راه و روش خودمراقبتي از پوست

 با دوری از آفتاب، سالم‌سازی تغذیه، مدیریت استرس و کاهش آرایش می‌توان پیری پوست را به تاخیر انداخت
پوست هم مانند هر عضوی از بدن ممکن است به بیماری‌های مختلفی مبتلا ‏شود. آنچه اهمیت دارد، این است که خود ما تا چه حد در پیشگیری از این بیماری‌ها دخالت داریم. در «پوست و مو»ی این هفته قصد داریم در گفت وگویی با دکتر امیری، متخصص پوست به نقش خودمراقبتی در پیشگیری از ابتلا به بیماری‏های پوستی بپردازیم.

خودمراقبتی تا چه حد بر سلامت پوست و مو تاثیر می‌گذارد؟
خودمراقبتی یکی از حلقه‌های گمشده در بحث سلامت افراد است. در حوزه پوست و مو خودمراقبتی و پرهیز از رفتارهای خطرناک و اقدام‌هایی که می‌تواند به پوست و مو صدمه بزند، از ابتلا به بسیاری از بیماری‌های پوستی پیشگیری خواهدکرد.

مهم‌ترین عوامل این حلقه مفقوده کدام‏ است؟
ببینید، عوامل تاثیرگذار بر سلامت پوست و مو چند عامل بیشتر نیستند اما سطح وسیعی از مشکلات را در پی دارند. مهم‌ترین عامل ایجادکننده مشکلات پوستی نور آفتاب است. نور آفتاب برای پوست واقعا مضر است و در طولانی‏ مدت باعث ایجاد چین و چروک، لک، کک و مک و سرطان پوست خواهد شد. حتی میزان چین و چروک‌ها در افراد میانسال و مسن به نحوه مراقبت آنها از پوستشان در مقابل آفتاب در دوران جوانی بستگی دارد. هر چه فردی بیشتر از پوستش محافظت کرده باشد، کمتر دچار چین و چروک یا سایر عوارض پوستی خواهد ‌شد بنابراین باید به گونه‏ای رفتار کنیم تا هم از مزایای نور آفتاب بهره ببریم و هم دچار مشکلات پوستی نشویم. مثلا بد نیست بدانید که ۸۰ درصد نور آفتاب در حدفاصل ساعت ۱۱ تا ۱ بعدازظهر به پوست می‌تابد بنابراین باید سعی کنید حتی‌المقدور در این ساعت‌ها در معرض تابش نور آفتاب قرار نگیرید. از سویی، هیچ ضدآفتابی بهتر از پوشش نیست بنابراین تا حد امکان در فصل‌هایی که تابش نور خورشید شدید است، لباس‌های مناسب که بیشتر سطح پوست را می‌پوشانند، استفاده کنید.

تغذیه سالم و متعادل هم جایی در این خودمراقبتی دارد؟
البته! تغذیه مناسب و سالم در سلامت پوست، مو و ناخن نقش مهمی دارد زیرا پوست سد دفاعی اولیه در مقابل عوامل خارجی است. در واقع پوست یک سیستم ایمنی بسیار پیچیده است که اجازه نمی‌دهد هر عاملی به راحتی وارد بدن شود بنابراین باید با تغذیه مناسب بتوانیم امکاناتی در اختیار این سیستم قرار بدهیم که بتواند کارش را به بهترین نحو انجام دهد. بهترین خوراکی‌ها برای داشتن پوست سالم، مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها هستند. آنتی‌اکسیدان‌ها به وفور در سبزی‌ها و میوه‌ها یافت می‌شوند. از طرفی پوست، مو و ناخن دائم تجزیه می‏شوند بنابراین تغذیه باید همیشه متعادل، متنوع و سالم باشد. رژیم‌های ناگهانی و خودسرانه برای کاهش وزن قطعا روی پوست، مو و ناخن اثر نامطلوبی خواهد گذاشت.

و نقش استرس؟
استرس در ابتلا به بسیاری از بیماری‌های پوست و مو مثل پسوریازیس، ریزش موی سکه ‏ای، آکنه، لیکن‏پلان، بیماری نورودرماتیت، اگزماها، ریزش مو و … نقش مهمی ایفا می‌کند بنابراین باید شیوه زندگی‌مان به گونه‌ای باشد که حداقل استرس را تجربه کنیم.

نظرتان در مورد لوازم آرایشی که در کشور ما بی‏رویه مصرف می‏شود، چیست؟
لوازم آرایشی از شایع‌ترین عوامل حساسیت پوست هستند که وقتی با غلظت‌ بالا روی پوست قرار می‌گیرند، منافذ آن را می‌بندند، جلوی تنفس پوست را می‌گیرند و باعث تشدید آکنه می‌شوند. از طرفی، حساسیت به این مواد لک‌ها را تشدید می‌کند بنابراین ضمن اینکه باید فقط از مواد آرایشی استاندارد استفاده می‌کنید، بهتر است مصرف استانداردها را هم محدود کنید.

قدم مهم بعدی در خودمراقبتی چیست؟
حفظ بهداشت پوست، اصل مهم خودمراقبتی از آن است. در حالت طبیعی پوست باید رطوبت نسبی داشته باشد تا لطافتش را حفظ کند. از طرفی پوست حاوی غدد چربی‌سازی است که نیاز خود به چربی را تامین می‌کند اما اگر چربی بیش از اندازه لازم ترشح شود، زمینه ایجاد آکنه را فراهم خواهد کرد. باید برای پیشگیری از چربی زیاد پوست، آن را شست‌ اما شستن زیاد پوست باعث خشکی و در نتیجه خارش، تیرگی، ضخامت و … می‌شود به همین دلیل توصیه می‌کنم از شستن زیاد پوست یا استفاده از شوینده‌های قوی بپرهیزید تا رطوبت پوستتان حفظ شود.

گذاشتن انواع ماسک‌ها از جمله ژل آلوئه‌ورا روی پوست برای پیشگیری از بروز چین و چروک و لک مفید است؟
پوست یک سد دفاعی است که اجازه نمی‌دهد مواد خارجی روی آن به راحتی وارد بدن شوند. به همین دلیل ترکیب‌های دارویی معمولا به صورتی فرموله می‏شوند که امکان نفوذ در لایه‌های سطحی را داشته باشند. ماسک‌ها به‌خصوص ژل آلوئه‌ورا که مصرف آن رایج شده و خاصیت ضدالتهابی دارد، آنقدر قدرت ندارد که به لایه‌های زیرین پوست نفوذ و تغییر قابل‌توجهی در آن ایجاد کند.

پس برای پیشگیری از چروک‌های دور چشم و خط لبخند، استفاده از کرم‌های مختلفی را که در بازار وجود دارد، موثر نمی‌دانید؟
ما کرم ضدچروکی که اثر قابل‌توجهی داشته باشد، نداریم. ترکیب‌هایی که اثر ضدچروک دارند، ترکیب‌های ترتینوئین هستند که مردم آنها را به عنوان لایه‌بردار می‌شناسند. اگر طولانی‌مدت از این ترکیب‌ها استفاده شود، آثار مثبتی ایجاد خواهدشد اما چون مصرف آنها باعث قرمزی و پوسته‌ریزی می‌شود، افراد درمان طولانی‏ مدت را معمولا رها می‌کنند. یکی از علل ایجاد چروک دور چشم هم تنگ کردن چشم‌ هنگام مواجهه با آفتاب است بنابراین اگر فردی از دوران نوجوانی از عینک آفتابی استفاده کند، قطعا تا حدی از چروک‌ دور چشمش پیشگیری خواهدشد. کرم‌های دور چشم به‌دلیل رطوبتی که در پوست ایجاد می‌کنند، کمک کننده‌اند و تزریق بوتاکس یا انجام لیزر هم می‌تواند موثر باشد.

۲ نکته ظریف خود مراقبتی
۱٫ اصل اول، درمان زودهنگام است. درمان زودهنگام بسیاری از بیماری‌های پوستی از پیشرفت آنها جلوگیری می‌کند؛ مثلا آکنه خفیف را می‌توان با یک محلول یا شوینده ساده درمان کرد ولی وقتی جوش‏ها کیستی و چرکی می‌شوند، حتما جا می‌گذارند و درمانشان سخت‌تر خواهد شد. اگزمای خفیف را می‌توان با یک کرم بسیار ملایم کنترل کرد و جلوی خشکی وسیع که باعث ضخیم و بدشکل شدن پوست می‌شود، گرفت بنابراین خودسرانه و به توصیه‌های دیگران اقدام به خوددرمانی نکنید و برای درمان مشکلات پوستی به پزشک مراجعه کنید.

۲٫ خوددرمانی نکنید. مصرف برخی داروها نباید با نور آفتاب تداخل داشته باشد زیرا باعث ایجاد لک می‌شوند. برخی داروها هم می‌توانند باعث ایجاد آکنه یا ریزش مو شوند یا واکنش‌هایی در بدن ایجاد می‌کنند که باعث ایجاد طیف وسیعی از بیماری‏های پوستی خواهد شد بنابراین باید بدانید که خودمراقبتی با خوددرمانی فرق دارد بنابراین ضمن اینکه مراقب سلامت خود هستید به هیچ‌وجه دارویی را خودسرانه مصرف نکنید.

منبع:سلامت