جستجو در تک بوک با گوگل!

بازدید
نقدی بر کتاب شرح شمع شدن
حسین طالبی
نویسنده و منتقد ادبی
«حکایت حرمت همه خیالات دربند عرف و عادت است و ما حدخوردگان حریم نشکسته ایم… آدمی را تعزیر باده ی ناخورده می کنند این محتسبان بی دشنه و پردشنام »
این بخشی از کتاب شرح شمع شدن از انتشارات مهر راوش است که ذوق و شاعرانگی نویسنده جوان آن احسان اقبال سعید را بخوبی آشکار می سازد . این کتاب که در ۷۶ صفحه و با بهای ۳۰۰ هزارریال وارد بازار نشر گردیده است نظریات نویسنده در باب انسان ، گناه ، رنج ، مرگ ، ، پوشش آدمیان و انسانهای ایثارگر را باز تعریف می کند .
نویسنده در حقیقت از منظر خویش به مفاهیم فوق نگریسته و آن را با استفاده از ادبیات فاخری به نمایش می گذارد . نویسنده در حکایت آه وگناه به مضمون گناه وخطا می پردازد و به نظر می رسد خطا و گناه را ویژگی خصلت طبیعی انسان برمی شمارد زیرا خداوند توبه همه گنهکاران را می پذیرد .
در این مقاله می خوانیم که «اخلاق دینی در گذر زمان توسط عاملان و اثرگذاران راه به یک حریم معمول و معقول در ثروت، قدرت و شهوت می برد و برای جلوگیری از تخطی و لگام بر “جستن لذت فزون ” آن گونه که در سطور بالا رفت نیازمند وضع قانون است . پس تخطی و انحراف از قانون می شود خطا و آدم می داند حکم تنها مختص به خداست »
البته دراین مسیر نقش انسان را نادیده می انگارد که انسان خلیفه و جانشین خدا بر روی زمین است و بنابراین انسان نیز می تواند حکم براند مشروط بر آنکه بر مبنای احکام الهی و به نفع اعتلای بشر باشد .
نویسنده سپس در مقاله جستاری در باب مرگ به تاکید انسان بر جستجوی جاودانگی و آب حیات پرداخته و معتقد است “اسکندر مقدونی هفت دریا را گشت و حریق کام تائیس را برجان تخت جمشید و دیگر اقصی ریخت تا مگر آب جاودانگی بیابد.” او همچنین آثار مرگ بر اطرافیان از جمله در قبایل را مورد کنکاش و انتقاد قرار داده و مرگ را در ادیان الهی گذری از مرحله ای به مرحله دیگر خوانده است .
نویسنده در مقاله دیگری تحت عنوان “عده ای در این بیابان مثل حیوان می چرند ” رفتارهای خودخواهانه انسان ازجمله آرمان ها، ترس ها، و نامرادی های خود را به حیوانات تعمیم داده است و این سوال را مطرح می کند که “چرا انسان از تشبیه به گاو، گوسفند غمین و گاه خشمگین می شود اما تشبیه به ببر و پلنگ و عقاب را خوش می دارد؟
منطق غریزی و جهان بی قانون ضعیفان را محکو م به زوال ، تسلیم،انقیاد و فنا می داندکه گاو و اسب و استر و خر نماد هایی از همین موضوع هستند.”
نویسنده معتقد است که انسان نیز عاشق و دلداده قدرت است و از وادادگانی که شیرشان ر ا می دوشند و یا بار می کشند اما هیچ تحسینی نثارشان نمی گردد بیزار است .
به نظر می رسد نویسنده دراین روایت منش سیاسی مردم را ذکر کرده است که همیشه به دنبال افراد قوی بوده و تاکید براین نکته دارد که برو قوی شو اگر راحت جهان طلبی که در نظام طبیعت ضعیف پامال است.
هرچند به نظر می رسد این حکایت و روایت با منش و روایات دیگر نویسنده در تناقض است .
نویسنده در روایت” نامه را در جامه هایت پنهان مدار” به پوشش ابتدای انقلاب و ارزشهای حاکم بر جامعه همچون شهادت طلبی و ایثار می پردازد و به نوعی بر این نکته تاکید دارد که تغییر پوشش افراد و افزایش ارزشهای خاکی اعم از ثروت ،زیبایی و جمال به تغییر ارزشهای حاکم بر جامعه فعلی مرتبط است.
در مقاله گذاشت و گذشت تاکید نویسنده بر پذیرش واقعبتهای موجود دارد که خبط و خطای تاریخی را باید گذاشت و گذر کرد ، تزویر و ریا را دراین باب تخطئه کرده و مورد سرزنش قرارمی دهد .
اقبال سعید در روایت رنج ،برخی رنجها را ناشی از دست طبیعت شمرده و برخی رنجها را ناشی از ظلم دیگران می داند ، نویسنده رنج را برای افرادی خاص دارای فضیلت می داند و معتقداست انسان هماره در تلاش برای رفع رنجهای طبیعی و خود ساخته است . اقبال سعید فضیلت را در رهایی انسان از رنجها می جوید و آن را پیشرفت می نامد .
در روایت نمایش به انتقال و تحولات فرهنگی ایلی و قبایلی از سیاه چادربه آپارتمان های مدرن می پردازد ، در حالی که هنوز مبانی ارزشها تغییری نکرده است و نزاع ها همان نزاعهای اولیه قبایلی است ازجمله نزاع بر سر توزیع پست ها یا ماترک پدری و حتی اضافه کار یک اداره محقر .
در آدم و دم نیز نویسنده سعی دارد منفعت طلبی و روزمرگی و سودجویی انسانها را مطرح کند و از این باب تنها عارفان را رها از چنین مقوله ای می بیند که به دنبال سیمرغ وجود خویشتنند. وی معتقد است که رسوم و عرفهای نادرست همچون کوهی استوار در مقابل تغییرات شکل گرفته اند .
“انسان در سیر بودن یا تکوین خود بر و در کره خاکی احوال ذهنی غریبی را تجربت نموده و به کوهی از عرف، باور ، تقدیر و تراز و ترازو دچار آمده است . به گذر سالیان رسوبات چنان منسجم گشته اند که فرهادوشی به قوه عشق و تیشه ی تیز قادر به برکندن شان نیست”
در حکایت شمع که عنوان کتاب نیز برگرفته از آن است شمع را با قلم و خون شهیدان مقایسه می کند که کارش ایثار و از خودگذشتگی برای مردمان عالم خاکی است که خود می سوزد و می سازد تا چراغ راه هدایتی برای دیگران باشد :
“شمع را قامت به قلم ماند و انگار آن به کتابت و ترجمان تفکر آدم و شمع را با مفهوم شهید و شهادت میانه است . کو شهید بریده است و بهر جانان نثار می کند وجود خویش را، صله و سیم در میان نیست و جان شیرین پیشکش است”
بطور کلی این کتاب مجموعه مناسبی از باورهای نویسنده را آشکار می سازد که معتقد به تغییر و اصلاح اموری است که ناخودگاه شکل عرف و سنت پذیرفته و جای در ریشه های خرافی مردم دارد وتا هنگامی که این باورهای خرافی ریشه کن نگردد عرفا و دانشمندان همچون شمعی ناچار به سوختن و ساختن هستند .
توجه : کتاب ” شرح شمع شدن ” را نویسنده آن ضمن اطلاع و پذیرش قوانین سایت به تک بوک اهدا نموده اند .
دانلود کتاب اپیکتتوس _ راهنمای رواقی و سقراطی به زندگی ۳٫۰۹/۵ (۶۱٫۸۲%) ۱۱ امتیازs اپیکتتوس اندیشمندی است وقتی با او روبرو می شویم نمی توانیم فراموش کنیم زیرا او ما را شیفته خود می کند. او بر می انگیزد و چالش ایجاد می کند، […]
دانلود کتاب داستان یک شیفته_ زندگینامه پاپا رام داس ۳٫۷۰/۵ (۷۴٫۰۰%) ۱۰ امتیازs دانلود کتاب داستان یک شیفته_ زندگینامه پاپا رام داس کتاب ” داستان یک شیفته_ زندگینامه پاپا رام داس ” سفر زیارتی یکی از خداشناسان معروف هند در اوایل قرن بیستم به […]
دانلود کتاب مرز میان رشته ای علم و دین ۳٫۰۰/۵ (۶۰٫۰۰%) ۳ امتیازs در دهۀ اخیر مروجان معارف دینی و اندیشهورز ان محافل دینی- دانشگاهی در راستای «جامعنگری» به پژوهشهای «چندرشتهای و ترکیبی » روی آوردهاند. در واقع، مشهود است که هنگام مباحثه، تبلیغ […]
دانلود کتاب کل نگری دینی ۳٫۰۰/۵ (۶۰٫۰۰%) ۴ امتیازs آنچه در کتاب ” کل نگری دینی پیشا – رشته ای ” می خوانیم : پیشگفتار بخش اول : تعاملات علم و دین ۱ . واگرایی علم و دین ۲ . همگرایی علم و دین […]
دانلود کتاب سیاحت ساحت سایه ۳٫۷۳/۵ (۷۴٫۵۵%) ۲۲ امتیازs فهرست کتاب ” سیاحت ساحت سایه ” : □ مقدمه ……………………………………………………….. ۷ □ سوگند به سرآغاز قلم………………………………………. ۱۱ □کاش عکاس خیالم بودم…………………………………….۱۵ □ ما درون را بنگریم و حال را! ……………………………….. ۲۱ □ هم میهن […]
دانلود کتاب فلسفه بینابینی ۴٫۶۰/۵ (۹۲٫۰۰%) ۱۰ امتیازs نمایه کتاب ” فلسفه بینابینی ” به قرار زیر است : مقدمه فصل اول منطق ۱ : داده و دانسته اطلاعاتی دوم شناخت ۱: داده پیشینی – پسینی در فلسفه بینابینی سوم منطق ۲ : قالب […]
«شرح شمع شدن» در جستجوی معنای از دست رفته
علی هادیلو/نویسنده و روزنامه نگار
عصر کنونی علاوه بر جستجوی بی صبرانه تجدد، عصر بازگشت به نوستالوژیهای از یاد رفته نیز هست. با وزیدن باد مشروطه خواهی در ایران بخشی از کهن الگوهای ماندگار سرزمین ما نیز به تیر غصب تجددخواهی و توسعه جویی گرفتار شد، مشروطه خواهان یا رومی رومی بودند یا زنگی زنگی. این روحیات ایرانیان در یکی از برجستهترین آثار روشنفکری آن روزگار نیز به خوبی هویداست؛ در کتاب «حاجی بابای اصفهانی» به عنوان یکی از نخستین رمانهای فارسی، به هیچ یک از ساحتها، شئونات اجتماعی و کهن الگوهای ایرانیان گذشته مصونیتی اعطا نشده است. به گمان روشنفکران عصر مشروطه تقریبا هیچ چیزی در ایران از جمله سبکها و قالبهای ادبی دیرینه موافق طبع توسعه طلبی و قانون خواهی نبوده است. با گذر روشنفکری رادیکال و سنت ستیز پس از مشروطه که برخواسته از روح زمانه و اشتیاق دیرین انسان عصر مشروطه برای رفع عقب ماندگی ایران، دستیابی به توسعه و ترقیخواهی بود، تلاشهای زیادی برای احیای سنتهای پسندیده ادبی کهن نیز صورت گرفته است، به نظر نگارنده کتاب «شرح شمع شدن» از این دست تلاشهاست. این کتاب نه در پی تجددستیزی یا بازگشت به سبک ادبی گذشته بلکه در پی پایهریزی و احیای نثر ادبی کلاسیک با روایت و نگاهی نو به مسائل روز است.
کتاب شرح شمع شدن، دل نوشته و جستاری ادبی شبیه به شیوه نثر مرسل و فنی در ادبیات کلاسیک است. این کتاب درباب جستجوگری معنا و گشودن روزن و پنجرهای برای دانستن و گشودن راز و گرههای افتاده بر ذهن و زمانه نویسنده است. سبکی که با سماجت، تهور و شجاعت مثال زدنی در پی احیای نثر ادبی مرسل و حتی فنی مغفول مانده ادبیات کلاسیک است؛ این جستار ادبی شاید موافق مزاج مجازی شده نسل امروزی که با کم حوصلگی در جستجوی دل نوشتههای احساسی و مهیج سریع است، نباشد، اما قلم توانمند، پر مغز و نغز و آهنگین اقبال سعیدی برای شیفتگان میراث ادبی، دلچسب و خواندنی است.
دکتر منصور رستگار فسایی” در کتاب “انواع نثر فارسی” مشخصات این دو نثر را چنین شرح داده است: «۱- مقصود از نثر فنی یا ادبی، آن نثری است که الفاظ براساس یک قاعدهء بیانی، انتخاب و در کنار هم قرار می گیرند. استفاده از تشبیهات و کنایات و استعاره ها به وفور در آن دیده می شود. ایجاز، شرط اصلی آن است. زینت و جمال آرایی کلام، رکن عمدهء آن را تشکیل می دهد. بنابراین، مقصود در نثر ادبی، خلق زیبایی است که به واسطهء کلمات به وجود می آید. قدرت ایجاد و اختراع تعبیرات، شکوه و جلال معانی و تصورات و نقش ها، قواعد سبک و انشأ، موسیقی کلمات و جمله ها، فرار از تکرار، شور و احساسات، از ویژگی های نثر ادبی به شمار می آیند. ۲_نثر مرسل: نثر مرسل، نوشته یی است که معنا به صورت روشن در قالب الفاظ رسا و صریح بیان می شود. پیچیدگی های معنایی در آن وجود ندارد. قواعد دستور و نظم معنوی رعایت می گردد. کلمات، فصیح، خوش آهنگ و فاخر انتخاب می شوند. ترکیب های تازه وشیوهء بیان ادیبانه دارد. ضوابط شعری را می پذیرد. آرایش های کلامی، آن را زیبا و دلپذیر می سازد.»
نثر کتاب شرح شمع شدن، افزون بر آنکه تلفیقی از نثر فنی یا ادبی و نثر مرسل و مشحون از ویژگیهای این دو نثر فاخر و زیبای فارسی است، مثل سایر آثار نویسنده شاعرانه، مسجع و تعابیر روز است. نثر شاعرانه و آهنگین اثر، تصنعی نیست، چرا که از اعماق وجود نویسنده برخاسته است. اقبال سعیدی با پیریزی این نثر ادبی در پی تظاهر و تفاخر و دور شدن از سنت زمانه ساده نویسی نیست. نویسنده این جستارهای ادبی آنچنان در اعماق سرچشمه فیاض میراث ادبی فارسی غوطهور است، که وجودش با این میراث برایش سرشته شده است، او به مثابه غریق در عشق، امید و جستجوگری معناست. این سه ویژگی عصاره ادبیات کلاسیک ایران است که آن را متمایز از بخش بزرگی از ادبیات جهان ساخته است. اقبال سعیدی با زندگی در دریای مواج و بی پایان آثار ادبی کلاسیک ایران، به دوزیستی تبدیل شده که فقط برای هوا گرفتن و آفتاب گرفتن گاهی روی زمین و ساحل میآید و دیر زمانی نمیپاید که باید دوباره به اعماق برگردد. البته آثار قلمی او اگر چه به نثر فنی و مرسل ادبیات کلاسیک پهلو میزند، اما سرشار از مفاهیم آشنای زمانه و احساساست اصیل و عاری از هیجانات لحظهای است.
کتاب در چند بخش با موضوع «آه و گناه»، «جستاری در باب مرگ و متعلقاتش»، «نامه را در جامعهات پنهان مدار، شب، رنج، نمایش و … توسط انتشارات مهر راوش روانه بازار کتاب شده است. حسن ختام این این جستار ادبی «شمع» است که خود بر پیشانی این کتاب نشسته است. هم عنوان و هم فصلبندی کتاب هنرمندانه است، این کتاب با آه و گناه، به مثابه نخستین عامل رنج و تنهایی و نخستین همزاد انسان پس از هبوط و طرد شدن شروع میشود و به سوختن چون شمع به مثابه جاافتادهترین و پربسامدترین استعاره از عاشق دلسوخته در فرهنگ ایران زمین به پایان میرسد.
شرح شمع شدن، جستارهایی است «در نگرش و کشف و شهود صاحب قلم در احوال و اقوال انسان در این زمین و زمانه». این کتاب کوشیده «تا بذر تردید و دودلی بیفکند تا مگر از معبر تفسیر و بازاندیشی به پردلی راه ببرد». یادداشت پیش رو برداشت صادقانه نگارنده از کتاب شرح شمع شدن احسان اقبال سعیدی است و طبعا هر اثر ادبی مثل همه دستاوردهای انسانی خالی از خلل نیست، اما به حکم این بیت از حافظ «که هر که بی هنر افتد نظر به عیب کند»، یادداشت فوق به نقاط قوت بسنده کرده است.
باسلام
نظری بر کتاب شرح شمع شدن :
_ تلنگری برای رجوع انسان به فطرت پاک بشر است .
_ مسولیت سنگین انسان در پذیرش مسولیت الهی با توجه به عالی بودن هدف است .چرا که هدف هرچقدر عالی تر سختیهای راه و آزمونها نیز سنگین تر.
_ روند تغییر شمع در کتاب نماد رشد بشر تارسیدن به سرمنزل مقصود است.
_ نبود انسان بدون خطا در دنیا . ولی ضرورت درس گرفتن ازخطا برای پختگی معنوی و رسیدن به کمال و بیرون آمدن پختگی از دل زمین خوردنها می باشد .
_طبیعت نمود واقعی از زیبایی خدواند است و اگر انسان نیز به آن درجه از کمالات برسد همانند طبیعت هنر رسیدن به کمالات با نمود آن در رفتار و کردار آدمی به تصویر کشیده خواهد شد .
_گناه بزرگترین خیانت بشر به است و خسارت آن بر خود انسان بیش ازهمه می باشد.
_ زندگی انسانها درهر هر دوره ای کتابی از تجربیات برای آیندگان است وبه نوعی تاریخ است که اگر انسان بخواند وبیاموزد و علم اندوزی نماید و از نکات قوت بهره گیرد قطعا آینده بهتری برای خود و اطرافیان رقم خواهدزد .
انشالله که همه ما دراین وادی دنیوی با نگاه دلسوزانه و متعالی به درجه ای از روشنایی برسیم که درمسیرالهی قرار بگیریم .
کتاب بسیار عمیق و دشواریست. خوندنش واقعا سواد.اطلاعات و صبر می خواهد؟این نویسنده کتابهای دیگری هم دارد؟شبیه فیلسوفها می نویسه….یخ نثر خاصی هستش
بسیار کتاب عالی و سرشار از ادبیات فاخر