نقد فیلم معراجی ها

حتی با اینکه معراجی ها را یک فیلم سینمایی نمی دانم!

و آن نقطه قوت بزرگ، روایت دقیق و عریان ده نمکی از مقوله ای به نام “دفاع مقدس” است.

روایت ده نمکی در معراجی ها و از دفاع مقدس تا آن اندازه راحت و بی پیرایه است که اجازه بدهید، بگویم اگر زمانی دست بر خشاب داغ اسلحه گرفته باشید و پایی در میدان رزم گذاشته باشید یا اینکه دلتان با این لحظات باشد، باید در حین دیدن معراجی ها منتظر اشکهایتان هم باشید…

این قصه واقعی بی پیرایه با اینکه نتوانسته است یک فیلم باشد اما خودش را می خزاند کنار فطرت آدم و شروع می کند به تکاندنش.

دلواپسی های یک پدر و مادر برای پسری که رفته است جبهه، کانالی که در انتهایش سنگر دوشکاست و بسیجی ها را مثل برگ خزان بر زمین می ریزد و نبرد ایذائی بی سرانجامی که اگر خیلی ها باور نمی کنند در دوران جنگ ما چنین چیزی هم بوده است، بد نیست سری به کتاب “نورالدین، پسر ایران” بزنند و پس و پیش لحظات شهادت “امیر مارالباش” رفیق نورالدین عافی را بخوانند.

نمی دانم واقعاً که در این روزگار احتضار سینمای دفاع مقدس، چه حکمتی بود که پشت صحنه فیلم ده نمکی با آن انفجار دردناک روبه رو بشود یا هر اتفاق دیگری رخ دهد که سبب بشود ده نمکی، معراجی هایش را اینطور روانه پرده نقره ای سینما بکند.

اما هرچه بود به نظر من حکمتش را باید در همین پایان قشنگ یافت.

پایانی قشنگی که یک سینمایی دفاع مقدسی بی پیرایه را گذاشته است توی دستهای نسل نوی ما و شکر خدا با استقبال خوبی هم مواجه شده است.

فیلم البته کمی ها و کاستی هایی هم دارد که کوچک نیستند ولی در مقابل قوت بزرگی که توضیحش دادم عددی محسوب نمی شوند شاید…

فیلم در نقشهای برجسته اش بازیگر بزرگ ندارد، جاهایی شعار زیاد می دهد و دیالوگها هم عمدتاً قوام لازم را ندارند. و البته همه اینها را باید افزود به اینکه داستان فیلم، منقطع است و مخاطب تا لحظه آخر منتظر اتفاقی مبهم است که البته هرگز رخ نمی دهد.

یعنی یک جورهایی مخاطب تا لحظه آخر منتظر است که زمان برود به چند سال بعد و ری اکشن های کاراکترهای پشت جبهه و سرنوشت آنها را ببیند اما این اتفاق نمی افتد!

ولی به نظر من، تمام اینها با اینکه عیوب بزرگی هم هستند و گاهی نابخشودنی محسوب می شوند؛ اما می شود گذاشتشان کنار و برای همین یکبار! می ارزد به اینکه اولاً یک روایت سالم و بی آلایش از لحظات نبرد هشت ساله تماشا کنیم (آنهم در این روزهای قهر سینما با دفاع مقدس!) و دوم اینکه حرف های کج و معوج هم نشنویم!

نظیر همان رخداد سوئی که در رسوایی و اخراجی ها بروز یافت و منهای اشکالات سینمایی و ریتمیک؛ آنهمه حرف غلط درباره خصلتهای بچه های جنگ، عرفان، دعوای مضحک عقل و عشق و غیره را دیدیدم که چطور از این فیلم های ناخوب به منصه جامعه تزریق شد! (البته هنر ده نمکی در این زمینه اصلاً و ابداً کمتر از عموم سایرین نیست!)

همین دو تا خصلت به نظر من در این وانفسا غنیمت است و آنهم چه غنیمتی.

اذعان می کنم که ده نمکی در کنار روایتش از لحظات دفاع مقدس، سکانس های قشنگی را هم در معراجی ها خلق کرد.

لحظه شهادت “عمو اکبر” با بازی اکبر عبدی فوق العاده زیبا بود.

و نماد حاجی بخشی هم توی فیلمش آنقدر بجا و البته پر رنگ بود که دل ماها را در این نبود حاجی بخشی واقعی حسابی شاد می کرد. (نفهمیدم چرا ده نمکی با اینکه این حضور تا این اندازه پررنگ است اما توی وبلاگش از این نوشت که هیچکس نفهمیده نماد حاجی بخشی را گذاشته ام توی فیلم الا یک منتقد آمریکایی!)

صحنه های واقعی تر از ترکش و گلوله و شهادت، درو شدن یک ستون رزمنده که البته بعضی از ماها باور نمی کنیم در واقعیت هم چنین چیزی رخ داده باشد، مضطر شدن رزمنده ها حین محاصره و خیلی چیزهای دیگر هم دارد معراجی های ده نمکی که به نظر من همگی با یک اسلوب مناسب نشسته اند کنار هم و یک تابلوی زیبا خلق شده است.

با تحلیل و بدون خواندن هیچ مصاحبه ای از ده نمکی یا همکارانش عرض می کنم که به احتمال زیاد ده نمکی روایت نصفه کاره شهدای معراجی ها را ادامه خواهد داد و ابدان آنها را در کانال هایی که تویشان شهید شدند، رها نمی کند.

و لذا امیدوارم ساخته بعدی اش اگر در رابطه با همین شهداست، روایتش هم مثل همین روایت باشد…

یعنی شکیل و بی پیرایه و منطقی باشد و حرفش مثل رسوایی و اخراجی ها نباشد.

در پایان احساس بهجت خودم را از دیدن معراجی ها دوباره ابراز می کنم و یاد درگذشتگان عزیز حادثه پشت صحنه این فیلم را هم گرامی می دارم.