بهبود جای سوختگی

گرچه همه افرادی که در آشپزخانه مشغول پخت‌وپز هستند، مراقبند که نسوزند، ولی بعضی اوقات ممکن است به صورت ناگهانی ظرف داغی را بلند کنیم و یا پوست دستمان توسط بخار آبی که در حال جوشیدن است، بسوزد.

سوختگی (scorch, scald) علل متفاوتی دارد از جمله تماس با آتش، سوختگی با گاز، برق و یا مواد شیمیایی، آفتاب سوختگی، سوختگی بر اثر جراحی با لیزر ، تماس پوست با وسایل داغ مانند فر، ماهی تابه ، اشعه ، بخار، آب داغ و روغن داغ.

اگر سوختگی را از نظر درجه مقایسه کنیم تفاوتی میان سوختگی با مواد مختلف نیست اما اگر سوختگی‌های مختلف را از نظر عوامل آسیب‌رسان بررسی کنیم سوختگی با بخار شدیدتر از آب جوش است زیرا حرارت بخار بیشتر است. همچنین روغن به خاطر قوامی که دارد سوختگی‌های شدیدی را ایجاد کرده که برخلاف سوختگی‌های دیگر با آب سرد حرارت خود را از دست نمی‌دهد.

اما بعد از سوختگی و پیش از رفتن به مراکز درمانی باید چه کارهایی برای تخفیف علایم سوختگی انجام بدهیم؟

روش‌های تسکین درد و از بین بردن جای سوختگی‌های سطحی

در اینجا چند راهکار برای شما ارائه می کنیم تا از این به بعد، به محض سوختن در آشپزخانه آنها را به کار گیرید تا از شدت آسیب ناشی از سوختگی جلوگیری شود.

استفاده از آب سرد

استفاده از آب سرد برای تسکین درد سوختگی موثرترین اقدام سریعی که در مورد سوختگی از نظر علمی تایید شده است استفاده از آب ولرم به مدت ۱۵-۱۰ دقیقه در محل سوختگی است. پس ابتدا فورا ناحیه سوخته شده را زیر شیر آب سرد بگیرید. خنک کردن نواحی سوخته پوست پیش از رفتن به مراکز درمانی، از عمیق شدن سوختگی و نفوذ عامل آن (مانند آب جوش یا همین مواد داغ داخل غذا) به لایه های زیرین پوست، جلوگیری خواهد کرد. اگر محل سوختگی به سرعت خنک شود، ممکن است عمق و وسعت ضایعه درحد قرمزی و التهاب سطحی باقی بماند و حتی تاولی هم ایجاد نشود. البته این مساله به نوع سوختگی و ماده‌ای که باعث ایجاد چنین مشکلی شده است، بستگی دارد.

برای رهایی از درد کارهای زیر را انجام دهید. خیلی از این کارها از تاول زدن جلوگیری می‌کنند و با عفونت مبارزه می‌نمایند:

۱- سفیده تخم مرغ:

استفاده از سفیده تخم مرغ برای درمان سوختگی : یکی از راه حل‌هایی که از قدیم برای درمان سوختگی استفاده می‌شده و بسیار هم موثر است، مصرف سفیده تخم مرغ است.

بدین صورت که سفیده تخم مرغ را روی منطقه سوخته می‌گذاریم تا درد آن قسمت کاهش یابد. خیلی از افراد بر این باورند که استفاده از تخم مرغ می‌تواند از بروز تاول هم جلوگیری کند.

بعد از زدن سفیده تخم مرغ به محل سوختگی، می‌توانید محل را خشک کنید و اگر نیاز بود دوباره آن را امتحان کنید.

۲- چای کیسه‌ای:

چای کیسه‌ای خیس شده می‌تواند درد ناشی از سوختگی را کم کند. همچنین تانین موجود در چای، بهبود دهنده آن قسمت نیز باشد.

چای کیسه‌ای را چند بار در یک لیوان آب سرد فرو کنید. سپس آن را روی قسمت سوخته پوست قرار دهید.

آیا می‌دانستید که همین چای سرد و چای کیسه‌ای، گزینه مناسبی برای درمان آفتاب سوختگی به شمار می‌رود؟

۳- سیب‌زمینی خام:

سیب‌زمینی خام را رنده کنید و آن را فشار دهید تا آبش در بیاید. سپس قسمت آسیب دیده پوست را با آن آب، آغشته کنید. استفاده از این روش نتایج مطلوبی را به همراه دارد.

۴- سرکه:

استفاده از سرکه یکی از روش‌های مناسب جهت تسکین درد سوختگی است.

می توانید مقداری سرکه سیب یا سرکه سفید را روی محل آسیب دیده بریزید تا درد آن تسکین یابد، و یا می توانید پارچه ای را به سرکه آغشته کنید و آن پارچه را روی محل آسیب دیده بگذارید تا درد ناشی از سوختگی تسکین پیدا کند.

سرکه زخم را ضدعفونی نیز می کند و از رشد باکتری ها بر روی ناحیه سوخته جلوگیری می نماید.

۵- جوش شیرین:

جوش شیرین برای درمان سوختگیمقداری جوش شیرین و آب سرد را باهم مخلوط کرده و خمیری درست کنید و آن را بر روی پوست خود بمالید. این روش نیز به بهبود و تسکین درد ناشی از سوختگی کمک می‌کند.

اگر نیاز شد، چند بار از این روش استفاده کنید و در بین آن، محل سوختگی را خشک نگه دارید.

۶- ژل گیاه آلوئه‌ورا:

ژل گیاه آلوئه‌ورا برای درمان سوختگیبرگ گیاه آلوئه‌ورا را تهیه کنید و آن را از طول برش بزنید. آنچه باید هنگام تهیه برگ گیاه آلوئه ورا در نظر داشته باشید این است که باید برگ‌های گوشتالو را انتخاب کنید.

بعد از برش دادن برگ این گیاه، هنگامی که ژل (ماده لزج) آن خارج شد، آن را سرد کرده  و روی منطقه‌ای از پوست که سوخته است، بگذارید.

ژل آلوئه ورا خاصیت ضد درد دارد و همچنین به دلیل داشتن خاصیت ضد تورم می‌تواند مانع ورم و التهاب پوست شود.

استفاده از ژل آلوئه ورا را ادامه دهید تا سوختگی کاملا بهبود یابد.

ژل آلوئه‌ورا غیر از ویژگی ضددرد و ضد التهاب، می‌تواند بازسازی سلولی انجام دهد و رشد سلول‌هایی را که عقب مانده‌اند را بهبود بخشد، یعنی باعث بهبود سریع تر زخم می‌شود.

شما می توانید گیاه آلوئه ورا را در آشپزخانه خود نگه دارید و به هنگام نیاز از آن استفاده کنید. این گیاه برای رشد خود نیاز به کمی آب و نورطبیعی و مکان گرم دارد.

نکته: بعضی از افراد از کره برای سوختگی‌های کوچک در آشپزخانه استفاده می‌کنند. باید در نظر داشت که کره و مارگارین گرما را در خود نگه می‌دارند و آسیب بیشتری را به پوست فرد می‌رسانند. بنابراین هرگز از کره و روش‌های غیر علمی برای درمان سوختگی در منزل استفاده نکنید.
همچنین استفاده از خمیردندان نه تنها کمکی به ترمیم سوختگی نمی‌کند، بلکه گاهی اوقات باعث آلرژی و ایجاد مشکلات بیشتر می‌شود.

درمان سوختگی سقف دهان

بافت سقف دهان شما تنها چند میلی متر ضخامت دارد، بنابراین نسبت به غذای داغ بسیار حساس است. اگر برای خوردن پیتزای داغ صبر نکردید، سوختگی دهان خود را با یک قاشق بستنی یا ماست یخ زده تسکین دهید. خنکی می تواند باعث تسکین موقت سوختگی شود. سرکشیدن یک نوشیدنی خنک یا قرار دادن یک قطه یخ هم در دهان همان اثر را دارد. اما مراقب باشید یخ را پیش از آن که موجب درد شود از دهان خارج کنید.
اگر در اثر نوشیدن چای، شیر و یا سوپ داغ بافت داخلی دهان شما بسوزد مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه برای چندین بار آب سرد را در دهانتان نگه داشته و غرغره کنید.

استفاده از محلول آب و نمک نیز از جمله پیشنهادها است. بە این ترتیب که نصف قاشق چایخوری نمک را در ۲۵۰ میلی لیتر از آب گرم حل کرده و در دهان نگه داشته و غرغره کنید. این کار بە تمیز و ضدعفونی کردن محیط دهان و همچنین درمان آن کمک می‌کند.

روش‌های درمان سوختگی با مواد دارویی

بد نیست پیش از رسیدن به مراکز درمانی، مقداری کرم زینک اکساید یا اکسید دوزنگ که باید در تمام خانه‌ها وجود داشته باشد هم روی محل سوختگی زده شود تا عمق ضایعه در صورت امکان کاهش یابد. استفاده از پمادهای سوختگی حاوی روغن ماهی هم می‌تواند برای بهبود وضعیت قسمتی از پوست که دچار سوختگی شده است، موثر باشد. در این پمادها هم از زینک اکساید که ماده‌ای بسیار اثربخش، پوشاننده و ترمیم کننده است، استفاده شده و معمولا این پمادها حساسیتی هم ایجاد نمی کنند. البته اگر سوختگی باعث چسبیدن لباس یا زیورآلات فرد به پوست او شده باشد، فقط باید ناحیه را خنک کرد و از آنجا که احتمال آسیب بیشتر پوست سوخته با جداکردن نادرست لباس و زیورآلات چسبیده به آن وجود دارد بهتر است که این کار در بیمارستان و به وسیله کادر درمانی انجام شود.

درمان سوختگی درصورتی‌که شدت سوختگی به اندازه‌ای باشد که تاول‌های پوستی ایجاد شوند

تاول ناشی از سوختگی ممکن است ظرف چند دقیقه یا حتی چند ساعت، بروز کند و اندازه آن هم رفته‌رفته بزرگ‌تر شود. مهم‌ترین توصیه ما به افرادی که دچار تاول می‌شوند، این است که آن را نترکانند چون خود تاول، یک پانسمان کاملا استریل و طبیعی است. ترکاندن تاول باعث ایجاد زخم در ناحیه و افزایش خطر قرار گرفتن پوست در معرض عفونت‌های مختلف می‌شود؛ مگر اینکه مراقبت‌های درمانی بسیار شدید و دقیقی برای تمیز و استریل نگه داشتن آن قسمت از پوست انجام شود. یعنی قسمت زیر تاول که پس از ترکاندن و برداشتن پوست، حالا شبیه زخم شده است، باید هرروز با نرمال سالین شستشو داده و دوباره تحت شرایطی کاملا استریل، پانسمان شود. به همین دلیل هم توصیه ما به نترکاندن تاول است. در این حالت، می‌توان با روشی استریل و بهداشتی، آب داخل تاول را خالی کرد و اجازه داد تا پوست تاول به عنوان یک پانسمان بیولوژیک خوب، روی محل سوختگی را بپوشاند. این کار در کنار مصرف آنتی بیوتیک‌های خوراکی و مراقبت از زخم می‌تواند سرعت درمان و ترمیم سوختگی را بالاتر ببرد.

استفاده از محلول های خشک کننده مختلف مانند پرمنگنات برای خشک و ضدعفونی کردن قسمت هایی از پوست که دچار تاول شده است هم زیر نظر پزشک معالج ضروری است. زمانی که سوختگی، مرطوب و دارای ترشح است، همیشه امکان ایجاد عفونت روی ضایعات و تشدید مشکل بیمار وجود دارد. از این رو، شستشو، تمیز نگه داشتن و ضدعفونی کردن ضایعات ناشی از سوختگی برای پیشگیری از عفونی شدن زخم ها تا بهبود و درمان آنها ضروری است.

داروهای موضعی برای تسریع ترمیم جای سوختگی

داروهای موضعی مختلفی به این منظور در بازار وجود دارد؛ مثلا کرم سیلور سولفادیازین که قدرت ترمیم کنندگی خوبی دارد و می‌تواند روند بهبود جای سوختگی را سرعت ببخشد. ضمن اینکه استفاده از این کرم، می‌تواند نقش یک آنتی بیوتیک موضعی خوب را هم برای پوست آسیب دیده و در معرض عفونت بازی کند. پماد زینک اکساید هم خاصیت پوشانندگی و ترمیم کنندگی خوبی دارد. تجربه نشان داده استفاده از پماد آلفا هم می‌تواند برای ترمیم زخم‌های مختلف از جمله زخم و ضایعات ناشی از سوختگی، بسیار مفید و موثر باشد. بد نیست بدانید که یکی از مواد موثر موجود در پماد آلفا، گیاه حناست که قدرت بالایی در ترمیم جای سوختگی دارد. تجربه نشان داده زمانی که افراد دچار سوختگی برای چند روز متوالی پماد آلفا را روی ضایعات پوست خود می‌زنند و یک پلاستیک استریل هم به عنوان پانسمان روی آن قرار می‌دهند، تغییرات و بهبود چشمگیری در رفع یا خفیف شدن جای سوختگی یا زخم‌های خود می‌بینند.

پانسمان با گاز استریل و باند روی پمادهای سوختگی

بیشتر این پمادها، به خصوص آنهایی که حاوی زینک اکساید هستند، خاصیت پوشانندگی دارند و نیازی به قراردادن باند و گاز استریل روی آنها نیست. البته اگر فرد آسیب دیده بخواهد از خانه خارج شود، باید برای پیشگیری از تماس قسمت‌های سوخته و زخم پوست با آلودگی هوا و سایر آلودگی‌های محیطی، با پانسمان مناسبی روی ضایعات را بپوشاند.

منابع:
تبیان
نازخاتون
salamat.ir
ایسنا