رابطه روزه و تقویت قدرت دفاعی بدن

دانشمندان آمریکایی دریافته اند که سیستم ایمنی بدن انسان می‌تواند با روزه‌داری، احیا و بازسازی شود. این احیا بدین دلیل است که بدن بعد از روزه شروع به تولید سلول‌های جدید سفید خون می‌کند.

دکتر باقر لاریجانی، رئیس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید بر اینکه تغییر الگوی تغذیه در ماه رمضان می‌تواند بر سیستم ایمنی افراد تاثیر بگذارد، گفت:
«یکی از تغییرات بارزی که در ایام روزه‌داری ماه رمضان دیده می‌شود، تغییر الگوی تغذیه و به خصوص کالری دریافتی روزانه است . بنابراین آگاهی از اثر تغییرات رژیمی بر فعالیت سیستم ایمنی می‌تواند در حفظ و حتی ارتقای عملکرد ایمنی بدن در ماه رمضان مفید باشد. دستگاه ایمنی و یا دفاعی بخشی از بدن است. شناسایی سلول‌ها و مولکول های خودی از مواد بیگانه و از بین بردن یا بی‌خطر کردن بیگانه ها، بر عهده سیستم ایمنی بدن است.

همچنین کمبود بیشتر موادغذایی عوارض نامطلوبی برای سیستم دفاعی بدن دارد و مهم‌ترین اثر سوء تغذیه روی سیستم ایمنی، کاهش مقاومت در برابر انواع مختلف عفونت‌ها است که در صورت کاهش شدید کالری دریافتی، میزان فعالیت سیستم ایمنی نیز کاهش می‌یابد.
کاهش متوسط دریافت غذا طی روزه داری، فعالیت گلبول‌های سفید خون را افزایش می دهد. با افزایش سن، فعالیت سیستم ایمنی بدن کاهش می‌یابد، اما کاهش متوسط مصرف مواد غذایی می‌تواند باعث بهتر شدن فعالیت سیستم ایمنی شود؛ به طوری که کاهش مصرف غذا در افراد سالمند که اضافه وزن دارند، باعث بهتر شدن عملکرد گلبول های سفید می شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که روزه و گرسنگی کشیدن بدن موجب می‌شود سلول‌های بنیادی شروع به تولید سلول‌های جدید سفید خون کنند که با عفونت مبارزه می‌کنند همچنین، کاهش متوسط مصرف غذا باعث افزایش قدرت دفاعی سلول‌های روده و کاهش درد و التهاب در برابر ورود مواد آلوده و بیماری‌زا می‌شود.

افراد سالم با کم کردن متوسط مقدار غذای مصرفی طی روزه داری می توانند شاهد اثرات مفیدی بر روی سیستم ایمنی بدن باشند و در افراد سالمند دارای اضافه وزن، چربی خون بالا و یا فشار خون بالا، کاهش متوسط مصرف غذا از طریق کاهش تولید مواد مضر در بدن باعث افزایش فعالیت سیستم ایمنی می‌شود.

یکی از مواد مضر که در اثر مصرف بالای چربی ها و غذاهای سرخ شده در بدن تولید می شوند، رادیکال های آزاد هستند.
رادیکال های آزاد مواد سمی هستند که باعث از بین رفتن سلول های سالم بدن و افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، سرطان و سایر بیماری های خطرناک می گردند.

قدرت سیستم ایمنی بدن و در نتیجه مقاومت در برابر بیماری‌ها با افزایش سن کاهش می‌یابد و به همین دلیل کاهش مختصر کالری دریافتی در طی روزه داری می‌تواند از کاهش فعالیت سیستم ایمنی بدن در دوران سالمندی پیشگیری کند.
میزان فعالیت سیستم ایمنی بدن تحت تاثیر شرایط و ساعات مختلف شبانه روز و فعالیت سایر قسمت‌های بدن تغییر می‌کند.
کاهش متوسط کالری دریافتی، عدم مصرف سیگار و دخانیات، مصرف کم غذاهای سرخ شده و غذاهای مانده یا چندبار گرم شده، راهکارهای موثری در بهبود فعالیت سیستم ایمنی بدن افراد است.
همچنین مصرف مقادیر کافی میوه و سبزی و کاهش استرس های روحی از طریق شرکت در مراسم های معنوی و مذهبی ماه مبارک رمضان می تواند بسیار مفید باشد.»

دانشمندان آمریکایی هم روزه داری را مفید می دانند
دانشمندان در تحقیقی که نتایج آن را «شگفت انگیز» خوانده‌اند، دریافتند که روزه‌داری حتی در افراد مسن موجب بازسازی و احیای سیستم ایمنی بدن می‌شود.

تحقیقات نشان می‌دهد که روزه و گرسنگی کشیدن بدن موجب می‌شود سلول‌های بنیادی شروع به تولید سلول‌های جدید سفید خون کنند که با عفونت مبارزه می‌کنند.

دانشمندان دانشگاه کالیفرنیای جنوبی می‌گویند که این کشف جدید می‌تواند به خصوص به سود افرادی باشد که سیستم ایمنی بدنشان آسیب دیده است، مانند بیماران سرطانی که در حال شیمی درمانی هستند، زیرا شیمی درمانی به سیستم ایمنی بدن آسیب می‌زند. هم‌چنین این کشف می‌تواند به افراد مسنی کمک کند که به دلیل افزایش سن، سیستم ایمنی بدن‌شان ناکارآمد می‌شود و مبارزه با بیماری ها را مشکل می‌کند. محققان می‌گویند که روزه کلید احیاسازی را فعال می‌کند و به سلول‌های بنیادی پیام می‌دهد تا گلبول‌های سفید خون جدید بسازند که در نهایت موجب احیا و بازسازی کامل سیستم ایمنی بدن می‌شود.
پروفسور والتر لونگو، استاد پیری‌شناسی و علوم زیستی دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در این باره می‌گوید:
« روزه به سلول‌های بنیادی پیغام می‌دهد تا شروع به تکثیر و بازسازی کامل سیستم ایمنی بدن کنند.
خبر خوب این است که بدن با روزه داری، خود را از قسمت‌هایی از سیستم ایمنی که ممکن است آسیب دیده یا پیر شده باشند و ناکارآمد باشند، رها می‌سازد.
اگر کسی که سیستم ایمنی‌اش بوسیله شیمی درمانی یا پیری بسیار آسیب دیده باشد، می تواند با استفاده از روزه داری در حقیقت یک سیستم ایمنی کاملا جدید تولید کند.»
روزه طولانی بدن را مجبور می‌کند که گلوکز و چربی انباشته شده را استفاده کند و هم‌چنین مقدار قابل توجهی از گلبول‌های سفید خون را کاهش می‌دهد.
در هر سیکل روزه‌داری، این کاهش گلبول‌های سفید خون تغییراتی ایجاد می‌کند که به سلول‌های بنیادی پیام می‌دهد تا یک سیستم ایمنی جدید تولید کند. دانشمندان در تحقیقات خود، از انسان‌های مورد بررسی خواسته بودند که برای دو تا چهار روز در طول دوره شش ماهه روزه بگیرند. دانشمندان دریافتند که روزه‌های طولانی مدت آنزیم PKA را کاهش می‌دهد. این آنزیم مرتبط با پیر شدن و هورمونی است که خطر ابتلا به سرطان و رشد تومور را افزایش می‌دهد. روزه داری به مدت ۷۲ ساعت، بیماران سرطانی را در مقابل اثرات مضر شیمی درمانی محافظت می‌کند

پروفسور لانگو می‌گوید:
«ما نمی‌توانستیم پیش‌بینی کنیم که روزه‌های طولانی چنین تاثیر شگفت انگیزی در تحریک سلول‌های بنیادی در احیا و بازسازی سیستم ایمنی بدن داشته باشد. موقعی که گرسنگی می‌کشید، بدن سعی می‌کند که انرژی خود را حفظ کند و یکی از کارهایی که می‌تواند برای حفظ انرژی انجام دهد این است که مقدار زیادی از سلول‌های ایمنی بدن را که مورد نیاز نیستند، مخصوصا سلول‌هایی که ممکن است آسیب دیده باشند را بازسازی کند. چیزی که ما هم در انسان‌ها و هم در حیوانات مورد آزمایش مشاهده کردیم این بود که گلبول‌های سفید خون با روزه طولانی کاهش می‌یابد. سپس زمانی که شروع به خوردن غذا می‌کردند، سلول‌های خون برمی گشتند. برای همین ما فکر کردیم که این سلول‌ها از کجا آمده‌اند؟» همچنین روزه داری به مدت ۷۲ ساعت، بیماران سرطانی را در مقابل اثرات مضر شیمی درمانی محافظت می‌کند. تانیا دورف، استادیار پزشکی بالینی در مرکز و بیمارستان جامع سرطان نوریس در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی می‌گوید:
«با اینکه شیمی درمانی موجب نجات زندگی بیماران سرطانی می‌شود، ولی باعث ایجاد آسیب‌های ناخواسته بسیاری هم در سیستم ایمنی بدن می‌شود. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که روزه می‌تواند برخی از این اثرات زیان‌بار شیمی درمانی را تخفیف دهد.» کریس میسون، استاد پزشکی احیایی در دانشگاه کالج لندن می‌گوید:
«در اینجا داده‌های جالبی وجود دارد. نشان می‌دهد که روزه داری موجب کاهش تعداد و اندازه سلول‌ها می‌شود و سپس بعد از خوردن غذا، باعث بازگشت آن‌ها می‎شود. این می‌تواند سودمند باشد، چرا که این زمان زیادی نیست و نمی‌تواند به بیمار سرطانی آسیب جدی بزند. ولی بهتر است که این آثار را با مصرف داروها ترکیب کنیم و میانه رو باشیم.»
پروفسور لانگو می‌گوید :
«تحقیقات بالینی بیشتری مورد نیاز است و چنین دخالت‌های غذایی باید تحت نظر پزشکان انجام گیرد. ما در حال تحقیق در مورد احتمال اثر این آزمایشات بر سیستم‌ها و اعضای دیگر بدن و نه فقط سیستم ایمنی بدن می‌باشیم.

هیچ شاهدی و نشانه ای وجود ندارد که نشان دهد روزه خطرناک است، در حالی که شواهد قوی و مستحکمی وجود دارد که نشان می دهد روزه سودمند خواهد بود.»
منبع : تبیان