جدیدترین دستاوردهای فضایی ایران و 9 کشور سازنده ماهواره - برنامه های توسعه سازمان فضایی

جدیدترین دستاوردهای فضایی ایران و ۹ کشور سازنده ماهواره/

رئیس سازمان فضایی کشور عنوان کرد ایران در زمینه ساخت ماهواره خودکفا شده و در سطح سایر بزرگان این حوزه همچون آمریکا، روسیه، اروپا و کانادا قرار دارد. در ادامه به معرفی جدیدترین دستاوردهای فضایی کشورمان می‌پردازیم.

مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران در برنامه‌ای تلویزیونی اظهار کرد اولویت اصلی این سازمان در چند سال اخیر ایجاد و توسعه زیرساخت‌های ماهواره‌ای بوده است.

ما در راستای اهداف خود قرارداد ساخت ماهواره سنجشی با قدرت تفکیک مکانی ۴۰ متر را به دانشگاه صنعتی امیرکبیر محول کرده‌ایم. همچنین این ماهواره سنجشی در توسعه فناوری و تربیت نیروی متخصص بوده که توسط مهندسان دانشگاه امیرکبیر طراحی شده است و آزمایش‌های آن با موفق چشمگیر همراه بوده و در هفته‌های آینده جهت پرتاب به وزارت دفاع تحویل می‌شود.

براری در زمینه ویژگی‌های ماهواره سنجشی عنوان کرد این ماهواره در راستای زیست محیطی، مدیریت بلایا و توسعه کشاورزی قابل استفاده خواهد بود و مهم‌ترین کاربرد آن برای پایش زمین‌های کشاورزی، توسعه کشاورزی و پایش سلامت محصولات کشاورزی است.

برنامه‌های توسعه سازمان فضایی ایران

رئیس سازمان فضایی ایران در ادامه بیان کرد برای توسعه فضایی کشور دو برنامه ۱۰ ساله بر اساس سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ تنظیم کرده‌ایم.

برنامه اول توسعه

برنامه ۱۰ ساله اول سازمان فضایی برای سال‌های ۸۵ تا ۹۴ تنظیم شد و توانستیم تعدادی ماهواره تحقیقاتی در مدار ۲۵۰ کیلیومتری کره زمین با ماندگاری حداکثر ۳ ماهه پرتاب و با زمین ارتباط برقرار کنیم. در واقع در گام نخست به چرخه فناوری فضایی دسترسی کامل پیدا کرده‌ایم و در گام دوم با کسب اقتدار ملی در سطح منطقه رتبه اول فناوری را به دست آوردیم.

برنامه دوم توسعه

برنامه ۱۰ ساله دوم نیز برای سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۴ تنظیم شده است و قصد داریم چرخه فناوری فضایی را به خوبی تثبیت کنیم. البته اولویت ما ساخت ماهواره های عملیاتی و قرار گرفتن در مدار بالای ۵۰۰ کیلومتر سطح زمین است تا بتوانیم سیگنال پایدار از ماهواره توسط ایستگاه زمینی دریافت کنیم. اهداف دیگر ما نیز ساخت ماهواره، پرتاب‌گر (لانچر) و ایستگاه بومی است.

برای پرتاب ماهواره امیر کبیر با تعدادی از پرتاب‌گرهای خارجی مذاکراتی را صورت داده‌ایم که به دلیل تحریم‌های انجام شده، هیچ یک از آنها حاضر به همکاری با ما نشدند و برای حل این مشکل خودمان دست به کار شده‌ایم و با توان متخصصان و مهندسان داخلی به ساخت پرتاب‌گر بومی اقدام کرده و حالا قادریم ماهواره را در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتر از سطح زمین و زاویه ۵۰ درجه قرار دهیم.

البته در برنامه ۱۰ ساله دوم تمرکز بیشتری بر روی ایجاد زیرساخت‌ها و توسعه ماهواره‌ها داشته‌ایم؛ زیرا در عصر کنونی اقتصاد فضا به عنوان یک اقتصاد نوظهور به‌ وجود آمده است و ظرف ۱۰ سال با بیش از ۱۳۹ درصد رشد همراه بوده که میانگین رشد آن نسبت به میانگین اقتصاد جهانی ۶٫۵ برابر بیشتر بوده است و تا ۲۰ سال آتی این رشد همچنان ادامه می‌یابد.

باید از این بازار نهایت استفاده را داشته باشیم، چرا که فضا یک فرصت و دغدغه برای کسب ثروت شناخته می‌شود.

ایران، جزو ۹ کشور برتر ساخت ماهواره

رئیس سازمان فضایی در ادامه عنوان کرد از نظر علمی در منطقه رتبه اول را داریم. البته در سال ۲۰۱۶ در مهندسی فضا به رتبه ۱۴ دنیا رسیدیم که با رشد پایدار به رتبه ۱۱ دنیا صعود کرده‌ایم و انتظار داریم در آینده‌ای نزدیک اقتدار علمی به اقتدار فناوری، صنعتی و اقتصادی نزدیک شود.

در دهه اول توسعه ما بخش‌های مختلف ماهواره‌ها را به خوبی توسعه داده‌ایم و امیدواریم با مهیا ساختن ساز و کار مناسب برای کارآفرینان به زودی در حوزه بین‌الملل نیز به موفقیت‌های چشمگیری برسیم.

این مقام مسئول در ادامه اظهار کرد در دهه اول توسعه (سال ۸۵ تا ۹۴) ایران جزو ۹ کشور برتر ساخت ماهواره در کنار کشورهایی نظیر آمریکا، روسیه، اروپا و کانادا قرار دارد که از چرخه کامل فناوری فضایی برخوردار هستند و همانطور که بیان کردیم اولویت ما توسعه بازار و اقتصاد بوده و قصد داریم با دیدگاه حداکثری به صنعت و توسعه بازار، در حوزه فضایی به موفقیت‌های چشمگیری دست یابیم.

سهم اقتصاد در پروژه‌های فضایی

مرتضی براری در ادامه افزود در پروژه‌های جدید فضایی بیش از ۱۰ شرکت دانش بنیان ایجاد شده و در صنعت فضایی فعال بوده به فعالیت می‌پردازند. البته در سال ۲۰۱۷ سهم اقتصاد فضا در جهان ۳۴۵ میلیارد دلار بوده که ۷۶ درصد آن توسط بخش خصوصی اداره می‌شود.

رئیس سازمان فضایی اظهارات وزیر ارتبطات مبنی بر مهیا ساختن فضایی برای ورود بخش خصوص را تاکید کرد و گفت بستر ورود بخش‌های خصوصی را در پروژه ماهواره های سنجشی فراهم ساخته‌ایم که کمیسیون مقررات در حال بررسی این موضوع است.

در حال حاضر ایستگاه بستر مناسبی برای بخش خصوصی محسوب می‌شود و آنها می‌توانند از داده‌های ماهواره‌ای در کسب و کارهای خود به خوبی استفاده کند.

همکاری دانشگاه‌ها با سازمان فضا

براری در ادامه عنوان کرد هدف ما از ساخت ماهواره‌ها در زمینه‌هایی نظیر مدیریت بلایا، محیط زیست و خدمات شهری است که از همکاری دانشگاه‌ها برای فعالیت در این حوزه‌ها استفاده شده است.

همچنین درصددیم از دانشگاه‌های علاقه‌مند در حوزه‌های یاد شده و جهت توسعه فضای کسب و کار دعوت کنیم و داده‌های ماهواره‌ای را به صورت رایگان در دسترس آن‌ها قرار دهیم. البته یکی از اهداف ما نهادینه کردن صنعت فضایی در کشور است و در این راستا ۳ ماهواره در ۳ دانشگاه شریف، امیرکبیر و علم و صنعت به واسطه مهندسان و متخصصان داخلی طراحی و ساخته شد.

ماهواره پیام امیر کبیر آماده پرتاب است

سید مصطفی صفوی همامی، مدیر پروژه ماهواره پیام امیرکبیر در خصوص آماده بودن این ماهواره اظهار کرد قرارداد پروژه ماهواره پیام امیر کبیر میان سازمان فضایی و این دانشگاه منعقد شد و این ماهواره آماده پرتاب است. از مشخصات ظاهری این ماهواره می‌توان به ابعاد ۵۰ تا ۶۰ سانتی‌متر در هر بعد و وزن و ارتفاع ۵۰۰ کیلومتر اشاره کرد.

نخستین نسل ماهواره‌های کوچک که با نام امید به فضا پرتاب شده‌اند تا ارتفاع ۲۵۰ تا ۳۵۰ کیلومتر در مدار قرار گرفته و عمر مفید آن ماهواره‌ها نیز بین ۳۵ تا ۴۵ روز بوده است، اما با افزایش ارتفاع مداری تا ۵۰۰ کیلومتر در ماهواره امیر کبیر، این ماهواره می‌تواند تا حدود دو تا سه سال در مدار ۵۰۰ کیلومتری به دور کره زمین حرکت کند.

همچنین ساخت ماهواره‌ای با عمر حدودی دو تا سه سال یکی از بهترین تفاوت‌های این ماهواره نسبت با سایر ماهواره‌های ساخته شده در ایران است.

ویژگی های ماهواره پیام امیر کبیر

صفوی همامی در ادامه عنوان کرد علاوه بر اینکه این ماهواره عمر بالایی دارد، از ۴ دوربین در طول موج‌های مختلف و ذخیره اطلاعات که کاربرد عملی آن فعالیت رادیو آماتوری ماهواره است، بهره می‌برد. در حال حاضر فعالیت رادیو آماتوری در جهان توسعه یافته و اطلاعات عمومی کشورها با هم تبادل می‌شود.

نسلی از ماهواره‌های دارای فعالیت رادیو آماتوری در دنیا ساخته شده‌اند که با هزینه اندکی تولید می‌شوند و این توانایی را فراهم می‌سازند تا ماهواره‌ها از طریق رادیوآماتورها با یکدیگر گفتگو کنند.

ماهواره امیرکبیر نیز به گونه‌ای طراحی شده که ۴۵ کاربر به صورت همزمان می‌توانند با هم ارتباط و گفتگو داشته باشند. ماهواره امیر کبیر دارای سه ماموریت اصلی نظیر عکس‌برداری از زمین با ۴ دوربین در طول موج‌های مختلف، ذخیره‌سازی اطلاعات و محموله علمی تشعشات فضایی است.

نحوه ساخت ماهواره امیر کبیر (خودکفایی در ساخت پرتاب‌گر)

صفوی همامی تاکید کرد برای طراحی و ساخت ماهواره باید چندین رشته با هم همکاری کنند و در ساخت ماهواره امیرکبیر ۴ دانشکده و ۱۶ نفر از اساتید در این پروژه فعال بودند. البته ۱۱۰ دانشجوی مقاطع دکترا و کارشناسی ارشد نیز در ساخته این ماهواره فعالیت داشته‌اند.

همامی در ادامه افزود سازمان فضایی ایران در سال ۱۳۸۵ قرار شد فناوری ساخت ماهواره را به ۳ دانشگاه امیرکبیر، علم و صنعت و دانشگاه شریف تحویل دهد که ۳ سال به طول انجامید.

برای پرتاب ماهواره امیر کبیر با تعدادی از پرتاب‌گرهای خارجی مذاکراتی را صورت داده‌ایم که به دلیل تحریم‌های انجام شده، هیچ یک از آنها حاضر به همکاری با ما نشدند و برای حل این مشکل خودمان دست به کار شده‌ایم و با توان متخصصان و مهندسان داخلی به ساخت پرتاب‌گر بومی اقدام کرده و حالا قادریم ماهواره را در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتر از سطح زمین و زاویه ۵۰ درجه قرار دهیم.

هزینه ساخت ماهواره امیر کبیر

همامی در زمینه هزینه‌های انجام شده جهت ساخت ماهواره امیر کبیر عنوان کرد در حدود ۱۲٫۵ میلیارد تومان صرف ساخت این ماهواره شده است. البته در سطح جهانی، اتحادیه جهانی مخابرات در ژنو سوئیس مسئول ارائه مجوز و فرکانس‌های‌ ماهواره‌ای است و تنها نهادی که در سطح جهانی ارتباطات فرکانسی را انجام می‌دهد اتحادیه جهانی مخابرات است.

این اتحادیه ارتباطات فرکانسی را در سطح جهان پخش کرده و ماهواره ما تداخل فرکانسی با هیچ ماهواره‌ای در منطقه نخواهد داشت. همچنین تست‌های محیطی حرارت و ارتعاشات با ایجاد آزمایشگاه کنترل حرارتی انجام و گارگاه ساخت بدنه ماهواره نیز ساخته شده است.

منبع : گجت نیوز