آبان ۱۳۹۱ - پایگاه دانلود رایگان کتاب | دانلود کتاب

پیامبر ؛ سراج منیر ( سیمای رسول اکرم(ص) در سوره احزاب )

برای شناخت رسول اکرم(ص) راههای متعددی وجود دارد. از جمله مطالعه سیره و تاریخ زندگی ایشان در کتابهای تاریخ و سیره و کتبی که سنن و سیره حضرت محمد(ص) را از زبان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و اصحاب برگزیده ایشان بیان می دارد.
احادیث نبوی و سخنان گهربار آن حضرت نیز طریق دیگری برای آشنا شدن با شخصیت حضرت محمد(ص) است و اما بهترین، موثق ترین و جامع ترین منبع برای نیل به سیما و سیره رسول اکرم(ص)، قرآن کریم است. در میان سوره های قرآن سوره احزاب در شناسایی ویژگیهای پیامبر گرامی اسلام شاخص و شایان دقت است. قبل از آنکه صفات و ویژگیهای رسول اکرم(ص) را در این سوره دنبال کنیم هدف سوره را مشخص می کنیم.

یکی از اهداف این سوره استوار داشتن شخصیت رسول اکرم(ص) و درهم شکستن اهداف منافقان در ایجاد جنگ روانی و لطمه وارد کردن به شخصیت حضرت است.
منافقان در دو بعد برای تحقق این هدف می کوشند:
الف) بعد سیاسی
ب) بعد فرهنگی و اخلاقی
در بعد سیاسی، با القای شبهه و ایجاد شک و تردید در دل مؤمنان نسبت به وعده های خدا و رسول (ص) و پیروزیها و شکستهای مسلمانان از جمله آیات (۱۲-۱۳-۱۴-۱۵-۱۹-۲۰) و در بعد فرهنگی و اخلاقی، با شایعه پراکنی و نجواهای پیدا و پنهان درباره تصمیمات خانوادگی پیامبر(ص) از جمله آیات(۳۷-۵۰-۵۳-۶۰) که قرآن کریم توطئه آنان را در هر دو بعد رسوا کرده و هدف آنها را عقیم ساخته است. آیات ۵۳-۵۹-۲۹-۳۴ وغیره.
در سوره مبارکه احزاب پیامبر اکرم(ص) مأموریت از میان برداشتن یک سنت به جا مانده از دوران جاهلیت را بر عهده دارد. پس خداوند باید حضرت رسول را تقویت کند و او را مؤید از جانب خود نشان دهد. به همین خاطر است که سوره، با خطاب«یا ایهاالنبی» آغاز می شود تا نشان دهد که پیامبر، از جانب خود، کاری انجام نمی دهد و تنها مأموری از سوی خداست.
سپس توصیه به تقوای الهی مطرح شده است تا نشان دهد رسول اکرم(ص) در تصمیماتش خدا را در نظر دارد و هرگز هوای نفسانی خویش را در امور دخالت نمی دهد.
خطر دیگری که باید دفع شود، قرار گرفتن تحت تأثیر طعنه ها، آزارها و شبهه سازیهایی است که منافقان و کفار ایجاد می کنند. از سویی پیامبر باید تنها از وحی و اوامر الهی، اطاعت کند. و از سوی دیگر باید مراقب دخالت هوا و هوسها و توطئه های دشمنان باشد و چون چنین مأموریت خطیری جز با توکل و اتکا به خدای یگانه میسر نیست دستور توکل صادر می شود.(آیه ۳)
در سوره احزاب یک سنت جاری و نادرست باید در هم شکسته و ملغی و یک سنت پسندیده و تازه برقرار گردد و بار سنگین این مأموریت با توجه به مقاومت افکار عمومی در برابر تغییر سنتها و عادتها و خرافات، تنها بر دوش پیامبر اکرم(ص) است. در این سوره مردم باید مطمئن شوند که پیامبر همان کسی است که از سوی خدا برای این کار برگزیده شده است. این سوره می خواهد مطلب را تثبیت کند که: همسران شما، مادر شما نیستند و با الفاظ شما مادر نخواهند شد. اما همسران پیامبر، مادران شما هستند.(آیه۶-۵۳)

خداوند در سوره احزاب روشن می کند که مؤمن حقیقی بدون اینکه دچار تزلزل و شبهه شود، پیرو پیامبر و احکام الهی باقی می ماند و گمان سوء به خود راه نمی دهد. همان طور که در زمان جنگ احزاب(خندق) چنین استواری و استحکامی از مؤمنان راستین مشاهده شد و برخلاف منافقان که با سوء ظن به خدا و رسول در برابر دشواریهای جنگ دچار تزلزل شدند(آیه ۱۲-۳۰) از مؤمنان، جز ظن و گمان نیکو به خدا و رسول مشاهده نشد.(آیه۲۲) آنان تسلیم کامل حق بوده و به انتظار قضای محتوم الهی در حق خویش، لحظه شماری می کردند تا هرچه زودتر مسؤولیت بندگی خود را به اتمام برسانند.(آیه۲۳)
لازم است وظایفی را که خداوند با صیغه امر به پیامبر اکرم(ص) در سوره احزاب گوشزد می نماید، استخراج کنیم و سپس به استخراج صفات و خصوصیات رسول اکرم(ص) بپردازیم:
فهرست وظایف پیامبر اکرم(ص) در سوره احزاب:
۱- تقوای الهی یعنی خدا را در نظر داشتن.(آیه ۱)
۲- تبعیت نکردن از کفار و منافقین و تحت تأثیر آنان قرارنگرفتن(آیه ۴۸۶)
۳- تبعیت کامل از وحی الهی(آیه۳)
۴- توکل به خداوند و سپردن امور به او(آیه۳ و ۴۸)
۵- بی اعتنایی به آزار کفار و منافقان(آیه ۴۸)
۶- مخیر کردن همسران خویش بین دو روش متفاوت زندگی:
الف) گزینش حیات دنیوی و محروم شدن از زندگی در کنار رسول خدا(ص) با ادای کامل حقوق مادی آنان(آیه ۲۸)
ب) گزینش خدا ورسول و سرای باقی و ماندن در کنار رسول خدا(ص) و برخورداری از اجر مضاعف در صورت نیکوکاری و ایمان(آیه۲۹)
۷- بشارت به فضل بزرگ از سوی خدا به مؤمنان
۸- ابلاغ فرمان حجاب به همسران و دختران خویش و زنان مسلمانان.
۹- پیامبر در برابر اوامر و سنتهای الهی نباید احساس تنگی و فشار و رودربایستی داشته باشد و ملاحظه سنتهای نادرست رایج مانع او شود(آیه ۳۸)
باید توجه داشت که فرمان خدا به رسولش مبنی بر تقوای الهی یا توکل به خدا و مانند آن، منافاتی با اوج تقوا و توکل حضرتش ندارد. همان طور که پیامبر(ص) موظف است در رأس همه مسلمانان، روزانه بارها و بارها از خداوند، هدایت به صراط مستقیم را طلب کند.
همچنین، اطاعت نکردن پیامبر از منافقین به معنای نپذیرفتن رأی و مشورت آنان و تحت تأثیر مکر و حیله آنان قرار نگرفتن و مساعدت نداشتن با ایشان در هیچ کاری می باشد. پس در حقیقت، همه وظایف نام برده از آنجا که حضرت رسول (ص) از آنها تخطی نخواهد کرد، جزو صفات و ویژگیهای آن حضرت قرار می گیرد.
ویژگیهای رسول اکرم(ص) در سوره احزاب
ویژگیهای رسول اکرم(ص) در سوره احزاب به ترتیب زیر قابل توجه است:
۱- پیامبراکرم(ص) با لفظ «یا ایهاالنبی» مورد خطاب قرار گرفته است. باید توجه داشت که در کل قرآن کریم، پیامبر(ص) هرگز با لفظ یا محمد، خوانده نشده است بلکه همه خطابها با عبارات «یا ایهاالرسول» و «یا ایهاالنبی» بیان شده است. و این در حالی است که دیگر انبیا حتی پیامبران اولوالعزم به اسم مورد خطاب قرار گرفته اند. از جمله یا نوح، یا ابراهیم، یا موسی، یا عیسی، مفسران این پدیده را ناشی از عظمت مقام رسول اکرم(ص) دانسته و چنین عنوان کرده اند که مخاطب نساختن پیامبر اسلام(ص) به اسم، به قصد تعظیم و بزرگداشت حضرتش و برای نشان دادن شرف و برتری ایشان بر بقیه انبیاء انجام شده است.(۱)
۲- پیامبر اکرم(ص) بر مؤمنان اولویت و ولایت دارد و «اولی» به تصرف است. (آیه۶): «پیامبر اولی تر به مؤمنان است از خود آنها» به معنای حصول دو چیز در کنار هم به نحوی که بین آنها چیز دیگری فاصله نیفکند، می باشد و برای قرب مکانی و معنوی استفاده می شود. «اولی بودن به معنای شایسته تر بودن به تصرف و صاحب اختیاری است. (۲) اطلاق عبارت «النبی اولی بالمؤمنین من انفسهم» نشان می دهد که این اختیارداری در همه امور دینی و دنیوی است. ولایت رسول خدا بر مؤمنان فوق ولایت آنها نسبت به خودشان و نسبت به یکدیگر است. علامه طباطبایی در توضیح معنای آیه می گوید: «فرد مسلمان هر جا امر را دائر بین حفظ منافع رسول خدا(ص) و منافع خود دید، باید منافع رسول خدا را مقدم بدارد. پیامبر اکرم(ص) در همه امور دین و دنیا بر مؤمنان اولویت دارد و سزاوارتراست که مؤمن هوای او را داشته باشد. مثلاً، بین حفظ حرمت رسول خدا و حرمت خودش یا بین دوست داشتن رسول خدا و دوست داشتن خودش، باید جانب رسول خدا(ص) را ترجیح دهد.(۳) در قرائتی چنین روایت شده: «پیامبر(ص) به مؤمنان از خودشان سزاوارتر و او پدر ایشان است و برای همین مؤمنان برادر یکدیگرند و همسران پیامبر، مادر مؤمنان هستند.»
۳- همسران پیامبر (ص)، مادران مؤمنان هستند (آیه ۶) و ازدواج با آنان پس از پیامبر اکرم(ص) ممنوع و حرام است.(آیه۵۳)
۴- پیامبر اکرم(ص) پیامبر اولوالعزم است (آیه ۷) در این آیه خداوند فرموده که ما از همه پیامبران (نبیین) میثاق گرفتیم و از تو و نوح و ابراهیم و موسی و عیسی بن مریم هم میثاق غلیظ گرفتیم. جداکردن این پنج پیامبر از کل پیامبران نشان دهنده موقعیت ممتاز و متفاوت ایشان است.
۵- پیامبر اکرم(ص) مانند همه پیامبران دیگر پیمان بسته است. (آیه۷) یکی از مفاد پیمانی که از پیامبران گرفته شده عبارت است از اینکه پیامبران پیشین را تأیید کرده و او را یاری کنند از همین روست که پیامبر ما که مؤید پیامبران پیشین است (نزل علیک الکتاب مصدقاً) نامش در کتب آسمانی پیشین آمده است.
۶- رسول خدا(ص) برای امیدواران به خدا و روز قیامت اسوه حسنه است. (آیه ۲۱) اسوه از ریشه «اسی» به معنای قدوه و مقتداست. کسی که مؤمن راستین است و همه همت و امید خود را متوجه جلب رضای خدا و آباد کردن سرای آخرت می کند. در رفتار و گفتار و اخلاق و روش رسول خدا(ص) را الگوی خود قرار داده و از او پیروی می کند. صبر آن حضرت، تزلزل نداشتن و ایمان آن حضرت و اخلاق نیکو و خوش رویی آن حضرت، همه و همه الگوی مؤمنان است. یکی از اهداف مهم شناخت سیره حضرت رسول اکرم(ص) و ثمره علمی آن، اقتدا به ایشان و پیروی از روش ایشان است. البته هر کس به اندازه درجات ایمان خویش، قدرت معرفت و شناخت ایشان را پیدا می کند.

تا قرن ۱۳ میلادی، قلعه‌های متعلق به شوالیه ها بیش ازهر چیز دیگری در پهنه اروپا خود نمایی می‌‌کرد. شوالیه ها از زندگی مرفهی برخوردار بودند که با زندگی دهقانانی که روی زمینهای آنها کار می‌‌کردند، تفاوت زیادی داشت. شهرهایی در اطراف قلعه ها بوجود آمدند و توسعه یافتند. تجار برای تجارت از راههای صعب العبور سفر می‌‌کردند. زائران سفرهای طولانی را برای زیارت اماکن مقدس انجام می‌‌دادند. زندگی سخت بود، جنگ، قحطی و طاعون همواره جان مردم را تهدید می‌‌کرد.
در اواخر قرن پانزدهم میلادی، آخرین بخش از قلمرو مسلمانان اسپانیایی گرانادا یا همان شهر قرناطه در اندلس، به حکمرانان مسیحی آن دیار، فردیناند فرمانروای آراگون و ایزابلا فرمانروای کاستیل، تسلیم می‌‌گردد. در همان سال، با حمایت مالی فردیناند و ایزابلا، کریستف کلمب از اقیانوس اطلس می‌‌گذرد و به جزایر هند غربی (در نزدیکی سواحل آمریکا) می‌‌رسد. در اروپای قرون وسطی، کاری که مردم انجام می‌‌دادند، غذایی که می‌‌خوردند، لباسی که می‌‌پوشیدند و محلی که در آن زندگی می‌‌کردند، همگی بستگی به جایگاه اجتماعی آنها داشت.
حدودا از تاریخ ۸۰۰ تا ۱۰۵۰ میلادی به مدت سه قرن، جنگجویان وایکینگ با کشتی های دراز و براق خود، اروپا را به وحشت می‌‌انداختند. آنها از اسکاندیناوی برای جستجوی نقره، بردگان و زمین به دریا رفتند. بعضی ها به بریتانیا و فرانسه حمله می‌‌کردند، در حالی که دیگران روسیه و رودخانه‌های دوردست آسیا را مورد تاخت و تاز قرار می‌‌دادند. واکینگها کاشفان دلیر و شجاعی بودند. آنها با شجاعت از میان امواج خروشان اقیانوس اطلس عبور کرده، ایسلند و گروئنلند را کشف کردند و حتی به شمال آمریکا نیز قدم گذاشتند.
اروپای فئودالی
از حدود سال ۸۰۰ تا ۱۳۰۰ میلادی، بیشتر مناطق اروپای غربی توسط سیستم فئودالی سازماندهی شده بود. پادشاه مالک همه زمین بود که به مناطقی به نام ملک اربابی تقسیم می‌‌شد و ارباب هر ملک، خراجگذار پادشاه محسوب می‌‌شد. او سوگند وفاداری یاد می‌‌کرد و متعهد می‌‌شد که برای حفاظت از اموال پادشاه، سربازانی (مردان جنگی) استخدام نماید. رعیت ها در روستاها زندگی می‌‌کردند. آنها سهمی از محصولات خود را به املاک شاه (خراجگذار شاه) می‌‌دادند.
پاپ یکی از قدرتمندترین حاکمان اروپایی فئودالی محسوب می‌‌شد. او رئیس کلیسای کاتولیک رومی بود که مقدار زیادی زمین، تحت مالکیت خود داشت. پاپ از همه پادشاهان انتظار داشت که از او اطاعت کنند. اما هنگامی که قدرت پادشاهان و امپراتورها زیادتر شد، سعی کردند که با کلیسا مبارزه کنند.
جنگ انگلیس و فرانسه
در سال ۱۳۳۷ م پادشاه انگلیس، ادوارد سوم، علیه پادشاه فرانسه، فیلیپ ششم، اعلام جنگ می‌‌کند. ادوارد معتقد بود که مالک حکومت فرانسه می‌‌باشد. محاصره‌های زیادی بوقوع پیوست و جنگ‌هایی بزرگ رخ داد. البته در این درگیری‌های ۱۱۶ ساله، دوران طولانی صلح وجود داشت. ابتدا، انگلیسی‌ها در جنگ‌های کرسی، پواتیه و آژنکور پیروز شدند. سرانجام فرانسوی‌ها که از سخنان ژاندارک به هیجان آمده بودند، مهاجمان انگلیسی را در سال ۱۴۵۳ م عقب راندند.
در ابتدا انگلیسی ها پیروزی‌های فراوانی به دست آورند. در سال ۱۳۴۶، آن‌ها پیروزی مهمی در جنگ کرسی، در شمال فرانسه، به دست آوردند. کمانداران انگلیسی با استفاده از کما‌ن‌های بلند، سواره نظام فرانسه را نابود کردند. انگلیسی‌ها در سال ۱۳۵۵ حمله جدیدی را به رهبری وارث ادوارد سوم، ادوارد شاهزاده ولز (۷۶-۱۳۳۶م)، آغاز کردند. ادوارد فرمانده بی رحم نظامی، به دلیل آنکه زره سیاه به تن می‌‌کرد به شاهزاده سیاه معروف شد. در سال ۱۳۵۶م در جنگ پواتیه، در مرکز فرانسه، شاهزاده سیاه پیروزی بزرگی به دست آورد. پادشاه فرانسه، ژان دوم (۶۴- ۱۳۱۹م)، در این جنگ اسیر شد و برای آزادیش درخواست ۴ میلیون سکه طلا از فرانسه شد.
در طول سال‌هایی که فرانسه مشغول عقب راندن مهاجمان انگلیسی بود، جنگ بصورت پیوسته ادامه داشت. در سال ۱۴۵۳م، فقط بندر کاله، در شمال فرانسه، در دست انگلیس باقی مانده بود. بدینسان، جنگ صد ساله به پایان رسید. با این وجود، تا سال ۱۸۰۱م پادشاهان انگلستان کماکان خود را پادشاه انگلستان و فرانسه می‌‌نامیدند.
در سال ۱۰۹۵ م «پاپ اورین» دوم همه مسیحیان اروپایی را مجبور کرد تا علیه ترکان مسلمان قیام کنند و شهر اورشیلم (بیت المقدس فعلی) واقع در فلسطین را باز پس گیرند. در همان سال، سپاه بزرگی مهیا و رهسپار نخستین جنگ صلیبی گردید. تعداد زیادی از جنگجویان صلیبی در طول سفر خطرناک از اروپا تا خاورمیانه جان خود را از دست دادند.آنها که زنده ماندند در سال ۱۰۹۹ م بیت المقدس را تسخیر کردند. در بین سالهای ۱۰۹۹ تا ۱۲۵۰ م، شش جنگ صلیبی دیگر رخ داد ولی در هیچ یک از آنها صلیبیان موفقیتی به دست نیاورند.
رنسانس
دانش و هنر پیشرفتهای عظیمی در ایتالیای قرن پانزدهم و شانزدهم بوجود آوردند. این احیای فرهنگی به رنسانس (یعنی «نوزایی») مشهور شده است. دانشمندان، شعرا و فیلسوفانی ظهور کردند که با الهام از میراث اصیل رم و یونان با دیدگانی تازه تر به جهان می‌‌نگریستند. نقاشها به مطالعه آناتومی (علم تشریح) پرداختند و اعضای بدن انسان را به شیوه واقعگرایانه‌ای نقاشی می‌‌کردند. فرمانروایان ساختمانها و کارهای بزرگ هنری را سفارش دادند. این عقاید تازه بزودی در سراسر اروپا گسترش یافت.
مطلوب «انسان عصر رنسانس» شخص درخشان و همه فن حریفی بود که در موضوعات فراوانی کارآزموده باشد. لئوناردوداوینچی و میکل آنژ مشهورترین آنان می‌‌باشند. دستاوردهایشان احترام آنان در جامعه را افزایش داد.
اروپا در قرن ۱۶ و ۱۷
در طول قرون ۱۶و ۱۷ میلادی مردم عقاید سنتی را زیر سوال بردند. دانشمندانی همچون گالیله و تصویر:اسحاق نیوتن روشهای جدید را توسعه داده و بر مبنای مشاهدات و تجارب خود به کشفیات فراوانی، دست یافتند. در بسیاری از شاخه‌های دانش از جمله فیزیک، کالبد شناسی، نجوم، و ریاضیات پیشرفتهای بزرگی حاصل گردید.
درس کالبد‌شناسی
 
جان بانیستر، استاد کالبد شناسی مشهور انگلیسی، از جسد تشریح شده‌ای برای نشان دادن چگونگی عمل بدن انسان استفاده می‌‌کند.
نیکولاس کوپرینک ستاره شناس لهستانی، کتاب «گردش افلاک آسمانی» را منتشر می‌‌کند، او دراین کتاب عقاید جدید خود را مبنی بر گردش سیارات به دور خورشید، بر خلاف نظریه گردش سیارات به دور زمین، مطرح می‌‌کند.
در قرن هفدهم دانشمندان متوجه این مساله شدند که زمین سیارات به دور خورشید حرکت می‌‌کنند. مدلهای مکانیکی منظومه شمسی برای نشان دادن این موضوع ساخته می‌‌شدند. این دستگاههای جهان نما به نام «ارری» مشهور شدند، زیرا اولین بار برای «ارل ارری» ساخته شد.
در چهاردهم جولای ۱۷۸۹ میلادی، جماعتی از گرسنگان به زندان «باستیل» در پاریس، حمله کردند. فقرای پاریس که سان کولوت نامیده می‌‌شدند، از سیاستهای لویی شانزدهم، پادشاه فرانسه، به خشم آمده بودند. لویی که با بحران مالی شدیدی دست به گریبان بود، از مجلس طبقات عمومی در خواست کرد تا مالیاتها را افزایش دهد. این امر، موجب بروز انقلاب فرانسه گردید و به مدت ۱۰ سال این کشور دچار هرج و مرج شد. لویی شانزدهم در سال ۱۷۹۲ اعدام شد و سرانجام، در سال ۱۷۹۹، هنگامی که ژنرال ناپلئون بنا پارت به قدرت رسید، انقلاب پایان پذیرفت.
انقلاب فرانسه
همه برای یکی.
این پوستر می‌‌گوید که جمهوری هرگز تجزیه نخواهد شد و خواستار «آزادی، تساوی، برادری یا مرگ است.»

در ۱۷۹۱، در سال پس از انقلاب فرانسه، حکومت دستگاه جدیدی را برای اعدام در ملاء عام به خدمت گرفت. این دستگاه که گیوتین نامیده می‌‌شود برای قطع سرانسان با سرعت و بدون درد، طراحی شده بود. اما بزودی تبدیل به سمبول خوفناک دوره وحشت گردید.
تغییرات بزرگی که در قرن هجدهم در انگلستان رخ داد به نام انقلاب صنعتی شناخته می‌‌شود. اختراعات جدیدی مثل ماشین بخار کالاها را سریعتر و ارزانتر از قبل تولید می‌‌کرد. در قرن نوزدهم گسترش صنعت به بقیه اروپا و سرزمین آمریکا رسید. راه آهن سرعت مسافرت را زیاد کرد. مردم زیادی در کارخانه ها کار و در شهرها زندگی می‌‌کردند. قرن نوزدهم
در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ م بسیاری از کشورهای اروپایی از دوموکراسی دست کشیدند. حزب نازی هیتلر در آلمان به قدرت می‌‌رسد و فاشیست های [موسولینی] بر ایتالیا حکومت می‌‌کنند. در ابتدا بریتانیا و فرانسه کوشیدند با این دیکتاتورهای جنگ طلب سازش کنند. آنها عاقبت در سال ۱۹۳۹ در برابر تهاجم هیتلر ایستادند و اروپا به جنگ جهانی دوم کشیده شد.
 جنگ جهانی اول
 
زندگی در خندق
دستور حمله، سربازان در بالای خندقهای خود ظاهر می‌‌گردند تا شروع به پیشروی نمایند.
در ماه اوت ۱۹۱۴ م جنگ عظیمی در اروپا بین آلمان، رهبر دول محور، و نیروهای متفقین به رهبری فرانسه و بریتانیا درگرفت. هیچ یک از دو طرف نتوانستند به پیروزی کامل دست یابند و جنگ تا چهار سال بطول انجامید. پیش از پیروزی متفقین در نوامبر ۱۹۱۸ حدود ۱۰ میلیون نفر کشته شدند. وقتیکه در ماه اوت ۱۹۱۴ جنگ اعلام شد، میلیونها تن از مردم شادمان در خیابانهای شهرهای مهم اروپا شروع به رقص و پایکوبی نمودند. مردم تصمیم حاکمان خود برای رفتن به جنگ مورد حمایت قرار دادند. مردان جوان داوطلب برای جنگیدن، هجوم می‌‌آورند. با این وجود، صحنه‌های دهشت انگیز جنگ جهانی اول، نگرش مردم به جنگ را تغییر داد. یک نسل کامل از مردان جوان به خاک و خون کشیده شدند.
جنگ جهانی اول، چهار امپراتوری را نابود ساخت، امپراتوری آلمان تاج و تخت را از دست داد و دولت جمهوری جایگزین آن شد. امپراتوریهای شکست خورده اتریش ـ مجارستان و عثمانی هر دو از هم گسیختند و امپراتوری روسیه نیز بدست انقلابی های بلشویک افتاد.

انسان اولیه نسبت به اعداد بیگانه بود و شمارش اشیاء اطراف خود را به حسب غریزه یعنی همانطور که مثلاً مرغ خانگی تعداد جوجه‌هایش را می‌داند انجام می‌داد. اما بزودی مجبور شد وسیله شمارش دقیقتری بوجود آورد. لذا، به کمک انگشتان دست دستگاه شماری پدید آورد که مبنای آن ۶۰ بود. این دستگاه شمار که بسیار پیچیده می‌باشد قدیمی‌ترین دستگاه شماری است که آثاری از آن در کهن‌ترین مدارک موجود یعنی نوشته‌های سومری مشاهده می‌شود.
سومریها که تمدنشان مربوط به حدود هزار سال قبل از میلاد مسیح است در جنوب بین‌النهرین، یعنی ناحیه بین دو رود دجله و فرات ساکن بودند. آنها در حدود ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد با امپراطوری سامی، عکاد متحد شدند و امپراطوری و تمدن آشوری را پدید آوردند.
در این موقع مصریها نیز در سواحل سفلای رود نیل تمدنی درخشان پدید آورده بودند. طغیان رود نیل هر سال حدود و ثغور زمینهای زراعتی این قوم را محو می‌کرد. احتیاج به تقسیم مجدد این اراضی موجب رهبری آنها به اولین احکام ساده هندسی گردید. همچنین مبادلات تجارتی و تعیین مقدار باج و خراج سالیانه آنها را وادار به توسعه علم حساب نمود این اطلاعات همگی از روی پاپیروسها و الواحی است که در نتیجه حفاریها بدست آمده و به خط هیروگلیفی می‌باشد. قدیمی‌ترین آنها که مربوط به ۱۸۰۰ سال قبل از میلاد است شامل چند رساله درباره علم حساب و مسائل حساب مقدماتی می‌باشد، از آن جمله رساله پاپیروس آهس است که درسال ۱۸۶۸ توسط ایسنلر مصرشناس مشهور ترجمه شد. سایر تمدنهای شرقی نظیر چینی و هندی در ترویج دانش نقش مؤثری نداشته‌اند و جز برخی نتایج پراکنده که در زیر فشار مفاهیم ماوراءالطبیعه خرد شده است چیزی از آنان در دست نیست.
 قریب هزار سال پس از نابودی فرهنگ قدیم مصر و محو تمدن آَشور، یونانیان از روی مقدمات پراکنده و بی‌شکل آنها علمی پدید آوردند که در واقع به عالیترین وجه مرتب و منظم گردیده و عقل و منطق را کاملاً اقناع می‌نمود.
نخستین دانشمند معروف یونانی طالس ملطلی (۶۳۹_۵۴۸ق.م) است که در پیدایش علوم نقش مهمی بعهده داشته و می‌توان ویرا موجد علوم فیزیک ، نجوم و هندسه «تشابه» به او کاملاً بی‌اساس است.
در اوایل قرن ششم ق.م. فیثاغورث (۵۷۲_۵۰۰ قبل از میلاد) از اهالی ساموس یونان کم‌کم ریاضیات را بر پایه و اساسی قرار داد و به ایجاد مکتب فلسفی خویش همت گماشت. فیثاغورثیان عدد را بخاطر هم‌آهنگی و نظمی که دارد اساس ومبدأ همه چیز می‌پنداشتند و بر این عقیده بودند که تمام مفاهیم را به کمک آن می‌توان بیان نمود.
پس از فیثاغورث باید از زنون فیلسوف و ریاضیدان یونانی که در ۴۹۰ق.م در ایلیا متولد شده است نام ببریم. در اوایل نیمه دوم قرن پنجم بقراط از اهالی کیوس فضاهایی متفرق آن زمان را گردآوری کرد و در حقیقت همین قضایا است که مبانی هندسه جدید ما را تشکیل می‌دهند.
در قرن چهارم قبل از میلاد افلاطون در باغ آکادموس در آتن مکتبی ایجاد کرد که نه قرن بعداز او نیز همچنان برپا ماند. وی ریاضیات مخصوصاً هندسه را بسیار عزیز می‌داشت، تا جائی که بر سردر مکتب خود این جمله را حک کرده بود: «هرکس هندسه نمی‌داند به اینجا قدم نگذارد». این فیلسوف بزرگ به تکمیل منطق که رکن اساسی ریاضیات است همت گماشت و چندی بعد منجم و ریاضیدان معاصر وی ادوکس با ایجاد تئوری نسبت‌ها نشان داد که کمیات اندازه نگرفتنی که تا آن زمان در مسیر علوم ریاضی گودالی حفر کرده بود هیچ چیز غیر عادی ندارد و می‌توان مانند سایر اعداد قواعد حساب را در مورد آنها بکار برد.
در این احوال اسکندر کشورها را یکی پس از دیگری فتح می‌کرد و هرجا را که بر روی آن انگشت می‌نهاد مرکزی از برای پیشرفت تمدن یونانی می‌شد.
پس از مرگ این فاتح مقتدر در ۳۲۳ق.م و تقسیم امپراطوری عظیم او، مصر بدست بطلیموس افتاد و امپراطوری بطالسه را تشکیل داد. بطالسه که اسکندریه را به پایتختی برگزیده بودند تمام دانشمندان را بدانجا پذیرفتند و همین دانشمندان در صدد ایجادکتابخانه بزرگی در این شهر ساحلی برآمدند و به توسعه و تکمیل آن همت گماشتند. اکنون به زمانی رسیده‌ایم که بایستی آنرا عصر طلائی ریاضیات یونان نامید. اهمیت فوق‌العاده این دوره به سبب ظهور سه عالم بزرگ ریاضی یعنی اقلیدس ، ارشمیدس و آپولونیوس است که هم در دوران خود و هم برای قرون بعد از خویش شهرتی عالمگیر کسب نمودند.
 در قرن دوم ق.م نام تنها ریاضیدانی که بیش از همه تجلی داشت ابرخس یا هیپارک بود. این ریاضیدان و منجم بزرگ که بین سالهای ۱۶۱تا ۱۲۶ق.م در رودس متولد شد گامهای بلند و استادانه‌ای در علم نجوم برداشت و مثلثات را نیز اختراع کرد.
هیپارک نخستین کسی بود که تقسیم‌بندی معمولی بابلی‌ها را برای پیرامون دایره پذیرفت. به این معنی که دایره را به ۳۶۰ درجه و درجه را به ۶۰ دقیقه و دقیقه را نیز به ۶۰ قسمت برابر تقسیم نمود و جدولی تابع شعاع دایره بدست آورد که وترهای بعضی از قوسها را می‌داد و این قدیمی‌ترین جدول مثلثاتی است که تاکنون شناخته شده است.
در سال ۴۷ق.م که ژول سزار نیروی دریایی مصررا آتش زد، در کتابخانه بزرگ اسکندریه نیز حریقی ایجاد شد که قسمت اعظم آنرا نابود ساخت. بالاخره در سال ۳۰ق.م به هنگام امپراطوری ملکه کلئوپاترا کشور مصریکی از ایالات امپراطوری روم شد. در این دوره کوتاه از کشفیات جدید خبری نبود و دانشمندان متوسطی نظیر بطلیموس، منلائوس و باپوس نیز که ظهور کردند تنها به تعلیم و انتشار آثار قدما اکتفا نمودند. بطلیموس که به احتمال قوی با امپراطوران بطالسه هیچگونه ارتباطی ندارددر تعقیب افکار هیپارک کوشش بسیار کرد.کتاب مشهور او به نام اصلی«ترکیب ریاضی» شامل یک دستگاه هیأت بیان حرکت دورانی اجسام سماوی و یکدوره کامل مثلثاتکروی و مستقیم‌الخط و توضیح و محاسبه نمودهای حرکت بومی است. این کتاب را درسال ۸۲۷ از یونانی به عربی ترجمه کردند ونام آنرا مجسطی یعنی «بسیار بزرگ» نهادند و از آن پس به همین نام باقی ماند.
منلائوس که در اواخر قرن اول میلادی در اسکندریه می‌زیست به امر امپراطور دومی سین کتابی تألیف کرد که قضیه معروف منلائوس درباره چهارضلعی محاطی در آن ذکر شده است.
پاپوس که دوره زندگانیش در حدود ۳۵۰ میلادی بوده است دارای کتابی است به نام «مجموعه ریاضیات». هدف وی از تدوین این کتاب آن بوده است که به اختصار نتایجی را که از بدو پیدایش علم هندسه تا آن زمان حاصل شده بود برای خود بیان نماید. با این حال در موارد بسیار احکام جدید و جالبی که از اکتشافات خودش می‌بود و بر آن افزود. مسأله معروف پاپوس که در همه کتابهای هندسه ما وجود دارد و قضیه بسیار مهم تعیین مرکز نقل سطوح و احجام که برخلاف واقع آنرا به گولدن نسبت داده‌اند.
در این احوال هندوستان به منزله یک مرکز جدید روشنفکری توسعه می‌یافت و چنین به نظر می‌رسید که علم بدانجا فرار کرده و یا به عبارت بهتر فقط آنجا را مقام خود ساخته است. زیرا سابق براین در زمان یونانی‌ها نیز در آنجا وجود داشته است. علوم هندی بیش از علوم تمام ممالک دیگر که تاکنون از ایشان سخن گفتیم در خدمت مذهب بود وشامل بعضی مقدمات علم طب یعنی همانقدر که برای ساختن مشروبات مقدس کفایت می‌کردو مختصری از علوم نجومیعنی درست همان اندازه که برای تشکیل تقاویم مذهبی مورد نیاز است و اندکی هندسه، مرکب از بعضی طرق عملی که برای ساختن مسجد و محراب لازم است بیش نبود.
در نخستین قرون تاریخ چهار ریاضی‌دان مشهور در این کشور وجود داشت که عبارت بودند از:
آپاستامبا(قرن پنجم)، آریاب هاتا (قرن ششم)، براهماگوپتا (قرن هفتم) و بهاسکارا (قرن نهم) که در کتب ایشان بخصوص قواعد تناسب ساده و ربح مرکب مشاهده می‌شود. محاسبات در این کتابها جنبه شاعرانه داشت و حتی نام علم حسابرا «لیلاواتی» گذارده بودندکه معنی دلبری و افسونگری دارد! با شروع قرن دهم پیشرفت کشفیات ریاضی در هندوستاننیز متوقف گردید و مشعل فروزان علم بدست اعراب افتاد.
در سال ۶۲۲م که حضرت محمدصلی الله علیه و آله وسلماز مکه هجرت فرمود در واقع آغاز شگفتی تمدن اسلام بود. اعراب که جنبش شدید خود را از سده هفتم آغاز کرده بودند پس از رحلت پیغمبر اسلام در ۶۳۲ به توسعه سرزمینهای خود پرداختند و بزودی تمام ممالک آفریقائی ساحل مدیترانه را متصرف شدند و این توسعه‌طلبی ایشان را در اروپاتا اسپانیاو در آسیاتا هندوستانکشانید و در نتیجه تماس با کشورهای مغلوب که مردم آنها غالباً دارای تمدن عالی بودند ذوق شدیدی به آموختن در ایشان بوجود آمد. لذا با سهولت و چالاکی فرهنگ ممالک دست نشانده را پذیرفتند. در زمان مامون خلیفه عباسی تمدن اسلام بحد اعتلای خود رسید بطوری که از اواسط قرن هشتم تا اواخر قرن یازدهم زبان عربی علمی بین‌المللی گردید.
از ریاضی‌دانان بزرگ اسلامی یکی خوارزمیمی‌باشد که در سال ۸۲۰ به هنگام خلافت مأمون در بغدادکتاب مشهورالجبر و المقابله را نگاشت.
وی در این کتاب بدون آنکه از حروف و علامات استفاده کند، حل معادله درجه اولرا بدو طریقی که ما امروزه جمع جبری جمل و نقل آنها از یکطرف بطرف دیگر می‌نامیم، انجام داده است.
دیگر ابوالوفا (۹۹۸_ ۹۳۸) است که جداول مثلثاتی ذیقیمتی پدید آورده و بالاخره محمدبن هیثم(۱۰۳۹_ ۹۶۵) معروف به الحسن را باید نام بردکه صاحب تألیفات بسیاری در ریاضیات و نجوماست.
قرون وسطی از قرن پنجم تا قرن دوازدهم یکی از دردناکترین ادوار تاریخی اروپاست. عامه مردم در منتهای فلاکت و بدبختی بسر می‌بردند. جنگهای متوالی و قتل و غارت و از طرف دیگر نفوذ کلیسا آنچنان فکر مردم را به خود مشغول داشته بود که هیچ کس فرصت آنرا نمی‌یافت که در فکر علم باشد، آری مدت هفت قرن تمام اروپا محکوم به این بود که بار گران جهل و نادانی را بر دوش کشد. در اواخر قرن دهم ژربر فرانسوی کوشید تا به کمک مطالبی که در چند مدرسه از کلیساهای بزرگ اروپا آموخته بود پیشرفت جدیدی به علوم مقدماتی بدهد. وی دستگاه مخصوص را که برای محاسبه بکار می‌رفت اصلاح کرد. این دستگاه همان چرتکه بود.
برجسته‌ترین نامهائی که در این دوره ملاحظه می‌نمائیم، در مرحله اول لئوناردیوناکسی (۱۲۲۰_۱۱۷۰) ریاضی‌دان ایتالیائی است. وی که مدتهادر مشرق زمین اقامت کرده بود، آثار برخی از دانشمندان اسلامی را از آنجا به ارمغان آورد. همچنین برای اولین بار علم جبررا در هندسهمورد استفاده قرار داد. دیگر نیکلاارسم فرانسوی می‌باشد که باید او را پیشقدم هندسه تحلیلیدانست. وی اولین کسی است که نه تنها مجذور و مکعب و توانهای چهارم و پنجم اعدادرا در نظر گرفت بلکه اعدادرا بقوای کسری از قبیل یک دوم و دو سوم و یک هفتم و غیره نیز رسانید و به عبارت دیگر وانهای کسری اعدادرا بدست آورد.
در قرن پانزدهم ترقی فنی، پیشرفت علوم نظری را تحت‌الشعاع خود را قرار داد. اختراع چاپ در سال ۱۴۴۰ بوسیله گوتنبرگ سبب آن شد که تعداد کتاب در جهان با سرعتی صاعقه‌آسا رو به افزایش نهد و زمینه برای مطالعه منابع علمی گذشته که کم و بیش فراموش شده بود مهیا گردد.
در قرون پانزدهم و شانزدهم دانشمندان ایتالیائی و شاگردان آلمانی آنها در حساب عددی جبر و مکانیک ترقیات شایان نمودند. تارتاگلیا و کاردان در ایتالیا سنن ریاضی‌دانان عهد عتیق را از سر گرفتند.
رژیمن تانسوس آلمانی که از جمله بزرگترین منجمان این دوره است کتاب قدیمی‌ترین کتاب جالبی درباره مثلثات نگاشت. این کتاب قدیمی‌ترین کتاب کامل مثلثات است که در مغرب‌زمین انتشار یافت. همچنین ژان‌ورتر از اهالی نورنبرگ آلمان که به هندسه قدما به خوبی مسلط بود راه‌حل عالمانه و بدیعی از یکی از مسائل ارشمیدس که موضوع آن تقسیم کره به کمک صفحه به نسبت معلومی بود بدست داد. وی در تمام قسمتهای ریاضی بخصوص مثلثات تألیفات بسیار دارد.
ریاضی‌دانان فرانسوی در اوایل قرن شانزدهم عموماً مادون ایتالیائی‌ها بودند. مشهورترین آنها یکی اورنس فین است که در هندسه بویژه در موردتربیع دایره اکتشافات تازه‌ای کرد. دیگر پی‌یرلارامه موسوم به راموس است که بیشتر از لحاظ آثار فلسفی خود شهرت یافت. با وجود این به ریاضیات نیز علاقه فراوان نشان داد تا جائی که کتابی در ستایش ریاضیات و کتاب دیگری در مقدمات حسابو هندسهتألیف کرد. بالاخره کاندال را باید نام ببریم که در مطالعات مخصوص به چند وجهی‌ها تخصص یافت.
در اواخر قرن شانزدهم در فرانسه شخصی بنام فرانسواویت (۱۶۰۳_۱۵۴۰م) به پیشرفت علوم ریاضی خدمات ارزنده‌ای نمود. وی یکی از واضعین بزرگ علم جبر و مقابله جدید و در عین حال هندسه ‌دان قابلی بود. مثلثات جدید فقط متکی‌بر زحمات اوست. هر چند بسیاری از قدما و دانشمندان جدید باری پایه‌گذاری اساس آن زحماتی کشیده‌اند، اما ترقی آن کاملاً مرهون وی است. او اولین کسی است که مثلث کروی را با معلوم بودن سه ضلع آن حل کرد و در عین حال نخستین ریاضی‌دانی است که برای حل مسأله ترسیم دایره مماس بر سه دایره دیگر راه‌حل هندسی بدست داد و ریشه‌های معادله درجه چهارم را ساخت. کشور دانش خیز هلند نیز در اواخر این قرن مهد آزادی و یکی از مراکز مهم علمی جهان شده بود. آدرین‌رومن و سپس آدرین متیوس مقدار تقریبی عدد پی را محاسبه کردند و یکی دیگر از هموطنان آنان بنام وان سولن تا ۳۰ رقم اعشار آن را بدست آورد.
همچنین انگلستان که در آغاز قرن شانزدهم برای پیشرفت علم جبرکوشیده بود اینک با کشف لگاریتم بوسیله جان نپر تئوری فن محاسبه عددی را یک قدم قطعی بجلو برد. کوپرنیک(۱۵۴۳_۱۴۷۳) منجم بزرگ لهستانی در اواسط قرن شانزدهم در کتاب مشهور خود بنام «درباره دوران اجسام آسمانی» که همزمان با مرگش انتشار یافت تصویری از منظومه شمسی بدست داد که امروز هر دانش آموزی با آن آشناست:
۱٫    مرکز منظومه شمسی، خورشید است نه زمین.
۲٫    در حالی که ماه بگرد زمین می‌چرخد، سیارات دیگر، همراه با خود زمین بگرد خورشید می‌چرخند.
۳٫    زمین در هر ۲۴ ساعت یکبار حول محور خود می‌چرخد نه کره ستاره‌های ثابت.
پس از مرگ کوپرنیک در قلب اروپا، در کشور دانمارک مردی بنام تیکو براهه متولد شد که کارهای او پایه و اساس انقلاب قریب الوقوع نجوم گردید. وی نشان داد که حرکت سیارات کاملاً با نمایش و تصویر دایره‌های هم‌مرکز وفق نمی‌دهد. از آنجا که تیکو براهه بیشتر به رصدهای مستقیم و اندازه‌گیری سرگرم بود، هیچ کوشش برای تجزیه و تحلیل نتایج خود انجام نداد و این کار به یوهان کپلر که در سال آخر زندگی تیکو براهه دستیار وی بود محول گشت.
پس از سال‌ها کار، وی به نخستین کشف مهم خود رسید و چنین یافت که سیارات در حرکت خود به گرد خورشید یک مدار کاملاً دایره شکل نمی‌پیمایند بلکه همه آنها بر روی بیضی‌هایی حرکت می‌کنند که خورشید در یکی از دو کانون آنها قرار دارد. همچنین وی در نخستین‌بار اصل ماند (اصل جبر) را در مکانیک حدس زد که بعدها بوسیله گالیله صورت تحقیق یافت.

خدا از نظر علمی
بقلم :
جان لئوآبرنتای
JOHN LEO ABERNETHY
محقق شیمی
دارای درجه M.Sc. و دکتر در فلسفه از دانشگاه نورت وسترن ؛ معلم کالج دولتی همبولت و کالج فنی کالیفرنیا، اکنون استاد شیمی کالج دولتی فرسنو در کالیفرنیا؛ عضو هیئت تحریریه روزنامه « تعلیم شیمیائی» ، متخصص ترکیبات اشباع نشده هیدروکربونها و تأثیرات تعیین نسبت و موقعیت اجزاء هالوژناسیون بی‌فنیل‌های جانشین‌شده .
در عصرما، در نتیجه ترقی علوم هر مسأله‌ایکه بطور روشن مطرح می‌شود فوراً حل می‌گردد. بما آموخته‌اند که معانی کلمات تابع حواس خمسه یعنی ذائقه ، لامسه، شامه، سامعه و باصره‌اند و چون بشر در  محیط‌های مختلف زندگی می‌کند بدین جهت غالب کلمات معانی متعدد و وسیعی دارند . مثلاً لفظ خانه هم به غاری که وحشیان حومه شهر « چی‌هوآهوآ»ی آفریقا در آن زندگی می‌کنند اطلاق می‌شود و هم بکاخ مجال یک ثروتمند آمریکائی در کالیفرنیا.
درجواب سؤال « آیا خدا وجود دارد؟» باید پرسید : مقصود از خدا چیست ؟ مثلاً اگر بگوئیم، مقصود از خدا نظم و ترتیب و قوانینی است که در طبیعت وجود دارد آنوقت ما بهمان چیز قائل می‌شویم که مادیون نیز قائلند ؛ چون آنها نیز وجود نظم وترتیبی را در جهان قبول دارند . در این صورت اگر  کسی بخواهد متوجه خدا شده نیایشی بکند ، یا نمازی بگزارد ، باید مورد توجه و نیایش او جدول تناوب عناصر باشد، البته عناصری که هیچ یک به تنهائی یا دسته‌جمعی قادر بپاسخ‌دادن به چنین نیایشگر و نمازگزار نیستند هر چند نیز نمازگزار خود را از لحاظ روانشناسی ملهم بداند .
خدایان اغلب مذاهب نیز مخلوق هوی و هوس بشر است و من به آنها هم اعتقاد ندارم . تنها خدائی که من می‌توانم به آن اطمینان و ایمان داشته باشم همانا صانع و بارئی است که پیامبران و کتب آسمانی بشر را بعبادت وی دعوت می‌کنند . و اوست که در تمام نقاط جهان بندگان خود را مورد رأفت و رحمت قرار می‌دهد .
آیا این خدا حقیقت دارد یا نه؟ و آیا خدا برای راهنمائی بشر پیامبرانی مبعوث ساخته یا نه ؟ پاسخ ا ین دو سؤال بسته بجواب سؤال دیگری است که آیا پیامبران و انبیاء از لحاظ معنی و آگاهی نظیر دیگر افراد بشر بودند یا نه ؟
اگر فرض کنیم که پیامبران فرقی با سایر افراد بشر نداشتند و از مبدأ و مرکزی الهام و تعلیم غیبی نمی‌گرفتند ومعجزات وخوارق اعمال منتسب بدیشان افسانه‌ای بیش نبوده است آنوقت باید جهانی روی تجارب محسوس بنا کنیم و حدس‌ها و نظرهای گستاخانه‌ای درباره ایجاد جهان بیان نمائیم.
روشهای علمی از ترکیب قیاس ارسطو با استقراء فرانسیس بیکن بوجود آمده که دانشمندان بعدی آنها را تکمیل نموده‌اند .
در قیاس از یک مقدمه یعنی کبری و مقدمه دیگر یعنی صغری، نتیجه بدست میآید . مثلاً اگر بگوئیم که هر اتم کربن خنثی شش الکترون دارد و این یک اتم کربن خنثی است پس ما نتیجه خواهیم گرفت که این کربن شش الکترون دارد. در استقراء از حقایق و جزئیات مسلم بقوانین و فرضیه‌ها میرسیم (که همیشه در آن اصول موضوعه یا حقایق غیر مسلم علمی وجود دارد .)
اگر نتیجه قیاس کاملاً درست و مستدل باشد  و ما بصحت آن اطمینان حاصل کنیم ، کبری که آنرا به عنوان فرضیه قبول کرده بودیم اصل مسلم می‌شود . حقایق مسلم نتایج آزمایشهای محسوس قابل تکرارند (که در اصطلاح علمی و رسمی تجربه نامیده می‌شوند) مثلاً‌این حقیقتی است که آب از ۱/۱۱ در صد هیدروژن  و ۹/۸۸ درصد اکسیژن ترکیب یافته است چه آزمایشهای مکرر این حقیقت را ثابت و مسلم می سازند .
قوانین عبارت از تعمیم حقایق مسلم است در افراد یک جنس یا یک نوع ؛ مثلاً ما می‌توانیم بگوئیم که در هر ترکیب خالص (مانند : آب ، نمک طعام و نی شکر) نسبت به عناصر ترکیب دهنده از لحاظ وزن مساوی است .
فرضیه‌ا یا اصول نظری تصاویر ذهنی‌اند که قوانین مسلم را روشن می‌کنند . فرضیه‌های مهم که فعلاً در افکار جدید  حکمفرمایند عبارتند از : فرضیه حرکت مولکولی ، فرضیه اتمی، فرضیه تکامل ،نظریه نسبی، فرضیه مقادیر.)
فرضیه اتمی روی قانون ترکیب معین و قانون نسبت‌های مضاعف بنا شده بود. اما هنگامی که قابل تجزیه بودن اتم به الکترونها و نوترونها معلوم و ایزوتوپها کشف گردید حقایق  غیر مسلم فرضیه دالتون مجبور به اصلاح شد .
فرضیه‌ها در قسمت متشکل معلومات بشر که علوم نامیده می‌شوند بکار می‌روند . یکی از علوم که بشر را باعالم هستی مربوط می‌سازد فلسفه نامیده می‌شود . اگر ادیان حنیفه ا فسانه و عاری از حقیقت فرض شوند لازم می‌اید که فلسفه‌ای ایجاد گردد که مادی و مربوط بجهان محدود و محسوسی باشد و البته در آن فلسفه خدا و حسن و قبح عقلی وجود نخواهد داشت و کارهای انسان مانند کار سایر  حیوانات فاقد ارزش معنوی، و تشخیص صحت وسقم و نیکی و بدی اعمال بسته بنظر افراد واقتضای منافع مادی و آنی آنها و شرایط زمان و مکان خواهد بود . و حسن و قبح معنی ثابت و استواری نخواهند داشت و خاتمه دادن بحیات بشر ازنظر همین فلسفه مورد اعتراض کسی واقع نخواهد شد ، چه زندگی در موقع معینی خود بخود ختام خواهد یافت ، حتی زندگی هزاران هزار سیاره در نتیجه گرما یا سرمای فوق‌العاده و یا تأثیر امواج کیهانی بوضع دهشت‌انگیزی فنا خواهد پذیرفت .
اما اگر باور کنیم که ادیان مقدسه و کتب آسمانی حقیقت دارند و پیامبران با مرکزی مربوط و از مبدئی ملهم بوده و بخواست و اراده پروردگار و حصول اطمینانو تقویت ایمان بشر معجزاتی از آنها بظهور رسیده چنانکه حضرت عیسی (ع) از مادری باکره متولد شده و اموات و نابینایان بدعا و مسح وی جانی تاز و بصیرت و بینائی بازیافته‌اند آن وقت متوجه خواهیم شد که کلمات « خدا و نیک و بد» معانی متعددی ندارند و تعدد و تنوع محیط و امیال در حقیقت مسلم آنها تغییری نمی‌دهد بلکه « خدا» یک و آن صانع و باری‌ء بی‌همتای جهان است و « نیک » کارها و صفاتیست که وی با حکمت عالیه خود بشر را بانجام دادن و گرویدن بدانها امر نموده و « بد » کارها و صفاتی است که انسان را از ارتکاب و اتصاف آنها بازداشته و برای هر نیکی پاداشی و برای هر بدی جزائی معین و مقرر فرموده است . بلی اگر قبول کنیم که خدا در طور سینا با حضرت موسی سخن گفته و سایر پیغمبران بر حق بوده‌اند ، حسن و قبح معنی حقیقی و پایداری پیدا خواهند کرد و بشر همیشه مراقب کارهای خود بوده جزای آنها را با اهمیت تلقی  خواهد کرد .علوم برای تکمیل خود باید اعتقاد بخدا را جزء اصول مسلم خود بشمارند . در این باره بیانات پول یکی از حواریون حضرت عیسی (ع) شایان توجه است . وی که در شهر تارسوس یکی از مراکز علم آن عصر در خانواده شریف و ثروتمندی بدنیا آمده وتحصیلات وسیعی در بیت‌المقدس کرده بود ، هنگام پیری از شهر لائودیسی بپسر روحانی خود تیموثی  نوشت :« ای تیموثی ایمان خود را نگهدار ، از الفاظ کفرآمیز و اهانت بمقدسات و از مخالفتهای غلط علمی با خدا، اجتناب کن ». بظن قوی مقصود پول از علم، فلسفه رواقی بوده که مرکز تدریس آن شهر تارسوس بود و پول تحصیلات ابتدائی خود را در آنجا انجام داده بود . فلسفه رواقی کاملاً مادی بود بعقیده آنها ماده و نیرو اساس جهان بود ؛ رواقیون میگفتند بشر باید خود را بالاتر از احساسات غیر واقعی از قبیل عشق و محبت و همدردی بگیرد و بدانها هرگز توجهی نکند . متأسفانه در روزگار ما نیز از چنین اندیشه‌ها فراوان بچشم می‌خورد .
 
تفوق خداشناسی بر مادیگری
بقلم :
اولین کارول کارکالیتس
OLIN CARROLL KARKALITS
مهندس شیمی
دارای درجه B.Sc. از انیستیتوی رایس و M.Sc. و دکتر در فلسفه از دانشگاه میشیگان ، محقق سابق مواد شیمیائی در شرکت نفت شل، سپس جزو کادر تعلیماتی مهندسی شیمی در دانشگاه میشیگان ، فعلاً مدیر قسمت توسعه عمل در شرکت آمریکائی سینامید و عضو انیستیتوی مهندسین شیمی آمریکا ، متخصص در کاتالیز مهندسی شیمی.
بشر در طول تاریخ، همیشه با خود اندیشیده : از کجا آمده‌ام ؟ برای چه آمده‌ام ؟ بکجا خواهم رفت ؟
صدها کتاب ماوراءالطبیعه در این سه سؤال بحث کرده‌اند . معمای وجود چیز تازه‌ای نیست و از بدو خلقت مورد نظر بوده و بشر در  حل آن کوشیده است . در این مقاله ما ثابت خواهیم کرد که خداشناسی بطور کامل می‌تواند جواب سؤالات مزبور را بدهد و هیچ فلسفه دیگری قادر نیست جواب مقنع‌تر از آن بدهد .
از لحاظ معتقدات ماوراءالطبیعه ، دانشمندان عصر جدید بدو طبقه تقسیم می‌شوند : یک طبقه که مسلماً عده‌شان بیشتر است طبیعی هستند . و طبقه دیگر که عده‌شان کمتر است ، خداشناس می‌باشند البته این تعبیر خیلی ساده است ؛وقتی ما می‌گوئیم طبیعیون ، مقصود کسانی هستند که طبیعت را منتهی‌الیه  حقیقت می‌دانند و معنی طبیعت برای آنها شامل تمام پدیده‌هائی است که بوسیله ماده و نیرو در زمان و مکان ظاهر می‌شوند .
طبیعیون برخلاف خداشناسان می‌گویند که تمام حقایق و حوادث را با مطالعه قوانین طبیعی می‌توان دریافت و وجود خدا را برای فهم حوادث لازم نمی‌دانند .

پیش‌گفتار
آغاز عصر علم مکانیک و اختراعات حاصل از آن و انقلاب صنعتی باعث افزایش سرعت و دقت در انجام کارهایی بود که قبل از آن به وسیله اندام حرکتی انسان یا حیوانات انجام می‌شد. وسایل نقلیه به‌جای پای انسان، سرعت وی را در پویش مسافت بهبود داد و ابزارها، بازو و دست وی را توان بیشتری بخشید . (۱)با این وصف، هنوز به‌وجود انسان (موجود ذیشعور) برای «کنترل» وسایل و ابزار نیاز است. اختراع اولین کامپیوترها نویدبخش عصری است که «حضور» انسان برای کنترل -و تفهیم دستورات به- آنچه تاکنون ساخته غیر لازم می شود. سرعت زیاد پردازش، دقت، تراکم دادهها و قابلیت برنامه‌ریزی، همراه با تلفیق و توسعه هوش مصنوعی، و اتصال آن با خطوط ارتباطی سریع، به تدریج جایگزین فرامین انسان می شود. فن آوری جدید اطلاعات اکنون با مغز و اعمال پیچیده آن قیاس می شود، تا اندام حرکتی انسان.
انقلاب فراصنعتی، تحولی است که طریق تجارت، کار، تحقیق، و آموزش بچه‌هایمان را عوض خواهد کرد. منشأ پیدایش جامعه اطلاعاتی پیشرفتهایی است که فن آوری در سالهای اخیر داشته. پیشرفت در زمینه رقمی کردن (digitaization)، فشردگی داده (compression) و شبکه های پیشرفته ارتباطی.
در بستر جدید فن آوری اطلاعات و ارتباطات، داده و اطلاعات، مواد خام پایه‌ای است و یکی از مهمترین عوامل توسعه و پیشرفت محسوب می شود. در عصر مبتنی بر اطلاعات، میزان اطلاعات و مرغوبیت آن تعیین کننده جایگاه ملتهاست. از این نظر شکاف طبقاتی بین دارندگان (the haves) و ندارندگان (the have nots) اطلاعات از مهمترین عوامل تنش ملی و بین المللی است . (۲)
در جامعه موسوم به جامعه اطلاعاتی همچون جوامع مرسوم کار، تحقیق، تجارت و تفریح میکنیم اما برای انجام این امور نیازی به تحرک فیزیکی، حضور رو-در-رو، و ثبت اطلاعات در یک واسط کاغذی نیست. در فضای سیبرنتیک اراده انسانها از طریق تپشهای الکترونیکی ظهور خارجی می یابد. اکنون جامعه‌ای مجازی با آثار کاملاٌ واقعی شکل گرفته است. جامعه‌ای که برای بقا و توسعه باید قانونمند باشد.
در فضای سیبرنتیک, «اطلاعات» باید «جریان» یابد, پس «جریان» «اطلاعات» باید قانونمند باشد. اما قوانین لازم کدام است؟
جامعه اطلاعاتی بر مبانی مالکیتهای فکری، آزادی اطلاعات و حریم خصوصی (privacy) بنا شده و هدف علم حقوق این است که بین این سه حق معارض تعادلی ایجاد کند. زمان پیریزی قوانین بر نظریه‌ها و روشهای منفرد سپری شده، و علم حقوق بیش از آنکه بخواهد پاسدار حقی مطلق باشد، بر آن است که بین تمایلات مختلف توازنی به‌وجود آورد. تمایلی که قبلاً به صورت موردی و استثنا حمایت می‌شد. پلورالیزم حقوقی تنها پاسخ ممکن به جامعه پیچیده امروزی است . (۳)
دو عنوان کلی قابل تفکیک راجع به جریان آزاد اطلاعات قابل بررسی است: اول «فن آوری» انتقال اطلاعات، دوم «اطلاعات» جریان یافته در بستر فن آوری.
در اولی مجموعه‌ای از زیرساختها شامل زیرساختهای مخابراتی، شبکه و اینترنت تحت عنوان «ایده خدمات جهانی» و «اصول شبکه‌های باز» بحث می شود. عنوان دوم راجع به اطلاعات موجود در سیستمهای اطلاعاتی است.
بخش دولتی تنها تولید کننده بزرگ اطلاعات در محدوده‌های قانونگذاری، آمار، فرهنگ، اقتصاد، حمل و نقل، تحقیقات و … می‌باشد از دیدگاه اقتصادی این اطلاعات به کمک فن آوری جدید می‌تواند به واسطه ارزش افزودهای که بخش خصوصی در آن ایجاد می‌کند به موضوعی برای تجارت تبدیل، و ثروتهای زیادی از طریق ایجاد شغلهای جدید اطلاعاتی تولید شود.
از دیدگاه سیاسی، تحولات فن آوری اطلاعات دموکراسی‌های موجود را به چالش میخواند، نقش قوه مقننه به علت خصوصیات منحصربه فرد فن آوری اطلاعات کمرنگ می شود. واسط جدید اطلاعاتی این امکان را می‌دهد که افراد و گروهها آراء خود را به طور مستقیم اعلام کنند و حضور فیزیکی و عنصر زمان، مانعی برای تصمیم‌گیری مستقیم نیست. اکنون گذار تاریخی جوامع از عصر دموکراسی مستقیم دولت-شهر یونان باستان به نظام‌های نمایندگی، مجدداً به اصل خود رجوع می‌کند. یکی از اهداف «ایده خدمات جهانی» (Universal Services Idea) تعیین اصول و ضوابط جامعه اطلاعاتی، از زاویه در دسترس قرار دادن اطلاعات و زیرساخت ارتباطی (مخابرات و وظایف آنها) است که تحت عنوان ضوابط شبکه‌های باز (open network provisions) در طرح «دولت درون‌خط» (Government Online) مطرح است.
دسترسی به اطلاعات دولتی در ابتدای قرن بیست و یکم، یکی از مهمترین اصول حقوق بشر خواهد شد. از این نظر کشورهایی که به لحاظ ساختار حکومتی نمی‌توانند دسترسی آزاد آحاد جامعه به اطلاعات را تضمین کنند در زمره کشورهای نقض‌کننده حقوق بشر محسوب می‌شوند.
کشورهای دموکراتیک مدتهاست که ضرورت تدوین قانون عمومیت اسناد دولتی و یا قانون آزادی اطلاعات را درک کرده و اقدامات قانونی لازم را سازمان دادهاند. اما با تحولات اخیر فن آوری تبادل اطلاعات و ارتباطات و ایجاد فضای سیبرنتیک، جریان آزاد اطلاعات جزء لاینفک جامعه جدید محسوب شده و دیر یا زود همه کشورها مجبور به پذیرش اصل آزادی هستند. (در کتابی که به همین عنوان چاپ خواهد شد، گوشهای از فعالیتهای تقنینی را در کشورهای در حال توسعه و آسیایی خواهیم دید.).
منظور از اطلاعات دولتی چیست؟ چرا مفهوم جریان آزاد اطلاعات به “دسترسی به اطلاعات دولتی” مقید می شود؟ چرا دسترسی به اطلاعات دولتی پیشنیاز دولت الکترونیکی است؟ کدامیک از اطلاعات دولتی قابل دسترسی است؟ ضابطه کدام است؟ اهداف دسترسی چیست؟ منظور از دولت و نهادهای دولتی چیست؟ و در نهایت آیا چنین تعبیری از جریان آزاد اطلاعات، تهدید دولت و امنیت ملی نیست؟
بدیهی است که حق دسترسی نامحدود نیست. اصولی وجود دارند که به‌موجب آن بعضی موارد مستثنی شده‌اند. این محدودیتها در سه گروه اصلی قرار دارند: ۱٫ حمایت از منافع کشور (امنیت ملی و نظم عمومی) ۲٫ حمایت از حریم خصوصی افراد و ۳٫ حمایت از اسرار تجاری شرکتها
قانونمند کردن جریان اطلاعات هر گاه با تدبیر و اصول منطقی محرمانه‌گی همراه باشد به حفظ اطلاعات محرمانه نیز کمک مؤثرتری خواهد کرد تا زمانی که اصل محدودیت دسترسی به اطلاعات در نظام بوروکراتیک کشور حاکم باشد. به عبارت دیگر یکی از نظریات دکترینی رژیم دسترسی آزاد به اطلاعات، حفظ بهتر و مؤثرتر محرمانه‌گی از طریق قانونمند کردن مستثنیات آن است. به عنوان مثال هنگامی که اصل آزادی دسترسی طبق قانون به رسمیت شناخته نشده، مسؤول سازمان و نهاد دولتی خود تصمیم می‌گیرد که چه چیزی را در دسترس قرار دهد و چه مدرکی محرمانه و سرّی باشد و این افراد بنا به احتیاط تقریباً از ارائه هر مدرکی به شهروند خودداری می‌کنند حتی اگر محرمانه و سری نباشد زیرا در نهایت دلیلی برای انجام “یک کار اضافی” وجود ندارد. قانونگذار ایرانی با توجه به این مسأله در طی این سالها به صورت موردی سازمانها و نهادها را موظف به ارائه بعضی اطلاعات کرده است (برای دیدن این قوانین نگاه کنید به مجموعه قوانین راجع به حقوق اطلاعات، گردآوری و تنظیم از دکتر ولی‌الله انصاری، دبیرخانه شورای‌عالی انفورماتیک کشور، بهمن ۱۳۷۴٫) و بعضی را صریحاً منع نموده است. قانون دسترسی به اطلاعات دولتی با اصل قرار دادن آزادی دسترسی، به همه این اختلاف سلیقه‌ها پایان می‌بخشد و فقط مجلس شورا و در موارد خاص هیأت دولت را برای تعیین محدودیتهای آن شایسته می‌شناسد. قانون دسترسی به اطلاعات دولتی از طریق حذف کوچکترها و کوته‌بینها در تشخیص صلاح ملی و کشور، به میزان قابل ملاحظه‌ای امکان کنترل و تمرکز در حفظ مواردی که بنا به استثناء باید محرمانه باشند به‌وجود می‌آورد و اطلاعاتی که بنا به مصلحتهای یاد شده باید سرّی باشند به هیچ‌وجه فاش نخواهند شد امروز در ایران اگر نهادی دولتی تحت عنوان محرمانه از ارائه اطلاعات خودداری کند در مواردی می‌توانید با ارسال نامه‌ای به سازمانهای بین‌المللی اطلاعات را کسب نمایید. اما در کشوری که اصل آزادی دسترسی به اطلاعات دولتی وجود دارد اگر اطلاعاتی را به‌موجب قانون محرمانه نتوانید به دست آورید مطمئن باشید که تقریباً از هیچ سازمان بین‌المللی هم آن اسناد را به دست نخواهید آورد.
قانون دسترسی به اطلاعات دولتی در ضمن یکی از با اهمیت‌ترین و مؤثرترین روشهای مدیریت اداری کشور است که می‌تواند با تلفیق سایر روشهای فنی وسیله‌ای برای اصلاح نظام اداری باشد، از طرف دیگر به آرزوی سالیان دراز در تحقق مشارکت شهروندان در تصمیم‌گیری جامه عمل پوشیده می شود.

چارچوب حقوقی آزادی اطلاعات
در جامعه ما دیدگاه‌های مختلفی راجع به جریان آزاد اطلاعات وجود دارد. طیف این دیدگاه‌ها از تهاجم فرهنگی بیگانه آغاز و با متمرکز شدن بر مقوله اطلاع‌رسانی ختم شده است. در ایران تکیه بر این عبارت بیش از آن که در یک زمینه حقوقی- قانونی مطرح باشد از جنبه‌های فرهنگی- اجتماعی و سیاسی صرف بحث می شود و بدیهی است مادامی که نتوانیم چارچوب‌های مشخص حقوقی برای آن تعریف کنیم در حد نظر و یک مباحثه علمی همیشه باقی خواهد ماند. لذا در این گفتار مفهوم «جریان آزاد اطلاعات» از منظر بحثهای استانداردی که در جهان مطرح است – یعنی حقوق دسترسی به اطلاعات- بررسی خواهد شد.
از نظر حقوقی _ و آنچه تا امروز موضوع تدوین قوانین بوده _ اطلاعات یا مجانی است (تبلیغات) و یا دارای ارزش اقتصادی و موضوعیت مالی (حقوق مالکیتهای فکری و شعب مختلف آن ، سهام، اوراق بهادار و پول دیجیتال و …) و یا دارای ارزش مقدماتی برای مبادله است (تبادل اطلاعات تجاری و بازرگانی) و یا جزو حریم خصوصی اشخاص و یا در نهایت اطلاعات دولتی است (طیف وسیعی از اطلاعات بوروکراتیک و مرتبط با امنیت ملی). به عنوان مثال نظام حقوقی مالکیتهای فکری برای این است که مبتکر و مؤلف، موظف شود که ۱۰۰% اطلاعات مربوط به اختراع خود را در جامعه منتشر نماید در عوض برای مدت معین (در اختراع معمولاً ۲۰ سال و در حق تألیف ۵۰ سال + حیات مؤلف) از منافع مادی آن بهره‌ مند می شود.
در بدو پیدایش و شکل‌گیری جامعه صنعتی در ایران برخی از چارچوب‌های حقوقی انتشار اطلاعات مدون شده‌اند هر چند که از همان آغاز یک دیدگاه ارگانیک و پویا راجع به چارچوب‌های حقوق انتشار/دسترسی به اطلاعات در ابعاد مختلف وجود نداشته، و هم از این جهت جریان اطلاعات در بستر مدیریت دولتی و حکومتی به طور کلی مسکوت و معطل مانده است.
هماکنون در فضای جدید سیبرنتیک، بخش مهمی از ارتباطات و نیازهای جامعه به ارقام صفر و یک مبدل شده و اطلاعات، مبنا و سلول اصلی مفهوم و تعبیر قرار گرفته است و به تبع آن، عناصر فیزیکی (حضور فیزیکی و سیستم مبادله اطلاعات مبتنی بر کاغذ) منسوخ گشته، بیش از این نمیتوان مقوله اطلاعات را به طور کلی و اطلاعات دولتی را به طور خاص مسکوت و معطل گذاشت. دولت الکترونیکی که ساختار فنی آن به عنوان دولت درون‌خط در تصمیم گروه ۷ به سال ۱۹۹۵ به وجود آمده، تنها و تنها در یک عنوان کلی‌تر، یعنی سرنوشت «دسترسی» به «طلاعات» «دولتی» قابل طرح و اجراست و هم از این دیدگاه است که کشورهای مصر و اردن از اعضای فعال این سازمان تخصصی هستند.
مقدمتاٌ این سوالها باید مورد توجه قرار گیرند:
قواعد جریان اطلاعات کدام است؟ حقوق واسطه‌ای اطلاعات کدام است: کاغذ، امواج و سیگنالهای دیجیتال؟ تفکیک دو حق متفاوت؛ انتشار و دسترسی؟ اصول انتشار در کاغذ، در امواج و در واسطه‌ای دیجیتال؟ طبقه‌بندی اطلاعات؟ ماهیت اطلاعات دولتی؟ اطلاعات قابل انتشار؟ حقوق بشر و حق دریافت اطلاعات (منفعل از جانب شهروند). نظریه‌های اساسی در به‌رسمیت شناختن حق دسترسی؛ ثروتهای عمومی، «باز» بودن جامعه و رازپوشی. اطلاعات دولتی در فراگرد دموکراسی. هزینه‌های تولید اطلاعات دولتی.

•    چکیده¨
مقاله حاضر کنکاش درباره موتورهای جستجو گر اینترنت.موتورهای جستجو طبقه بندی و دسترسی به اطلاعات را ساده می‌سازند.
اینترنت خصوصا وب منبع عظیمی‌از اطلاعات است که روز به روز بر حجم آن افزوده شود. در حال حاضر میلیونها صفحه که اطلاعات فراوانی از موضوعات مختلف را در بر دارند بر روی سرویس دهنده های مختلف جا خوش کرده اند و این در حالی است که هر روز نیز بر حجم این اطلاعات افزوده می‌شود.
جنبه مثبت وب این است که اطلاعات فراوانی را در موضوعاتی بسیار گسترده, ارایه می‌دهد اما جنبه منفی آن این است که اگر کاربری دنبال موضوعی خاص باشد, کدام صفحه را بخواند؟ از میان میلیونها صفحه موجود, کدام صفحه و یا صفحات نیاز او را برآورده می‌کند؟
در چنین مواقعی کاربران سراغ موتورهای جستجوگر می‌روند. آمارهای رسمی‌نشان می‌دهد که افراد بسیاری سفر در دنیای وب را با موتورهای جستجو گر آغاز می‌کنند.
موتور جستجو گر سایتی است که با گرفتن عبارتی مختصر, کاربر را با لیستی از سایتها روبه رو می‌کند که به موضوع مورد علاقه او مرتبط است. موتور جستجو گر سایتی است که برای کمک به کاربران در یافتن اطلاعات موجود در سایر سایتها طراحی شده است. بسیاری از آنها ابتدا تنها پروژه های دانشگاهی بوده اند نظیر:
Google, Inktomi, Yahoo
وقتی یک کاربر عبارتی را جستجو می‌کند, موتور جستجو گر لیستی از سایتها را نشان می‌دهد که تعداد آنها از چند مورد تا میلیونها صفحه متغیر است. سایتهایی که موتور جستجو گر به عنوان نتایج جستجویش نشان می‌دهد بر حسب میزان ارتباط با موضوع جستجو شده به ترتیب نزولی لیست می‌شوند.
به عبارت دیگر سایتی که به عنوان اولین نتیجه جستجو معرفی می‌شود, مرتبط ترین سایت به عبارت جستجو شده از دید آن موتور جستجوگر بوده است.
هر چه بر محبوبیت وب افزوده می‌گردد  نیاز به بایگانی کردن اطلاعات آن نیز بیشتر می‌شود. موتور نیاز به سرعت در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
بدون موتور جستجو گر, وب تنها به بخش کوچکی از موفقیت امروزی خود دست می‌یافت, زیرا موتور جستجو گر وب را به رسانه ای قابل استفاده برای همه کس کرده است چرا که از هیچ کس توقع نمی‌رود که آدرسهای بسیاری از سایتهای مختلف را به یاد آورده آنچه که تمام موتورهای جستجو گر انجام می‌دهند. (با درجات متفاوتی از موفقیت), فراهم آوردن یک وسیله جستجوی ساده است.
•    مقدمه:
افرادی که دستی در تجارت الکترونیک دارند اذعان می‌کنند که آوردن بیننده به سایت ضروری ترین شرط موفقیات برای سایتهای تجارت الکترونیک است. فرقی نمی‌کند که سایت چه کالا و خدماتی را ارایه می‌کند, هر سایت اگر خواهان کسب در آمد و محبوبیت است, باید بیننده داشته باشد.
تعداد بینندگان هر سایت, برگیرنده آن در دنیای وب است. سایتی که بیننده ندارد بدون شک مرگی آن لاین را تجربه می‌کند مرگی که متاسفانه نمی‌توان کسی را ختم به مراسم ختمش دعوت نمود!
آمارهای رسمی‌به خوبی نشان می‌دهند که موتورهای جستجوگر ابزار مناسبی هستند که کاربران آنها کالالإ خدمات و اطلاعات مورد نیاز خود را می‌یابند.
البته تنها رتبه های بالای نتایج جستجو است که مورد توجه کاربران قرار دارد و آنها به سایتهای لیست شده در این رتبه ها مراجعه می‌کنند. کابران هنوز هم علاقه دارند که ده سایت اول در نتایج جستجو را مرور کرده از بقیه سایتها صرفنظر کنند. این رفتار کاربران پیام بسیار واضحی دارد:
سایتهایی که در رتبه های بالا قرار نمی‌گیرند, بینندگان چندانی هم نخواهند داشت.
با دقت در این رفتار کاربران اهمیت کسب رتبه های بالا در موتورهای جستجوگر روشن تر می‌شود. نکته دیگر آنکه بینندگانی که بدین ترتیب از طریق موتورهای جستجوگر روانه سایتها می‌شوند. عموما علاقه مندان به آن سایت هستند و این در حالی است که هزینه چندانی صرف آوردن آنها به سایت نشده است.
امورزه تجارت الکترونیک خود را با مسئله رتبه بندی در موتورهای جستجوگر هماهنگ کرده است زیرا رتبه های بالاتر مستقیما به فروش بیشتر تعبیر می‌شوند.
طبق آمارهای ارایه شده در ابتدای سال جدید میلادی ۲۰۰۳ نزدیک به ۹۳ درصد بینندگان سایتهای فعال در زمینه ارایه هدایای کریسمس را موتورهای جستجو گر فراهم کرده اند که در این بین گوگل با ۲۷ درصد در صدر ایستاده است رتبه های بالا آر روز هر دارند سایتی است که آگاهانه پای در دنیای مجازی وب می‌نهد. هر روزه سایت های بسیاری در وب منتشر می‌شوند که دارندگان آنها به امید کسب در آمد و موفقیت به این تجارت نوین وارده شده اند اما تنها عدد معدودی از آنها با استفاده از تکنیک های موثر کسب در آمد و با تکیه بر تخصص خود در این بین به موفقیت دست می‌یابند.
امروز, بازاریابی در اینترنت روشهای بسیاری را برای کسب در آمد هر چه بیشتر در اختیار سایت های قرار داده است اما انتخاب اول تمامی‌سایت ها رتبه های بالا درموتورهای جستجوگر است.
به طور خلاصه موتور جستجوگر سایتی است که کاربران اینترنت به کمک آنها سایت ها و اطلاعات مورد علاقه خود را می‌یابند. نتایج جستجوی تمام موتورهای جستجوگر دقیق نیست.
بسیاری از کاربران دریافته اند که در اغلب موارد ۱۰ رتبه اول نتایج جستجوی موتورهای جستجوگر می‌تواند خواسته آنها را برآورده کند.
تجارت الکترونیک به شدت خود را با مسائل رتبه بندی در موتورهای جستجوگر هماهنگ کرده است و همه سایت ها برای کسب رتبه های بالا تلاش می‌کنند.
موتورهای جستجوگر در واقع یک کار انجام می‌دهند:
فراهم آوردن یک وسیله جستجوی ساده برای کمک به کاربران در رسیده به اطلاعات موردنیزا
برای نیل به این مم موتورهای جستجوگر از اطلاعات موجود در پایگاه داده شان کمک می‌گیرند. اطلاعات این پایگاه داده نیز به روش های گوناگونی تامین می‌شود. کار جمع آوری داده را اسپایدرها بر عهده دارند. اما آیا همه موتورهای جستجوگر اسپایدر دارند؟ آیا همه اسپایدرها مثل هم کار می‌کنند؟
با توجه به نوع جمع آوری اطلاعات شیوه ارایه نتایج و مواری دیگر موتورهای جستجوگر به انواع گوناگونی تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
–    search engine
–    directory
–    meta search engine
–    pay per click search engine
–    specialty search engine

•    الف- search engine یا موتور جستجوگر
در این نوع از موتورهای جستجوگر کار جمع آوری اطلاعات بر عهده اسپایدها است. درحالت کلی زمانی که صحبت از موتور جستجو می‌شود مقصود این نوع آن است.
پایگاه داده این نوع از موتورهای جستجوگر بزرگتر از سایر انواع است و اطلاعاتی را که آنها ارایه می‌دهند معمولا به روزتر می‌باشد. عملیات به روز رسانی و گسترش پایگاه داده موتور جستجوگر از یک هفت تا چند ماه به طول می‌انجامد.
اسپایدرها, هیچ گاه از کار نمی‌ایستند و به طور مداوم به جمع آوری اطلاعات مشغول هستند. ممکن است اطلاعات جمع آوری شده توسط اسپایدرها از صفحات جدیدی باشد و یا اطلاعات به روز شده از صفحاتی باشد که قبلا هم به آنها مراجعه کرده اند.
وقتی که صحبت از تکنیک های بهینه سازی رتبه سایت های می‌شود در واقع تکنیک هایی مطرح اند که برای کار با این نوع از موتورهای جستجوگر موثرند. بعضی از این موتورهای جستجوگر عبارتند از:
google , MSN, Altavista, Northemlight, wisenut, teoma,…

•    ب- Directory  یا فهرست
دایرکتوری ها اطلاعات را در گروه های مختلف دسته بندی می‌کنند. تفاوت اصلی دایرکتوری با یک موتور جستجوگر در این است که دایرکتوری اسپایدر ندارد.
دارندگان سایت ها به دایرکتوری مراجعه می‌کنند, گروه مناسب برای سایت خود را در آن بر می‌گزینند و سایت خود را به آن گروه معرفی می‌کنند.
پس از آنکه اطلاعات سایت ها به گروه های مختلف ارسال شد ویراستاران دایرکتوری آن اطلاعات را بررسی می‌کنند. در صورتی که گروه درخواست شده با زمینه فعالیت سایتمعرفی شده یکی باشد و همچنین سایر قوانین دایرکتوری نیز رعایت شده باشد سایت معرفی شده را در گروه یاد شده می‌پذیرند و در غیر اینصورت از قبول آن امتناع می‌کنند. در صورتی که کاربران استفاده درستی از گروه های دایر کتوری بنمایند می‌توانند اطلاعات مفیدی را به کمک آنها کسب کنند.
دایرکتوری از وجود یک سایت مطلع نمی‌گردد مگر زمانی که آن سایت به دایرکتوری معرفی شود تا در یکی از گروه های آن قرار گیرد.
یکی از ایراداتی که دایرکتوری ها وارد می‌شود این است که سایت های مرده زیادی در خود دارند. به عبارت دیگر یا سایت بعد از آنکه به آن معرفی شده است دیگر به فعالیت خود ادامه نداده است اما با این حال هنوز هم دایرکتوری آنرا به عنوان یک سایت فعال به کاربران معرفی می‌کند.
البته دایرکتوری های حرفه ای با استخدام ویراستاران زیادی تلاش بسیاری برای رفع این نقص می‌نمایند.امکان دارد دایرکتوری ها برای بررسی این مورد از اسپایدارها هم کمک بگیرند. در این مورد خاص کار اسپایدار این است که بررسی کند که آیا سایت هایی که قبلا در گروه های قرار گرفته اند هنوز هم فعال می‌باشند.
قرار گرفتن در پایگاه داده دایرکتوری های عمده نقش مهمی‌در کسب رتبه های بالا در موتورهای جستجوگر دارد. دایرکتوری های عمده عبارتند از yahoo, looksmart, dmoz

•    ج- Meta search engine یا ابر جستجوگر
ابرجستجوگر از نتایج سایر موتورهای جستجوگر استفاده می‌کند. کار آن بدین صورت است که سوالات کاربران را هم زمان به موتورهای جستجوگر مختلفی ارسال ونتایج جستجوی آنها را بررسی می‌کند و در نهایت رتبه های بالای آنها را به عنوان نتایج جستجوی خود نشان می‌دهد. این نوع موتور جستجوگر اسپایدار ندارد.
مهم ترین آنها عبارتند از:
meta crawler, dogoile, IXQuick, mamma

•    د- pay per click gearch engine یا موتورهای جستجوگر رتبه به ازای پول
کار آنها بسیار شبیه یک مزایده است:
با توجه به واژه کلیدی انتخابی برای بالاترین رتبه باید قیمت نسبت به سایر متقاضیان پرداخت شود.
در واقع نحوه ارائه نتایج جستجو در ppc    به این ترتیب است که اگر سایتی خواهان بالاترین رتبه در نتایج جستجوی آن می‌باشد, باید بالاترین رقم به ازای هر کلیک را نسبت به تمام رقبا بپردازد.
به عنوان مثال اگر سایتی مکان اول را برای عبارت persian carpet به قیمت ۲۸ ریال از سوی سایت خریدار رتبه به موتور جستجوگر باید پرداخته شود. اگر هزار نفر این کار را انجام دهند آنگاه ۱۰۰۰*۲۸ ریال باید پرداخته شود.
البته اینگونه نیست که اینگونه از موتورهای جستجوگر فقط سایتهایی را نمایش دهند که با آنها قرارداد تجاری دارند. بلکه ابتدا تمام سایتهایی را که با آنها قرار داد تجاری دارند نمایش می‌دهد و سپس سایتهای دیگری را برای تکمیل کردن نتایج جستجوی خود به سایتهای یاد شده می‌افزایند.

•    روش ارایه نتایج در یک موتور جستجوگر رتبه بازای پول
سایتهای رده ۱۱۰ و ۱۱۱ برای عبارت free stuff هزینه می‌پردازند که بالاتر از سایت رده ۱۱۲ استاده اند. به عبارتهای sponsored listing و additional listing توجه کنید. فکرش را بکنید که ۱۱۱ سایت حاضر به پرداخت پول برای این عبارت بوده اند در حالیکه همه آنها می‌دانسته اند در چه رتبه ای نشان داده خواهند شد. اگر فرض کنید که سایت رده ۱۱۱ برای هر کلیک تنها یک سنت بپردازد و اختلاف هر رتبه با رتبه های دیگر تنها یک سنت باشد آنگاه سایت رتبه اول حاضر به پرداخت ۱۱۱ سنت برای هر کلیک برده است. سایتهایی را مشاهده کرده ام که حاضر به پرداخت ۱۴ دلار به ازاری هر کلیک نیز بوده اند.
این رقابت شدید در این نوع از موتورهای جستجوگر می‌تواند ناشی از بازده بسیار بالای این نوع موتورهای جستجوگر و همینطور اطمینان دارندگان سایتها از فروش خود باشد. البته می‌توانید سایتهایی را که ناشیانه حاضر به پرداخت رقم بالایی شده اند را هم به دلایل بالا بیافزایید.
•    فواید آنها
–    دارنده سایت تنها زمانی پول می‌پدازند که واقعا بیننده ای به سایت او بیاید.
–    سایت تقریبا در عرض چند ساعت و یا حداکثر یک هفته در نتایج جستجو قرار می‌گیرد و دیگر نیازی به چندین ماه ماندن نیست تا در نتایج جستجوی سایر موتورهای جستجوگر قرار گیرد که آن هم معلوم نیست در چه رتبه ای قرار خواهد گرفت.
–    سایتی اگر بالاترین رتبه را می‌خواهد, کافی است که بالاترین قیمت را بپردازد ودیگر نیازی به کاربرد تکنیکی های رایج برای کسب رتبه های بالا نیست.
–    یک سایت با استفاده از سیستم این موتورهای جستجوگر در نتایج جستجو شرکای تجاری آنها هم قرار می‌گیرد.

•    ه- Specialty search engine یا موتورهای جستجوگر خاص.
این نوع از موتورهای جستجوگر بر موضوعی خاص تمرکز دارند و تنها سایت های مرتبط با آن موضوع را در پایگاه داده خود قرار می‌دهند. به عنوان مثال یکی از آنها ممکن است تنها سایت های ایرانی را بپذیرد و موضوع فعالیتش سایت های ایرانی باشد.
این موتورهای جستجوگر معمولا اطلاعات تخصصی تری را ارائه می‌دهند زیرا معمولا توسط افرادتخصص در آن زمینه اداره می‌شوند. موتورهای جستجوگر منطقه ای و موضوعی نیز به این دسته تعلق دارند. در این مورد می‌توان به مواردی نظیر chemical search, industry search اشاره کرد.
وقتی جستجویی در یک موتور جستجوگر انجام ونتایج جستجو را ارایه می‌شود کاربران در واقع نتیجه کار بخش های متفاوت آن موتور جستجو گر را می‌بینند. موتور جستجوگر قبلا پایگاه داده اش database را آماده کرده است و این گونه نیست که در همان لحظه جستجو تمام وب را بگردد. بسیاری از خود می‌پرسند که چگونه امکان دارد گوگل Google در کمتر از یک ثانیه تمام سایتهای وب را بگردد و میلیون ها صفحه را در نتایج جستجوی خود ارایه کند؟
نه گوگل و نه هیچ موتور جستجوگر دیگری توانایی انجام این کار ندارند. همه آنها در زمان پاسخ گویی به کاربران تنها در پایگاه داده ای که در اختیار دارند به جستجو می‌پردازند و نه در وب! موتور جستجوگر به کمک بخش هایمتفاوتی خود اطلاعات مورد نیاز را قبلا جمع آوری تجزیه وتحلیل می‌کند و آنرا در پایگاه داده اش ذخیره می‌نماید.
بخشهایمجزای یک موتور جستجوگر عبارتند از:
–    spider عنکبوت
–    crawler یا خزنده
–     indexer یا بایگانی کننده
–    database یا پایگاه داده
–    Ranker یا سیستم رتبه بندی

•    الف-  spider عنکبوت
اسپایدار یا روبوت نرم افزاری است که کار جمع آوری اطلاعات مورد نیاز یک موتور جستجوگر را بر عهده دارد. اسپایدر به صفحات مختلف سر می‌زند, محتوای آنها را می‌خواند و اطلاعات مورد نیاز موتور جستجوگر را جمع آوری می‌کند و آنرا در اختیار سایر بخش های موتور جستجوگر قرار می‌دهد. کار یک اسپایدر بسیار شبیه کار کاربران وب است. همانطور که کاربران صفحات مختلف را بازدید می‌کنند اسپایدر هم این کار را انجام می‌دهد با این تفاوت که اسپایدر کدهای HTML صفحات را می‌بیند. اما کاربران نتیجه حاصل از کنار هم قرار گرفتن این کدها را.

•    اما یک اسپایدر آنرا چگونه می‌بیند؟
برای این که شما هم بتوانید دنیای وب را از دیدگاه یک اسپایدر ببینید, کافی است که کدهای HTML صفحات رامشاهده کنید. در مرور گرهای نت اسکیپ برای مشاهده کدهای HTML باید مسیر زیر را دنبال کنید:
view> page source