محمد رضا پهلوی - پایگاه دانلود رایگان کتاب | دانلود کتاب

یکی از جاهایی که فرح از طریق آن به اعمال نفوذ و تاثیرگذاری در حکومت اقدام می‌کرد، دفتر مخصوص ملکه بود که با باندی که از اطرافیان خود در آن ایجاد کرد توانست به تدریج در ساخت حکومت تاثیرگذار باشد و از این طریق با قدرت و نفوذ، موقعیت خود را تثبیت کند. « فرح دریافته بود که در ایران برای موثر واقع شدن باید از طریق دفتر خود در دربار و نیز معتمدین خود که تعدادشان اندک و اهمیتشان در صحنه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ناچیز است، به تلاش بپردازد. در نتیجه قدرت و نفوذ وی بستگی به وفاداری پیروانی ندارد که از نظر تعداد و قدرت اجتماعی، سیاسی واقتصادی اهمیت داشته‌باشند، بلکه‌این عوامل به موقعیت خود او به‌عنوان شهبانو بستگی دارد.»

دفتر مخصوص ملکه که در ابتدا فقط با سه نفر منشی در دل بنیاد فرح ایجاد شد، به امور دفتری و نامه نگاری رسیدگی می‌نمود. پس از دهه ۵۰ و گسترش فعالیت فرح، این دفتر به ۵۰ کارمند افزایش یافت. این تعداد به دو بخش تقسیم می‌شد: یک بخش مربوط به امور خیریه و دیگر بخش دبیرخانه. منشی خصوصی ملکه با پنج دستیار کارهای نگارش نامه‌های خصوصی ملکه به دوستان و آشنایان، تنظیم برنامه‌های روزانه ملکه و تعیین اوقات ملاقات با افراد مختلف را انجام می‌داد. که پنج دستیار منشی مخصوص فرح را نیز دختران ژنرال‌های ارتش ـ شاغل یا بازنشسته ـ و دیپلمات‌های عالیرتبه تشکیل می‌دادند. و منشی مخصوص ملکه، فریده میربابایی بود که از هم کلاسی‌های فرح بود.

به گفته اردشیر زاهدی، دفتر فرح به کانون توده‌ای‌های سابق که اکنون مرید فرح بودند، تبدیل شده بود. یکی از مهمترین شخصیت‌هایی که به ریاست دفتر مخصوص فرح دست یافت، دکتر هوشنگ نهاوندی بود

مجموعه ۵ جلدی «یادداشتهای علم» از جمله آثاری است که به شرح خاطرات وزیر دربار محمد‌رضا پهلوی طی سالهای ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۶ اختصاص دارد.
جلد اول این مجموعه: خاطرات علم از ۲۴/۱۱/۴۷ الی ۲۹/۱۲/۴۸، جلد دوم از۱/۱/۴۹ الی ۲۱/۱۲/۵۱، جلد سوم از ۲۴/۱/۵۲ الی ۲۱/۱۲/۵۲، جلد چهارم از ۲/۱/۵۳ الی ۲۹/۱۲/۵۳ و جلد پنجم از۱/۱/۵۴ الی ۳۰/۱۲/۵۴ را در برمی‌گیرد و مسئولیت ویراستاری، تدوین، مقدمه‌نویسی و پاورقی‌های آن را علینقی عالیخانی، از دوستان نزدیک علم و وزیر اقتصاد دولتهای علم، منصور و هویدا در دهه ۴۰ برعهده گرفته است. به نوشته وی «از فحوای نوشته نخستین جلد یادداشتها بر می‌آید که جلد دیگری نیز پیش از آن نوشته شده که متاسفانه به بانک سپرده نشده است. در هیچ کجا نیز علم گفتگویی در باره از میان بردن آن نمی کند.» همچنین گفتنی است علم در سال ۱۳۵۰ نیز به سبب برعهده داشتن مسئولیت برپایی جشنهای ۲۵۰۰ ساله، از نگارش خاطرات روزانه خود باز مانده است. نکته دیگر آن‌ که اگرچه عالیخانی در مقدمه‌ای که بر این مجموعه نگاشته آخرین خاطره علم را مربوط به زمان کناره‌گیری وی از وزارت دربار (یعنی اواسط مرداد ۱۳۵۶) عنوان می‌دارد ، اما آنچه تا کنون از این خاطرات به چاپ رسیده از آخرین روز سال ۱۳۵۴ پیشتر نمی‌رود.

تاریخ معاصر