمین سرطان در میان زنان است.در این مقاله در مورد دلایل احتمالی، علائم، درمان و توانبخشی و نیز دربارۀ چگونگی کنار آمدن با سرطان مثانه بحث شده است.
تحقیقات بر اطلاعات ما دربارۀ سرطان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌افزایند، و اطلاعات دانشمندان دربارۀ دلایل ابتلا به آن روزبه‌روز بیش‌تر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. آنها روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید پیشگیری، کشف، تشخیص و درمان این نوع سرطان را بررسی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. به دلیل این تحقیقات است که، کیفیت زندگی افراد مبتلا به سرطان مثانه بهبود یافته و احتمال فوت آنها بر اثر این بیماری کاهش پیدا کرده است.

مثانه

 

مثانه، اندامی تو خالی در بخش پایینی شکم (Abdomen) است. این اندام، ادرار را که توسط کلیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها تولید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود ذخیره می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. ادرار، از هر دو کلیه و از طریق لوله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای به ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نام حالب (میز نای)، به مثانه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریزد. یک لایۀ عضلانی خارجی، غشای داخلی مثانه را پوشانده است و هنگامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که مثانه پر باشد، با منقبض کردن آن عضلات امکان ادرار فراهم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. ادرار از طریق لولۀ دیگری به ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نام پیشابراه از مثانه خارج می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

شناخت سرطان

سرطان، گروهی از بیماری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های به هم مرتبط است. همۀ سرطان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها ابتدا در سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها آغاز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها بافت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازند، و بافت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها اندام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بدن را شکل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند.

در حالت عادی، سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها براساس نیاز بدن رشد یافته و تقسیم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. هنگامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها رشد یافته و می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌میرند، سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید جایگزینشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.

گاهی این فرایند منظم دچار اشکال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید وقتی‌ که بدن به آنها نیاز ندارد تولید می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند، و در زمانی‌که باید، نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌میرند. این سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اضافه، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند توده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای بافت مانند به نام غده یا تومور تشکیل دهند.

تومورها ممکن است خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خیم یا بدخیم باشند.

    تومورهای خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خیم سرطانی نیستند. معمولاً پزشکان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند آنها را بردارند. سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تومورهای خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خیم به دیگر بخش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بدن سرایت نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. در بیش‌تر موارد، تومورهای خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خیم پس از برداشته شدن، باز نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردند. از همه مهم‌تر اینکه، تومورهای خوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خیم به‌ندرت خطری برای زندگی افراد ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.
    تومورهای بدخیم سرطانی هستند، و می‌توانند خطرناک باشند. سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی ممکن است به بافت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و اندام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مجاور منتشر شده و آسیب برسانند. همچنین، سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی گاهی از یک تومور بدخیم جدا شده و وارد جریان خون یا سیستم لنفاوی می‌شوند. اینگونه است که سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی از تومور اصلی (اولیه) گسترش‌یافته و در دیگر اندام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نیز تشکیل تومور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند. سرایت سرطان متاستاز نام دارد.

سه نوع سرطان مثانه وجود دارد که در غشاء مثانه آغاز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. این سرطان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها با توجه به نوع سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که به سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بدخیم تبدیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند، نام‌گذاری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند:

    ترانزیشنال سل کارسینوما (Transitional Cell Carcinoma): سرطانی است که در سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های موجود در درونی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین لایۀ مثانه آغاز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. این سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها قابلیت این را دارند که در صورت پر بودن مثانه، منبسط شده و در صورت خالی بودن آن، منقبض شوند. بیش‌تر موارد ابتلا به سرطان مثانه در سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جابه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌جا شونده آغاز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.
    کارسینومای سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma): سرطانی است که در سلول سنگفرشی – سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی باریک و تخت که ممکن است پس از عفونت یا ناراحتی بلندمدت شکل بگیرند- آغاز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
    آدِنوکارسینوما (Adenocarcinoma): سرطانی است که در سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های غده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای (غدد مترشحه) – که ممکن است پس از یک عفونت یا ناراحتی بلندمدت شکل بگیرد – آغاز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

سرطانی که تنها در سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های غشاء مثانه ایجاد شود، سرطان مثانۀ سطحی (Superficial) نامیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. پزشکان ممکن است آن را کارسینومای در جا بنامند. این نوع سرطان مثانه، اغلب پس از درمان باز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردد. اگر چنین شود، سرطان به احتمال قوی به شکل یک «سرطان سطحی» دیگر در مثانه عود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

سرطانی که به شکل یک تومور سطحی آغاز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، ممکن است از درون غشاء مثانه، به دیوارۀ عضلانی آن سرایت کند. این وضعیت را با نام سرطان مهاجم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناسند. سرطان مهاجم ممکن است از دیواره به اندام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مجاور مانند رحم یا واژن (در زنان) یا غدۀ پروستات (در مردان) سرایت ‌کند. همچنین ممکن است به دیوارۀ شکمی نیز حمله کند.

در صورتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که سرطان مثانه در خارج از مثانه منتشر شود، اغلب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی را در غدد لنفاوی مجاور یافت. اگر سرطان به این غدد رسیده باشد، ممکن است به دیگر غدد لنفاوی یا اندام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها مانند، ریه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، کبد یا استخوان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نیز سرایت کرده باشند.

اگر سرطان از مکان اولیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اش به دیگر بخش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بدن رخنه کند (متاستاز)، تومور ثانویه نیز دارای همان سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های غیرطبیعی تومور اولیه خواهد بود. برای مثال، اگر سرطان مثانه به ریه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها برسد، سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی موجود در ریه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در واقع سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطان مثانه هستند. نام این سرطان، سرطان مثانۀ متاستازی خواهد بود، نه سرطان ریه. و آن را به‌عنوان سرطان مثانه درمان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، نه سرطان ریه. گاهی پزشکان تومور ثانویه را سرطان «دوردست» نیز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نامند.

سرطان مثانه: چه کسانی در خطرند؟

هیچ‌کس دلایل قطعی بروز سرطان مثانه را نمی‌داند لکن روشن است که این سرطان مسری نیست و هیچ‌کس نمی‌تواند از فردی دیگر سرطان بگیرد.

آنها که مبتلا به سرطان مثانه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند، به احتمال زیاد کسانی هستند که نسبت به دیگران بیش‌تر در معرض عوامل خطرزا قرار دارند. عامل خطرزا، پدیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایست که احتمال ابتلای فرد به بیماری را افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.

با این‌حال، بیش‌تر کسانی که در معرض عوامل خطرزای شناخته شده قرار دارند، به سرطان مثانه مبتلا نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند و بسیاری از افرادی که به این سرطان مبتلا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند در معرض هیچ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یک از این عوامل قرار ندارند. پزشکان به‌ندرت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند دلیل ابتلای یک فرد و عدم ابتلای دیگری به سرطان را توضیح دهند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که، موارد زیر می تواند به‌عنوان عوامل خطرزای سرطان مثانه مطرح شود:

    سن. احتمال ابتلا به سرطان مثانه، با افزایش سن بیش‌تر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. افراد زیر ۴۰ سال به‌ندرت به این بیماری مبتلا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند.
    دخانیات. استعمال دخانیات یک عامل خطرزای بسیار مهم و خطرناک است. سیگاری‌ها، دو یا سه برابر غیرسیگاری‌ها به سرطان مثانه مبتلا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. کسانی که پیپ یا سیگار برگ می‌کشند نیز بیش‌تر در معرض خطر ابتلا به سرطان مثانه قرار دارند.
    شغل. برخی از کارگران به دلیل مواد سرطان‌زای (کارسینوژن) (Carcinogen) موجود در محل کار خود، بیش‌تر در معرض خطر ابتلا به سرطان مثانه قرار دارند. کارگران صنایع لاستیک‌سازی، مواد شیمیایی و چرم در معرض خطر قرار دارند. آرایشگران، ماشین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کاران، کارگران صنایع فلزی، کسانی که در چاپخانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها شاغلند، نقاشان، کارگران منسوجات و رانندگان کامیون نیز در معرض خطر قرار دارند.
    عفونت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها. ابتلا به برخی انگل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها احتمال ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. این انگل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در مناطق حاره شیوع دارند.
    درمان با سایکلوفوسفاماید (Cyclophosphamid) یا آرسنیک. این داروها که در درمان سرطان و برخی بیماری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دیگر استفاده می‌شوند خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می‌دهند.
    نژاد. سفیدپوستان دو برابر سیاه‌پوستان و اسپانیایی تبارها به سرطان مثانه مبتلا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. کم‌ترین میزان ابتلا به سرطان در میان نژاد آسیایی دیده شده است.
    مرد بودن (جنسیت). احتمال ابتلای مردان به سرطان مثانه دو یا سه برابر زنان است.
    سابقۀ خانوادگی. احتمال ابتلا به سرطان مثانه در کسانی که یک یا چند نفر از اعضای خانواده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شان به سرطان مثانه مبتلا هستند، بیش‌تر از دیگران است. پژوهشگران در حال بررسی تغییرات در برخی ژن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خاص هستند که ممکن است خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش دهند.
    سابقۀ ابتلا به سرطان مثانه. احتمال ابتلا به سرطان مثانه در افرادی که در گذشته به این سرطان مبتلا بوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند، بیش‌تر از دیگران است.

کلر را به‌منظور ضدعفونی کردن، به آب آشامیدنی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌افزایند، که باکتری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های موجود در آب را از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برد. ولی، گاهی در آب کلردار شده، ترکیبات جانبی کلر تشکیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. پژوهشگران بیش از ۲۵ سال است که مشغول بررسی ترکیبات جانبی کلردار هستند ولی تا به‌حال، دلیلی مبنی بر اینکه آب کلردار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند موجب ابتلا به سرطان مثانه شود، به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دست نیامده است. پژوهشگران همچنان در حال بررسی این موضوع هستند.

نتیجۀ برخی بررسی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد ساخارین – که یک شیرین‌کنندۀ مصنوعی است- موجب بروز سرطان مثانه در حیوانات شده است، لکن این پژوهش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها مدرکی دال بر اینکه ساخارین در انسان‌ها موجب ایجاد سرطان مثانه بشود، ارائه نداده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند.

کسانی که فکر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان مثانه قرار داشته باشند، باید با پزشک خود در مورد این موضوع مشورت کنند. ممکن است پزشک راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌منظور کاهش خطر به آنها پیشنهاد کند و یک برنامۀ معاینات مناسب منظم نیز در نظر بگیرد.

علائم

علائم رایج سرطان مثانه عبارتند از:

    وجود خون در ادرار (که باعث می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود رنگ ادرار کمی تیره و یا در مواقعی قرمز پررنگ شود).
    درد در حین ادرار کردن.
    تکرر ادرار یا احساس نیاز بی‌مورد به ادرار.

وجود این علائم، صددرصد به‌معنای وجود سرطان مثانه نیست. عفونت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، تومورهای خوش‌خیم، سنگ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مثانه، یا دیگر مشکلات نیز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند موجب بروز این علائم شوند. کسانی که این علائم را دارند باید به پزشک مراجعه کنند تا وی بتواند مشکل را هر چه سریع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر تشخیص داده و درمان کند. افرادی که علائم بالا را دارند می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند به پزشک خانوادگی خود یا یک اورولوژیست- (متخصص مجاری ادرار) – مراجعه کنند.

تشخیص

در صورتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که بیمار علائمی دال بر وجود سرطان مثانه بروز دهد، ممکن است پزشک نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های عمومی را بررسی کرده و برای وی آزمایش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی تجویز کند. ممکن است برای بیمار یک یا چند فرایند زیر تجویز شود:

    معاینۀ فیزیکی: پزشک شکم و لگن را به‌منظور بررسی وجود تومور مورد معاینه قرار می‌دهد. این معاینه ممکن است شامل بررسی مقعدی یا واژنی نیز شود.
    آزمایش ادرار : نمونۀ ادرار به‌منظور بررسی وجود خون، سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی و دیگر نشانه‌های سرطان مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
    عکس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری از کلیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و مثانه با ماده حاجب درون وریدی (Intravenous Pyelogram): رایدولوژیست، یک مادۀ رنگی درون رگ تزریق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. مادۀ رنگی در ادرار جمع شده و باعث وضوح بیش‌تر مثانه در عکس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری با اشعۀ ایکس مشخص می‌شود.
    سیستوسکوپی (Cytoscopy) : پزشک از لوله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای باریک و نورانی (سیستوسکوپ) به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌منظور معاینۀ مستقیم درون مثانه استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و جهت معاینۀ غشاء مثانه، سیستوسکوپ را از درون مجرای پیشاب وارد مثانه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. ممکن است لازم باشد بیمار برای انجام این آزمایش بیهوش(Anesthesia) شود.

پزشک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به وسیلۀ سیستوسکوپ از بافت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نمونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری کند. سپس آسیب‌شناس آن نمونه را زیر میکروسکوپ معاینه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. برداشتن بافت، به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌منظور معاینه برای بررسی وجود سلول‌های سرطانی نمونه‌برداری نام دارد. در بسیاری از موارد، نمونه‌برداری تنها راه مطمئن برای مشخص کردن وجود سرطان است. در مورد تعداد اندکی از بیماران، پزشک طی فرایند نمونه‌برداری تمام ناحیۀ سرطانی را برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دارد. در مورد این بیماران، تشخیص ودرمان سرطان مثانه در یک فرایند صورت می‌گیرد.

بیماری که لازم است نمونه‌برداری کند، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند سؤالات زیر را از پزشک بپرسد:

    چرا از من نمونه‌برداری می‌کنید؟
    این کار چقدر طول می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کشد؟ و آیا درد دارد یا نه؟
    چه زمانی از نتایج آن آگاه خواهم شد؟
    آیا نمونه‌برداری خطری هم دارد؟ احتمال عفونت و خونریزی پس از نمونه‌برداری چقدر است؟
    در صورتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که به سرطان مبتلا شده باشم، چه کسی دربارۀ درمان با من صحبت خواهد کرد؟ و در چه زمانی؟

تعیین مرحلۀ سرطان (Staging)

در صورت تشخیص سرطان مثانه، پزشک لازم است به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌منظور تعیین بهترین روش درمانی، مرحله، یا میزان گسترش سرطان را بداند. تعیین مرحلۀ سرطان فرایندی دقیق است که به‌وسیلۀ آن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان تعیین کرد که آیا سرطان به دیوارۀ مثانه حمله کرده است یا خیر، آیا گسترش یافته است یا خیر و در صورتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که جواب مثبت باشد، به کدام بخش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بدن رسوخ کرده است؟

ممکن است پزشک مرحلۀ سرطان را همزمان با تشخیص آن تعیین کند، و یا بدین‌منظور، برای بیمار آزمایش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بیش‌تری تجویز کند. این آزمایش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند شامل عکس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری – سی.تی.اسکن، عکس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری با تشدید مغناطیسی (ام.آر.آی)، سونوگرام، عکس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری از کلیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و مثانه با ماده حاجب درون وریدی، اسکن استخوان، یا عکس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری با اشعۀ ایکس از قفسۀ سینه – باشد. گاهی تعیین مرحلۀ سرطان تنها با انجام جراحی تکمیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

ویژگی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اصلی هر یک از مراحل سرطان مثانه به ترتیب زیر است:

    مرحلۀ صفر: سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی تنها در سطح غشاء داخلی مثانه وجود دارند. پزشکان به این حالت، «سرطان سطحی» یا «کارسینومای درجا» می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گویند.
    مرحلۀ I : سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی در عمق غشاء داخلی مثانه نفوذ کرده. اما این سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها هنوز به ماهیچه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مثانه نرسیده‌اند.
    مرحلۀ II : سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی به ماهیچۀ مثانه سرایت کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند.
    مرحلۀ III : سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی از دیوارۀ عضلانی مثانه به لایۀ بافت پیرامونی آن رسوخ کرده‌اند، و حتی به پروستات (در مردان) یا به رحم یا واژن (در زنان) سرایت کرده باشند.
    مرحلۀ IV : سرطان به دیوارۀ شکم یا به دیوارۀ لگن نفوذ کرده است. در این مرحله، ممکن است سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی به غدد لنفاوی و دیگر بخش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بدن که از مثانه دور هستند، مانند ریه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، نیز منتشر شده باشند.

درمان

بسیاری از مبتلایان به سرطان مثانه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهند نقش مؤثری در تصمیم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مربوط به مراقبت‌های پزشکی خود داشته باشند و هرچه بیش‌تر دربارۀ بیماری و گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمانیشان بدانند. لکن، شوک و استرسی که افراد پس از تشخیص سرطان تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، شرایطشان را برای تمرکز بر روی تمام آنچه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهند از پزشک بپرسند، دشوار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. اغلب، تهیۀ فهرستی از پرسش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها پیش از دیدار با پزشک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند مفید باشد. به‌منظور به‌خاطر سپردن صحبت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پزشک، بیماران می‌توانند یاداشت بردارند یا حتی با اجازه او از دستگاه ضبط صوت استفاده کنند. برخی از بیماران مایلند در هنگام ملاقات با پزشک، یکی از اعضای خانواده یا دوستانشان نیز – به‌منظور شرکت در بحث، یاداشت‌برداری یا تنها جهت شنیدن مکالمات – آنها را همراهی کند.

گاهی پزشکان بیمار را به دیگر پزشکانی که در درمان سرطان تخصص دارند معرفی می‌کنند، یا اینکه بیماران خودشان چنین درخواستی را مطرح می‌کنند. معمولاً درمان ظرف چند هفته پس از تشخیص آغاز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، و بیماران فرصت دارند که با پزشک دربارۀ گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمانی صحبت کنند، نظر دوم بگیرند و اطلاعات خود را دربارۀ سرطان مثانه افزایش دهند.

گرفتن نظر دوم

 

بیمار ممکن است پیش از آغاز درمان، بخواهد دربارۀ تشخیص سرطان، مرحلۀ سرطان و برنامۀ درمانی نظر دومی را جویا شود. جمع‌آوری سوابق پزشکی و تعیین وقت برای ملاقات با پزشک دیگر شاید کمی زمان ببرد. در بیش‌تر موارد، یک تأخیر کوتاه موجب کاهش تأثیر درمان نخواهد شد.

برای یافتن پزشکی جهت گرفتن نظر دوم، چند روش وجود دارد:

    ممکن است پزشک بیمار، وی را به یک یا چند متخصص معرفی کند. متخصصانی که سرطان مثانه را درمان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند شامل جراحان، اورولوژیست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، پزشکان سرطان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناس و اورولوژیست‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شناس (Urologic Oncologists) هستند. در مراکز سرطان، این پزشکان اغلب با یکدیگر در غالب یک گروه همکاری می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

با مراجعه به پایگاه علمی، پزشکی و آموزشی مؤسسه تحقیقات، آموزش و پیشگیری سرطان می‌توانید اسامی مراکز درمانی و نام پزشکان متخصص را در این زمینه در سطح استان‌ها و شهرستان‌ها ملاحظه کنید.

آمادگی برای درمان

پزشک با توجه به نیاز بیمار، یک برنامۀ درمانی برای وی درنظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد. این روش درمانی به نوع سرطان مثانه، مرحلۀ آن و درجۀ تومور بستگی دارد. (درجۀ تومور میزان شباهت سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی به سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های طبیعی را به‌دست می‌دهد. همچنین سرعت رشد سرطان را نیز مشخص می‌کند. سرطان‌هایی که درجۀ آنها پایین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر است، معمولاً نسبت به سرطان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که درجۀ بالا دارند، کندتر گسترش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابند.) پزشک عوامل دیگر از جمله سن بیمار و سلامت عمومی وی را نیز در نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد.

بیمار پیش از آغاز درمان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند پرسش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های زیر را از پزشک خود بپرسد:

    به کدام نو ع از سرطان مثانه مبتلا شده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ام؟
    سرطان در چه مرحله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایست؟ آیا گسترش یافته است؟
    تومور چه درجه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای دارد؟
    چه گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمانی دارم؟ شما کدام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یک را پیشنهاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنید؟ و چرا؟
    فواید مورد انتظار هر یک از روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمان چیست؟
    خطرات و عوارض جانبی احتمالی هر یک از روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمان چیست؟
    هزینۀ احتمالی درمان چقدر خواهد بود؟ آیا بیمه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ام این هزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را پوشش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد؟
    تأثیر این روش درمان بر فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های عادی‌ام چگونه خواهد بود؟

لازم نیست افراد همۀ پرسش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایشان و پاسخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آنها را تنها در یک نوبت بپرسند و درک کنند. فرصت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دیگری نیز خواهد بود تا در آن از پزشک بخواهند مواردی را که برایشان روشن نیست توضیح داده، و یا اطلاعات بیش‌تری در اختیار آنها قرار دهد.

روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمانی

مبتلایان به سرطان مثانه گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمانی زیادی دارند. ممکن است تحت جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی یا درمان بیولوژیک قرار بگیرند. برخی از بیماران تحت ترکیبی از این روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند.

بهترین منبع برای توصیف گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمانی و بحث دربارۀ نتایج مورد انتظار درمان، پزشک است.

بیمار شاید بخواهد دربارۀ شرکت در یک پژوهش بالینی – یک بررسی تحقیقاتی بر روی روش‌های درمانی جدید – با پزشک مشورت کند. پژوهش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بالینی گزینۀ مهمی برای مبتلایان به سرطان مثانه در تمام مراحل به شمار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود. بخش «انتظاراتی که از تحقیقات بر روی سرطان می‌رود» اطلاعات بیش‌تری دربارۀ پژوهش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بالینی ارائه می‌کند.

جراحی. درمانی رایج برای سرطان مثانه به‌حساب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آید. نوع جر احی تا حدود زیادی به مرحله و درجۀ تومور بستگی دارد. پزشک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند اطلاعاتی درباره انواع جراحی و اینکه کدام‌یک برای بیمار مناسب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر است در اختیار او قرار دهد.

    برش از طریق پیشابراه (Transurethral Resection): ممکن است پزشک سرطان مثانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای را که زود تشخیص داده شده (سطحی) با روش برش از طریق پیشابراه (Tur) درمان کند. در روش برش از طریق پیشابراه(Tur)، پزشک یک سیستوسکوپ را از طریق پیشابراه وارد مثانه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

سپس از ابزاری که در انتهایش دارای یک حلقۀ سیمی است، برای برداشتن و سوزاندن تمام سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی باقی‌مانده به‌وسیلۀ جریان الکتریکی، استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. ممکن است لازم باشد برای انجام این عمل، بیمار در بیمارستان بستری شده و نیاز به بیهوشی داشته باشد. پس از این عمل ممکن است بیمار تحت شیمی‌درمانی یا درمان بیولوژیک نیز قرار بگیرد.

    مثانه‌برداری کامل (Radical Cystectomy): مثانه‌برداری کامل، رایج‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین روش جراحی برای سرطان مثانه مهاجم به‌شمار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود. پزشک هنگامی از این نوع جراحی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند که سرطان سطحی مثانه، بخش زیادی از مثانه را درگیر کرده باشد. مثانه‌برداری کامل، به‌معنای برداشتن تمام مثانه، غدد لنفاوی مجاور آن، بخشی از پیشابراه و اندام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های نزدیکی است که احتمال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی در آنها وجود داشته باشند. در مردان، اندام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های نزدیک که آنها را برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دارند عبارتند از پروستات، کیسه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های منی، و بخشی از مجرای انتقال منی (Vas Deferens). در زنان، رحم، تخمدان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، لوله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فالوپ و بخشی از واژن را برمی‌دارند.
    مثانه‌برداری جزئی (Segmental Cystectomy): در برخی موارد، ممکن است پزشک در فرایندی به نام مثانه‌برداری جزئی، تنها بخشی از مثانه را بر دارد. او هنگامی از این روش استفاده می‌کند که سرطان بیمار دارای درجۀ پایین باشد، به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌طوریکه دیوارۀ مثانه را تنها در یک ناحیه مورد حمله قرار داده باشد.

گاهی، که سرطان به خارج از مثانه سرایت کرده و نتوان تمام نواحی سرطان‌زده را کاملاً برداشت، جراح فقط مثانه را برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دارد اما تلاش نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند تمام نواحی سرطانی را با جراحی از بدن خارج کند. و یا حتی ممکن است جراح مثانه را برندارد، و راه دیگری برای خروج ادرار از بدن باز کند. در چنین مواردی هدف از جراحی، رهایی بیمار از سد شدن ادرار یا دیگر علائمی که بر اثر سرطان به‌وجود آمده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند، است.

وقتی که تمام مثانه برداشته می‌شود، جراح راه دیگری برای جمع‌آوری ادرار ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند، مثلاً کیسه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای در خارج از بدن قرار می‌دهند که ادرار در آن جمع شود، یا اینکه جراح با استفاده از بخشی از روده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، کیسۀ کوچکی را درون بدن تعبیه کند. بخش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های «عوارض جانبی درمان» و «توانبخشی» اطلاعات بیش‌تری دربارۀ این فرایندها دربردارند.

سؤالاتی که بیمار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند دربارۀ جراحی از پزشک بپرسد:

    چه نوع عمل جراحی بر روی من انجام خواهد گرفت؟
    پس از آنچه حالی خواهم داشت؟
    اگر دچار درد شدم، چه کاری برای تسکین آن خواهید کرد؟
    چه مدت باید در بیمارستان بستری باشم؟
    آیا این عمل عوارض جانبی بلندمدت خواهد داشت؟
    چه زمانی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانم به فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های عادی زندگیم بپردازم؟
    آیا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانم به شکل طبیعی ادرار کنم؟
    آیا جراحی بر امور جنسیم تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد؟
    چند وقت یک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بار باید برای انجام معاینه بروم؟

در پرتودرمانی (که رادیوتراپی هم نامیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود) از اشعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های با انرژی بالا به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌منظور از بین بردن سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. همانند جراحی، پرتودرمانی نیز یک روش درمانی موضعی (Local Therapy) است. این روش تنها بر سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی موجود در ناحیۀ تحت درمان تأ‌ثیر می‌گذارد.

تعداد کمی از بیماران ممکن است پیش از جراحی و به‌منظور کوچک کردن تومور، تحت پرتودرمانی قرار بگیرند. دیگر بیماران پس از جراحی و به‌منظور از بین بردن سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی که ممکن است در ناحیۀ مزبور باقی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مانده باشند، تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند. گاهی، بیمارانی که نمی‌توانند تحت عمل جراحی قرار بگیرند، پرتودرمانی می‌شوند.

پزشکان از دو گونه پرتودرمانی برای درمان سرطان مثانه استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند:

    پرتودرمانی خارجی: در این روش یک دستگاه بزرگ، از خارج از بدن به ناحیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که تومور در آن قرار دارد، اشعه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تاباند. دورۀ درمانی بیش‌تر افرادی که تحت پرتودرمانی خارجی قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند، پنج روز در هفته و به مدت پنج تا هفت هفته است، آن هم به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌عنوان بیمار سرپایی. این زمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی با توجه به پخش شدن میزان کلی پرتو در تمام بدن، به حفاظت از سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و بافت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سالم کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. در صورتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که به‌همراه پرتودرمانی خارجی، از پرتودرمانی القایی (داخلی) نیز استفاده شود، دورۀ درمان کوتاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر خواهد شد.
    پرتودرمانی داخلی: در این روش، پزشک یک مخزن کوچک حاوی مواد رادیواکتیو را از طریق پیشابراه و یا شکافی (Incision) درون شکم، داخل مثانه قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. در این روش درمانی، بیمار باید چند روز در بیمارستان بستری باشد. برای محافظت از دیگران در برابر تشعشعات رادیواکتیو، ممکن است بیمار هنگامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که مخزن درون مثانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اش جای دارد، اجازۀ ملاقات نداشته باشد و یا تنها برای مدت کوتاهی اجازۀ ملاقات داشته باشد. پس از خارج کردن مخزن القایی، دیگر رادیواکتیوی در بدن باقی نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ماند.

برخی مبتلایان به سرطان مثانه هر دو نوع پرتودرمانی را دریافت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند.

پرسش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که بیمار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از پزشک خود دربارۀ پرتودرمانی بپرسد:

    چرا به این روش درمان نیاز دارم؟
    پرتودرمانی چگونه انجام خواهد شد؟
    آیا لازم است در بیمارستان بستری شوم؟ و برای چه مدتی؟
    درمان چه زمانی آغاز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؟ و چه زمانی به پایان خواهد رسید؟
    حالم در طول مدت درمان چگونه خواهد بود؟ آیا این روش عوارض جانبی هم دارد؟
    در طول مدت درمان چگونه از خودم مراقبت کنم؟
    چگونه متوجه میزان کارایی پرتودرمانی خواهیم شد؟
    آیا در حین درمان قادر خواهم بود به فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های عادی خود بپردازم؟
    چند وقت یک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بار باید برای معاینه به پزشک مراجعه کنم؟

در شیمی‌درمانی از دارو برای از بین بردن سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. پزشک معمولاً از یک نوع دارو یا ترکیبی از چند دارو برای این منظور استفاده می‌کند.

ممکن است پزشک برای بیمارانی که به سرطان مثانۀ سطحی مبتلا هستند، پس از برداشتن بافت‌های سرطانی با استفاده از تی.یو.آر (Tur)از شیمی‌درمانی درون – مثانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای (Intravesical) استفاده کند. این درمان، یک درمان موضعی است. پزشک لوله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای (سوند) را در پیشابراه قرار می‌دهد و داروهای مایع را از طریق سوند به داخل مثانه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریزد. داروها به مدت چند ساعت در مثانه باقی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ماند. تأثیر عمدۀ این داروها بر سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های موجود در مثانه است. معمولاً بیمار در این روش، هفته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای یکبار و به مدت چند هفته تحت‌درمان قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد. این روش گاهی تا یک سال و یک یا چند بار در ماه انجام می‌شود.

اگر سرطان به اعماق مثانه نفوذ کرده باشد یا به غدد لنفاوی یا دیگر اندام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها سرایت کرده باشد، داروها درون رگ بیمار تزریق می‌شود. به این روش درمان، شیمی‌درمانی درون‌وریدی می‌گویند. این شیوه، یک روش درمانی فراگیر است، به این معنا که داروها از طریق جریان خون به تقریباً تمام بدن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسند. داروها را معمولاً با فاصله زمانی مشخص به بیمار تزریق می کنند. در فاصله بین تزریق‌ها، بدن فرصت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد تا خود را بازسازی کند.

ممکن است بیمار تنها تحت شیمی‌درمانی قرار بگیرد و یا در کنار شیمی‌درمانی از جراحی، پرتودرمانی یا هر دوی این روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نیز استفاده شود. معمولاً شیمی‌درمانی روشی است که در آن فرد به‌عنوان بیمار سرپایی، در بیمارستان، درمانگاه یا مطب پزشک تحت درمان قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد. با این‌حال، با توجه به نوع داروهای مورد استفاده و وضعیت سلامت عمومی بیمار، گاهی لازم است بیمار مدتی در بیمارستان بستری و تحت‌نظر باشد.

در درمان بیولوژیک (که به آن ایمیون‌تراپی نیز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گویند) از توانایی‌های طبیعی بدن (سیستم ایمنی) برای مبارزه با سرطان استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. در بیش‌تر مواقع از درمان بیولوژیک پس از Tur و به منظور درمان سرطان مثانۀ سطحی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. این روش به جلوگیری از بازگشت سرطان کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

ممکن است پزشک از روش درمان بیولوژیکِ درون مثانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای با محلول bcg استفاده کند. محلول bcg حاوی باکتری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های زنده و ضعیف شده است. این باکتری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، سیستم ایمنی را تحریک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند تا سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطانی موجود در مثانه را از بین ببرد. پزشک جهت وارد کردن این محلول به مثانه، از سوند استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. بیمار باید حدود دو ساعت این محلول را درون مثانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اش نگه دارد. درمان با استفاده از محلول بی.سی.جی (bcg) معمولاً یک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بار در هفته و به‌ مدت شش هفته انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

پرسش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که بیمار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از پزشک خود دربارۀ شیمی‌درمانی یا درمان بیولوژیک بپرسد:

    چرا لازم است این روش درمانی را انجام دهم؟
    از چه دارویی استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود؟ چگونه آن را دریافت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنم؟ این دارو چه کار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند؟
    آیا دچار عوارض جانبی خواهم شد؟ دربارۀ این عوارض جانبی چه کاری از دستم برمی‌آید؟
    دورۀ این درمان چقدر خواهد بود؟
    چند وقت یک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بار باید برای معاینات مراجعه کنم؟

عوارض جانبی درمان سرطان

از آنجا که درمان سرطان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و بافت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سالم نیز آسیب برساند، گاهی عوارض جانبی ناخواسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای نیز بروز می‌کند. این عوارض جانبی به عوامل بسیاری، از جمله نوع و میزان گستردگی درمان، بستگی دارند. همچنین عوارض جانبی در افراد مختلف متفاوت است و حتی ممکن است برای یک فرد، از یک دورۀ درمان به دورۀ دیگر نیز تغییر کند. پزشکان و پرستاران عوارض جانبی احتمالی درمان، و اینکه چگونه به بیمار کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند تا با آنها برخورد کند را برای بیماران توضیح می‌دهند.

در پایگاه علمی،پزشکی و  آموزشی مؤسسه تحقیقات آموزش و پیشگیری سرطان (www.ncii) مقاله مفیدی درباره روش‌های درمان سرطان و کنار آمدن ب عوارض جانبی آنها موجود است که می‌توانید به آنها مراجعه کنید.

جراحی

بیماران طی چند روز پس از Tur، ممکن است کمی خون در ادرار خود ملاحظه کنند و یا در هنگام ادرار دچار درد یا مشکلاتی شوند. گذشته از این مواردTur معمولاً مشکلات زیادی ایجاد نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

بیش‌تر بیماران طی چند روز اول پس از برداشتن مثانه احساس درد و ناراحتی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. با این‌حال، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان با دارو این درد را مهار کرد. بیماران باید بتوانند به‌راحتی دربارۀ روش مهار دردشان با پزشک یا پرستار صحبت کنند. همچنین، احساس خستگی و ضعف برای مدتی عادی محسوب می‌شود. مدت زمان بهبودی پس از جراحی برای هر فرد متفاوت است.

پس از مثانه‌برداری جزئی، ممکن است بیماران نتوانند به میزان سابق ادرار را در مثانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شان نگه دارند، و لازم باشد دفعات بیش‌تری ادرار کنند. در بیش‌تر موارد، این مشکل موقتی است، اما برخی از بیماران دچار تغییراتی بلند مدت در میزان ادراری که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند در مثانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شان نگه دارند، می‌شوند.

در صورتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که جراح مثانه را کلاً بردارد، لازم است برای بیمار راهی جدید برای ذخیرۀ ادرار و ادرار کردن ایجاد شود. یک روش معمول این است که، جراح از قسمتی از رودۀ کوچک بیمار برای درست کردن لوله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای جدید برای عبور ادرار استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. جراح، یک سر این لوله را به پیشابراه و سر دیگرش را به مدخلی جدیدی که در دیوارۀ شکم ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند، وصل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. به این مدخل جدید، دهانه (Stoma) می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گویند. یک کیسۀ نازک به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌منظور جمع کردن ادرار روی دهانه نصب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، و با چسبی مخصوص در محل خود محکم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. به عمل جراحی که جهت ایجاد روزنه انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، اوروستومی (Urostomy) یا اُستومی (Ostomy) می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گویند. بخش «توانبخشی پس از سرطان مثانه» اطلاعات بیش‌تری دربارۀ چگونگی مراقبت بیماران از دهانه را دربردارد.

در مورد برخی از بیماران، پزشک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند از قسمتی از رودۀ کوچک بیمار، محفظه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای جمع‌آوری ادرار را به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نام مخزن نگه‌دارنده (Continent Reservoir) در درون بدن وی درست کند. در این موارد، ادرار به‌جای اینکه در کیسه جمع شود، وارد محفظه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. جراح این محفظه را به پیشابراه یا به دهانه وصل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. اگر جراح این محفظه را به دهانه وصل کند، بیمار برای ادرار کردن از سوند استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.

جراحی مربوط به سرطان مثانه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند روی زندگی جنسی بیمار اثر بگذارد. به دلیل اینکه جراح در مثانه‌برداری کامل در زنان، رحم و تخمدان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دارد و آنها دیگر قادر به بچه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار شدن نخواهد بود. همچنین بلافاصله پس از جراحی، یائسگی نیز آغاز می‌شود.

گرگرفتگی و دیگر علائم یائسگیِ پس از جراحی، ممکن است شدیدتر از علائمی باشد که بر اثر یائسگیِ طبیعی روی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. بسیاری از زنان برای رهایی از این مشکلات، از هورمون درمانی جایگزین (Hrt) استفاده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. اگر جراح در حین عمل مثانه‌برداری کلی، بخشی از واژن را نیز بردارد، عمل آمیزش جنسی نیز دشوار می‌شود.

در گذشته، تقریباً تمام مردان پس از مثانه‌برداری کلی، به لحاظ جنسی ناتوان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شدند، اما پیشرفت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که در جراحی به‌دست آمده، این امکان را برای برخی از مردان فراهم کرده است که دچار این مشکل نشوند. در بدن مردانی که غدۀ پروستات و کیسه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های منی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شان برداشته شده، دیگر مایع منی ساخته نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، بنابراین آنها دچار اُرگاسم خشک (Dry Orgasm) خواهند بود. مردانی که می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهند پدر باشند، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند پیش از جراحی فرایند ذخیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی اسپرم، و پس از آن بازیابی اسپرم را در نظر بگیرند.

طبیعی است که بیمار دربارۀ تأثیرات سرطان مثانه بر زندگی جنسی خود، نگران باشد، بخواهد دربارۀ عوارض جانبی احتمالی و مدت زمانی که تأثیرات این عوارض جانبی به طول می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انجامد با پزشک صحبت کند. دورنمای وضعیت بیمار هرچه باشد، اینکه بیمار و شریک زندگی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اش دربارۀ احساسات خود صحبت کنند و به یکدیگر در یافتن راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی برای ابراز صمیمیتشان در حین درمان و پس از آن کمک کنند، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به آنها یاری رساند.

پرتودرمانی

عوارض جانبی پرتودرمانی عمدتاً به میزان پرتوی مورد استفاده در درمان و اینکه کدام قسمت از بدن تحت پرتودرمانی قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد، بستگی دارد. به احتمال زیاد بیماران در حین پرتودرمانی به‌شدت احساس خستگی خواهند کرد، به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خصوص در چند هفتۀ پس از به پایان رسیدن درمان. استراحت مهم است، اما پزشکان معمولاً به بیمارانشان توصیه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند که تا جایی که امکان دارد فعالیت کنند. عوارض جانبی پرتودرمانی عمدتاً به میزان پرتوی مورد استفاده در درمان و اینکه کدام قسمت از بدن تحت پرتودرمانی قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرد، بستگی دارد. به احتمال زیاد بیماران در حین پرتودرمانی به‌شدت احساس خستگی خواهند کرد، به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خصوص در چند هفتۀ پس از به پایان رسیدن درمان. استراحت مهم است، اما پزشکان معمولاً به بیمارانشان توصیه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند که تا جایی که امکان دارد فعالیت کنند.

ممکن است پرتودرمانی خارجی موجب شود رنگ پوست در نواحی تحت تابش اشعه، به شکل بازگشت ناپذیری تیره یا «برنزه» شود. بیماران معمولاً در ناحیۀ تحت درمان دچار ریزش مو می‌شوند و پوستشان قرمز، خشک، حساس و دچار خارش می‌شود. این مشکلات موقتی است، و پزشک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند برای مداوای آنها روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی را توصیه کند.

پرتودرمانی در ناحیۀ شکم ممکن است موجب حالت تهوع، استفراغ، اسهال یا ناراحتی در حین تخلیه ادرار شود. پزشک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند داروهایی را تجویز کند که شدت این عوارض را کاهش دهند.

پرتودرمانی در ناحیۀ شکم ممکن است موجب حالت تهوع، استفراغ، اسهال یا ناراحتی در حین تخلیه ادرار شود. پزشک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند داروهایی را تجویز کند که شدت این عوارض را کاهش دهند. همچنین پرتودرمانی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند گلبول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سفید – یعنی سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که در برابر عفونت از بدن محافظت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند را کاهش دهد. در صورت پایین بودن میزان سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خونی، پزشک یا پرستار روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی را برای پیشگیری از عفونت توصیه می‌کنند. و نیز تا زمانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که تعداد سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خونی بیمار بهبود نیابد، پزشک ادامه پرتودرمانی را به تأخیر می‌اندازد، او مرتباً تعداد سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خونی بیمار را بررسی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و در صورت لزوم جدول زمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی درمان را تغییر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد.

پرتودرمانی علیه سرطان مثانه، می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند هم در مردان و هم در زنان مشکلات جنسی ایجاد کند. زنان دچار خشکی واژن می‌شوند و مردان نیز در نعوظ مشکلاتی پیدا می‌کنند.

با آنکه عوارض جانبی پرتودرمانی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند آزاردهنده باشد، پزشک معمولاً آنها را درمان یا مهار می‌کند. همچنین دانستن اینکه در بیش‌تر موارد، عوارض جانبی این روش دائمی نیستند، تا حدودی به بیمار آرامش می‌بخشد.

شیمی‌درمانی

عوارض جانبی شیمی‌درمانی عمدتاً به نوع و مقدار دارویی که بیمار دریافت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند و نحوۀ دریافت آنها بستگی دارد. علاوه بر این، مانند دیگر روش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های درمانی، عوارض جانبی در افراد مختلف، متفاوت است.

داروهای ضد سرطانی که درون مثانه قرار داده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند موجب التهاب، کمی ناراحتی یا خونریزی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که تا چند روز پس از پایان درمان نیز ادامه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد. برخی از داروها در صورتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که با پوست یا اندام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ تناسلی تماس پیدا کنند، ممکن است موجب کهیر و جوش شوند.

شیمی‌درمانی فراگیر، بر تمام سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های موجود در سراسر بدن که به سرعت تقسیم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند، از جمله سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خونی تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد. سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خونی با عفونت مبارزه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، به انعقاد خون کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و به تمام بدن اکسیژن می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسانند. هنگامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که داروهای ضدسرطان به سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خونی آسیب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسانند، بیمار با احتمال بیش‌تری به عفونت دچار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، به‌سادگی دچار کبودی یا خونریزی می‌شود و نیز انرژی کم‌تری خواهد داشت. از طرفی سلول‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های موجود در ریشۀ مو و در جهاز هاضمه نیز به سرعت تقسیم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند. بنابراین، ممکن است بیماران دچار ریزش مو و یا دیگر عوارض جانبی مثل از دست دادن اشتها، حالت تهوع و استفراغ یا زخم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دهانی شوند. معمولاً، این عوارض جانبی در طول دوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بهبودی بین درمان و یا پس از به پایان رسیدن آن، به تدریج از بین می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌روند.

برخی داروهای مورد استفاده در درمان سرطان مثانه موجب آسیب رسیدن به کلیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها می‌شوند. به‌منظور محافظت از کلیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، لازم است بیماران به میزان بسیار زیادی مایعات مصرف کنند. از این‌رو پرستار پیش از درمان یا پس از آن از طریق رگ مایعات تزریق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. همچنین، گاهی لازم است بیمار در حین درمان با این داروها نیز به میزان زیادی مایعات مصرف کند.

برخی داروهای خاص ضد سرطان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند موجب سوزن سوزن شدن انگشتان دست، زنگ زدن گوش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها یا از دست دادن شنوایی شوند. این مشکلات پس از به پایان رسیدن درمان به احتمال زیاد متوقف می‌شوند.

درمان بیولوژیک

درمان با محلول Bcg موجب التهاب مثانه می‌شود. بیماران احساس نیاز فوری به ادرار کردن پیدا می‌کنند و به‌خصوص ادرار کردن، ممکن است همراه با درد باشد. برخی بیماران در ادرارشان خون دیده می‌شود، یا دچار حالت تهوع، تب با درجۀ پایین و یا لرز می‌شوند.

تغذیه

بیماران باید در حین درمان تغذیۀ خوب داشته باشند. آنها به میزان کافی کالری نیاز دارند تا بتوانند وزن مناسب داشته باشند و به پروتئین نیاز دارند تا بتوانند قدرتشان را حفظ کنند. تغذیۀ خوب اغلب به مبتلایان به سرطان کمک می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند تا حال بهتر و انرژی بیش‌تری داشته باشند.

اما تغذیۀ خوب نیز گاهی دشوار است. معمولاً بیماران در صورت احساس ناراحتی یا خستگی، اشتهای غذا خوردن ندارند، و عوارض جانبی درمان، مانند کم‌اشتهایی، حالت تهوع یا استفراغ مشکل‌ساز می‌شوند و گاهی طعم غذاها از نظر بیمار متفاوت جلوه می‌کند.

پزشک، متخصص تغذیه یا دیگر ارائه دهندگان خدمات بهداشتی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی برای یک رژیم غذایی مناسب پیشنهاد ‌کنند. بیماران و اعضای خانواده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند مقاله پایگاه علمی، پزشکی و آموزشی مؤسسه تحقیقات، آموزش و پیشگیری سرطان (www.ncii.ir) با عنوان «توصیه‌های تغذیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای مبتلایان به سرطان»، که حاوی تعداد زیادی توصیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مفید و دستور تهیه غذاهای متنوع است را مطالعه کنند.

توانبخشی

توانبخشی بخش مهمی از روند مراقبت از بیماران سرطانی محسوب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. تیم درمانی تمام تلاش خود را انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد تا بیمار هرچه سریع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر به فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های معمول خود بازگردد.

لازم است بیمارانی که در شکمشان دهانه ایجاد شده است، نحوۀ مراقبت از آن را بیاموزند. پزشکان یا پرستاران می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند در این امر به بیماران یاری کنند. این متخصصان اغلب پیش از جراحی با بیماران ملاقات می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند تا به آنها بگویند انتظار چه چیزی را باید داشته باشند. آنها به بیماران می‌آموزند که پس از جراحی چگونه از خودشان و روزنۀ شکمشان مراقبت کنند. همچنین با بیماران دربارۀ روش زندگی، شامل مسائل احساسی- عاطفی، جسمانی و جنسی صحبت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کنند. و در صورت لزوم اطلاعات مربوط به مراجع و گروه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های حمایتی را در اختیار بیماران قرار می‌دهند.

پیگیری سلامت بیمار پس از درمان

پیگیری سلامت بیمار پس از درمان سرطان مثانه بسیار مهم است. سرطان مثانه ممکن است دوباره در مثانه یا محل دیگری از بدن بروز کند. بنابراین، بیمارانی که به سرطان مثانه مبتلا بوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند باید با پزشک خود دربارۀ احتمال عود سرطان صحبت کنند.

اگر سرطان عود کند در صورتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که مثانه را برنداشته باشند، پزشک عمل مثانه‌برداری را انجام داده و هر تومور سطحی جدیدی را که ایجاد شده باشد، برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دارد. از بیماران آزمایش ادرار به عمل می‌آید تا وجود نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرطان در آن بررسی شود. ممکن است پیگیری سلامت بیمار پس از درمان شامل آزمایش خون، عکس‌برداری با اشعۀ ایکس یا دیگر آزمایش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نیز بشود.

افراد نباید دربارۀ صحبت پیرامون پیگیری سلامتشان پس از درمان با پزشک درنگ کنند. با پیگیری مرتب وضع بیمار پس از درمان، پزشک متوجه هر تغییری خواهد شد و بنابراین هر مشکلی را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان هرچه سریع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر درمان کرد. اگر سلامت افرادی که قبلاً به سرطان مثانه مبتلا شده باشند، بین دو جلسۀ معاینه دچار مشکل شود، باید این مشکلات را بلافاصله پس از بروز به پزشک خود اطلاع دهند.