بارداری - صفحه 2 از 2 - پایگاه دانلود رایگان کتاب | دانلود کتاب

تغذیه خانمهای باردار
گرسنگی در شکم مادر
 تحقیقاتی که اخیرا در دانشگاه آمستردام انجام گرفته است نشان میدهد زنانی که در سه ماهه اول بارداری شان غذای کمی مصرف کرده اند فرزندان ضعیفی را به دنیا خواهند آورد که در دوران بزرگسالی خود دارای ریسک فاکتور بالاتری از ابتلا به حملات و ناراحتی های قلبی خواهند بود.
در جریان جنگ جهانی دوم و در سالهای ۱۹۴۵ و ۱۹۴۶ که شهر آمستردام به محاصره و اسارت دشمنان درآمد.لذا مردم آمستردام نمیتوانستند بیشتر از مقدار جیره غذایی شان غذا مصرف نمایند. درنتیجه مقدار انرژی دریافتی شان از ۴۰۰ کیلوکالری در روز فراتر نمی رفت.
کودکانی که مادرانشان بعد از ۱۳ هفته اول بارداری در معرض گرسنگی قرار گرفتند و نیزکودکانی که در زمان قحطی به دنیا آمدند دارای ریسک فاکتورهای بالای ابتلا به حملات وبیماریهای قلبی نبودند اما کودکانی که مادرانشان در ۱۳ هفته اول بارداری دچار قحطی شدند به طور متوسط کمتر از ۲٫۵ کیلو وزن داشتند و سایز دور سرشان هم کمتر از حد استاندارد بود. زنانی که در دوران قحطی باردار شدند  بچه هایی به دنیا آوردند که بعدها دارای سطح بالاتری از انسولین خون بودند وچاقتر بوده و بیشتر در معرض حملات و ناراحتی های قلبی قرار گرفتند.
قبل از بارداری
اگر قبل از بارداری از بیماری هایی مانند دیابت و فشار خون بالا رنج می برید باید بدانید که عدم رعایت نکات تغذیه ای که منجر به عود کردن عوارض نامطلوب این بیماریها میشود به فاصله کمی قبل از بارداری و همچنین در اوایل بارداری میتواند بر سلامتی جنین شما تاثیر منفی بگذارد. اگر از داروهای جلوگیری از بارداری استفاده میکنید بعد از پایان دادن به مصرف شان و همچنین در اوایل دوران بارداری با تجویز پزشکتان می توانید از قرص های مولتی ویتامین استفاده نمایید. این قرص ها بخصوص حاوی فولیک اسید میباشند که در تکامل و رشد مغری جنین شما نقش مهمی را ایفا خواهد نمود
رژیم غذایی مناسب زنان باردار
کارشناسان تغذیه توصیه های عمومی زیر را به شما ارایه میدهند و شما موظف خواهید بود که وعده ها و میانوعده های غذایی تان را آنچنان تنظیم نمایید که شامل مواد غذایی زیر باشد
v     نان و غلات و برنج
v     میوه ها و سبزیجات
v     پنیر، ماست و شیر
v     گوشت سفید و قرمز، ماهی، حبوبات، تخم مرغ و دانه ها
v     چربی ها و روغن ها و قند ها. این مواد اگر چه مغذی نیستند اما میتوانند انرژی بالایی تولید کنند. این مواد البته باید در مقادیر پایین مصرف گردند.
همچنین توصیه میشود بعد از برنامه ریزی در مورد رژیم های غذایی تان آن را به کارشناسان تغذیه نشان داده و در مورد اینکه آیا رژیم غذایی تان حاوی تمام گروههای غذایی هست یا نه و اینکه آیا از لحاظ تغذیه ای برای شما کفایت میکند یا خیر از او راهنمایی بخواهید.
تهوع بارداری
در دوران بارداری حتی اگر شما بسیار خوب از خودتان مراقبت نمایید و از رژیم غذایی مناسبی هم برخوردار باشید باز هم ممکن است که از عارضه تهوع بارداری رنج ببرید. این عارضه معمولا در سه ماهه اول بارداری بروز می کند. هیچ نوشدارویی برای از بین بردن تهوع صبحگاهی وجود ندارد اما توصیه هایی هست که میتواند شما را تخفیف علائم این عراضه کمک نماید.
v     هر شب قبل از اینکه به رختخواب بروید و همچنین صبح ها قبل از اینکه از رختخواب برخیزید یک تکه نان سوخاری و یا بیسکوییت نمک دار مصرف نمایید.
v     تعداد وعده های غذایی را افزایش و مقدار آنها را کاهش دهید.
v     از خوردن غذاهای چرب و روغن دار خودداری نمایید.
v     بجای اینکه همراه غذاها آب مصرف نمایید آنرا بین وعده های غذایی مصرف نمایید.
v     از مصرف زیاده از حد چای و قهوه خودداری نمایید.
در مصرف غذاهای پرادویه، کرمها و سبزیجات خیلی معطر نظیر پیاز زیاده روی نکنید.
استفاده از همه گروههای غذایی
دوران بارداری ، مولد شرایط جدید زیستی و روانی برای مادر است . از جنبه های مختلف ، تغذیه در این دوران از اهمیت و حساسیت زیادی برخوردار است . بنابراین لازم است که مادران باردار، رژیم تغذیه ای متفاوت با شرایط عادی و متناسب با شرایط بارداری برای خود در نظر بگیرند. در اینجا، رژیم غذایی کاملی که مادران در دوران بارداری باید رعایت کنند از نظرتان می گذرد:
الف : انرژی برای تامین سوخت وساز بدن مادر و رشد جفت و جنین مورد نیاز است . منابع تامین کننده آن ، انواع نان ، برنج ، سیب زمینی ، ماکارونی و انواع روغنهای مایع و جامد (روغن زیتون ، کره و خامه ) است البته با وجود این که نیاز به انرژی در این دوران افزایش پیدا می کند، باید توجه داشت که بیش از اندازه از این مواد مصرف نکنیم .
ب. پروتئینی که برای ساخته شدن بافتهای بدن مادر و جنین مورد نیاز است . از گوشت قرمز، گوشت سفید، تخم مرغ ، شیر، ماست و حبوبات تامین می شود.
ج. ویتامین و املاح که برای حفظ سلامت بافتهای جنین و مادر و انجام طبیعی فعالیت های بدن مورد نیاز هستند.
ویتامین ها و املاح در میوه و سبزیها وجود دارند. ویتامین های مهم مورد نیاز دوران بارداری کدام است؟
ویتامین :A
مهمترین نقش ویتامین A ، تاثیر در تشکیل سلولهای مغز و شبکیه چشم است . ویتامین A در جگر، تخم مرغ ، لبنیات ، سبزیجات برگ سبز و زرد رنگ مانند هویج است .
ویتامین :C
ویتامین C، باعث تقویت سیستم ایمنی مادر می شود. به همین علت مصرف آن در دوران بارداری توصیه می شود. تحقیقات نشان داده است . کمبود ویتامین Cمی تواند باعث افزایش فشارخون مادر در ۳ماهه آخر بارداری شود. مهمترین منابع ویتامین C، میوه ها بخصوص انواع مرکبات و سبزیجات است.
اسید فولیک :
 یکی از مهمترین ویتامین ها، اسیدفولیک است . نیاز به این ویتامین به دلیل افزایش حجم خون مادر افزایش می یابد. کمبود این ویتامین در هفته های اول بارداری می تواند باعث ایجاد اختلالات عصبی در جنین شود. اسیدفولیک به طور عمده در انواع سبزیهای دارای برگ سبز تیره ، لبو، کلم و پرتقال وجود دارد.
املاح مهم مورد نیاز در دوران بارداری
کلسیم به دلیل نقش مهم آن در ساخت اسکلت و استخوان های جنین و جلوگیری از پوکی استخوان در مادر، یکی از مهمترین املاح مورد نیاز در دوران بارداری است . نکته قابل توجه این است که متاسفانه مادران به میزان کافی از مواد غذایی حاوی کلسیم استفاده نمی کنند. کلسیم در شیر ، ماست ، پنیر، ماهی ساردین و کیلکا وجود دارد.
 
چند نمونه غذای بار داری
صبحانه : نان لواش و پنیر و گردو همراه با میوه تازه یا آبمیوه ( از هر کدام یک سهم )
ساعت ۱۰ صبح : یک عدد سیب و ۳ عدد بیسکویت
ناهار : نان ساندویچی یا نان معمولی،گوشت مرغ،سبزی خوردن،ماست ( از هر کدام یک سهم )
عصر : یک عدد پرتقال متوسط
شام : ماکارونی،گوشت چرخ کرده،سالاد فصل،دوغ ( از هر کدام یک سهم )
قبل از خواب : یک لیوان شیر
 مثال دوم:
 صبحانه : نان،کره،مربا،شیر ( از هر کدام یک سهم )
ساعت ۱۰ صبح : یک نوع میوه و یا آبمیوه با نان و پنیر
ناهار : عدس پلو،سبزی خوردن،دوغ یا ماست ( از هر کدام یک سهم )
عصر : یک نوع میوه با ۳ عدد بیسکویت
شام : املت تخم مرغ و سالاد فصل و نان ( از هر کدام یک سهم )
قبل از خواب : یک لیوان شیر
 
مثال سوم:
صبحانه : نان و تخم مرغ ( از هر کدام یک سهم )
ساعت ۱۰ صبح : بیسکویت و میوه ( از هر کدام یک سهم )
ناهار : سبزی پلو با ماهی و سالاد فصل ( از هر کدام یک سهم )
عصر : یک عدد سیب یا هر میوه دیگر با نان یا بیسکویت
شام : آش بلغور،ماست ( از هر کدام یک سهم )

 

زنان باردار مبتلا به تنگی دریچه قلب بیش از سایرین دچار سنکوپ و تنگی نفس می‌شوند
زنان بارداری که دچار تنگی دریچه قلب هستند به دلیل کاهش میزان برون ده قلب (میزان خونی که قلب در هر دقیقه پمپ می‌کند) بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به سنکوپ، تنگی نفس و مرگ ناگهانی خود و جنین قرار می‌گیرند.
دکتر «مصطفی داستانی»، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و فوق تخصص قلب و عروق ضمن بیان مطلب فوق در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) واحد علوم پزشکی ایران، افزود: همچنین، زنان مبتلا به بیماری عضله قلب و نارسایی آن به دلیل اینکه در دوران بارداری به پمپاژ خون بیشتری نیازمندند هر گونه اختلال در پمپاژ خون آنها، عوارضی همچون تنگی نفس، تجمع سرم در بافت بینابینی قلب و تظاهر آن بصورت تورم را افزایش می‌دهد و در نهایت موجب ضعف، بی‌حالی و خستگی می‌شود.
وی گفت: بارداری در زنانی که به بیماری‌های مادرزادی قلبی دچار بوده و جهت جریان خون آنها تغییر کرده باشد، مضر است و گاهی می‌تواند باعث مرگ آنها شود.
وی تصریح کرد: با توجه به اینکه بیشتر بیماری‌های قلبی در طی دوران بارداری ناشناخته‌اند و خطرات جانبی زیادی را برای مادر و جنین به همراه خواهند داشت،‌ بنابراین بهتر است آنها قبل از باردار شدن به پزشک معالج مراجعه کرده و طی انجام آزمایشاتی مشکلات قلبی خود را با دارو و اعمال جراحی برطرف سازند.
دکتر داستانی نقش تغذیه در سلامت قلب را طی دوران بارداری ضروری ذکر کرد و افزود: مواد غذایی حاوی ریز مغذی‌ها و سرشار از یون برای کارکرد طبیعی قلب خصوصا در دوران بارداری ضروری است؛ به طوری که در صورت کمبود این مواد، اختلالاتی نظیر تپش قلب، بی‌حالی، ضعف، سرگیجه و خستگی ظاهر می‌شود

با مصرف مکمل کلسیم از بروز «پره اکلامپسی» پیشگیری کنید
________________________________________
نتایج یک مطالعه گسترده نشان‌ می‌دهد زنان بارداری که مقادیر کلسیم خون آنها پایین است، در صورت مصرف مکمل غذایی کلسیم می‌توانند از بروز عارضه خطرناک پره‌اکلامپسی در نوزاد خود پیشگیری کنند.
 
به گزارش خبرنگار سرویس «بهداشت و درمان» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) واحد علوم پزشکی ایران، به نقل از پایگاه خبری health day، با اینکه وجود بیش از حد کلسیم در خون می‌تواند عوارضی به دنبال داشته باشد اما فقدان آن نیز منجر به افزایش بیش از حد فشار خون مادر و به دنبال آن وقوع پره اکلامپسی می‌شود.
دکتر «marshal lindhemer»، از دانشگاه شیکاگو در این باره می‌گوید: ما متوجه شدیم که مصرف ۱/۵ گرم مکمل کلسیم، تاثیر چندانی بر سلامت زن باردار نمی‌گذارد اما افزایش این میزان تا ۶ گرم می‌تواند مانع بروز نیمی از موارد پره اکلامپسی شود.
پزشکان می‌گویند عارضه پره اکلامپسی یا فشارخون بارداری، تقریبا در ۹ درصد از کل بارداری ها  رخ می‌دهد و موجب زایمان زودرس، سقط یا نیاز فوری به انجام سزارین می‌شود.
در همین راستا متخصصان زنان به زنان باردار توصیه می کنند زیر نظر پزشک به مصرف مکمل کلسیم بپردازند.

نظر پزشک در انتخاب روش جلوگیری از بارداری مصروعین ضروری است

مصرف قرص‌های ضد بارداری در برخی از بیماران مصروع با ذخیره شدن آب در بافت‌های بدن آنان همراه است که این امر باعث به وجود آمدن تغییر و تشدید در نوع حملات آنان می‌شود.
دکتر «شمس‌الدین ‌کهانی »، روانشناس بالینی در گفت و گو با خبرنگار «بهداشت و درمان» ایسنا واحد علوم پزشکی ایران، در خصوص صرع و داروهای مصرف ضد بارداری گفت: مصرف قرص‌های ضدبارداری در برخی از مصروعین با تغییر حملات  آنان همراه بوده و از طرفی مصرف برخی از داروهای ضد صرع نیز مثل : فنی‌توئین، فنوباربیتال، اتوسوکسیماید و کار بامازپین باعث تضعیف اثرات داروهای ضدبارداری می‌شود .
عضو انجمن حمایت از بیماران مصروع ایران افزود: مصرف قرص‌های ضدبارداری، استفاده از دستگاه I.U.D ، تزریق آمپول، کاشتن قرص زیر پوست، استفاده از کاندوم و بستن لوله‌ها در مردان و زنان، روش‌های موفق و مطمئنی در جلوگیری از بارداری هستند که باید تحت نظر متخصصان بیماری‌های زنان و زایمان همچنین پزشک معالج بیماران مصروع برای آنان انتخاب شوند.
وی در ادامه با تاکید بر توانایی ازدواج و تشکیل خانواده در مصروعین، اضافه کرد: فرد مبتلا به صرع در صورت مشورت و همکاری با پزشک معالج خود سلامت بارداری خود را تامین می‌کند.

افسردگی‌ پس‌ از زایمان‌
 
 
  اطلاعات‌ اولیه‌
 توضیح‌ کلی‌
 علایم‌ شایع‌
 علل‌
 عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر
  پیشگیری‌
 عواقب‌ مورد انتظار
  عوارض‌ احتمالی‌
  درمان‌
 اصول‌ کلی‌
  داروها
 فعالیت‌
 رژیم‌ غذایی‌
  در این‌ شرایط‌ به‌ پزشک‌ خود مراجعه‌ نمایید
——————————————————————————–
 
    اطلاعات‌ اولیه‌
 
   توضیح‌ کلی‌
افسردگی‌ پس‌ از زایمان‌ ‌ شروع‌ شده‌ در طی‌ 6 هفته‌ پس‌ از زایمان‌
   علایم‌ شایع‌
احساس‌ غمگینی‌، ناامیدی‌ و دلتنگی‌
کاهش‌ اشتها و کاهش‌ وزن‌
بی‌انرژی‌ بودن‌؛ خستگی‌
کندی‌ در تکلم‌ و تفکر
بروز مکرر سردرد و سایر ناراحتی‌های‌ فیزیکی‌.
سردرگمی‌ درباره‌ توانایی‌ بهبود زندگی‌
   علل‌
درجاتی‌ از افسردگی‌ در طی‌ هفته‌های‌ اول‌ پس‌ از زایمان‌ در مادران‌ شایع‌ است‌. بارداری‌ و زایمان‌ با تغییرات‌ هورمونی‌ ناگهانی‌ همراهند که‌ بر حالات‌ روحی‌ روانی‌ فرد تأثیر گذارند.
پذیرفتن‌ مسؤولیت‌ 24 ساعته‌ مراقبت‌ از یک‌ نوزاد شیرخوار تطابق‌ عمده‌ای‌ را از نظر روانی‌ و شیوه‌ زندگی‌ در اکثر مادران‌ می‌طلبد، حتی‌ اگر نوزاد فرزند اول‌ نباشد. این‌ استرس‌های‌ فیزیکی‌ و روانی‌ معمولاً با استراحت‌ ناکافی‌ تا هنگام‌ ثبات‌ یافتن‌ نیازهای‌ معمول‌ کودک‌ همراه‌ است‌، بنابراین‌ خستگی‌ و افسردگی‌ در مادران‌ غیرمعمول‌ نیست‌.
   عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر
استرس‌
کمبود خواب‌
تغذیه‌ نامطلوب‌
فقدان‌ حمایت‌ مادر از سوی‌ همسر، خانواده‌ یا دوستان‌
سابقه‌ اختلالات‌ روانی‌ قبلی‌ در مادر
    پیشگیری‌
این‌ عارضه‌ قابل‌ پیشگیری‌ نیست‌ ولی‌ می‌توان‌ آن‌ را با استراحت‌ کافی‌، رژیم‌ غذایی‌ مطلوب‌ و حمایت‌های‌ روحی‌ کافی‌ به‌ حداقل‌ رساند.
   عواقب‌ مورد انتظار
افسردگی‌ خفیف‌ پس‌ از زایمان‌ با حمایت‌ خانواده‌ و دوستان‌ معمولاً به‌ سرعت‌ برطرف‌ می‌شود. اگر افسردگی‌ شدید شود ممکن‌ است‌ مادر دیگر قادر به‌ مراقبت‌ از خود و کودک‌ نباشد و بستری‌ در بیمارستان‌ ممکن‌ است‌ ضرورت‌ یابد (به‌ ندرت‌). حتی‌ موارد شدید افسردگی‌ با داروها، مشاوره‌ با متخصص‌ مربوطه‌ و حمایت‌ اطرافیان‌ معمولاً قابل‌ علاج‌ است‌.
    عوارض‌ احتمالی‌
فقدان‌ پیوند عاطفی‌ بین‌ مادر و کودک‌، که‌ برای‌ هر دو زیان‌آور است‌.
افسردگی‌ شدید که‌ ممکن‌ است‌ با احساسات‌ تهاجمی‌ نسبت‌ به‌ کودک‌، از دست‌ دادن‌ احساس‌ عزت‌ در ظاهر و منزل‌، بی‌ اشتهایی‌ یا غذا خوردن‌ اجباری‌، دوری‌ کردن‌ از دیگران‌ یا تمایلات‌ خودکشی‌ همراه‌ باشد.
    درمان‌
 
   اصول‌ کلی‌
مادران‌ نباید از این‌ که‌ احساسات‌ پیچیده‌ای‌ در مورد مادر بودن‌ خود دارند احساس‌ گناه‌ کنند. ایجاد تطابق‌ و ایجاد پیوندی‌ عاطفی‌ طبیعی‌ نیاز به‌ درمان‌ دارد.
– در نظر گرفتن‌ برنامه‌های‌ مکرر خارج‌ از منزل‌ نظیر قدم‌ زدن‌ و دیدارهای‌ کوتاه‌ با دوستان‌ و اقوام‌ برای‌ مادران‌ مفید است‌. این‌ برنامه‌ها به‌ مادران‌ کمک‌ می‌کند تا دچار احساس‌ انزوا از دیگران‌ نشوند.
– مادران‌ باید کودک‌ خود را در اتاق‌ جداگانه‌ای‌ بخوابانند. در این‌ صورت‌ مادران‌ راحت‌تر استراحت‌ خواهند کرد.
– مادران‌ می‌توانند برای‌ کارهای‌ روزانه‌ نظیر خرید کردن‌ و مراقبت‌ از کودک‌ در هنگام‌ استراحت‌ خود از خانواده‌ یا دوستان‌ کمک‌ بگیرند.
– مادر در صورت‌ احساس‌ افسردگی‌ بهتر است‌ احساسات‌ خود را با همسر یا یک‌ دوست‌ که‌ شنونده‌ خوبی‌ برای‌ حرف‌های‌ اوست‌ در میان‌ بگذارد. صحبت‌ کردن‌ با سایر مادران‌ امکان‌ استفاده‌ از همفکری‌ و تجربه‌ آنان‌ را فراهم‌ می‌کند.
– اگر افسردگی‌ شدید شده‌ و بستری‌ در بیمارستان‌ را ایجاد نماید، توصیه‌ می‌شود که‌ مادر در یک‌ مرکز نزدیک‌ منزل‌ بستری‌ شود تا رابطه‌ نزدیک‌ وی‌ با کودک‌ حفظ‌ شود.
– روان‌ درمانی‌ یا مشاوره‌ با متخصص‌ مربوطه‌ در صورت‌ تداوم‌ افسردگی‌ توصیه‌ می‌شود.
    داروها
داروهای‌ ضدافسردگی‌. این‌ داروها اغلب‌ هنگامی‌ مؤثرند که‌ 4-3 هفته‌ مصرف‌ شوند. اگر مادر به‌ کودک‌ خود شیر می‌دهد هرگونه‌ داروی‌ تجویزی‌ از این‌ بابت‌ باید به‌ دقت‌ در نظر گرفته‌ شود.
   فعالیت‌
محدودیتی‌ وجود ندارد. فعالیت‌های‌ طبیعی‌ خود را هر چه‌ سریعتر از سر بگیرید.
   رژیم‌ غذایی‌
رژیم‌ خاصی‌ نیاز نیست‌.
    در این‌ شرایط‌ به‌ پزشک‌ خود مراجعه‌ نمایید
وجود افسردگی‌ پس‌ از زایمان‌ و در کنار آن‌ رخداد تغییرات‌ دیگر در زندگی‌ نظیر طلاق‌، تغییر شیوه‌ زندگی‌ یا اسباب‌ کشی‌
– عدم‌ بهبود افسردگی‌ پس‌ از زایمان‌ در طی‌ 6-4 هفته‌
– وجود افکار و تصمیمات‌ جدی‌ خودکشی‌ که‌ این‌ حالت‌ یک‌ فوریت‌ روانپزشکی‌ است‌.
 
بررسی تاثیر ورزش عضلات کف لگن در رفع علائم بی اختیاری استرس ادراری پس اززایمان
 
  پایان نامه ها و طرحهای پژوهشی
 
 
 
عنوان:
 بررسی تاثیر ورزش عضلات کف لگن در رفع علائم بی اختیاری استرس ادراری در زنان زایمان کرده در مراکز آموزشی درمانی الزهرا و طالقانی وابسته به دانشگاه علوم  
استاد راهنما/مجری:
 دکترسیدکاظم مداین  
دانشجو یا همکاران:
 عزیزه جعفری  
واژه های کلیدی:
 بی اختیاری استرسی ادراری ، ورزش عضلات لگن ، پس از زایمان  
بی اختیاری ادراری حالتی استرس آور و ناتوان کننده بوده که با دفع غیرارادی ادرار بصورت عینی، تظاهر کرده و با تاثیر برجنبه های اجتماعی، روحی ، شغلی ، خانوادگی، جسمی و جنسی زندگی، مشکلات اجتماعی و بهداشتی برای مبتلایان بوجود می آورد. علاوه بر این هزینه های سرسام آوری برای انها و سرویس های سلامتی بدنبال دارد. عقیده براین است که حاملگی و زایمان یکی از عوامل مهم مساعد کننده برای بی اختیاری ادراری بوده و شواهد قابل ملاحظه اپیدمیولوژیک مبنی برایجاد بی اختیاری ادراری خصوصا" بی اختیاری استرسی به علت حاملگی و زایمان وجود دارد. بی اختیاری استرسی ادراری یکی از مشکلات شایع در دوران حاملگی و پس از آن می باشد. ورزش عضلات لگن بعنوان اولین خط درمانی برای بی اختیاری استرسی ادراری توصیه شده و سودمندی آن در زنان غیرحامله به کرات نشان داده شده است اما تحقیق های انحام شده در این رابطه در دوره حاملگی و پس ازآن بسیار محدود و همراه با نتایج متناقض می باشد. پژوهشگر جهت بررسی تاثیر این ورزش ها در دوره پس از زایمان برعلائم بی اختیاری استرسی ادراری به انجام این پژوهش اقدام نموده و امیدوار است این پژوهش زمینه ای برای مطالعات پی گیر در این رابطه باشد. پژوهش حاضر یک مطالعه تجربی است که به منظور تعیین تاثیر ورزش عضلات لگن برعلائم بی اختیاری استرسی ادراری در زنان زایمان کرده انجام گرفت. جامعه پژوهش کلیه زنان زایمان کرده در بخش های مامایی بیمارستانهای آموزشی الزهرا و طالقانی تبریز بودند که در دوره حاملگی علائم بی اختیاری استرسی داشتند. نمونه گیری به روش آسان یا در دسترس انجام گرفت وافراد بصورت یک روز در میان در دو گروه مورد و شاهد قرار گرفتند. تعداد نمونه مورد پژوهش ۵۴ نفر در هر گروه بود و گروهها همگن بودند روش گردآوری داده ها مصاحبه و مطالعه پرونده بیماران بود. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای در رابطه با علائم بی اختیاری استرسی ادراری و پرونده بیماران بود . ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای دررابطه با علایم بی اختیاری ادراری و پرونده بیماران بود . به افراد گروه مورد ورزش عضلات لگن آموزش داده و افراد هر دو گروه ۶ و ۱۲ هفته پس از زایمان پیگیری شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون Kappa-agreement و مقایسه Kappa  در دو گروه انجام شد. بررسی و مقایسه علائم در ۶ و ۱۲ هفته پس از زایمان نشان داد که از نظر تکرر نشت ادرار بین دو گروه اختلاف آماری معنی دار وجود دارد (۶ هفته ۰۰۱ = P و ۱۲ هفته: ۰۴/۰ = P). علائم نشت وابسته به استرس و میزان نشت در گروه مورد پسرفت بیشتری نسبت به گروه شاهد نشان داد ولی این اختلاف از نظر آماری معنی دار نبود. نتایج پژوهش نشان داد که ورزش عضلات لگن تا ۶ هفته و ۱۲ هفته پس از زایمان منجر به کاهش تکرر نشت ادراری به لحاظ آماری و کاهش موارد نشت وابسته به استرس و میزان نشت به لحاظ ظاهری در گروه مورد شد. با توجه به نتایج فوق مراقبین بهداشتی مخصوصا" ماماها می توانند برانجام این ورزش در دوره پس از زایمان تاکید نمایند. 
 

ورزش در بارداری
چه ورزشهایی در یک حاملگی سالم و بی خطر توصیه میشوند؟از انجام
چه ورزشهایی باید خودداری کرد؟آیا شکل ورزش برای تمام زنان باردار یکسان است؟
در جریان حاملگی،ورزشهای با شدت کم تا متوسط انجام میشود.ورزش منظم(حداقل ۳ بار درهفته)به شکلهای مقطع ترجیح داده میشود.
بعد از سه ماه اول حاملگی از ورزش در حالت خوابیده به پشت خودداری ورزند.چرا که این حالت سبب کاهش برون ده قلبی در بعضی زنان میشود.در ضمن دوره های طولانی مدت ایستادن هم توصیه نمیشود.
در صورت احساس خستگی باید ورزش را قطع کنند.اصولاً فعالیت تا حدی توصیه میشود که به خستگی نیانجامد.ورزشهای بدون وزنه مثل دوچرخه سواری و شنا با حداقل خطر آسیب به مادر و جنین همراه بوده و میتوانند
تا پایان دوران حاملگی ادامه یابند.
انجام هر گونه ورزش که با خطر برخورد ضربه و آسیب به شکم هر ماه باشد،ممنوع است.خصوصاً در سه ماه آخر حاملگی،با توجه به وزن رحم حامله و نیز اضافه وزن،مادر باید مراقب از دست دادن تعادل بدن،ناشی از تغییر در محور ثقل باشد.
باید رژیم غذایی مناسب در جریان حاملگی و ورزش تأمین شود،به علاوه تأمین آب مورد نیاز بدن داراری اهمیت است.
ورزشهای دوران حاملگی وابسته به وضعیت هر فرد تفاوت خواهد کرد.نوع این ورزشها بسته به سطح آمادگی بدنی قبلی خانم باردار،وضعیت
پزشکی وی،در دسترس بودن وسایل تمرینی و ترجیح خود وی است.
قطع ورزش در صورت وجود هر یک از علائم زیر توصیه میشود:تنگی نفس،سردرد،ضعف عضلانی،تهوع،خستگی،درد قفسه سینه،درد پشت،درد لگن،اشکال در راه رفتن،کاهش فعالیت جنین،انقباضات متوالی رحم،خونریزی از واژن و ترشح مایع آمنیوتیک.
منع مطلق انجام ورزش در حین حاملگی شامل موارد زیر است:خونریزی های اخیر رحمی،دیسترس جنینی،بیماریهای قلبی،سابقه سقط یا زایمان زودرس(بیش از یکبار)،فشار خون حاملگی دیابت و بیماری کلیوی کنترل نشده،پارگی اخیر پرده ها.
از شیرجه زدن در آب،رفتن به مکانهای با ارتفاع زیاد و اکسیژن کم،شنا در آب بسیار گرم یا بسیار سرد و اسکی روی آب نیز خودداری شود.

 

آبِسْتَنی، بارور شدن و فرزند آوردن زن از مرد و دوره‌ای که زن بچه‌ای را در زهدان، یا به اصطلاح عامه در شکم خود، از هنگام بسته شدن نطفه او تا هنگام زادن حمل می‌کند. آبستن صورت فارسی واژه پهلوی «آبِسْتَن» و «آبُسْتَن» (مکنزی، ذیل همین واژه‌ها) و صورت قدیمتر آن «آپُسْتَن» و «آپُسْتَنیه» (آبُستنی) است. این واژه از پیشوند «آ» و دو کلمه ‌«پُسْ» به معنی پسر، و «تَن» و پسوند اسم معنی «ایه» ترکیب یافته است (تبریزی، ذیل آبستن). واژه آبستنی از سویی حال زنی را وصف می‌کند که فرزند پسری در تن یا شکم خود دارد و از سوی دیگر بیان‌کننده ارزش و بهایی است که در عقیده جمعی ایرانیان به پسر، یعنی جنس نرینه، داده می‌شده است. واژه آبستن در فارسی تهرانی به صورت «آبِسَّن» و در گویشهای کردی «آوس» (وهبی؛ مردوخ) و لری «اَوِس» (حصوری؛ ایزدپناه) متداول است. در کردی آبستن را «زِک پِرّ» به معنی فرزنددار، هم می‌نامند. «زِک» در گویش گیلکی به صورت «زَک» و «زاک» و به معنی فرزند و بچه آمده است (ستوده). این واژه شکل دیگر واژه فارسی «زِه» است که در کلمه «زهدان»، به معنی بچه‌دان و رحم و ترکیب «زه و زاد» و اصطلاح عامیانه «زاق و زوق» به معنی فرزند و فرزندان بسیار، بازمانده است. در زبان فارسی واژه‌های «بارداری» و «باردار» که بر گردانده فارسی واژه‌های عربی «حمل»‌ و «حامل» است، و «حاملگی» و «حامله» نیز به جای آبستنی و آبستن به کار می‌رود. گاهی زن آبستن را نیز به کنای «دونَفَسه» (در تهران)، «دوگیان» (دو + گیان: جان و روح) (در کردستان) و «ایکی جانلی» به معنی دو جان و تن (در آذربایجان) می‌خوانند. دو نفسه یا دو جان خواندن زن آبستن بر پایه این باور همگانی است که زن را در دوره حاملگی دارای دو جان یا تن و با دو نفس یا دم، یکی از آن زن و دیگری از آن بچه شکم او می‌انگارند. زن در جامعه ایران اسلامی مظهر باروری شناخته شده و اهمیت نقش او در آبستن شدن و فرزند آوردن است. هدف از ازدواج زن و مرد نیز تحقق بخشیدن به این نقش، یعنی باروری زن است. زن تا بچه نیاورده، در افکار عامّه مردم ایران بیگانه است. بر بنیاد همین باور یک ضرب‌المثل قدیم فارسی می‌گوید: «زن تا نزاییده بیگانه است» (هبله رودی، ۸۷). زن با آوردن فرزند، پرده بیگانگی را می‌گسلد و اجاق خانواده را روشن می‌کند. زنی که آبستن می‌شود و فرزند می‌آورد، رشته پیوندش را با شوهر و طایفه شوهر استوار می‌کند و به اصطلاح در خانه شوهر پاقرص می‌شود. باروری و زایایی به شخصیت زنانه وی اعتبار مادری می‌بخشد و شوهر را از شأن و منزلت والای مقام پدری در جامعه برخوردار می‌کند. زنانِ بارورِ گوهر شکم با زادنِ پسرانِ بسیار، مردان خود را نام‌آور می‌کنند و نسل و دودمان آنان را دوام و استمرار می‌بخشند. زنان نازا، یا به اصطلاح عامه «نروک»، به واسطه ناتوانی در باروری و نیاوردن بچه در خانه و جامعه، سرافکنده و خوار به شمار می‌آیند و آینده تاریح و نامطمئنی دارند. تأخیر در باروری و عقیم و سترون بودن همچون کابوسی دهشتناک، پیوسته زنان نازا را می‌آزارد و مایه نگرانی و حتی بیماری روانی آنان می‌شود.
جنین‌شناسی: شناخت جنین در طب سنتی ایران اسلامی بر مجموعه‌ای از آگاهیها و تجربه‌های علمی و عقاید دینی و سنتی استوار بوده است. طبیبانی مانند علی بن رَبَّنِ طبری (۱۹۲ـ۲۴۷ق/۸۰۸ ـ۸۶۱م)، محمد بن زکریّای رازی (۲۵۱ـ۳۱۳ق/۸۶۵ ـ ۹۲۵م)، علی بن عباس اهوازی (۳۳۸ـ۳۸۴ق/۹۴۹ـ۹۹۴م)، ابوبکر ربیع بن احمد اخوینی (نیمه دوم سده ۴ق/۱۰م)، ابوعلی سینا (۳۷۰ـ ۴۲۸ق/۹۸۰ـ۱۰۳۷م) و سید اسماعیل جرجانی (۴۳۳ـ۵۳۱ق/۱۰۴۲ـ۱۱۳۷م) با بهره‌گیری از دانش دانشمندان ایران باستان و دیدگاههای علمی مکتب پزشکی جهان آن روز، به ویژه مکتب پزشکی یونان و هند و جندیشاپور، پژوهشهایی در زمینه شناخت و دریافت پدیده پیچیده آبستنی و چگونگی رشد و پرورش جنین در زهدان و بیماریهای وابسته به آبستنی کرده بودند. در نوشته‌های پزشکی بازمانده از این دانشمندان، بخشها و گفتارهایی به آبستنی و موضوعهای مربوط به آن اختصاص داده شده است. نظر کلی قدما درباره جای نطفه با این بیان قرآن مجید مطابقت می‌کرد: «یادآور زمانی را که گرفت خداوند از آدمیزادگان، از پشتهای ایشان فرزندانشان را» (اعراف /۷/۱۷۲). آنان جای نطفه پدید آرنده جنین انسان را در صلب یا پشت مرد می‌دانستند و می‌گفتند در اثر آمیختن آب مرد با آب زن در زهدان، نطفه‌انسان بسته و زن آبستن می‌شود. ابوعلی سینا آب مرد و زن را دو گوهر، و گوهر مرد را کارگزار خداوند می‌دانست. او سرشت گوهر مرد را آتشی و سرشتِ گوهرِ زن را خاکی و آمیختگی این دو را آفریننده هستی انسان می‌شمرد (قانون، ۲/۳۴۶ـ۳۴۷). درباره پدیداری جنین انسان و چگونگی تکوین آن از آب نطفه به خون بسته و از خون بسته به پاره‌آی گوشت و شکل‌گیری استخوان و اندامها، ‌دیدگاهی داشتند که آن را مطابق با مضمون این آیات می‌پنداشتند: «ای مردم، اگر در گمانید از انگیختِ پس از مرگ، پس [نشان توانایی ما بر آن کار آن است که] آفریدیم شما را از خاک، سپس از نطفه، سپس از خون بسته، ‌سپس از پاره‌آی گوشتِ تمام آفریده یا ناتمام آفریده تا روشن سازیم برای شما [که هر دو را می‌توانیم] و می‌آرامانیم در زهدانها آنچه بخواهیم تا زمانی نامزد کرده آنگاه بیرون می‌آوریم شما را کودکی خردسال تا آنگاه که به زورمندی خویش رسید، و از شما کسانی‌اند که به جوانی می‌میرند و کسانی که بازپس برده می‌شوند تا بدترین روزهای زندگانی» (حج /۲۲/۵)؛ «به درستی که آفریدیم مردم را از گلی ساخته کشیده آنگاه او را نطفه‌آی کردیم در آرام جایی استوار، سپس نطفه را خونی بسته کردیم و سپس آن را پاره گوشت گردانیدیم و آنگاه پاره گوشت را استخوانها کردیم و سپس بر استخوانها گوشت پوشاندیم،… با آفرین خدا که نیکوترین همه آفرینندگان است» (مؤمنون /۲۳/۱۲ـ۱۴). برزویه طبیب به آمیختن آب مرد و زن در زهدان و راکد و تیره شدن آن اشاره می‌کند و می‌نویسد این آب تیره ایستاده را بادی که در رحم پدید می‌آید، حرکت می‌دهد و به صورت پنیر در می‌آورد. سپس این پنیر همچون ماست بسته می‌شود و اندامها از آن پیدا می‌گردند (کلیله، ۵۴). چنین وصفی از بسته شدن نطفه و تشکیل جنین و تشبیه مرحله نخست زندگی جنین به پنیر و ماست در کتاب طب ملکی، نوشته علی بن عباس اهوازی، نیز آمده است. این شیوه تفکر ظاهراً باید از اندیشه یونانی گرفته شده باشد (الگود، تاریخ پزشکی، ۳۸۲ـ۳۸۳). برخی از پزشکان معتقد بودند که نطفه بسته شده پس از ۳۵ تا ۴۵ روز بدل به پاره‌ای گوشت می‌شود و به صورت جنین درمی‌آید. جنین ۳۵ روزه پس از ۷۰ روز و جنین ۴۵ روزه پس از ۹۰ روز جنبیدن آغاز می‌کند (جرجانی، الاغراض، ۱۷۵). در آغاز، جنین از خون حیض تغذیه می‌کند و سپس گذرهایی روی جنین و شکاف ناف در میان آن پدید می‌آید. رگی از شکاف ناف فراز می‌آید و به سربالای رحم می‌پیوندد. این رگ غذا را از زهدان مادر می‌گیرد و به گذرهای روی جنین که راهشان گشوده شده است، می‌دهد. آنگاه تن فرزند شاخ می‌زند و اندامهای آن یکی پس از دیگری پدید می‌آید (جرجانی، ذخیره، ۵۵۱؛ الاغراض، ۱۷۴). در پدید آمدن نخستین اندامهای جنین و اینکه کدام اندام نخست می‌روید و شاخه می‌زند، میان پزشکان قدیم اختلاف بود. جرجانی نظر بقراط را که گفته بود نخست دماغ (مُخ) و چشم در جنین پدید می‌آید و نظر ابن سینا را که عقیده داشت نخست جگر آفریده می‌شود، باطل می‌دانست. به عقیده او نخستین اندامی که در جنین پدیدار می‌شود قلب است‌ «لکن آفریده شدن آن در [جنین] حیوانی نخست ظاهر نباشد» (ذخیره، ۵۵۲). او مدت آبستنی طبیعی را ۹ ماه دانسته و نوشته است: جنینی که در ۳ ماهگی در شکم مادر بجنبد «از پس ۲۷۰ روز بیرون آید که ۹ ماه تمام باشد، لکن در این حساب کمابیشی بسیار افتد» (ذخیره، ۱۱۰). همچنین وی بیرون آمدن بچه از زهدان مادر را به سبب ناکافی بودن غذای درون زهدان و گرسنگی بچه دانسته و گفته است که بچه برای یافتن غذای بیشتر در زهدان به جنبش و تلاش می‌افتد و با حرکتهای بسیار خود رشته‌های پیوندش را با زهدان می‌گسلد. پس از گسستن پیوندها به جست‌وجوی راه گریز از زهدان می‌افتد و بسیار زود گذرگاه بیرون آمدن را می‌یابد و به دنیا می‌آید (الاغراض، ۱۷۵).
شناخت آبستنی: در گذشته پزشکان و قابلگان آبستنی را از روی دگرگونیهایی که پس از بند آمدن نخستین عادت ماهانه در حال و رفتار و رنگ زنان پدید می‎آمد، تشخیص می‎دادند. مثلاً تیره شدن رنگ پوست و لک و پیس نشستن بر روی چهره، کبودتر شدن رگهای پستانها و برجسته و سیاه‎تر شدن نوک پستانها، به زردی یا کبودی زدن سپیدی دیدگان و دل به هم خوردگی همراه با سرگیجه و شکوفه را از جمله نخستین نشانه‎های آشکار آبستنی به شمار می‎آوردند. گاهی نیز یک روز تمام زن را از خوردن طعام باز می‎داشتند تا شکمش از غذا کاملاً تهی شود و هرگونه بویی از دهانش برود. بعد شب هنگام پیش از خوردن هر خوراکی، در زیر دامنش عود دود می‎کردند. اگر بوی خوش عود از راه دهان و بینی‎اش بیرون نمی‎آمد آن را نشانه بسته شدن راه زهدان و دهان و بینی و بارگرفتن زن می‎دانستند. اگر بیرون می‎آمد، نشانه بازبودن این راهها و بارنگرفتن زن می‎انگاشتند (همو، ذخیره، ۵۵۵).
آبستنی در فرهنگ عامه: در فرهنگ عامه اعتقاد بر این است که نطفه انسان در رگی در کمر یا پشت مرد جای دارد. چون نطفه مرد در رحم زن بیفتد به خواست خدا زن آبستن می‎شود و بچه می‎آورد. این عقیده به گونه‎ای بازتر در داستان قدیم و عامیانه شب چهارصد و پتجاهم هزار و یک شب بیان شده است: «در مرد رگی است که همه رگها را آب دهد و آب از سیصد و شصت رگ جمع کرده به بیضه چپ بریزد. آنگاه خونی سرخ گردد، پس از آن از حرارت مزاج آب غلیظ و سفید شود و رایحه او مانند رایحه شکوفه خرماست» (3/131). درباره چگونگی شکل‎گیری بچه در شکم مادر، باور عامه بر این است که نطفه پس از ۳ دوره ۴۰ روزه و یک دوره کوتاه ۱۰ روزه، به شکل بچه انسان درمی‎آید. بچه در چلّه اول به صورت نطفه است، در چلّه دوم به صورت خون و در چبّه سوم به صورت یک پاره گوشت. در این هنگام به فرمان خدا فرشته‎ای می‎آید و این پاره گوشت را شکل می‎بخشد. نخست دست و پای بچه را می‎سازد و سپس اندامهای دیگرش را. ساختن بینی و شرمگاه بچه را هم به خدا وامی‎گذارد. خدا هم نخست بینی و بعد اندام نری یا مادگی بچه را هم به خدا وامی‎گذارد. خدا هم نخست بینی و بعد اندام نری یا مادگی بچه را می‎گذارد و به جسم او کمال می‎بخشد. ساختن همه اندامها ۱۰ روز به درازا می‎کشد. در این هنگام به امر خدا اسرافیل نفخه‎ای به شکم مادر می‎دمد و روح در بچه حلول می‎کند. بچه با دریافت روح، در شکم مادر به جنب و جوش می‎افتد (کتیرایی، ۷-۸). عامه مردم دوره آبستنی زن را ۹ ماه و ۹ روز و ۹ ساعت (نه کم و نه زیاد) می‎دانند. می‎گویند بچه از ماه هفتم آماده بیرون آمدن از شکم مادر است. اگر بچه در ۷ ماهگی یا در ۸ ماهگی به دنیا بیاید، پا نمی‎گیرد و می‎میرد. پیشینیان عقیده داشتند که بچه‎ای که ۷ ماهه زاده شود، زنده می‎ماند لیکن اگر ۸ ماهه زاده شود، یا مرده به دنیا می‎آید و یا پس از چندی می‎میرد (جرجانی، ذخیره، ۱۷۵).

بارداری
 حاملگی با ترکیب سلول جنسی مرد و زن شروع می شود . عموم مردم مدت حاملگی را به ماه حساب کرده وآن را ۹ماه می دانند ولی پزشکان،ماماها و سایرکارکنان بهداشتی این مدت را به هفته بیان می کنند.مدت یک بارداری طبیعی حدود ۳۸ هفته از زمان شروع حاملگی تا تولد نوزاد است.
ازآنجایی که اغلب خانم ها اززمان عمل لقاح وشروع بارداری خود آگاهی ندارند ولی تاریخ آخرین خونریزی ماهانه(قاعدگی)خودرا به یاد می آورند لذا پزشکان برای تعیین مدت حاملگی وزمان زایمان ، تاریخ آخرین خونریزی ماهانه مبداء قرار داده وبه طور قرار دادی  حاملگی را از اولین روز آخرین قاعدگی زن در نظر می گیرند ، یعنی زمانی که خانم واقعا  حامله نیست .بر این اساس چون لقاح معمولا  زمانی اتفاق میافتد که دو هفته از قاعدگی زن گذشته باشد بنابرین دو هفته به ۳۸ هفته اضافه شده وحاملگی به مدت ۴۰هفته از شروع آخرین دوره خونریزی ماهانه خانم محاسبه می شود
 شما میتوانید برای تعیین تقریبی زمان تولد فرزندتان  از محاسبه زیر استفاده کنید
ابتدا اولین روز آخرین قاعدگی خودرا یادداشت کنید
روز…/ماه../سال..
هفت روز به آن اضافه و۳ماه ازآن کم کنیدحال اگر به این تاریخ اضافه نمایید تاریخ زایمان شما به دست می آید
.روز../ماه../سال..
 
فراموش نکنید که تاریخ فوق قطعی نیست وانجام زایمان از سه هفته قبل از این تاریخ طبیعی است. در صورتی که زایمان درزمان تعیین شده،انجام نشود جهت ادامه یا ختم حاملگی باید با پزشک یا مامامشورت شود.
تمامی دوران حاملگی از ابتدا تا پایان آن مهم است ، زیرا در هر مرحله از این دوران در بدن مادر وجنین تغییرات خاصی ایجاد می شود ،در هرمرحله احتمال بروز مشکلات،ناراحتی ها وخطرات خاصی وجود داردودر هر مرحله باید مراقبتهای مشخصی از خانم باردار به عمل آید. .با مراقبتهای دوران بارداری و پس از زایمان ، می توان خطرات وبیماری هائی که سلامت مادروجنین را تهد ید می کند به موقع تشخیص داده و درمان مناسب برای رفع آنها انجام داد بعضی بیماری هاچنانچه درطول بارداری تشخیص داده نشودیا اگر دیرمشخص شود،ممکن است عوارض جدی و حتی دائمی برای مادر یا جنین ایجادکند.پس به محض شک به حاملگی به کارکنان بهداشتی اعم از پزشک یا ماما مراجعه کنید.این افراد بعد از معاینه ،ما را نسبت به وضعیت سلامتی خود وجنین آگاه کرده و تاریخ مراجعه بعدی شما را برای مراقبت تعیین می کنند .
 
شش ماه اول بارداری

 

 ماه هفتم و هشتم

 ماه نهم       سه تا شش بار با نظر پزشک یاماما 
هر ۱۵ روزی  یکبار
هفته ای یکبار
در این ملاقات ها متناسب با سن بارداری ،مراقبت های زیر از خانم باردار به عمل می آید :
-تشکیل پرونده و معاینه کامل خانم باردار از جمله معاینه قلب و ریه
-اندازه گیری و کنترل منظم وزن و فشار خون  
 -اندازه گیری ارتفاع رحم و تعیین میزان رشد جنین
-تعیین وضعیت قرار گرفتن جنین در رحم در هفته های آخر بارداری
 -بررسی وجود علائم خطر در مادر
-گوش دادن به صدای قلب جنین
 -انجام آزمایشهای مورد نیاز در بارداری
-معاینه دهان و دندان و سایر معاینات مورد نیاز
-تزریق واکسن کزاز ودیفتری با در نظر گرفتن سابقه واکسیناسیون مادر
-آموزش نکات بهداشتی در مورد تغذیه،استراحت،بهداشت فردی،علائم خطر و…
تغییرات بدن مادردر بارداری:
با توجه به اینکه افراد خصوصیات جسمی وروانی متفاوتی دارند، تغییرات ناشی از بارداری نیز درخانمها فرق می کند.
مهمترین این تغییرات عبارتند از :
رحم و افزایش وزن مادر: 
رحم که یک کیسه عضلانی ودر حالت عادی به شکل یک گلابی است. در حاملگی با رشد جنین به تدریج بزرگتر می شود تا حدی که جنین، جفت و کیسه آب را در خود جای میدهد . پایان سه ماهه ی  اول بارداری ، وبه اندازه ای بزرگ است که درمعاینه توسط ماما یا پزشک، لبه آن در پایین شکم لمس می شود.در این مدت وزن برخی ازخانمها ممکن است به علت تهوع واستفراغ شدید اضافه نشده ، حتی کاهش هم داشته باشد که بعدها با تغذیه مناسب جبران می شود به تدریج در سه ماهه دوم با پیشرفت بارداری و بزرگ شدن رحم حاملگی برای اطرافیان نیز نمایان می شود . در اواخر این دوره رحم به قدری بزرگ است که قسمت فوقانی آن را میتوان در بالای ناف حس کرد. وزن اغلب خانمها در سه ماهه ی دوم  4-5  کیلوگرم و در سه ماهه ی سوم  5-6  کیلوگرم (حدود  500   گرم در هفته) اضافه می شود. در پایان حاملگی به طور متوسط مادر حدود ۹-۱۳ کیلوگرم اضافه وزن خواهد داشت.
پستان ها: در بارداری ،پستان ها به تدریج بزرگ و دردناک شده ، برآمدگی های کوچک اطراف نوک پستان ها برجسته و هاله اطراف آن تیره رنگ می شود وبا رشد غدد شیری ، پستان ها برای شیردهی آماده می شود از ماه پنجم به بعد ممکن است مایع زرد و شفافی از پستان خانم باردار ترشح شود. در این مورد باید فقط با آب ولرم نوک پستان ها را شستشو داد.
خلق و خوی:در اوایل دوران بارداری  همراه با شروع  تغییرات ناشی از حاملگی ، معمولا تغییراتی در خلق و خوی و احساسات برخی از خانم ها دیده می شود که امر طبیعی است ،سه ماهه دوم که بدن مادر به تغییرات ایجاد شده عادت می کند، حالت تهوع صبحگاهی وویار از بین رفته و مادر در وضعیت متعادلی قرار می گیرد.از آنجایی که حرکات جنین نیز از سه ماهه ی دوم( حدود ماه پنجم)احساس می شود این دوره لذت بخش ترین مرحله حاملگی برای مادر است.
در اواخر حاملگی مادر معمولا بی حوصله و عجول است وزن و شوهر،هر دودر مورد زایمان و سلامت نوزاد نگران هستند.در این دوره پدرو مادرمی توانند با متوجه کردن افکار خود به تهیه مقدمات تولد نوزاد این نگرانی ها را کاهش دهند.
پوست :  در حاملگی خطوط تیره رنگی روی شکم خصوصا از ناحیه ناف به طرف پائین و ترک هائی در پوست شکم وگاهی پستان و ران ها ظاهر می شود که به علت تغییرات هورمونی در بارداری بوده  وطبیعی است . چرب نگه داشتن این نواحی تا حدی اززیاد شدن ترکهای حاملگی جلوگیری می کند . همچنین در صورت برخی خانمها، لکه های قهوه ای رنگ نامنظم ظاهر می شود که آن را ماسک حاملگی می گویند . معمولا بعد از زایمان این لکه ها ناپدید یا بسیار کم رنگ می شود .   
  ناراحتی های شایع در بارداری:
تهوع همراه با استفراغ یا بدون آن: این حالت بخصوص به هنگام صبح، یکی از اولین نشانه های حاملگی واز عوارض شایع این دوران است که اغلب در اواخر ماه سوم خود به خود بهبود می یابد . برای مقابله با این ناراحتی خوردن یک تکه  نان برشته یا بیسکویت قبل از برخاستن از رختخواب ، مصرف غذا به مقدار کمتر ولی در دفعات بیشتر در طول روز ، خودداری از مصرف غذاهای نفاخ،چرب و پرادویه توصیه می شود. در صورت داشتن استفراغ های شدید ، مکرر و به دفعات زیاد به کارکنان بهداشتی مراجعه شود.
تکررادرار: در ابتدای بارداری معمولا به علت بزرگ شدن رحم وفشار آن بر روی مثانه دفعات ادرار کردن بیشتر می شود.بعدها ممکن است به علت تغییر وضع رحم وخارج شدن آن از لگن، فشار آن بر مثانه کمتر شدو این حالت از بین برود. ولی در اواخر حاملگی با پایین آمدن سر جنین به داخل لگن وفشار ناشی ازآن دوباره تکرر ادرار دیده می شود.
توصیه می شود خانم باردار از مصرف مایعات قبل از خواب خوداری کند. ضمنا هرگز ادرار خودرا نگه ندارد زیرا این کار باعث مشکلات ادراری می شود.در صورتی  که تکرر ادرارهمراه با سوزش و درد زیر شکم باشد نشانه عفونت ادراری است وباید با کارکنان بهداشتی درمانی مشورت شود.
خستگی وخواب آلودگی: در اوایل حاملگی بیشتر زنان احساس خستگی و خواب آلودگی می کنند.معمولا این حالت بعداز ماه چهارم بارداری بر طرف می شود. استراحت بیشتر و تغذیه صحیح در این مواقع لازم است.
 یبوست: بسیاری از خانمها که در حالت عادی اجابت مزاج طبیعی دارند ممکن است به علت تغییرات هورمورنی و کند شدن حرکات روده ها وکاهش فعالیت جسمانی در حاملگی دچار یبوست شوند.مصرف زیاد مایعات درطول روز(حدود ۶لیوان درروز)،استفاده از میوه وسبزیجات تازه،مصرف غذاهای حاوی فیبر زیاد مثل نان سبوس دار وعادت به اجابت  مزاج در ساعات معینی از روز درجلوگیری از این حالات موثر است. مصرف ملین در حاملگی توصیه نمی شود،به جز مواردی که پزشک یا ماما تجویز می کند.
تنگی نفس: به علت بزرگ شدن رحم وافزایش فشار آن به قسمت پایین ریه ها ونیز اثرات هورمون های مربوط به بارداری ، ممکن است مختصری احساس تنگی نفس و تند شدن تنفس ایجاد شود.  گذاشتن چند بالش زیر سروشانه ها و قرار گرفتن به حالت نیمه نشسته و اجتناب از پرخوری در کاهش تنگی نفس به هنگام خوابیدن کمک می کند . در صورت پیشرفت این حالت حتما باید با  پزشک یا ماما مشورت شود.در ماه آخر بارداری ، زمانی که سر جنین در داخل لگن قرار می گیرد ، نفس کشیدن برای مادر راحت تر می شود.
زیاد شدن ترشحات مهبل (واژن ):درطول حاملگی ترشحات واژن افزایش می یابد که این ترشحات سفید رنگ یابی رنگ ، غلیظ وبد بو است. در این موارد لازم است ناحیه تناسلی خشک نگه داشته شده و بهداشت رعایت شود. در صورتی که رنگ ترشحات زرد یا مایل به سبز شده با خارش ، سوزش ویا بوی بد همراه باشد باید به پزشک یا ماما مراجعه شود.
 
گرفتگی عضلات پا : ازنیمه بارداری  به علت بزرگی رحم وفشار روی اعصاب، گرفتگی عضلات پاها شایع است . گرم نگه داشتن و ماساژ عضلات ، باعث کم شدن گرفتگی عضلات و کاهش درد می شود . چنانچه با این اقدامات گرفتگی عضلات رفع نشد، ممکن است علت آن ، اختلال کلسیم باشد . در این صورت بهتر است با پزشک مشورت شود.
کمر دردو پشت درد : در برخی خانم ها بزرگ شدن رحم باعث انحراف مهره های کمر ، به سمت جلو شده ودرد پشت وکمر ایجاد می کند .استراحت و پوشیدن کفش پاشنه کوتاه ، استفاده از کمربند مخصوص حاملگی ، انجام حرکات ورزشی مناسب و گرم نگه داشتن این قسمت ها در کاهش درد موثر است .توصیه می شود این مادران بر روی تشک سفت بخوابند .
واریس: در حاملگی گاهی به علت افزایش وزن بدن، سنگینی رحم و فشار آن به رگهای بزرگ در لگن و سیاه رگهای پشت ران و ساق پا ، جریان خون مختل شده وواریس ایجاد می شود . در این حالت عروق پا  متورم و دردناک  است. درد و ناراحتی ناشی از واریس را می توان با استراحت و نگه داشتن پاها (ساق وران) در سطحی بالاتر از سطح بدن ،کم کرد. مادر باید دراز کشیده و پاهای خود را روی صندلی یا چند بالش قرار دهد وازایستادن یا نشستن به مدت طولانی خودداری کند.  پوشیدن جورابهای مخصوص با مشورت پزشک یاماما نیزدر این موارد توصیه می شود.
درد کشاله ران: با بزرگ شدن رحم ممکن است خانم باردار، دردهای مبهمی را در کشاله ران احساس کند . اغلب این درد ها با استراحت رفع می شود . اگر این گونه دردها مداوم شود باید به پزشک یا سایر کارکنان بهداشتی مراجعه شود.
بی خوابی: با افزایش ماههای حاملگی به علت بزرگ شدن شکم ،حرکات جنین،درد پشت،کمردرد و تنگی نفس به تدریج خوابیدن برای مادر مشکل می شود .نوشیدن طک لطوان شیر گرم  قبل از رفتن به بستر، گذاشتن کیسه آب گرم برروی پاها ، چند دقیقه قدم زدن در هوای آزاد ، حمام کردن با آب گرم و نخوردن غذاهای سنگین در رفع بی خوابی موثراست .ضمنا بزرگی شکم و فشار رحم به رگهای خونی که از پشت آن رد می شود باعث اختلال در رسیدن خون به جنین وبعضی اندامهای زن باردار باید درماههای آخر از خوابیدن به پشت خودداری کند.   
در این تصویر بهترین وضعیت خوابیدن برای زنان باردارمشاهده می شود:
 
      
 
 سوزش دل:یکی از شایع ترین شکایات زنان حامله سوزش سردل یا ترش کردن است که معمولا در اثر برگشت محتویات معده به مری بوجود می آید.در اکثر خانمهای باردار این حالت خفیف است وبا مصرف غذا با حجم کمتر ودر وعده های بیشتر ، حذف غذاهای دیر هضم ،چرب وسرخ کرده از رژیم غذایی وخودداری از تندخوردن غذا بهبود می یابد. در صورتی که با رعایت این موارد باز هم سوزش سردل ادامه داشت به کارکنان بهداشتی مراجعه شود.
خارش: از نیمه دوم بارداری به بعد به علل مختلف از جمله بزرگ شدن رحم ،به تدریج عضلات وپوست شکم کشیده می شود.در این حالت برخی از خانمها از خارش پوست شکم و گاهی سایر نواحی بدن شکایت دارند. پوشیدن لباسهای گشاد وآزاد،حمام کردن با آب ولرم و استفاده کمتر از صابون در محل خارش،همچنین مالین محلول های نرم کننده برای کاهش خارش مفید است. خاراندن پوست سبب خارش بیشتر می شود بنابراین بهتراست از ان کار خودداری ودر صورت شدیدبودن خارش ویا ایجاد ضایعات پوستی در ناحیه خارش به پزشک یا ماما مراجعه شود.
احساس ضعف وسستی: به علت تغییرات هورمونی ناشی از حاملگی ممکن است مادر احساس ضعف وبی حالی کند .در این موارد استفاده از هوای تازه ومحیط آرام ودور از ازدحام ، تنفس عمیق ، انجام حرکات ورزشی سبک،خودداری از تغییر وضعیت ناگهانی مثلا از حالت نشسته به حالت ایستاده یا حالت خوابیده به نشسته توصیه می شود .
ویار: بعضی از زنان در بارداری به مواد خاصی در اطراف خودحساس می شود.مثلا از برخی بوها یا غذاها شدیدا ناراحت می شوند،یا برعکس به خوردن برخی مواد تمایل پیدا می کنند. ویار غذایی شدیدترین نوع ویار در حاملگی است.گاهی تمایلات ناجوری در خانمهای باردار دیده میشود . مانند خاک خوری ،خوردن برفک یخچال ویا سایر مواد مضر . لازم است این افراد ضمن خودداری ازاین کار ، باپزشک یا ماما مشورت کنند .زیرا ممکن است این حالت به علت کمبود ماده خاصی در بدن باشد. گاهِی خانم باردار ممکن است بطور ناگهانی یا تدریجی دچار ناراحتی هایی شود که بی توجهی به آن موجب وقوع عوارض ناگوار برای او یا جنین ویا هردو می شود . برای جلوگیری از بروز این عوارض آگاهی از علائم خطر ضروری است.در صورت مشاهده این علائم بایدهر چه زودتر به پزشک متخصص یا سایر کارکنان بهداشتی مراجعه شود :  
-خونریزی یا هر گونه لکه بینی
-کاهش حرکات جنین در نیمه بارداری(بخصوص ماههای آخر)
-آبریزش
-سردرد مداوم
-تاری دید وسرگیجه
-تب ولرز
-ورم صورت ودست ها
-استفراغ های شدید دمداوم ویا خونی
-درد زیر شکم یا درد مشابه درد قائدگی ویا درد پهلوها
-افزایش ناگهانی وزن
-سوزش ادرار
-زردی
-ضایعات پوستی مانند ضایعات بیماری آبله مرغان،سرخچه و…   
 
 
خونریزی در نیمه اول حاملگی بخصوص سه ماها اول اغلب از علائم سقط یا حاملگی خارج رحم ویا بچه خوره(مول) است .این حالت در نیمه دوم حاملگی بویژه سه ماهه سوم علامت جدا شدن زودتر از موعد جفت از دیواره رحم ویا پایین قرار گرفتن جفت در رحم است که همه این موارد برای مادرو جنین خطر آفرین می باشد.
 
مراقبت های بهداشتی در بارداری:
تغذیه: همانطوریکه اشاره شد در دوران بارداری جنین کاملا وابسته به مادر است و مواد غذایی که مادر مصرف می کند ازراه جفت به جنین می رسد . بنابراین تغذیه مناسب مادر باردار علاوه بر تامین سلامت خودش ، در سلامت جنین و نوزاد آینده هم نقش مهمی دارد . غذای روزانه خانم باردار باید دارای همه گروه های غذایی باشد چون استفاده از یک گروه غذایی ، همه مواد لازم را تامین نمی کند. گروههای غذایی عبارتند از :
۱-گروه غلات؛ موادغذایی این گروه منبع خوبی برای تولید انرژی است.مانند انواع نان مخصوصا نان سبوس دار،برنج،ماکارونی، جو، گندم،ذرت، ضمنا مخلوط غلات وحبوبات مانند عدس پلو و لوبیا پلو منبع خوبی از پروتئین برای مادر باردار است.
۲-گوشت و جانشین های آن ؛ این گروه غذایی پروتئین وآهن بدن راتامین می کنندو موادغذایی موجود در این دسته برای خون سازی ،تکامل سیستم عصبی ورشد جنین لازمند.مانندانواع گوشت قرمز،مرغ،ماهی،تخم مرغ،انواع مغزها(گردو،بادام ،پسته،فندق و…)،انواع حبوبات(عدس،لوبیا،نخودو…)به منظور جلوگیری از سرایت بیماری انگلی حتما باید گوشت کاملا پخته شود.
۳-شیر وفرآورده های آن مانند پنیر،ماست،کشک؛ مصرف این مواد هم کلسیم بدن مادر را تامین کرده و هم برای استخوان بندی جنین و شکل گیری واستحکام دندانهای او در آینده ضروری است .علاوه بر کلسیم این گروه دارای مواد مغزی دیگری مثل انواع ویتامین های آوب است.
۴- سبزی ها ومیوه ها ؛این گروه شامل انواع سبزی ها مثل کاهو، هویج، گوجه فرنگی ، سیب زمینی ، جعفری و انواع میوه های تازه و خشک (توت خشک ، کشمش ،انجیرو…)است که شامل ویتامین های مورد نیاز بدن و مقداری آهن هستند.یکی از مهمترین ویتامین های مورد نیاز بدن ویتامین ث است.مصرف سبزیجات ومیوه جات بصورت تازه این ویتامین را برای بدن تامین می کند. زیرا طبخ این مواد ویتامین ث را ازبین می رود.
 در مورد مصرف سیب زمینی توصیه می شود ابتدا کاملا تمیز شسته شده و با پوست پخته شود.
باتوجه به آنچه که گفته شد، مصرف مقدارکافی مواد غذایی حاوی کلسیم ، پروتئین،ویتامین C وهم چنین اسیدفولیک در دوران بارداری سلامت مادر و جنین را تامین  می کند .اسیدفولیک ماده ای است که مصرف آن بخصوص در سه ماهه اول حاملگی برای رشد سیستم عصبی جنین لازم است .سبزیجاتی مثل گل کلم واسفناج  منبع خوبی برای اسید فولیک می باشد.
 
در بارداری چون مصرف مواد غذایی به تنهایی افزایش نیاز مادر به آهن وسایرموادمورد نیازرا تامین نمی کند ،مصرف قرص آهن ومولتی ویتامین از شروع ماه پنجم تا سه ماه بعد از زایمان واسید فولیک از ابتدا تا پایان بارداری توصیه می شود
.
در خانم هایی که تصمیم به بارداری می گیرند وزمان مشخصی را برای حاملگی خود در نظر دارند، مصرف اسیدفولیک ازسه ماهه قبل ازبارداری تاپایان بارداری توصیه می شود.
   توجه: غذاهای چرب ،شیرینی ،مواد تحریک کننده مثل چای وقهوه  در بارداری باید با احتیاط خورده شود.
در این جدول به چند نمونه از غذاهای دارای مواد مورد نیاز بدن اشاره می شود .
 
روابط زناشویی:تمایل جنسی زنان بارداردرمراحل مختلف حاملگی تغییرمی کند. احساس لذت بیشتر ویا حتی تنفر از داشتن نزدیکی دربارداری کاملا طبیعی است . تمایلات جنسی مردان هم ممکن است تغییر کند . این احساسات متفاوت اغلب به علت تغییرات هورمونی زنان ویا تصورات هر دو طرف در مورد وضعیت جسمانی زن باردار وموقعیت خاص او در این دوران می باشد .در یک حاملگی سالم ، نزدیکی تا قبل از ماه آخر حاملگی ضرری ندارد

.مشروط به اینکه راحتی زن رعایت شده و وضعیت قرار گرفتن بدن او طوری باشدکه به شکم وی فشار وارد نشود
 
خانم هایی که در حاملگی های قبلی خود سابقه سقط ،خونریزی ،پارگی کیسه آب وزایمان زودرس دارند ، باید از نزدیکی در سه ماه اول وآخر خودداری کنند.
بهداشت دهان ودندان: با توجه به اهمیت مراقبت از دندان ها در حاملگی ،زن باردار بهتراست در طول بارداری حداقل یکبار توسط دندانپزشک معاینه شود.حداقل یکبار مسواک زدن در روز (قبل از خواب )ضروری است.با پیشرفت حاملگی به علت افزایش هورمون ها ممکن است لثه ها متورم و پر خون شده و خونریزی از لثه ها پیش آید ، اگر خونریزی زیاد شده و بیش از چند روز ادامه یابد لازم است با دندانپزشک مشورت شود.
بهداشت روان: آرامش مادر از مسائلی است که امروزه بسیار مورد توجه قرار دارد .ثابت شده است که اضطراب وهیجانات زن حامله بر سلامت جنین تاثیر می گذارد .آرامش روانی مادربخصوص نزدیک زایمان اهمیت زیاذی دارد.                                                                            
 
پدر خانواده  می تواند بیشترین نقش را در فراهم کردن محیطی آرام و دور از اضطراب برای همسرش داشته باشد.
 
مصرف داروو…:اکثر داروها می توانند از جفت عبور کرده و به جنین رسیده و اثرات زیان باری برای جنین ونوزاد ایجاد کنند. از آنجایی که بیشترین اثرات سوء داروها و مواد مضر در سه ماهه اول حاملگی است لذا در این مدت باید از مصرف دارو بدون تجویز پزشک ، همچنین از کشیدن سیگار یا تنفس در فضای آلوده به دود سیگار و همچنین انجام هر نوع عکسبرداری پزشکی بدون اجازه پزشک خودداری شود

کشیدن سیگار ،نوشیدن الکل ،مصرف خودسرانه دارودر بارداری برای سلامت مادر ونوزاد خطرناک است. .

ورزش: بهترین ورزش در بارداری،پیاده روی در هوای آزاد است.خانم باردارمی تواند حدودنیم ساعت درروز وحداقل سه بار در هفته پیاده روی کند . راه رفتن باعث تقویت عضلات شکم شده و درماه های آخربه راحت انجام شدن زایمان کمک می کند . انجام تمرینات بسیارساده در بارداری ضمن حفظ اندام مادر در کاهش انقباض عضلات  لگن وران وکاهش کمردرد ودردپشت مؤثر بوده ومادر رااز نظر جسمی و روحی برای زایمان آماده می کند

 
انجام چند حرکت ورزشی ساده در بارداری :
-مطابق شکل زیر در حالی که زانوها ودستها رابه زمین تکیه داده اید ،عضلات کمروشکم خودرا به سمت بالا وپایین حرکت دهید.
-به پشت دراز کشیده ،زانوها را خم کنید ودستها را دردو طرف بدن قرار دهید .در حالیکه نفس های عمیق وآهسته می کشید ، عضلات شکم وکمر خودرا به طرف بالا و پایین حرکت دهید

-در حالیکه ستون فقرات خودرا راست نگه داشته اید زانوها رااز هم جداکرده وبه حالت نیمه نشسته درآئید ،سپس به حالت ایستاده برگردید . این تمرین را می توانید به هنگام کار در منزل مطابق شکل انجام دهید

 
 
اجتناب ازتماس با افراد بیمار : ابتلاء مادرباردار به برخی بیماری های عفونی مثل سرخچه عوارض متعددی در جنین ایجاد می کند.لذا زن باردار باید ازتماس با افراد مبتلا به بیماری های عفونی مثل سرخجه وهپاتیت و آبله مرغان دوری کنند.تزریق واکسن بیماری های مثل سرخجه وهپاتیت به زنان قبل ازبارداری، از ابتلاءآنان به این بیماری ها دردوران بارداری جلوگیری می کند . در صورتی که خانم باردار با افراد مبتلا به این بیماری ها تماس داشته و قبلا برعلیه آن ایمن نشده باشد، حتما باید با پزشک مشورت نماید.
مراحل رشدجنین
سه ماهه اول حاملگی: بعد از عمل لقاح ، تخم بارور شده که تقریبا به اندازه ته یک سوزن است،شروع به تقسیم می کند ودر دیواره رحم که برای تغذیه جنین نرم وپر خون شده ، جای می گیرد وبتدریج رشد می کند .جنین ابتدا زائدهای به شکل دم دارد ودر پایان  هفته چهارم (ماه اول) اندازه آن از سر تا دم تقریبا نیم سانتیمتر است.دراین مرحله دستها وپاها بطور جداگانه دیده می شود ،دستگاه گوارش شروع به تشکیل شدن می کند .قلب جنین که به صورت لوله ای است ،ضربان نسبی دارد وخون را به تمام قسمت های جنین می رساند .
در پایان هفته هشتم (ماه دوم) قد جنین ۲/۵ سانتیمتر ووزن آن حدود ۱تا۲ گرم است. اندام هائی مثل دستها ، پاها ، انگشتان ، آرنج و زانو مشخص شده واولین مراکز استخوان سازی تشکیل می شود. قسمتی که قبلا به شکل دم دیده می شد،از بین می رود.

در انتهای هفته دوازدهم (ماه سوم) جنین حدود۳۰ گرم وزن وتقریبا ۷/۵  سانتیمتر قددارد.علاوه براندام ها،گوش خارجی کاملا دیده می شود .چشم ها تقریبا کامل شده،ناخن ها شروع به شکل گیری می کند ، اندام های تناسلی ظاهر شده ولی تعیین جنسیت مشکل است. 

سه ماهه دوم حاملگی: اعضا واندام های جنین که در سه ماهه اول بارداری تشکیل شده اند ، در سه ماهه دوم رشد کرده و بتدریج تکامل می یابند

در این مرحله به علت رشدجنین توجه به رژیم غذائی مادربسیارمهم است.مادرباید بیشتر غذای سرشار از پروتئین مصرف نماید.  

در پایان ماه چهارم جنین ۱۶ سانتیمتر قد، ۱۲۰ گرم وزن ودرپایان ماه پنجم ۲۵ سانتیمتر قد و۲۴۰ گرم وزن دارد.همانطوری که اشاره شد در این ماه حرکات جنین توسط مادر احساس شده وصدای قلب او شنیده می شود .درپایان ۳ ماهه دوم ، جنین شش ماهه حدود ۳۰ سانتیمتر قد و بیش از نیم کیلوگرم وزن دارد ، پوست بدنش پرچین وچروک و سرخ رنگ است و روی آنرایک لایه چربی می پوشاند.

 
سه ماهه سوم حاملگی: درپایان ماه هفتم قدجنین حدود۳۷/۵ سانتیمتر ووزن او حدود ۱۲۰۰ گرم می شود . نوزادانی که در این زمان به دنیا آیند، زنده می مانند ولی نیازمند مراقبتهای ویژه در بیمارستان هستند. در ماه هشتم قد جنین به۴۰  سانتی متر و وزنش بحدود ۲ کیلوگرم می رسد و همه دستگاه های بدن در این زمان کامل است .بالاخره در پایان نه ماهگی جنین تقریبا ۵۰ سانتیمتر قد وبیش از ۳ کیلوگرم وزن دارد، پوست بدن صورتی رنگ است ولگدزنی وحرکاتش به دلیل اشغال فضای بیشتر دررحم ، کمتر می شود.جنین کاملا آماده تولد است

 
زایمان

زایمان امری است طبیعی ومعمولا با همکاری مادر وفرد انجام دهنده زایمان به راحتی انجام می شود .مع الوصف چنانچه در حین زایمان مراقبت های لازم انجام نگیرد،گاه برای مادر ونوزاد عوارض خطرناکی به دنبال دارد .زایمان سالم وبهداشتی دو شرط اساسی نیاز دارد:
     -وجود فرد ماهری که برای انجام زایمان،تربیت شده باشد.
     – وجود محل امن وبهداشتی برای انجام زایمان.
با نزدیک شدن به تاریخ زایمان ،خانواده باید محل زایمان را با مشورت باکارکنان بهداشتی انتخاب کند.زیرا این افراد با توجه به وضعیت خانم باردار مناسب ترین محل زایمان را پیشنهاد می کنند. برای زایمان درزایشگاه یا سایر مرکز زایمانی ،باید مقدمات کار وهماهنگی لازم به عمل آید وبرای زایمان درمنزل بایدباکمک فردماهری که زایمان را انجام خواهدداد،وسائل موردنیازو یک اتاق مناسب از قبل آماده شود.
تقریبا پس از هفته ۳۷ حاملگی ،جنین آمادگی تولددارد .در هنگام زایمان طبیعی ،انقباضات رحم منجر به خروج جنین می شود ولی گاهی عوامل متعددی وجوددارد که پزشک تصمیم می گیرد زایمان را به طریق سزارین انجام دهد .عواملی مثل تنگ بودن لگن مادر،چندقلوئی،درشت بودن جنین،خروج جنینبا ته یا پا ابتدا مادر به برخی بیماری های خاص وسایر موارد.البته تنها درصد معددی از زایمان ها منجر به سزارین می شود و اکثر خانم ها می توانند بطور طبیعی زایمان کنند. 
 
توصیه می شود تازمانی که به علل پزشکی زایمان به طریق سزارین ضروری نمی باشد ، زایمان طبیعی راانتخاب کنید.
 
زایمان طبیعی نسبت به سزارین مزایای زیادی به شرح زیر دارد: 
– از نظر پزشکی سزارین یک عمل جراحی بزرگ محسوب می شود ومانند سایر اعمال جراحی نیاز به بیهوشی دارد،خطر ابتلاء به خونریزی ،عفونت،احتمال نیاز به انتقال خون و خطرات ناشی از بیهوشی در مادران سزارین شده بیشتر از مادرانی است که زایمان طبیعی کرده اند.
-مدت بستری شدن مادر بعد اززایمان طبیعی خیلی کمتراز سزارین است.
– مادرانی که زایمان طبیعی می کنند در امر شیردهی ودادن آغوز به نوزاد موفق تر هستند .زیرا مادر بلافاصله بعداز زایمان نوزاد خودرا درآغوش گرفته واورا شیر می دهد واز همان ابتدای تولد رابطه عاطفی بین مادر ونوزاد برقرار می شود. در حالی که در زنانی که سزارین می شوند ،نوزاد تا چندین ساعت از مادرش دور میماند.
-زایمان طبیعی از نظر اقتصادی به نفع  خانواده وجامعه است.
-درزایمان طبیعی ،خانم ها تناسب اندام خودرا باانجام ورزش های مناسب سریعتر از مادران سزارین شده بدست می آورند.
 

•رواج این باور غلط که ضریب هوشی نوزادان حاصل از سزارین بالا تر است در حالی که ضریب هوشی ارتباطی با نحوه تولد نداردوحتی در مواردی تحقیقات ثابت کرده است که ضریب هوشی نوزادان زایمان طبیعی بالا تر بوده است فقط ممکن است به علت نرمی استخوانها کمی کشیدگی طبیعی در سر کودک ایجاد شود که در عرض یکماه با رشد کودک بر طرف می شود.
•اعتقاد به این مسئله که ضربه های زایمانها مختص زایمان طبیعی است در حالی که فلج اعصاب بازوئی وشکستگی جمجمه وسایر استخوانها درسزارین شیوع زیادی دارد.وفشاروارده بر قفسه سینه در زایمان طبیعی به خروج مایعات از ششها کمک کرده و باعث تنفس عمیق وباز شدن کامل ریه ها می شودوفشار وارده ناشی از عبور از کانال زایمان جنین را برای تطابق با محیط آماده می کند.
•تمایل به بستری شدن در بیمارستانهای خصوصی
•مورد پسند بودن روش سزارین بین دوستان وآشنایان
•انتخاب زمان زایمان با بر نامه ریزی قبلی
•سنجش علاقه همسر به مادر باردار
•نا شناخته بودن روشهای کاهش درد زایمان
•افزایش سن بچه دار شدن در زنان
•کاهش تعداد باروری ها
در ایران استان قم با ۴/۴۴% بالاترین درصدوسیستان وبلوچستان با ۳/۴%پایین ترین آمار سزارین رادارا هستند واین نشان دهنده ی تاثیرعوامل اقتصادی واجتماعی وفرهنگی به عنوان فاکتورهای مهم در شیوع سزارین می باشد.
عوارض سزارین به گفته دکتر علی دباغ سر پرست اداره نظارت بر درمان وزارت بهداشت ودرمان وآموزش پزشکی جراحی سزارین ۷۰عارضه دارد مهلک ترین آن مرگ در اثرعفونت وخونریزی است سایر عوارض عبارتند از:
•مورتالیته وموربیدیته مادر وجنین که هر دو از عوارض جراحی های بزرگ هستند
•احتمال عفونت وآمبولی افزایش می یابد
•چسبندگی احشاءونازایی که از عوارض دراز مدت محسوب می شود
•خونریزی زیادتقریبا دو برابر زایمان طبیعی
•بالا بودن امکان آسیب به مثانه وروده ها
•افزایش خطرمرگ جنین درزایمان بعدی به علت تاثیر منفی ترمیم رحم بر عملکرد جفت
•شایع تر شدن مرگ نوزاد به علت بی دلیل یا قبل از موقع بودن سزارین
•شیوع افسردگی پس از زایمان در جراحی سزارین
•تاثیر منفی بر شیردهی مادر به علت مصرف آنتی بیوتیک هاوداروهای خاص جراحی
با وجود این عوارض میزان جراحی های سزارین در سال ۷۹ حدود۳۵% بوده که در سال ۸۲ این میزان به سرعت افزایش یافته به طوری که در بیمارستان های دولتی دانشگاهی ۲۹%   دولتی غیردانشگاهی ۴۶%ودربیمارستانهای خصوصی ۸۸%زایمانهابه شیوه سزارین بوده است چه باید کرد؟
چون انگیزه ی اصلی تمام مادران در انتخاب سزارین کاهش درد است پس تنها چاره ی کنترل معرفی روشهایی است که درد زایمان را کاهش دهد. روشهایی که امروزه با عنوان روشهای زایمان بی درد معرفی می شوند ولی متاسفانه آگاهی مادران وجامعه از آنها بسیار اندک است.
تاریخچه زایمان بی درد
نخستین بار در سال ۱۸۴۶ از اتر در زایمان استفاده شد و سپس در سال ۱۸۵۳ دکتر جان اسنو j.show  برای زایمان  ملکه ویکتوریا از کلروفورم استفاده کرد.
در سال۱۸۹۹ دکترbier شیوه ی بی حسی موضعی نخاعی(spinal  )اسپینال را معرفی کرد وروش بی حسی موضعی دور نخاعی epidural در سال ۱۹۶۰ برای ایجاد بی دردی درزایمان طبیعی  به کار گرفته شد وپزشکان  دریافتن  که این شیوه به سلامت مادر وجنین لطمه ای وارد نمی کند و بدین ترتیب استفاده از روشهای القای بی دردی هنگام زایمان مرسوم شد به طوری که اکنون بر اساس آمار معتبر ۸۱% بیماران زایمان  طبیعی در آمریکا از یکی  از روشهای بی درد دارویی بهره می گیرند و۱۹% باقی مانده از روشهای غیر دارویی و در کشورهای اروپایی این رقم به بیش از۹۰% می رسد اما در کشور ما به علت عدم اطلاع کافی از این روشها گرایش به سزارین به عنوان تنها شیوه زایمان  که درد کمتری دارد بیشتر است.
روشهای مختلف زایمان بی درد
زایمان درآب
زایمانی که در آن مادر به هنگام زایمان یا مدتی قبل از آن داخل آب شده ووضع حمل را داخل آب انجام میدهد
تاریخچه زایمان در آب بسیار قدیمی وبه گزشته های دور بر می گردد
اولین بار در سال ۱۵۸۴ میلادی در فرانسه خانمی فرزند خود را در داخل چشمه آب گرمی به راحتی و با درد بسیار پایین به دنیا آورد.
در سال۱۹۸۴ در کنگره جهانی مامایی این موضوع به صورت علمی مطرح شد و در کشورهای مختلف نظیر امریکا واسکاندیناوی و… رواج یافت.
در حال حاظر در دانشگاه سیدنی ۶۰% موارد زایمان به صورت زایمان در آب انجام می شود. این روش در صورتی قابل اجراست که مادر از نظر شرایط فیزیکی  وپزشکی توان زایمان طبیعی بدون مشکل را داشته باشد.