فلزیاب

فلزیاب وسیله‌ای است که برای پیدا کردن اجسام فلزی مخفی و یا گم شده درون زمین، دیوار یا اجسام دیگر به کار گرفته می‌شود.

فلزیاب یک میدان مغناسیطی در اطراف دیسک جستجوگر خود ایجاد میکند.و به محض قرار گرفتن جسم فلزی در محدوده میدان مغناسیطی فلزیاب بزرگی و شدت میدان مغناسیطی ناشی از دستگاه تغییر پیدا کرده و بدین ترتیب دستگاه فلزیاب وجود اجسام فلزی را در فضای اطراف تشخیص میدهد و وجود جسم فلزی را با استفاده از داده هایی که برای دستگاه از قبل مشخص شده(صوتی ,تصویری و…) به اطلاع شخص استفاده کننده میرساند.
هر چه بزرگی و شدت میدان مغناسیطی تولید شده توسط دستگاه فلزیاب بیشتر باشد عمق کشف فلز بیشتر خواهد بود.لازم به ذکر است که عمق کاوش فلزیاب بستگی به ویژگی های فلز مورد نظر مثل(جنس ,اندازه,شکل)دارد و نسبت به این ویژگی ها متغیر است.

انواع فلزیاب :

۱.فلزیاب های تفریحی(VLF):
این نوع فلزیاب ها دارای وزن کم و حجم کم هستند و دیسک کوچک هستند(استاندارد ۲۵cm). و دارای عمق کاوش کمتر از یک متر هستند به این معنی که یک فلز مربه در ابعاد۱*۱را میتوانند حداکثر از فاصله یک متر پیداکند.این نوع فلزیاب ها برای کشف فلزات در سطح خاک بکار میروند و دارای نمایشگر دیجیتالی و پیشرفته  هستند و قدرت تفکیک ۸۰% هستند بدین معنی که فلزات آهنی را با دقت ۸۰% از غیر آهنی تشخیص میدهند.
انواع مدل ها: GP-extreme , Garrett , EXPLORER , DFX , XLT

۲٫ فلزیاب های حرفه ای (PI):
فلزیاب حرفه ای دارای قدرت بیشتری نسبت به سایرین هستند. از ویژگی های این فلزیاب میتوان به وزن سنگین و حجم نسبتا متوسط آن اشاره کرد که دلیل آن مصرف زیاد برق این دستگاه است که در آن برای تامین برق از باتری های اسیدی شبیه موتور سیکلت استفاده میشود.و معمولا باتری های آن به کمر بسته میشود.
این فلزیاب ها هر آلیاژ و  فلزی را ببینند آشکار میکنند و از این جهت دیگر متکی به قدرت تفکیک نیستند و قدرت تفکیک ندارند. و ویژگی منحصر بفرد دیگر آن حدالامکان ساده بودن آن است و نداشتن صفحه نمایش و مانیتور است.

۳٫فلزیاب های صنعتی:
از این نوع فلزیاب ها در صنایع مختلف مانند فرش ماشینی ,چوب بری و صنایع بسته بندی و اکثر کارخانجات استفاده میشود.

۴٫فلزیاب های فرستنده و گیرنده (TR):
این نوع فلزیاب ها توسط یک دیسک فرستنده در جلو و یک دیسک گیرنده در عقب پشتیبانی میشوند که اغلب به شکل مربع هستند. و گاهی به این نوع فلزیاب انبوه یاب نیز گفته میشود این نام گذاری از آن جهت است که این فلزیاب برای کشف فلزات بزرگ مانند لوله های آب و اجسام بزرگ فلزی استفاده میشود. و همچنین فاقد قدرت تفکیک می باشد. اما به دلایلی مانند کارکرد سخت,دشواربودن تنظیم دستگاه,امکان خطای زیاد, امکان گم کردن هدف موردنظر و خطا در تعیین محل دقیق فلز  نسبت به انواع دیگر فلزیاب ها آنطوری که باید مورد استقبال قرار نگرفته است.

۵٫ فلزیاب (gpr) :
فلزیاب های سیستم جی پی آر ازتکنولوژی برتری استفاده میکنند.شیوه ارسال امواج در این سیستم ها همانند رادار میباشد که پس از برخورد با فلزات در اعماق زمین شروع به تشابه سازی از فلزات مینماید و تجسمی از شکل فلز را در اختیار اپراتور قرار میدهد.

 چند توضیح و پرسخ در مورد فلزیاب:
قدرت تفکیک در دستگاه های فلزیاب چیست؟
به امکان تشخیص جنس فلز توسط فلزیاب گفته میشود. به طور کلی یک فلزیاب پیشرفته از تفکیک دو گروه فلزات پشتیبانی میکند:
گروه اول(فلزات آهنی): فلزاتی که خاصیت مگنتیت شونده(مغناطیس شونده) دارند مانند آهن,چدن,فولادو…
گروه دوم(فلزات غیر آهنی):فلزاتی که فاقد خاصیت مغناطیس و الکترومغناطیس هستند مانند سرب,قلع, نقره, مس, طلا ,برنز, برنج آ,لومینیوم, مفرغ و…

عمق کاوش یک فلزیاب به چه عواملی بستگی دارد؟
۱٫قدرت دستگاه که وابسته به نوع دستگاه و مدار بکار رفته در آن می باشد.
۲٫اندازه فلز, که با عمق کاوش رابطه مستقیم دارد(هرچه فلز بزرگتر باشد در عمق بیشتری قابل کشف است).
۳٫جنس فلز, واکنش دستگاه ها نسبت به فلزات مختلف متفاوت است بطوریکه مقدارمعینی از چندفلز مختلف در عمق های متفاوتی قابل کشف است.
۴٫تکنولوژی ساخت جنس اجزای تشکیل دهنده دیسک جستو جو گر, در ساخت بعضی دیسک ها از آلیاژها و تکنولوژی هایی استفاده میشود که عمق کاوش را تا حدود ۳۰% افزایش میدهند.
۵٫شکل فلز,عمق کاوش برای اشکال متفاوت فلزات متغیر است.
۶٫جنس زمین و خاک, بطور مثال در زمین های سنگی و سنگلاخی عمق کاوش کمتر است.

اجزای فلزیاب:

۱٫دستگیره تعادل(اختیاری):جهت حفظ تعادل دستگاه هنگام جست و جو برای یافتن فلز بکار میرود.

۲٫جعبه کنترل:شامل مدار های کنترلی,سیستم سخنگو,باتری و ریز پردازنده است.

۳٫میله:جعبه کنترل را به سیم پیچ وصل میکند تا اپراتور بتواند سیستم را بدون خم شدن استفاده نماید.

۴٫آنتن:بخشی که به وجود فلز پی میبرد.

تکنولوژی استفاده شده در فلزیاب:
۱. فرکانس بسیار پایین:
این روش رایج ترین تکنولوژی در ساخت فلزیاب است . در این نوع فلزیاب ها دو نوع سیم پیچ مجزا وجود دارد:
الف)سیم پیچ فرستنده:این سیم پیچ حلقه بیرونی است و جریان برق با فرکانس ۶/۶KHZدر جریان است.
ب)سیم پیچ گیرنده: این سیم‌پیچ حلقه درونی است. این سیم بعنوان آنتن گیرنده رفتار میکند.
جریان عبوری از سیم پیچ فرستنده یک میدان الکترو مغناسیطی ایجاد میکند و فلزاتی که در این میدان قرار میگیرند از خود میدان ضعیفی ایجاد میکنند.سیم پیچ گیرنده این میدان ضعیف را دریافت میکند و پس از تقویت به جعبه کنترل میدهد تا این سیگنال ها در آنجا تجزیه و تحلیل شوند. وفلزیاب با توجه به قوی یا ضعیف بودن میدان و سیگنال دریافتی میتواند بفهمد که فلز در چه عمقی قرار دارد.
این فلزیاب چگونه جنس فلز را تشخیص می‌دهد؟
فلزیاب از اختلاف فاز فرکانس سیم‌پیچ فرستنده و گیرنده به نوع فلز پی‌می‌برد. چون فلزات مختلف مثل آهن و طلا اختلاف فازهای متفاوتی (  زمان القاء ) تولید می‌کنند و به این ترتیب فلزیاب می‌تواند بطور تقریبی نوع فلز مدفون‌شده را تشخیص دهد.
۲٫ روش القا پالسی:
در این روش از سیم پیچ های مجزا استفاده نمیشود و از یک سیم پیچ مشترک استفاده میشود.در این روش با ارسال پالس هاس کوتاه ولی قوی ,میدان مغناطیسی بزرگی در زمین و بالعکس در دستگاه ایجاد میشود. این تغییر چهت میدان در هر دو زمینه (دستگاه و زمین) باعث ایجاد یک میدان القایی در فلز به طرف دستگاه میشود. سپس سیستم کنترلی باز یک پالس دیگر میفرستد تا میدان مغناطیسی فرستنده ,میدان القایی فلز را شکار کند.
این نوع سیستم ها برای استفاده در مکان هایی که رسانایی بالایی دارند (زمین های نمکی ,خیس) و حتی در اعماق زیاد بهتر عمل میکنند تا در زمینه ی تشخیص جنس فلز.
۳٫ روش نوسان ساز یکنواخت:
در این نوع دستگاه‌ها از  یک سیم‌پیچ بزرگ در آنتن و یک سیم‌پیچ کو چک در داخل جعبه کنترلی استفاده می کند. هر سیم‌پیچ به یک تولیدکننده ارتعاش که  هزاران پالس در هر ثانیه تولید میکند وصل است. با عبور سیم پیچ بزرگ از روی فلز, میدان القایی در فلز ایجاد میشود. با تداخل میدان القایی با میدان سیم پیچ بزرگ,اختلاف فرکانس بین سیم پیچ بزرگ و کوچک تغییر میکند.سپس این اختلاف فرکانس توسط سیستمهایی که از قبل در دستگاه تعبیه شده  به بوق هایی تبدیل میشوند  و فرد  استفاده کننده متوجه میشود که درزیر خاک فلزی موجود است اما نوع فلز را نمیتوان تشخیص داد.
این روش کم هزینه ترین روش است اما کارایی و توانایی سیستم های قبلی را ندارد.

قوانین و مقرارت فلزیاب وجرایم مرتبط با حفاری غیر مجاز و پیام ها و هشدار های لازم:

۱-اشخاصی که اشیائ عتیقه را از کشورخارج سازندبه حبس از ۶ ماه تا ۲ سال محکوم می شوند.

۲-خروج اشیاء عتیقه ثبت شده در فهرست آثار ملی جریمه حبس از ۶ ماه تا یکسال را در بر دارد.

۳-اشخاصی که بدون اذن مراجع ذیصلاح نقوش و آثار مذهبی و ملی را تخریب نمایند به ۱ تا ۱۰ سال حبس محکوم می شوند.

۴-حفاری به قصد بدست آوردن اشیاءعتیقه و آثار تاریخی مطلقا ممنوع و جرم محسوب می شود.

۵-اشخاصی که مبادرت به مرمت و تعمیر و تغییر آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی مبادرت نمایند به جبران خسارت وارده محکوم می شوند.

۶-کاشف اشیاء عتیقه و آثار ملی در ملک شخصی مکلف است در اسرع وقت سازمان میراث فرهنگی را مطلع نماید.

۷-با تحویل اشیاء عتیقه و آثار تاریخی مکشوفه حین انجام عملیات ساختمانی در ملک شخصی،معادل نصف بهای تقویم شده به کاشف تحویل می شود.

۸-با تحویل فلزات قیمتی و جواهرات مکشوفه حین انجام عملیات ساختمانی در ملک شخصی،معادل دو برابر بهای روز ماده خام به کاشف تحویل می شود.

۹-هرشی که بیش از یکصد سال از تاریخ ساخت آن گذشته باشد،عتیقه محسوب می شود.

۱۰-سازمان میراث فرهنگی مدعی خصوصی و شاکی تمامی جرایم و حفاری های غیر مجاز است.

۱۱-جریمه تخریب اشیاء و اماکن تاریخی و ملی ۲تا ۱۰ سال حبس است.

۱۲-جریمه حفاری در اماکن تاریخی و ملی ۳ سال حبس است.

۱۳-ورود هر نوع دستگاه فلزیاب منوط به اخذ مجوز از سازمان میراث فرهنگی است.

۱۴-مجازات حفاری غیر مجاز در تپه های باستانی ۳ سال حبس است.

۱۵-تجاوز به عرصه تپه ها و تپه ها و اماکن و اراضی تاریخی یکی از انواع جرایم عایه میراث فرهنگی است.

۱۶-تبلیغ، خرید و فروش و نگهداری و استفاده از دستگاه های فلزیاب منوط به اخذ مجوز از سازمان میراث فرهنگی است.

۱۷-مجازات استفاده از دستگاه فلزیاب در حفاری غیر مجاز،علاوه بر ضبط و توقیف دستگاه،معادل ا تا ۳ سال حبس است.

۱۸-هرگونه تبلیغ انواع دستگاه های فلزیاب از طریق رسانه های عمومی با مجوز سازمان میراث فرهنگی امکان پذیر است.

۱۹-خرید و فروش انواع دستگاه های فلزیاب فقط با مجوز سازمان میراث فرهنگی امکان پذیر است.

۲۰-حمل و نگهداری و استفاده از انواع دستگاههای فلزیاب فقط با مجوز سازمان میراث فرهنگی امکان پذیر است.

۲۱-مجازات حمل، نگهداری و استفاده از دستگاه فلزیاب بدون مجوز سازمان میراث فرهنگی تخلف محسوب و منجر به توقیف و ضبط دستگاه می شود.

متاسفانه بدلیل عدم نظارت و اطلاع رسانی کافی و سو استفاده برخی از فروشندگان دستگاه های فلزیاب در بعضی موارد دستگاه هایی بدون کیفیت به مشتری فروخته میشود و اطلاع رسانی در مورد قوانین مرتبط با این نوع دستگاه ها نمیشود.