شیردهی حاملگی - پایگاه دانلود رایگان کتاب | دانلود کتاب

بارداری
 حاملگی با ترکیب سلول جنسی مرد و زن شروع می شود . عموم مردم مدت حاملگی را به ماه حساب کرده وآن را ۹ماه می دانند ولی پزشکان،ماماها و سایرکارکنان بهداشتی این مدت را به هفته بیان می کنند.مدت یک بارداری طبیعی حدود ۳۸ هفته از زمان شروع حاملگی تا تولد نوزاد است.
ازآنجایی که اغلب خانم ها اززمان عمل لقاح وشروع بارداری خود آگاهی ندارند ولی تاریخ آخرین خونریزی ماهانه(قاعدگی)خودرا به یاد می آورند لذا پزشکان برای تعیین مدت حاملگی وزمان زایمان ، تاریخ آخرین خونریزی ماهانه مبداء قرار داده وبه طور قرار دادی  حاملگی را از اولین روز آخرین قاعدگی زن در نظر می گیرند ، یعنی زمانی که خانم واقعا  حامله نیست .بر این اساس چون لقاح معمولا  زمانی اتفاق میافتد که دو هفته از قاعدگی زن گذشته باشد بنابرین دو هفته به ۳۸ هفته اضافه شده وحاملگی به مدت ۴۰هفته از شروع آخرین دوره خونریزی ماهانه خانم محاسبه می شود
 شما میتوانید برای تعیین تقریبی زمان تولد فرزندتان  از محاسبه زیر استفاده کنید
ابتدا اولین روز آخرین قاعدگی خودرا یادداشت کنید
روز…/ماه../سال..
هفت روز به آن اضافه و۳ماه ازآن کم کنیدحال اگر به این تاریخ اضافه نمایید تاریخ زایمان شما به دست می آید
.روز../ماه../سال..
 
فراموش نکنید که تاریخ فوق قطعی نیست وانجام زایمان از سه هفته قبل از این تاریخ طبیعی است. در صورتی که زایمان درزمان تعیین شده،انجام نشود جهت ادامه یا ختم حاملگی باید با پزشک یا مامامشورت شود.
تمامی دوران حاملگی از ابتدا تا پایان آن مهم است ، زیرا در هر مرحله از این دوران در بدن مادر وجنین تغییرات خاصی ایجاد می شود ،در هرمرحله احتمال بروز مشکلات،ناراحتی ها وخطرات خاصی وجود داردودر هر مرحله باید مراقبتهای مشخصی از خانم باردار به عمل آید. .با مراقبتهای دوران بارداری و پس از زایمان ، می توان خطرات وبیماری هائی که سلامت مادروجنین را تهد ید می کند به موقع تشخیص داده و درمان مناسب برای رفع آنها انجام داد بعضی بیماری هاچنانچه درطول بارداری تشخیص داده نشودیا اگر دیرمشخص شود،ممکن است عوارض جدی و حتی دائمی برای مادر یا جنین ایجادکند.پس به محض شک به حاملگی به کارکنان بهداشتی اعم از پزشک یا ماما مراجعه کنید.این افراد بعد از معاینه ،ما را نسبت به وضعیت سلامتی خود وجنین آگاه کرده و تاریخ مراجعه بعدی شما را برای مراقبت تعیین می کنند .
 
شش ماه اول بارداری

 

 ماه هفتم و هشتم

 ماه نهم       سه تا شش بار با نظر پزشک یاماما 
هر ۱۵ روزی  یکبار
هفته ای یکبار
در این ملاقات ها متناسب با سن بارداری ،مراقبت های زیر از خانم باردار به عمل می آید :
-تشکیل پرونده و معاینه کامل خانم باردار از جمله معاینه قلب و ریه
-اندازه گیری و کنترل منظم وزن و فشار خون  
 -اندازه گیری ارتفاع رحم و تعیین میزان رشد جنین
-تعیین وضعیت قرار گرفتن جنین در رحم در هفته های آخر بارداری
 -بررسی وجود علائم خطر در مادر
-گوش دادن به صدای قلب جنین
 -انجام آزمایشهای مورد نیاز در بارداری
-معاینه دهان و دندان و سایر معاینات مورد نیاز
-تزریق واکسن کزاز ودیفتری با در نظر گرفتن سابقه واکسیناسیون مادر
-آموزش نکات بهداشتی در مورد تغذیه،استراحت،بهداشت فردی،علائم خطر و…
تغییرات بدن مادردر بارداری:
با توجه به اینکه افراد خصوصیات جسمی وروانی متفاوتی دارند، تغییرات ناشی از بارداری نیز درخانمها فرق می کند.
مهمترین این تغییرات عبارتند از :
رحم و افزایش وزن مادر: 
رحم که یک کیسه عضلانی ودر حالت عادی به شکل یک گلابی است. در حاملگی با رشد جنین به تدریج بزرگتر می شود تا حدی که جنین، جفت و کیسه آب را در خود جای میدهد . پایان سه ماهه ی  اول بارداری ، وبه اندازه ای بزرگ است که درمعاینه توسط ماما یا پزشک، لبه آن در پایین شکم لمس می شود.در این مدت وزن برخی ازخانمها ممکن است به علت تهوع واستفراغ شدید اضافه نشده ، حتی کاهش هم داشته باشد که بعدها با تغذیه مناسب جبران می شود به تدریج در سه ماهه دوم با پیشرفت بارداری و بزرگ شدن رحم حاملگی برای اطرافیان نیز نمایان می شود . در اواخر این دوره رحم به قدری بزرگ است که قسمت فوقانی آن را میتوان در بالای ناف حس کرد. وزن اغلب خانمها در سه ماهه ی دوم  4-5  کیلوگرم و در سه ماهه ی سوم  5-6  کیلوگرم (حدود  500   گرم در هفته) اضافه می شود. در پایان حاملگی به طور متوسط مادر حدود ۹-۱۳ کیلوگرم اضافه وزن خواهد داشت.
پستان ها: در بارداری ،پستان ها به تدریج بزرگ و دردناک شده ، برآمدگی های کوچک اطراف نوک پستان ها برجسته و هاله اطراف آن تیره رنگ می شود وبا رشد غدد شیری ، پستان ها برای شیردهی آماده می شود از ماه پنجم به بعد ممکن است مایع زرد و شفافی از پستان خانم باردار ترشح شود. در این مورد باید فقط با آب ولرم نوک پستان ها را شستشو داد.
خلق و خوی:در اوایل دوران بارداری  همراه با شروع  تغییرات ناشی از حاملگی ، معمولا تغییراتی در خلق و خوی و احساسات برخی از خانم ها دیده می شود که امر طبیعی است ،سه ماهه دوم که بدن مادر به تغییرات ایجاد شده عادت می کند، حالت تهوع صبحگاهی وویار از بین رفته و مادر در وضعیت متعادلی قرار می گیرد.از آنجایی که حرکات جنین نیز از سه ماهه ی دوم( حدود ماه پنجم)احساس می شود این دوره لذت بخش ترین مرحله حاملگی برای مادر است.
در اواخر حاملگی مادر معمولا بی حوصله و عجول است وزن و شوهر،هر دودر مورد زایمان و سلامت نوزاد نگران هستند.در این دوره پدرو مادرمی توانند با متوجه کردن افکار خود به تهیه مقدمات تولد نوزاد این نگرانی ها را کاهش دهند.
پوست :  در حاملگی خطوط تیره رنگی روی شکم خصوصا از ناحیه ناف به طرف پائین و ترک هائی در پوست شکم وگاهی پستان و ران ها ظاهر می شود که به علت تغییرات هورمونی در بارداری بوده  وطبیعی است . چرب نگه داشتن این نواحی تا حدی اززیاد شدن ترکهای حاملگی جلوگیری می کند . همچنین در صورت برخی خانمها، لکه های قهوه ای رنگ نامنظم ظاهر می شود که آن را ماسک حاملگی می گویند . معمولا بعد از زایمان این لکه ها ناپدید یا بسیار کم رنگ می شود .   
  ناراحتی های شایع در بارداری:
تهوع همراه با استفراغ یا بدون آن: این حالت بخصوص به هنگام صبح، یکی از اولین نشانه های حاملگی واز عوارض شایع این دوران است که اغلب در اواخر ماه سوم خود به خود بهبود می یابد . برای مقابله با این ناراحتی خوردن یک تکه  نان برشته یا بیسکویت قبل از برخاستن از رختخواب ، مصرف غذا به مقدار کمتر ولی در دفعات بیشتر در طول روز ، خودداری از مصرف غذاهای نفاخ،چرب و پرادویه توصیه می شود. در صورت داشتن استفراغ های شدید ، مکرر و به دفعات زیاد به کارکنان بهداشتی مراجعه شود.
تکررادرار: در ابتدای بارداری معمولا به علت بزرگ شدن رحم وفشار آن بر روی مثانه دفعات ادرار کردن بیشتر می شود.بعدها ممکن است به علت تغییر وضع رحم وخارج شدن آن از لگن، فشار آن بر مثانه کمتر شدو این حالت از بین برود. ولی در اواخر حاملگی با پایین آمدن سر جنین به داخل لگن وفشار ناشی ازآن دوباره تکرر ادرار دیده می شود.
توصیه می شود خانم باردار از مصرف مایعات قبل از خواب خوداری کند. ضمنا هرگز ادرار خودرا نگه ندارد زیرا این کار باعث مشکلات ادراری می شود.در صورتی  که تکرر ادرارهمراه با سوزش و درد زیر شکم باشد نشانه عفونت ادراری است وباید با کارکنان بهداشتی درمانی مشورت شود.
خستگی وخواب آلودگی: در اوایل حاملگی بیشتر زنان احساس خستگی و خواب آلودگی می کنند.معمولا این حالت بعداز ماه چهارم بارداری بر طرف می شود. استراحت بیشتر و تغذیه صحیح در این مواقع لازم است.
 یبوست: بسیاری از خانمها که در حالت عادی اجابت مزاج طبیعی دارند ممکن است به علت تغییرات هورمورنی و کند شدن حرکات روده ها وکاهش فعالیت جسمانی در حاملگی دچار یبوست شوند.مصرف زیاد مایعات درطول روز(حدود ۶لیوان درروز)،استفاده از میوه وسبزیجات تازه،مصرف غذاهای حاوی فیبر زیاد مثل نان سبوس دار وعادت به اجابت  مزاج در ساعات معینی از روز درجلوگیری از این حالات موثر است. مصرف ملین در حاملگی توصیه نمی شود،به جز مواردی که پزشک یا ماما تجویز می کند.
تنگی نفس: به علت بزرگ شدن رحم وافزایش فشار آن به قسمت پایین ریه ها ونیز اثرات هورمون های مربوط به بارداری ، ممکن است مختصری احساس تنگی نفس و تند شدن تنفس ایجاد شود.  گذاشتن چند بالش زیر سروشانه ها و قرار گرفتن به حالت نیمه نشسته و اجتناب از پرخوری در کاهش تنگی نفس به هنگام خوابیدن کمک می کند . در صورت پیشرفت این حالت حتما باید با  پزشک یا ماما مشورت شود.در ماه آخر بارداری ، زمانی که سر جنین در داخل لگن قرار می گیرد ، نفس کشیدن برای مادر راحت تر می شود.
زیاد شدن ترشحات مهبل (واژن ):درطول حاملگی ترشحات واژن افزایش می یابد که این ترشحات سفید رنگ یابی رنگ ، غلیظ وبد بو است. در این موارد لازم است ناحیه تناسلی خشک نگه داشته شده و بهداشت رعایت شود. در صورتی که رنگ ترشحات زرد یا مایل به سبز شده با خارش ، سوزش ویا بوی بد همراه باشد باید به پزشک یا ماما مراجعه شود.
 
گرفتگی عضلات پا : ازنیمه بارداری  به علت بزرگی رحم وفشار روی اعصاب، گرفتگی عضلات پاها شایع است . گرم نگه داشتن و ماساژ عضلات ، باعث کم شدن گرفتگی عضلات و کاهش درد می شود . چنانچه با این اقدامات گرفتگی عضلات رفع نشد، ممکن است علت آن ، اختلال کلسیم باشد . در این صورت بهتر است با پزشک مشورت شود.
کمر دردو پشت درد : در برخی خانم ها بزرگ شدن رحم باعث انحراف مهره های کمر ، به سمت جلو شده ودرد پشت وکمر ایجاد می کند .استراحت و پوشیدن کفش پاشنه کوتاه ، استفاده از کمربند مخصوص حاملگی ، انجام حرکات ورزشی مناسب و گرم نگه داشتن این قسمت ها در کاهش درد موثر است .توصیه می شود این مادران بر روی تشک سفت بخوابند .
واریس: در حاملگی گاهی به علت افزایش وزن بدن، سنگینی رحم و فشار آن به رگهای بزرگ در لگن و سیاه رگهای پشت ران و ساق پا ، جریان خون مختل شده وواریس ایجاد می شود . در این حالت عروق پا  متورم و دردناک  است. درد و ناراحتی ناشی از واریس را می توان با استراحت و نگه داشتن پاها (ساق وران) در سطحی بالاتر از سطح بدن ،کم کرد. مادر باید دراز کشیده و پاهای خود را روی صندلی یا چند بالش قرار دهد وازایستادن یا نشستن به مدت طولانی خودداری کند.  پوشیدن جورابهای مخصوص با مشورت پزشک یاماما نیزدر این موارد توصیه می شود.
درد کشاله ران: با بزرگ شدن رحم ممکن است خانم باردار، دردهای مبهمی را در کشاله ران احساس کند . اغلب این درد ها با استراحت رفع می شود . اگر این گونه دردها مداوم شود باید به پزشک یا سایر کارکنان بهداشتی مراجعه شود.
بی خوابی: با افزایش ماههای حاملگی به علت بزرگ شدن شکم ،حرکات جنین،درد پشت،کمردرد و تنگی نفس به تدریج خوابیدن برای مادر مشکل می شود .نوشیدن طک لطوان شیر گرم  قبل از رفتن به بستر، گذاشتن کیسه آب گرم برروی پاها ، چند دقیقه قدم زدن در هوای آزاد ، حمام کردن با آب گرم و نخوردن غذاهای سنگین در رفع بی خوابی موثراست .ضمنا بزرگی شکم و فشار رحم به رگهای خونی که از پشت آن رد می شود باعث اختلال در رسیدن خون به جنین وبعضی اندامهای زن باردار باید درماههای آخر از خوابیدن به پشت خودداری کند.   
در این تصویر بهترین وضعیت خوابیدن برای زنان باردارمشاهده می شود:
 
      
 
 سوزش دل:یکی از شایع ترین شکایات زنان حامله سوزش سردل یا ترش کردن است که معمولا در اثر برگشت محتویات معده به مری بوجود می آید.در اکثر خانمهای باردار این حالت خفیف است وبا مصرف غذا با حجم کمتر ودر وعده های بیشتر ، حذف غذاهای دیر هضم ،چرب وسرخ کرده از رژیم غذایی وخودداری از تندخوردن غذا بهبود می یابد. در صورتی که با رعایت این موارد باز هم سوزش سردل ادامه داشت به کارکنان بهداشتی مراجعه شود.
خارش: از نیمه دوم بارداری به بعد به علل مختلف از جمله بزرگ شدن رحم ،به تدریج عضلات وپوست شکم کشیده می شود.در این حالت برخی از خانمها از خارش پوست شکم و گاهی سایر نواحی بدن شکایت دارند. پوشیدن لباسهای گشاد وآزاد،حمام کردن با آب ولرم و استفاده کمتر از صابون در محل خارش،همچنین مالین محلول های نرم کننده برای کاهش خارش مفید است. خاراندن پوست سبب خارش بیشتر می شود بنابراین بهتراست از ان کار خودداری ودر صورت شدیدبودن خارش ویا ایجاد ضایعات پوستی در ناحیه خارش به پزشک یا ماما مراجعه شود.
احساس ضعف وسستی: به علت تغییرات هورمونی ناشی از حاملگی ممکن است مادر احساس ضعف وبی حالی کند .در این موارد استفاده از هوای تازه ومحیط آرام ودور از ازدحام ، تنفس عمیق ، انجام حرکات ورزشی سبک،خودداری از تغییر وضعیت ناگهانی مثلا از حالت نشسته به حالت ایستاده یا حالت خوابیده به نشسته توصیه می شود .
ویار: بعضی از زنان در بارداری به مواد خاصی در اطراف خودحساس می شود.مثلا از برخی بوها یا غذاها شدیدا ناراحت می شوند،یا برعکس به خوردن برخی مواد تمایل پیدا می کنند. ویار غذایی شدیدترین نوع ویار در حاملگی است.گاهی تمایلات ناجوری در خانمهای باردار دیده میشود . مانند خاک خوری ،خوردن برفک یخچال ویا سایر مواد مضر . لازم است این افراد ضمن خودداری ازاین کار ، باپزشک یا ماما مشورت کنند .زیرا ممکن است این حالت به علت کمبود ماده خاصی در بدن باشد. گاهِی خانم باردار ممکن است بطور ناگهانی یا تدریجی دچار ناراحتی هایی شود که بی توجهی به آن موجب وقوع عوارض ناگوار برای او یا جنین ویا هردو می شود . برای جلوگیری از بروز این عوارض آگاهی از علائم خطر ضروری است.در صورت مشاهده این علائم بایدهر چه زودتر به پزشک متخصص یا سایر کارکنان بهداشتی مراجعه شود :  
-خونریزی یا هر گونه لکه بینی
-کاهش حرکات جنین در نیمه بارداری(بخصوص ماههای آخر)
-آبریزش
-سردرد مداوم
-تاری دید وسرگیجه
-تب ولرز
-ورم صورت ودست ها
-استفراغ های شدید دمداوم ویا خونی
-درد زیر شکم یا درد مشابه درد قائدگی ویا درد پهلوها
-افزایش ناگهانی وزن
-سوزش ادرار
-زردی
-ضایعات پوستی مانند ضایعات بیماری آبله مرغان،سرخچه و…   
 
 
خونریزی در نیمه اول حاملگی بخصوص سه ماها اول اغلب از علائم سقط یا حاملگی خارج رحم ویا بچه خوره(مول) است .این حالت در نیمه دوم حاملگی بویژه سه ماهه سوم علامت جدا شدن زودتر از موعد جفت از دیواره رحم ویا پایین قرار گرفتن جفت در رحم است که همه این موارد برای مادرو جنین خطر آفرین می باشد.
 
مراقبت های بهداشتی در بارداری:
تغذیه: همانطوریکه اشاره شد در دوران بارداری جنین کاملا وابسته به مادر است و مواد غذایی که مادر مصرف می کند ازراه جفت به جنین می رسد . بنابراین تغذیه مناسب مادر باردار علاوه بر تامین سلامت خودش ، در سلامت جنین و نوزاد آینده هم نقش مهمی دارد . غذای روزانه خانم باردار باید دارای همه گروه های غذایی باشد چون استفاده از یک گروه غذایی ، همه مواد لازم را تامین نمی کند. گروههای غذایی عبارتند از :
۱-گروه غلات؛ موادغذایی این گروه منبع خوبی برای تولید انرژی است.مانند انواع نان مخصوصا نان سبوس دار،برنج،ماکارونی، جو، گندم،ذرت، ضمنا مخلوط غلات وحبوبات مانند عدس پلو و لوبیا پلو منبع خوبی از پروتئین برای مادر باردار است.
۲-گوشت و جانشین های آن ؛ این گروه غذایی پروتئین وآهن بدن راتامین می کنندو موادغذایی موجود در این دسته برای خون سازی ،تکامل سیستم عصبی ورشد جنین لازمند.مانندانواع گوشت قرمز،مرغ،ماهی،تخم مرغ،انواع مغزها(گردو،بادام ،پسته،فندق و…)،انواع حبوبات(عدس،لوبیا،نخودو…)به منظور جلوگیری از سرایت بیماری انگلی حتما باید گوشت کاملا پخته شود.
۳-شیر وفرآورده های آن مانند پنیر،ماست،کشک؛ مصرف این مواد هم کلسیم بدن مادر را تامین کرده و هم برای استخوان بندی جنین و شکل گیری واستحکام دندانهای او در آینده ضروری است .علاوه بر کلسیم این گروه دارای مواد مغزی دیگری مثل انواع ویتامین های آوب است.
۴- سبزی ها ومیوه ها ؛این گروه شامل انواع سبزی ها مثل کاهو، هویج، گوجه فرنگی ، سیب زمینی ، جعفری و انواع میوه های تازه و خشک (توت خشک ، کشمش ،انجیرو…)است که شامل ویتامین های مورد نیاز بدن و مقداری آهن هستند.یکی از مهمترین ویتامین های مورد نیاز بدن ویتامین ث است.مصرف سبزیجات ومیوه جات بصورت تازه این ویتامین را برای بدن تامین می کند. زیرا طبخ این مواد ویتامین ث را ازبین می رود.
 در مورد مصرف سیب زمینی توصیه می شود ابتدا کاملا تمیز شسته شده و با پوست پخته شود.
باتوجه به آنچه که گفته شد، مصرف مقدارکافی مواد غذایی حاوی کلسیم ، پروتئین،ویتامین C وهم چنین اسیدفولیک در دوران بارداری سلامت مادر و جنین را تامین  می کند .اسیدفولیک ماده ای است که مصرف آن بخصوص در سه ماهه اول حاملگی برای رشد سیستم عصبی جنین لازم است .سبزیجاتی مثل گل کلم واسفناج  منبع خوبی برای اسید فولیک می باشد.
 
در بارداری چون مصرف مواد غذایی به تنهایی افزایش نیاز مادر به آهن وسایرموادمورد نیازرا تامین نمی کند ،مصرف قرص آهن ومولتی ویتامین از شروع ماه پنجم تا سه ماه بعد از زایمان واسید فولیک از ابتدا تا پایان بارداری توصیه می شود
.
در خانم هایی که تصمیم به بارداری می گیرند وزمان مشخصی را برای حاملگی خود در نظر دارند، مصرف اسیدفولیک ازسه ماهه قبل ازبارداری تاپایان بارداری توصیه می شود.
   توجه: غذاهای چرب ،شیرینی ،مواد تحریک کننده مثل چای وقهوه  در بارداری باید با احتیاط خورده شود.
در این جدول به چند نمونه از غذاهای دارای مواد مورد نیاز بدن اشاره می شود .
 
روابط زناشویی:تمایل جنسی زنان بارداردرمراحل مختلف حاملگی تغییرمی کند. احساس لذت بیشتر ویا حتی تنفر از داشتن نزدیکی دربارداری کاملا طبیعی است . تمایلات جنسی مردان هم ممکن است تغییر کند . این احساسات متفاوت اغلب به علت تغییرات هورمونی زنان ویا تصورات هر دو طرف در مورد وضعیت جسمانی زن باردار وموقعیت خاص او در این دوران می باشد .در یک حاملگی سالم ، نزدیکی تا قبل از ماه آخر حاملگی ضرری ندارد

.مشروط به اینکه راحتی زن رعایت شده و وضعیت قرار گرفتن بدن او طوری باشدکه به شکم وی فشار وارد نشود
 
خانم هایی که در حاملگی های قبلی خود سابقه سقط ،خونریزی ،پارگی کیسه آب وزایمان زودرس دارند ، باید از نزدیکی در سه ماه اول وآخر خودداری کنند.
بهداشت دهان ودندان: با توجه به اهمیت مراقبت از دندان ها در حاملگی ،زن باردار بهتراست در طول بارداری حداقل یکبار توسط دندانپزشک معاینه شود.حداقل یکبار مسواک زدن در روز (قبل از خواب )ضروری است.با پیشرفت حاملگی به علت افزایش هورمون ها ممکن است لثه ها متورم و پر خون شده و خونریزی از لثه ها پیش آید ، اگر خونریزی زیاد شده و بیش از چند روز ادامه یابد لازم است با دندانپزشک مشورت شود.
بهداشت روان: آرامش مادر از مسائلی است که امروزه بسیار مورد توجه قرار دارد .ثابت شده است که اضطراب وهیجانات زن حامله بر سلامت جنین تاثیر می گذارد .آرامش روانی مادربخصوص نزدیک زایمان اهمیت زیاذی دارد.                                                                            
 
پدر خانواده  می تواند بیشترین نقش را در فراهم کردن محیطی آرام و دور از اضطراب برای همسرش داشته باشد.
 
مصرف داروو…:اکثر داروها می توانند از جفت عبور کرده و به جنین رسیده و اثرات زیان باری برای جنین ونوزاد ایجاد کنند. از آنجایی که بیشترین اثرات سوء داروها و مواد مضر در سه ماهه اول حاملگی است لذا در این مدت باید از مصرف دارو بدون تجویز پزشک ، همچنین از کشیدن سیگار یا تنفس در فضای آلوده به دود سیگار و همچنین انجام هر نوع عکسبرداری پزشکی بدون اجازه پزشک خودداری شود

کشیدن سیگار ،نوشیدن الکل ،مصرف خودسرانه دارودر بارداری برای سلامت مادر ونوزاد خطرناک است. .

ورزش: بهترین ورزش در بارداری،پیاده روی در هوای آزاد است.خانم باردارمی تواند حدودنیم ساعت درروز وحداقل سه بار در هفته پیاده روی کند . راه رفتن باعث تقویت عضلات شکم شده و درماه های آخربه راحت انجام شدن زایمان کمک می کند . انجام تمرینات بسیارساده در بارداری ضمن حفظ اندام مادر در کاهش انقباض عضلات  لگن وران وکاهش کمردرد ودردپشت مؤثر بوده ومادر رااز نظر جسمی و روحی برای زایمان آماده می کند

 
انجام چند حرکت ورزشی ساده در بارداری :
-مطابق شکل زیر در حالی که زانوها ودستها رابه زمین تکیه داده اید ،عضلات کمروشکم خودرا به سمت بالا وپایین حرکت دهید.
-به پشت دراز کشیده ،زانوها را خم کنید ودستها را دردو طرف بدن قرار دهید .در حالیکه نفس های عمیق وآهسته می کشید ، عضلات شکم وکمر خودرا به طرف بالا و پایین حرکت دهید

-در حالیکه ستون فقرات خودرا راست نگه داشته اید زانوها رااز هم جداکرده وبه حالت نیمه نشسته درآئید ،سپس به حالت ایستاده برگردید . این تمرین را می توانید به هنگام کار در منزل مطابق شکل انجام دهید

 
 
اجتناب ازتماس با افراد بیمار : ابتلاء مادرباردار به برخی بیماری های عفونی مثل سرخچه عوارض متعددی در جنین ایجاد می کند.لذا زن باردار باید ازتماس با افراد مبتلا به بیماری های عفونی مثل سرخجه وهپاتیت و آبله مرغان دوری کنند.تزریق واکسن بیماری های مثل سرخجه وهپاتیت به زنان قبل ازبارداری، از ابتلاءآنان به این بیماری ها دردوران بارداری جلوگیری می کند . در صورتی که خانم باردار با افراد مبتلا به این بیماری ها تماس داشته و قبلا برعلیه آن ایمن نشده باشد، حتما باید با پزشک مشورت نماید.
مراحل رشدجنین
سه ماهه اول حاملگی: بعد از عمل لقاح ، تخم بارور شده که تقریبا به اندازه ته یک سوزن است،شروع به تقسیم می کند ودر دیواره رحم که برای تغذیه جنین نرم وپر خون شده ، جای می گیرد وبتدریج رشد می کند .جنین ابتدا زائدهای به شکل دم دارد ودر پایان  هفته چهارم (ماه اول) اندازه آن از سر تا دم تقریبا نیم سانتیمتر است.دراین مرحله دستها وپاها بطور جداگانه دیده می شود ،دستگاه گوارش شروع به تشکیل شدن می کند .قلب جنین که به صورت لوله ای است ،ضربان نسبی دارد وخون را به تمام قسمت های جنین می رساند .
در پایان هفته هشتم (ماه دوم) قد جنین ۲/۵ سانتیمتر ووزن آن حدود ۱تا۲ گرم است. اندام هائی مثل دستها ، پاها ، انگشتان ، آرنج و زانو مشخص شده واولین مراکز استخوان سازی تشکیل می شود. قسمتی که قبلا به شکل دم دیده می شد،از بین می رود.

در انتهای هفته دوازدهم (ماه سوم) جنین حدود۳۰ گرم وزن وتقریبا ۷/۵  سانتیمتر قددارد.علاوه براندام ها،گوش خارجی کاملا دیده می شود .چشم ها تقریبا کامل شده،ناخن ها شروع به شکل گیری می کند ، اندام های تناسلی ظاهر شده ولی تعیین جنسیت مشکل است. 

سه ماهه دوم حاملگی: اعضا واندام های جنین که در سه ماهه اول بارداری تشکیل شده اند ، در سه ماهه دوم رشد کرده و بتدریج تکامل می یابند

در این مرحله به علت رشدجنین توجه به رژیم غذائی مادربسیارمهم است.مادرباید بیشتر غذای سرشار از پروتئین مصرف نماید.  

در پایان ماه چهارم جنین ۱۶ سانتیمتر قد، ۱۲۰ گرم وزن ودرپایان ماه پنجم ۲۵ سانتیمتر قد و۲۴۰ گرم وزن دارد.همانطوری که اشاره شد در این ماه حرکات جنین توسط مادر احساس شده وصدای قلب او شنیده می شود .درپایان ۳ ماهه دوم ، جنین شش ماهه حدود ۳۰ سانتیمتر قد و بیش از نیم کیلوگرم وزن دارد ، پوست بدنش پرچین وچروک و سرخ رنگ است و روی آنرایک لایه چربی می پوشاند.

 
سه ماهه سوم حاملگی: درپایان ماه هفتم قدجنین حدود۳۷/۵ سانتیمتر ووزن او حدود ۱۲۰۰ گرم می شود . نوزادانی که در این زمان به دنیا آیند، زنده می مانند ولی نیازمند مراقبتهای ویژه در بیمارستان هستند. در ماه هشتم قد جنین به۴۰  سانتی متر و وزنش بحدود ۲ کیلوگرم می رسد و همه دستگاه های بدن در این زمان کامل است .بالاخره در پایان نه ماهگی جنین تقریبا ۵۰ سانتیمتر قد وبیش از ۳ کیلوگرم وزن دارد، پوست بدن صورتی رنگ است ولگدزنی وحرکاتش به دلیل اشغال فضای بیشتر دررحم ، کمتر می شود.جنین کاملا آماده تولد است

 
زایمان

زایمان امری است طبیعی ومعمولا با همکاری مادر وفرد انجام دهنده زایمان به راحتی انجام می شود .مع الوصف چنانچه در حین زایمان مراقبت های لازم انجام نگیرد،گاه برای مادر ونوزاد عوارض خطرناکی به دنبال دارد .زایمان سالم وبهداشتی دو شرط اساسی نیاز دارد:
     -وجود فرد ماهری که برای انجام زایمان،تربیت شده باشد.
     – وجود محل امن وبهداشتی برای انجام زایمان.
با نزدیک شدن به تاریخ زایمان ،خانواده باید محل زایمان را با مشورت باکارکنان بهداشتی انتخاب کند.زیرا این افراد با توجه به وضعیت خانم باردار مناسب ترین محل زایمان را پیشنهاد می کنند. برای زایمان درزایشگاه یا سایر مرکز زایمانی ،باید مقدمات کار وهماهنگی لازم به عمل آید وبرای زایمان درمنزل بایدباکمک فردماهری که زایمان را انجام خواهدداد،وسائل موردنیازو یک اتاق مناسب از قبل آماده شود.
تقریبا پس از هفته ۳۷ حاملگی ،جنین آمادگی تولددارد .در هنگام زایمان طبیعی ،انقباضات رحم منجر به خروج جنین می شود ولی گاهی عوامل متعددی وجوددارد که پزشک تصمیم می گیرد زایمان را به طریق سزارین انجام دهد .عواملی مثل تنگ بودن لگن مادر،چندقلوئی،درشت بودن جنین،خروج جنینبا ته یا پا ابتدا مادر به برخی بیماری های خاص وسایر موارد.البته تنها درصد معددی از زایمان ها منجر به سزارین می شود و اکثر خانم ها می توانند بطور طبیعی زایمان کنند. 
 
توصیه می شود تازمانی که به علل پزشکی زایمان به طریق سزارین ضروری نمی باشد ، زایمان طبیعی راانتخاب کنید.
 
زایمان طبیعی نسبت به سزارین مزایای زیادی به شرح زیر دارد: 
– از نظر پزشکی سزارین یک عمل جراحی بزرگ محسوب می شود ومانند سایر اعمال جراحی نیاز به بیهوشی دارد،خطر ابتلاء به خونریزی ،عفونت،احتمال نیاز به انتقال خون و خطرات ناشی از بیهوشی در مادران سزارین شده بیشتر از مادرانی است که زایمان طبیعی کرده اند.
-مدت بستری شدن مادر بعد اززایمان طبیعی خیلی کمتراز سزارین است.
– مادرانی که زایمان طبیعی می کنند در امر شیردهی ودادن آغوز به نوزاد موفق تر هستند .زیرا مادر بلافاصله بعداز زایمان نوزاد خودرا درآغوش گرفته واورا شیر می دهد واز همان ابتدای تولد رابطه عاطفی بین مادر ونوزاد برقرار می شود. در حالی که در زنانی که سزارین می شوند ،نوزاد تا چندین ساعت از مادرش دور میماند.
-زایمان طبیعی از نظر اقتصادی به نفع  خانواده وجامعه است.
-درزایمان طبیعی ،خانم ها تناسب اندام خودرا باانجام ورزش های مناسب سریعتر از مادران سزارین شده بدست می آورند.