کتاب الکترونیک و صوتی: ویژگی ها و مزایا

چکیده
امروزه با گسترش تکنولوژی و پیدایش جهان الکترونیک، صنعت چاپ و انتشار کتاب نیز دچار دگرگونی های عظیمی گردیده است. کتاب الکترونیک و صوتی به عنوان نتیجه همین تحولات، دارای مزایای فراوان، سادگی کار و اجرا، قابلیت دسترسی از دور، جابجایی ساده و یکدست بودن محتوا، هماهنگی و تنوع مطالب، دربرگیری امکانات چند رسانه ای و غیره می باشد.
مقدمه
از زمان اختراع نخستین دستگاه چاپ توسط گوتنبرگ تاکنون صنعت چاپ و انتشار کتاب، با تحولات گسترده ای روبرو شده است؛ که به واسطه انقلاب در عرصه فناوری های نوین و پیدایش تکنولوژی های ارتباطی نظیر رایانه ها، اسمارت فون ها و تبلت ها‌، انواع تازه ای از کتاب ها موسوم به کتاب الکترونیکی و صوتی به بازار آمد که محصولات تازه نشر را سریع‌تر از هر زمانی به دست متقاضیان می رساند. تا جایی که کتاب الکترونیک و صوتی به عنوان رسانه هایی نوین ساختار آموزش را دچار تغییر و تحولات بی سابقه ای نمود که در این مقاله به مزایا و ویژگی های منحصر به فرد آن ها می پردازیم.

پیدایش کتاب های الکترونیک و صوتی= افزایش سرعت دسترسی به اطلاعات نوین

تعریف اصطلاح کتاب الکترونیک و صوتی
کتاب الکترونیک (E-book) به کتابهایی گفته می شود که به صورت الکترونیکی عرضه می گردند و متقاضیان این کتاب ها می توانند آن ها را در دستگاه های الکترونیکی خود نظیر تلفن های هوشمند، تبلت ها، لپ تاپ ها و رایانه ها مطالعه کنند. منابع کتب‌ الکترونیک علاوه بر محتواهای نگارش شده و مکتوب شامل تصاویر، صداها، فیلم ها و غیره نیز می گردد.
کتاب صوتی یا کتاب گویا  نوع دیگری از کتاب دیجیتال می باشد که در آن محتوای کتاب به وسیله فرد یا گروهی دکلمه و سپس ضبط می گردد؛ و همچون کتاب های معمولی شامل انواع شیوه های روایی کتاب نظیر نمایشنامه، رمان، داستان کوتاه و بلند، قصه و روایت می شود که توسط خود نویسنده یا یک راوی، همراه با موسیقی و جلوه های صوتی خوانده می شود. امروزه کتاب های صوتی گسترش فراوانی پیدا کرده است، به طوری که کتابخانه های عمومی، موسسات عالی و سایت های فرهنگی در کنار کتب چاپی خود کتابخانه صوتی عظیمی نیز تهیه دیده اند تا بتوانند پاسخگوی نیازهای متقاضیان این گونه کتاب ها باشند. در کشور ما نیز به تدریج اینگونه کتب جای خود را در ساعات مطاعاتی مردم باز کرده اند و از رمان صوتی عاشقانه، می توان به عنوان یکی از پرطرفدارترین کتابهای صوتی کشور نام برد.
پیشینه کتاب الکترونیکی
تاریخچه پیدایش کتاب الکترونیکی را می توانیم به سال ۱۹۹۸ میلادی ارجاع دهیم، جایی که نشریه وایرد عرضه تکنولوژی کتاب الکترونیکی را اطلاع رسانی کرد. یک سال بعد از آن کتاب الکترونیکی با عنوان موشک نوومدی انتشار یافت و در ابتدای قرن بیستم، کتاب الکترونیکی با نام گلوله سواری توسط استفان کینگ روانه بازار گردید که از این نمونه ها می توان به عنوان نخستین کتاب های الکترونیکی یاد کرد که با استقبال نسبتا خوبی هم مواجه شد.
پیشینه کتاب صوتی
پیدایش کتاب صوتی را می توان به مصوبه کنگره ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۳۱ میلادی برگرداند که به موجب آن، پروژه کتاب گویا که ویژه نابینایان و در جهت فراهم نمودن امکان مطالعه برای آن ها بود، کلید خورد؛ و یک سال پس از آن موسسه امور نابینایان نخستین کتاب صوتی جهان را در همین راستا منتشر کرد که سرآغاز فصل تازه ای از کتاب های صوتی در جهان گشت.

کتابخانه صوتی = دسترسی آسان و کم هزینه به منابع بی شمار اطلاعاتی.

مزایا و ویژگی های کتاب های‌ الکترونیکی
از جمله مزایا و ویژگی های کتب الکترونیکی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
جابجایی آسان در عین انسجام محتوا، سهولت دسترسی داشتن از راه دور، هماهنگی و تنوع محتوا و داشتن کاربرد گسترده، انتقال و جابجایی محتواها با یکدیگر، قابلیت پشتیبانی از خدمات چند رسانه ای، عدم نیاز به مواد اولیه. سادگی و آسانی اجرا و کار کردن با آن، قابلیت به اشتراک گذاری همه یا بخشی از آن با حداکثر سرعت در همه جا، امکان جست و جوی و یافتن آسان آن، سهولت چاپ و تکثیر آن، نداشتن حجم فیزیکی و در نتیجه عدم اشغال فضا، قابلیت یادداشت برداری دیجیتال از آن، امکان آپدیت و به روز نمودن آن، جدابودن محتوا و ساختار نمایش آن، امکان ویرایش با استفاده از قلم و ابزار دلخواه، قابلیت تولید و عرضه آسان آن، استقلال نسبی داشتن از نظام نظارت در توزیع و بهره مندی از واژه نامه درون متنی و همه و همه که تنها بخشی از ویژگی ها و مزیت های این نوع کتب می باشد.

مزایا و ویژگی های کتاب های‌ صوتی
کتب صوتی نیز شامل مزیت های زیر می باشد:
داشتن قابلیت آموزش دادن و آموختن.
قابلیت به همراه بردن آن و گوش کردن به آن در داخل قطار و اتوبوس و خودرو شخصی.
قابلیت شنیدن آن در تمامی حالات (ایستاده و نشسته و خوابیده) و هنگام انجام سایر فعالیت‌ها.
امکان شنیدن کتب گویا در تاریکی و نبود نور.
بهره برداری از زمان های مُرده و غیر مولد و راحتی انجام کارها به صورت همزمان.
مفید و کاربردی بودن در زمینه کمک به بیماران، معلولین، سالمندان.