پزشکی - صفحه 23 از 29 - پایگاه دانلود رایگان کتاب | دانلود کتاب

آبِسْتَنی، بارور شدن و فرزند آوردن زن از مرد و دوره‌ای که زن بچه‌ای را در زهدان، یا به اصطلاح عامه در شکم خود، از هنگام بسته شدن نطفه او تا هنگام زادن حمل می‌کند. آبستن صورت فارسی واژه پهلوی «آبِسْتَن» و «آبُسْتَن» (مکنزی، ذیل همین واژه‌ها) و صورت قدیمتر آن «آپُسْتَن» و «آپُسْتَنیه» (آبُستنی) است. این واژه از پیشوند «آ» و دو کلمه ‌«پُسْ» به معنی پسر، و «تَن» و پسوند اسم معنی «ایه» ترکیب یافته است (تبریزی، ذیل آبستن). واژه آبستنی از سویی حال زنی را وصف می‌کند که فرزند پسری در تن یا شکم خود دارد و از سوی دیگر بیان‌کننده ارزش و بهایی است که در عقیده جمعی ایرانیان به پسر، یعنی جنس نرینه، داده می‌شده است. واژه آبستن در فارسی تهرانی به صورت «آبِسَّن» و در گویشهای کردی «آوس» (وهبی؛ مردوخ) و لری «اَوِس» (حصوری؛ ایزدپناه) متداول است. در کردی آبستن را «زِک پِرّ» به معنی فرزنددار، هم می‌نامند. «زِک» در گویش گیلکی به صورت «زَک» و «زاک» و به معنی فرزند و بچه آمده است (ستوده). این واژه شکل دیگر واژه فارسی «زِه» است که در کلمه «زهدان»، به معنی بچه‌دان و رحم و ترکیب «زه و زاد» و اصطلاح عامیانه «زاق و زوق» به معنی فرزند و فرزندان بسیار، بازمانده است. در زبان فارسی واژه‌های «بارداری» و «باردار» که بر گردانده فارسی واژه‌های عربی «حمل»‌ و «حامل» است، و «حاملگی» و «حامله» نیز به جای آبستنی و آبستن به کار می‌رود. گاهی زن آبستن را نیز به کنای «دونَفَسه» (در تهران)، «دوگیان» (دو + گیان: جان و روح) (در کردستان) و «ایکی جانلی» به معنی دو جان و تن (در آذربایجان) می‌خوانند. دو نفسه یا دو جان خواندن زن آبستن بر پایه این باور همگانی است که زن را در دوره حاملگی دارای دو جان یا تن و با دو نفس یا دم، یکی از آن زن و دیگری از آن بچه شکم او می‌انگارند. زن در جامعه ایران اسلامی مظهر باروری شناخته شده و اهمیت نقش او در آبستن شدن و فرزند آوردن است. هدف از ازدواج زن و مرد نیز تحقق بخشیدن به این نقش، یعنی باروری زن است. زن تا بچه نیاورده، در افکار عامّه مردم ایران بیگانه است. بر بنیاد همین باور یک ضرب‌المثل قدیم فارسی می‌گوید: «زن تا نزاییده بیگانه است» (هبله رودی، ۸۷). زن با آوردن فرزند، پرده بیگانگی را می‌گسلد و اجاق خانواده را روشن می‌کند. زنی که آبستن می‌شود و فرزند می‌آورد، رشته پیوندش را با شوهر و طایفه شوهر استوار می‌کند و به اصطلاح در خانه شوهر پاقرص می‌شود. باروری و زایایی به شخصیت زنانه وی اعتبار مادری می‌بخشد و شوهر را از شأن و منزلت والای مقام پدری در جامعه برخوردار می‌کند. زنانِ بارورِ گوهر شکم با زادنِ پسرانِ بسیار، مردان خود را نام‌آور می‌کنند و نسل و دودمان آنان را دوام و استمرار می‌بخشند. زنان نازا، یا به اصطلاح عامه «نروک»، به واسطه ناتوانی در باروری و نیاوردن بچه در خانه و جامعه، سرافکنده و خوار به شمار می‌آیند و آینده تاریح و نامطمئنی دارند. تأخیر در باروری و عقیم و سترون بودن همچون کابوسی دهشتناک، پیوسته زنان نازا را می‌آزارد و مایه نگرانی و حتی بیماری روانی آنان می‌شود.
جنین‌شناسی: شناخت جنین در طب سنتی ایران اسلامی بر مجموعه‌ای از آگاهیها و تجربه‌های علمی و عقاید دینی و سنتی استوار بوده است. طبیبانی مانند علی بن رَبَّنِ طبری (۱۹۲ـ۲۴۷ق/۸۰۸ ـ۸۶۱م)، محمد بن زکریّای رازی (۲۵۱ـ۳۱۳ق/۸۶۵ ـ ۹۲۵م)، علی بن عباس اهوازی (۳۳۸ـ۳۸۴ق/۹۴۹ـ۹۹۴م)، ابوبکر ربیع بن احمد اخوینی (نیمه دوم سده ۴ق/۱۰م)، ابوعلی سینا (۳۷۰ـ ۴۲۸ق/۹۸۰ـ۱۰۳۷م) و سید اسماعیل جرجانی (۴۳۳ـ۵۳۱ق/۱۰۴۲ـ۱۱۳۷م) با بهره‌گیری از دانش دانشمندان ایران باستان و دیدگاههای علمی مکتب پزشکی جهان آن روز، به ویژه مکتب پزشکی یونان و هند و جندیشاپور، پژوهشهایی در زمینه شناخت و دریافت پدیده پیچیده آبستنی و چگونگی رشد و پرورش جنین در زهدان و بیماریهای وابسته به آبستنی کرده بودند. در نوشته‌های پزشکی بازمانده از این دانشمندان، بخشها و گفتارهایی به آبستنی و موضوعهای مربوط به آن اختصاص داده شده است. نظر کلی قدما درباره جای نطفه با این بیان قرآن مجید مطابقت می‌کرد: «یادآور زمانی را که گرفت خداوند از آدمیزادگان، از پشتهای ایشان فرزندانشان را» (اعراف /۷/۱۷۲). آنان جای نطفه پدید آرنده جنین انسان را در صلب یا پشت مرد می‌دانستند و می‌گفتند در اثر آمیختن آب مرد با آب زن در زهدان، نطفه‌انسان بسته و زن آبستن می‌شود. ابوعلی سینا آب مرد و زن را دو گوهر، و گوهر مرد را کارگزار خداوند می‌دانست. او سرشت گوهر مرد را آتشی و سرشتِ گوهرِ زن را خاکی و آمیختگی این دو را آفریننده هستی انسان می‌شمرد (قانون، ۲/۳۴۶ـ۳۴۷). درباره پدیداری جنین انسان و چگونگی تکوین آن از آب نطفه به خون بسته و از خون بسته به پاره‌آی گوشت و شکل‌گیری استخوان و اندامها، ‌دیدگاهی داشتند که آن را مطابق با مضمون این آیات می‌پنداشتند: «ای مردم، اگر در گمانید از انگیختِ پس از مرگ، پس [نشان توانایی ما بر آن کار آن است که] آفریدیم شما را از خاک، سپس از نطفه، سپس از خون بسته، ‌سپس از پاره‌آی گوشتِ تمام آفریده یا ناتمام آفریده تا روشن سازیم برای شما [که هر دو را می‌توانیم] و می‌آرامانیم در زهدانها آنچه بخواهیم تا زمانی نامزد کرده آنگاه بیرون می‌آوریم شما را کودکی خردسال تا آنگاه که به زورمندی خویش رسید، و از شما کسانی‌اند که به جوانی می‌میرند و کسانی که بازپس برده می‌شوند تا بدترین روزهای زندگانی» (حج /۲۲/۵)؛ «به درستی که آفریدیم مردم را از گلی ساخته کشیده آنگاه او را نطفه‌آی کردیم در آرام جایی استوار، سپس نطفه را خونی بسته کردیم و سپس آن را پاره گوشت گردانیدیم و آنگاه پاره گوشت را استخوانها کردیم و سپس بر استخوانها گوشت پوشاندیم،… با آفرین خدا که نیکوترین همه آفرینندگان است» (مؤمنون /۲۳/۱۲ـ۱۴). برزویه طبیب به آمیختن آب مرد و زن در زهدان و راکد و تیره شدن آن اشاره می‌کند و می‌نویسد این آب تیره ایستاده را بادی که در رحم پدید می‌آید، حرکت می‌دهد و به صورت پنیر در می‌آورد. سپس این پنیر همچون ماست بسته می‌شود و اندامها از آن پیدا می‌گردند (کلیله، ۵۴). چنین وصفی از بسته شدن نطفه و تشکیل جنین و تشبیه مرحله نخست زندگی جنین به پنیر و ماست در کتاب طب ملکی، نوشته علی بن عباس اهوازی، نیز آمده است. این شیوه تفکر ظاهراً باید از اندیشه یونانی گرفته شده باشد (الگود، تاریخ پزشکی، ۳۸۲ـ۳۸۳). برخی از پزشکان معتقد بودند که نطفه بسته شده پس از ۳۵ تا ۴۵ روز بدل به پاره‌ای گوشت می‌شود و به صورت جنین درمی‌آید. جنین ۳۵ روزه پس از ۷۰ روز و جنین ۴۵ روزه پس از ۹۰ روز جنبیدن آغاز می‌کند (جرجانی، الاغراض، ۱۷۵). در آغاز، جنین از خون حیض تغذیه می‌کند و سپس گذرهایی روی جنین و شکاف ناف در میان آن پدید می‌آید. رگی از شکاف ناف فراز می‌آید و به سربالای رحم می‌پیوندد. این رگ غذا را از زهدان مادر می‌گیرد و به گذرهای روی جنین که راهشان گشوده شده است، می‌دهد. آنگاه تن فرزند شاخ می‌زند و اندامهای آن یکی پس از دیگری پدید می‌آید (جرجانی، ذخیره، ۵۵۱؛ الاغراض، ۱۷۴). در پدید آمدن نخستین اندامهای جنین و اینکه کدام اندام نخست می‌روید و شاخه می‌زند، میان پزشکان قدیم اختلاف بود. جرجانی نظر بقراط را که گفته بود نخست دماغ (مُخ) و چشم در جنین پدید می‌آید و نظر ابن سینا را که عقیده داشت نخست جگر آفریده می‌شود، باطل می‌دانست. به عقیده او نخستین اندامی که در جنین پدیدار می‌شود قلب است‌ «لکن آفریده شدن آن در [جنین] حیوانی نخست ظاهر نباشد» (ذخیره، ۵۵۲). او مدت آبستنی طبیعی را ۹ ماه دانسته و نوشته است: جنینی که در ۳ ماهگی در شکم مادر بجنبد «از پس ۲۷۰ روز بیرون آید که ۹ ماه تمام باشد، لکن در این حساب کمابیشی بسیار افتد» (ذخیره، ۱۱۰). همچنین وی بیرون آمدن بچه از زهدان مادر را به سبب ناکافی بودن غذای درون زهدان و گرسنگی بچه دانسته و گفته است که بچه برای یافتن غذای بیشتر در زهدان به جنبش و تلاش می‌افتد و با حرکتهای بسیار خود رشته‌های پیوندش را با زهدان می‌گسلد. پس از گسستن پیوندها به جست‌وجوی راه گریز از زهدان می‌افتد و بسیار زود گذرگاه بیرون آمدن را می‌یابد و به دنیا می‌آید (الاغراض، ۱۷۵).
شناخت آبستنی: در گذشته پزشکان و قابلگان آبستنی را از روی دگرگونیهایی که پس از بند آمدن نخستین عادت ماهانه در حال و رفتار و رنگ زنان پدید می‎آمد، تشخیص می‎دادند. مثلاً تیره شدن رنگ پوست و لک و پیس نشستن بر روی چهره، کبودتر شدن رگهای پستانها و برجسته و سیاه‎تر شدن نوک پستانها، به زردی یا کبودی زدن سپیدی دیدگان و دل به هم خوردگی همراه با سرگیجه و شکوفه را از جمله نخستین نشانه‎های آشکار آبستنی به شمار می‎آوردند. گاهی نیز یک روز تمام زن را از خوردن طعام باز می‎داشتند تا شکمش از غذا کاملاً تهی شود و هرگونه بویی از دهانش برود. بعد شب هنگام پیش از خوردن هر خوراکی، در زیر دامنش عود دود می‎کردند. اگر بوی خوش عود از راه دهان و بینی‎اش بیرون نمی‎آمد آن را نشانه بسته شدن راه زهدان و دهان و بینی و بارگرفتن زن می‎دانستند. اگر بیرون می‎آمد، نشانه بازبودن این راهها و بارنگرفتن زن می‎انگاشتند (همو، ذخیره، ۵۵۵).
آبستنی در فرهنگ عامه: در فرهنگ عامه اعتقاد بر این است که نطفه انسان در رگی در کمر یا پشت مرد جای دارد. چون نطفه مرد در رحم زن بیفتد به خواست خدا زن آبستن می‎شود و بچه می‎آورد. این عقیده به گونه‎ای بازتر در داستان قدیم و عامیانه شب چهارصد و پتجاهم هزار و یک شب بیان شده است: «در مرد رگی است که همه رگها را آب دهد و آب از سیصد و شصت رگ جمع کرده به بیضه چپ بریزد. آنگاه خونی سرخ گردد، پس از آن از حرارت مزاج آب غلیظ و سفید شود و رایحه او مانند رایحه شکوفه خرماست» (3/131). درباره چگونگی شکل‎گیری بچه در شکم مادر، باور عامه بر این است که نطفه پس از ۳ دوره ۴۰ روزه و یک دوره کوتاه ۱۰ روزه، به شکل بچه انسان درمی‎آید. بچه در چلّه اول به صورت نطفه است، در چلّه دوم به صورت خون و در چبّه سوم به صورت یک پاره گوشت. در این هنگام به فرمان خدا فرشته‎ای می‎آید و این پاره گوشت را شکل می‎بخشد. نخست دست و پای بچه را می‎سازد و سپس اندامهای دیگرش را. ساختن بینی و شرمگاه بچه را هم به خدا وامی‎گذارد. خدا هم نخست بینی و بعد اندام نری یا مادگی بچه را هم به خدا وامی‎گذارد. خدا هم نخست بینی و بعد اندام نری یا مادگی بچه را می‎گذارد و به جسم او کمال می‎بخشد. ساختن همه اندامها ۱۰ روز به درازا می‎کشد. در این هنگام به امر خدا اسرافیل نفخه‎ای به شکم مادر می‎دمد و روح در بچه حلول می‎کند. بچه با دریافت روح، در شکم مادر به جنب و جوش می‎افتد (کتیرایی، ۷-۸). عامه مردم دوره آبستنی زن را ۹ ماه و ۹ روز و ۹ ساعت (نه کم و نه زیاد) می‎دانند. می‎گویند بچه از ماه هفتم آماده بیرون آمدن از شکم مادر است. اگر بچه در ۷ ماهگی یا در ۸ ماهگی به دنیا بیاید، پا نمی‎گیرد و می‎میرد. پیشینیان عقیده داشتند که بچه‎ای که ۷ ماهه زاده شود، زنده می‎ماند لیکن اگر ۸ ماهه زاده شود، یا مرده به دنیا می‎آید و یا پس از چندی می‎میرد (جرجانی، ذخیره، ۱۷۵).

مقدمه
بدن موجودات زنده جهت تهیه اکسیژن برای متابولیسم سلولی و دفع دی‌اکسید کربن به دستگاه تنفس وابسته است. دستگاه گردش خون ابزار انتقال گاز بین بافتهای بدن و ششها است. به این ترتیب گردش خون و دستگاه تنفس به یکدیگر وابسته است.دستگاه تنفس با داشتن مجاری تنفسی و هوایی وظایف خود را با پالایش هوا انجام می‌دهد. دستگاه تنفس به دو ناحیه هوایی و تنفسی تقسیم شده است. ناحیه هوایی شامل حفره بینی ، حلق ، حنجره ، نای و سیستم نایژه‌هاست که هوا را از محیط پیرامون به قسمت تنفسی ششها می‌رساند.
ناحیه هوایی دستگاه تنفسی
بخش بیرونی ناحیه تنفسی دستگاه تنفس از حفره بینی تا نایژه‌ها دارای پوشش مطبق کاذب مژک‌دار با سلولهای جامی شکل است. بافت پیوندی سست زیرین دارای تعداد زیادی غدد سروزی- موکوسی است. ترشحات غدد بوسیله مژه حمل می‌شوند. مژه با حرکت موجی ترشحات را به طرف حفره بینی هدایت می‌کند. آستر مخاط دارای سلولهای ائوزینوفیل ، ماکروفاژ و فولیکولهای لنفاوی است.

 

این قسمت ایمونوگلوبولین A تولید می‌کند و به پوشش مخاطی می‌رسد و باکتریها و ویروسها را می‌کشد. استخوان دیواره‌های حفره بینی و غضروف حنجره و نای و نایژه به دستگاه استحکام می‌بخشد. تا در مقابل فشار هوا فشرده شده و یا بیش از حد منبسط نشوند. رشته‌های ارتجاعی باعث کشیده شدن لوله‌های هوایی به هنگام دم و کاهش آن به هنگام بازدم می‌شود.
 
حفره بینی
حفره بینی بوسیله دیواره بینی به دو بخش قرینه تقسیم می‌شود. کام سخت حفره بینی را از حفره دهانی جدا می‌کند. پوشش این ناحیه از بافت مطبق سنگفرشی غیر شاخی همراه با مو ، غده‌های چربی و غده‌های عرق است. حفره بینی شامل بخش تنفسی و بویایی است. در نتیجه لایه سلولهای پوششی می‌تواند حفره بینی را مرطوب و به کمک رگهای خونی خود آن را گرم کند.
حلق
حلق به دو بخش بینی- حلقی و دهانی- حلقی تقسیم شده است. کام نرم ، ناحیه بینی-حلقی را از حفره دهان جدا می‌کند. ناحیه دهانی- حلقی راه تنفسی و گوارش است. مخاط ناحیه بینی- حلقی دارای سلولهای مژه‌دار و غدد است و مخاط ناحیه دهانی- حلقی همراه با غدد موکوسی است. لوزه‌های حلقی در سقف ناحیه بینی- حلقی قرار دارند. زیر مخاط حلق محتوی غدد موکوسی است. ماهیچه حلق مخطط و متشکل از دو طبقه طولی در درون و حلقوی در بیرون است.
حنجره
حنجره در عقب حفره بینی و در بالای نای قرار دارد. حنجره غضروفهایی دارد که باعث باز نگه داشتن آن می‌شود. در حنجره تعدادی تار یا طناب صوتی وجود دارد که ارتعاش آنها بوسیله هوای بازدم باعث تولید صدا می‌شود یک زایده غضروفی به نام اپی‌گلوت در هنگام بلع غذا دهانه حنجره را می‌بندد و مانع ورود غذا به درون نای می‌شود. تارهای صوتی از جنس بافت پیوندی ارتجاعی هستند خروج هوا را از ششها هنگام بازدم موجب ارتعاش این تارها و تولید صدا می‌شود.
 
ششها
شش به صورت جفت در داخل پرده جنب قرار دارد. بافت پیوندی درون شش دارای مقدار زیادی رشته‌های ارتجاعی و ماهیچه صاف است. نایژه‌های اصلی و رگهای ششی از طریق ناف این اندام وارد ششها می‌شوند. شش سمت راست دارای سه لوب و شش سمت چپ دارای دو لوب است. هر لوب یک شاخه از نایژه از نایژه اصلی را دریافت می‌کند. هر لوب به لوبولهایی تقسیم شده است. ساختار درونی ششها دارای سیستمی شاخه‌ای است که به نام درخت نایژکی خوانده می‌شوند. در فضای میان دو لایه جنب کمی مایع وجود دارد که حرکات ششها را آسان می‌کند. حدود ۳۰۰ میلیون کیسه هوایی در مجموع دو شش وجود دارد و تبادل گازهای تنفسی را به عهده دارند.
 
 
نای
نای دارای ۱۶ تا ۲۰ بند است و هوا پس از حنجره وارد نای می‌شود. هر یک از بندها قطعه‌ای به شکل U و دارای غضروف شفاف با پری‌کندرویوم است که بوسیله نوارهایی از ماهیچه صاف در ناحیه باز U به یکدیگر متصل می‌شوند. نوارهای ماهیچه‌ای بطور طولی و مایل قرار گرفته‌اند. حلقه‌های غضروفی بوسیله بافت پیوندی متراکم بهم متصل می‌شوند.
انشعابات نای
نای انشعاب یافته نایژه اصلی را می‌سازد. این دو شاخه به ششها راه دارند ساختار نای و نایژه اصلی مشابه یکدیگر است گر چه غضروف بخش انتهایی نایژه‌ها نامنظم می‌شود. نایژه‌های اصلی به تعدادی مجاری هوایی تقسیم می‌شوند. نایژه‌های بزرگ ، نایژکها ، نایژکهای انتهایی ، نایژکهای تنفسی ، مجرای آلوئولی و کیسه هوایی.
ناحیه تنفسی
نایژکهای انتهایی به نایژکهای تنفسی و آنها نیز به مجاری هوایی تقسیم می‌شوند. نایژکهای تنفسی از نظر بافتی شبیه نایژکها هستند به جز اینکه کیسه‌های هوایی دارند. مجاری هوایی به تعدادی کیسه هوایی ختم می‌شوند. کیسه‌های هوایی به شکل حبابهایی با دیواره بسیار نازک ، رشته‌های ارتجاعی و بدون ماهیچه هستند. کیسه هوایی ظریف و فنجانی شکل بوده پوشش آن سنگفرشی ساده است.

بین حبابها دیواره‌ای از رشته‌های شبکه‌ای و ارتجاعی در میان سلولهای فعال وجود دارد. تعدادی لوکوسیت ، ماست سل ، فیبروبلاست و شبکه مویرگی نیز در این ناحیه دیده می‌شود. سلولهای دیواره دارای اکتین و میوزین است و عمل تبادل در این ناحیه صورت می‌گیرد. مویرگها دارای دیواره نازک با پوشش تماس دارند.
چگونگی تنفس
تنفس در آدمی شامل دو مرحله دم و بازدم است. در مرحله دم هوا وارد ششها و در هنگام بازدم از آن خارج می‌شود. در انجام دم و بازدم پرده جنب نقش مهمی دارد. فشار فضای میان دو لایه پرده جنب همیشه کمتر از فشار اتمسفر است و به همین دلیل ششها حتی در حالت بازدم ارادی نیز کاملا بسته نمی‌شوند. قبل از شروع دم کلیه ماهیچه‌های تنفس در حال استراحت هستند و دیافراگم به صورت یک گنبد است و دنده‌ها در پایین‌ترین وضعیت خود قرار دارند و فشار فضای جنب کمتر از فشار اتمسفر و ششها در حالت نیمه باز هستند. هنگامی که فرمان عصبی دم توسط مراکز تنفسی در مغز صادر می‌شود اعصاب حرکتی ماهیچه‌های بین دنده‌ای خارجی و دیافراگم را منقبض می‌کنند.

انقباض ماهیچه‌های بین دنده‌ای خارجی موجب حرکت دنده‌ها به بالا و طرفین می‌شود. انقباض دیافراگم موجب افزایش حجم قفسه سینه می‌شود. این افزایش حجم باعث کاهش فشار مایع جنب و باز شدن کیسه‌ها می‌شوند و هوا را به درون خود می‌کشانند. بنابراین عامل اصلی باز شدن کیسه‌های هوایی و ورود هوا به ششها پرده جنب است. اگر پرده جنب پاره شود شش کاملا جمع شده و از کار می‌افتد. در پایان دم ماهیچه‌ای ویژه دم استراحت می‌کنند. خاصیت ارتجاعی ششها و وزن قفسه سینه موجب می‌شود که ششها به حالت اولیه خود برگردند. برگشت ششها باعث افزایش فشار هوای درون شش نسبت به اتمسفر و در نتیجه بیرون راندن هوا می‌شود بازدم را بطور فعال نیز می‌توان انجام داد.
 
تنظیم حرکات دم و بازدم
نورونهای بصل‌النخاع دارای فعالیت خودکار و متناسب هستند. در بصل‌النخاع علاوه بر نورونهای مرکز دم ، نورونهای دیگری وجود دارد که تحریک آنها ماهیچه‌های بازدم را فعال می‌کند. اما در تنفس عادی پس از توقف فعالیت مرکز عصبی دم ، انقباض ماهیچه‌های تنفسی پایان می‌یابد و بازدم به صورت غیر فعال و به علت خاصیت ارتجاعی ششها صورت می‌گیرد. همچنین مراکز ارادی تنفس در قشر مخ وجود دارد. گازهای تنفسی نیز در میزان فعالیت تنفس نقش دارند. عامل این تنظیم مقدار اکسیژن و بویژه دی‌اکسید کربن موجود در خون است. توازن این دو گاز در خون باید حفظ شود.
انتقال و تبادل گازهای تنفسی
هنگامی که بک مولکول اکسیژن هوا وارد دستگاه تنفس می‌شود تا زمانی که به درون یکی از سلولهای بدن برسد باید مراحل زیر طی شود.
•    انتقال از هوا به شش
•    انتقال از شش به خون (تبادل)
•    انتقال در خون
•    انتقال از خون به بافتها (تبادل).
عکس این حالات در مورد دی‌اکسید کربن صادق است.

بارداری
 حاملگی با ترکیب سلول جنسی مرد و زن شروع می شود . عموم مردم مدت حاملگی را به ماه حساب کرده وآن را ۹ماه می دانند ولی پزشکان،ماماها و سایرکارکنان بهداشتی این مدت را به هفته بیان می کنند.مدت یک بارداری طبیعی حدود ۳۸ هفته از زمان شروع حاملگی تا تولد نوزاد است.
ازآنجایی که اغلب خانم ها اززمان عمل لقاح وشروع بارداری خود آگاهی ندارند ولی تاریخ آخرین خونریزی ماهانه(قاعدگی)خودرا به یاد می آورند لذا پزشکان برای تعیین مدت حاملگی وزمان زایمان ، تاریخ آخرین خونریزی ماهانه مبداء قرار داده وبه طور قرار دادی  حاملگی را از اولین روز آخرین قاعدگی زن در نظر می گیرند ، یعنی زمانی که خانم واقعا  حامله نیست .بر این اساس چون لقاح معمولا  زمانی اتفاق میافتد که دو هفته از قاعدگی زن گذشته باشد بنابرین دو هفته به ۳۸ هفته اضافه شده وحاملگی به مدت ۴۰هفته از شروع آخرین دوره خونریزی ماهانه خانم محاسبه می شود
 شما میتوانید برای تعیین تقریبی زمان تولد فرزندتان  از محاسبه زیر استفاده کنید
ابتدا اولین روز آخرین قاعدگی خودرا یادداشت کنید
روز…/ماه../سال..
هفت روز به آن اضافه و۳ماه ازآن کم کنیدحال اگر به این تاریخ اضافه نمایید تاریخ زایمان شما به دست می آید
.روز../ماه../سال..
 
فراموش نکنید که تاریخ فوق قطعی نیست وانجام زایمان از سه هفته قبل از این تاریخ طبیعی است. در صورتی که زایمان درزمان تعیین شده،انجام نشود جهت ادامه یا ختم حاملگی باید با پزشک یا مامامشورت شود.
تمامی دوران حاملگی از ابتدا تا پایان آن مهم است ، زیرا در هر مرحله از این دوران در بدن مادر وجنین تغییرات خاصی ایجاد می شود ،در هرمرحله احتمال بروز مشکلات،ناراحتی ها وخطرات خاصی وجود داردودر هر مرحله باید مراقبتهای مشخصی از خانم باردار به عمل آید. .با مراقبتهای دوران بارداری و پس از زایمان ، می توان خطرات وبیماری هائی که سلامت مادروجنین را تهد ید می کند به موقع تشخیص داده و درمان مناسب برای رفع آنها انجام داد بعضی بیماری هاچنانچه درطول بارداری تشخیص داده نشودیا اگر دیرمشخص شود،ممکن است عوارض جدی و حتی دائمی برای مادر یا جنین ایجادکند.پس به محض شک به حاملگی به کارکنان بهداشتی اعم از پزشک یا ماما مراجعه کنید.این افراد بعد از معاینه ،ما را نسبت به وضعیت سلامتی خود وجنین آگاه کرده و تاریخ مراجعه بعدی شما را برای مراقبت تعیین می کنند .
 
شش ماه اول بارداری

 

 ماه هفتم و هشتم

 ماه نهم       سه تا شش بار با نظر پزشک یاماما 
هر ۱۵ روزی  یکبار
هفته ای یکبار
در این ملاقات ها متناسب با سن بارداری ،مراقبت های زیر از خانم باردار به عمل می آید :
-تشکیل پرونده و معاینه کامل خانم باردار از جمله معاینه قلب و ریه
-اندازه گیری و کنترل منظم وزن و فشار خون  
 -اندازه گیری ارتفاع رحم و تعیین میزان رشد جنین
-تعیین وضعیت قرار گرفتن جنین در رحم در هفته های آخر بارداری
 -بررسی وجود علائم خطر در مادر
-گوش دادن به صدای قلب جنین
 -انجام آزمایشهای مورد نیاز در بارداری
-معاینه دهان و دندان و سایر معاینات مورد نیاز
-تزریق واکسن کزاز ودیفتری با در نظر گرفتن سابقه واکسیناسیون مادر
-آموزش نکات بهداشتی در مورد تغذیه،استراحت،بهداشت فردی،علائم خطر و…
تغییرات بدن مادردر بارداری:
با توجه به اینکه افراد خصوصیات جسمی وروانی متفاوتی دارند، تغییرات ناشی از بارداری نیز درخانمها فرق می کند.
مهمترین این تغییرات عبارتند از :
رحم و افزایش وزن مادر: 
رحم که یک کیسه عضلانی ودر حالت عادی به شکل یک گلابی است. در حاملگی با رشد جنین به تدریج بزرگتر می شود تا حدی که جنین، جفت و کیسه آب را در خود جای میدهد . پایان سه ماهه ی  اول بارداری ، وبه اندازه ای بزرگ است که درمعاینه توسط ماما یا پزشک، لبه آن در پایین شکم لمس می شود.در این مدت وزن برخی ازخانمها ممکن است به علت تهوع واستفراغ شدید اضافه نشده ، حتی کاهش هم داشته باشد که بعدها با تغذیه مناسب جبران می شود به تدریج در سه ماهه دوم با پیشرفت بارداری و بزرگ شدن رحم حاملگی برای اطرافیان نیز نمایان می شود . در اواخر این دوره رحم به قدری بزرگ است که قسمت فوقانی آن را میتوان در بالای ناف حس کرد. وزن اغلب خانمها در سه ماهه ی دوم  4-5  کیلوگرم و در سه ماهه ی سوم  5-6  کیلوگرم (حدود  500   گرم در هفته) اضافه می شود. در پایان حاملگی به طور متوسط مادر حدود ۹-۱۳ کیلوگرم اضافه وزن خواهد داشت.
پستان ها: در بارداری ،پستان ها به تدریج بزرگ و دردناک شده ، برآمدگی های کوچک اطراف نوک پستان ها برجسته و هاله اطراف آن تیره رنگ می شود وبا رشد غدد شیری ، پستان ها برای شیردهی آماده می شود از ماه پنجم به بعد ممکن است مایع زرد و شفافی از پستان خانم باردار ترشح شود. در این مورد باید فقط با آب ولرم نوک پستان ها را شستشو داد.
خلق و خوی:در اوایل دوران بارداری  همراه با شروع  تغییرات ناشی از حاملگی ، معمولا تغییراتی در خلق و خوی و احساسات برخی از خانم ها دیده می شود که امر طبیعی است ،سه ماهه دوم که بدن مادر به تغییرات ایجاد شده عادت می کند، حالت تهوع صبحگاهی وویار از بین رفته و مادر در وضعیت متعادلی قرار می گیرد.از آنجایی که حرکات جنین نیز از سه ماهه ی دوم( حدود ماه پنجم)احساس می شود این دوره لذت بخش ترین مرحله حاملگی برای مادر است.
در اواخر حاملگی مادر معمولا بی حوصله و عجول است وزن و شوهر،هر دودر مورد زایمان و سلامت نوزاد نگران هستند.در این دوره پدرو مادرمی توانند با متوجه کردن افکار خود به تهیه مقدمات تولد نوزاد این نگرانی ها را کاهش دهند.
پوست :  در حاملگی خطوط تیره رنگی روی شکم خصوصا از ناحیه ناف به طرف پائین و ترک هائی در پوست شکم وگاهی پستان و ران ها ظاهر می شود که به علت تغییرات هورمونی در بارداری بوده  وطبیعی است . چرب نگه داشتن این نواحی تا حدی اززیاد شدن ترکهای حاملگی جلوگیری می کند . همچنین در صورت برخی خانمها، لکه های قهوه ای رنگ نامنظم ظاهر می شود که آن را ماسک حاملگی می گویند . معمولا بعد از زایمان این لکه ها ناپدید یا بسیار کم رنگ می شود .   
  ناراحتی های شایع در بارداری:
تهوع همراه با استفراغ یا بدون آن: این حالت بخصوص به هنگام صبح، یکی از اولین نشانه های حاملگی واز عوارض شایع این دوران است که اغلب در اواخر ماه سوم خود به خود بهبود می یابد . برای مقابله با این ناراحتی خوردن یک تکه  نان برشته یا بیسکویت قبل از برخاستن از رختخواب ، مصرف غذا به مقدار کمتر ولی در دفعات بیشتر در طول روز ، خودداری از مصرف غذاهای نفاخ،چرب و پرادویه توصیه می شود. در صورت داشتن استفراغ های شدید ، مکرر و به دفعات زیاد به کارکنان بهداشتی مراجعه شود.
تکررادرار: در ابتدای بارداری معمولا به علت بزرگ شدن رحم وفشار آن بر روی مثانه دفعات ادرار کردن بیشتر می شود.بعدها ممکن است به علت تغییر وضع رحم وخارج شدن آن از لگن، فشار آن بر مثانه کمتر شدو این حالت از بین برود. ولی در اواخر حاملگی با پایین آمدن سر جنین به داخل لگن وفشار ناشی ازآن دوباره تکرر ادرار دیده می شود.
توصیه می شود خانم باردار از مصرف مایعات قبل از خواب خوداری کند. ضمنا هرگز ادرار خودرا نگه ندارد زیرا این کار باعث مشکلات ادراری می شود.در صورتی  که تکرر ادرارهمراه با سوزش و درد زیر شکم باشد نشانه عفونت ادراری است وباید با کارکنان بهداشتی درمانی مشورت شود.
خستگی وخواب آلودگی: در اوایل حاملگی بیشتر زنان احساس خستگی و خواب آلودگی می کنند.معمولا این حالت بعداز ماه چهارم بارداری بر طرف می شود. استراحت بیشتر و تغذیه صحیح در این مواقع لازم است.
 یبوست: بسیاری از خانمها که در حالت عادی اجابت مزاج طبیعی دارند ممکن است به علت تغییرات هورمورنی و کند شدن حرکات روده ها وکاهش فعالیت جسمانی در حاملگی دچار یبوست شوند.مصرف زیاد مایعات درطول روز(حدود ۶لیوان درروز)،استفاده از میوه وسبزیجات تازه،مصرف غذاهای حاوی فیبر زیاد مثل نان سبوس دار وعادت به اجابت  مزاج در ساعات معینی از روز درجلوگیری از این حالات موثر است. مصرف ملین در حاملگی توصیه نمی شود،به جز مواردی که پزشک یا ماما تجویز می کند.
تنگی نفس: به علت بزرگ شدن رحم وافزایش فشار آن به قسمت پایین ریه ها ونیز اثرات هورمون های مربوط به بارداری ، ممکن است مختصری احساس تنگی نفس و تند شدن تنفس ایجاد شود.  گذاشتن چند بالش زیر سروشانه ها و قرار گرفتن به حالت نیمه نشسته و اجتناب از پرخوری در کاهش تنگی نفس به هنگام خوابیدن کمک می کند . در صورت پیشرفت این حالت حتما باید با  پزشک یا ماما مشورت شود.در ماه آخر بارداری ، زمانی که سر جنین در داخل لگن قرار می گیرد ، نفس کشیدن برای مادر راحت تر می شود.
زیاد شدن ترشحات مهبل (واژن ):درطول حاملگی ترشحات واژن افزایش می یابد که این ترشحات سفید رنگ یابی رنگ ، غلیظ وبد بو است. در این موارد لازم است ناحیه تناسلی خشک نگه داشته شده و بهداشت رعایت شود. در صورتی که رنگ ترشحات زرد یا مایل به سبز شده با خارش ، سوزش ویا بوی بد همراه باشد باید به پزشک یا ماما مراجعه شود.
 
گرفتگی عضلات پا : ازنیمه بارداری  به علت بزرگی رحم وفشار روی اعصاب، گرفتگی عضلات پاها شایع است . گرم نگه داشتن و ماساژ عضلات ، باعث کم شدن گرفتگی عضلات و کاهش درد می شود . چنانچه با این اقدامات گرفتگی عضلات رفع نشد، ممکن است علت آن ، اختلال کلسیم باشد . در این صورت بهتر است با پزشک مشورت شود.
کمر دردو پشت درد : در برخی خانم ها بزرگ شدن رحم باعث انحراف مهره های کمر ، به سمت جلو شده ودرد پشت وکمر ایجاد می کند .استراحت و پوشیدن کفش پاشنه کوتاه ، استفاده از کمربند مخصوص حاملگی ، انجام حرکات ورزشی مناسب و گرم نگه داشتن این قسمت ها در کاهش درد موثر است .توصیه می شود این مادران بر روی تشک سفت بخوابند .
واریس: در حاملگی گاهی به علت افزایش وزن بدن، سنگینی رحم و فشار آن به رگهای بزرگ در لگن و سیاه رگهای پشت ران و ساق پا ، جریان خون مختل شده وواریس ایجاد می شود . در این حالت عروق پا  متورم و دردناک  است. درد و ناراحتی ناشی از واریس را می توان با استراحت و نگه داشتن پاها (ساق وران) در سطحی بالاتر از سطح بدن ،کم کرد. مادر باید دراز کشیده و پاهای خود را روی صندلی یا چند بالش قرار دهد وازایستادن یا نشستن به مدت طولانی خودداری کند.  پوشیدن جورابهای مخصوص با مشورت پزشک یاماما نیزدر این موارد توصیه می شود.
درد کشاله ران: با بزرگ شدن رحم ممکن است خانم باردار، دردهای مبهمی را در کشاله ران احساس کند . اغلب این درد ها با استراحت رفع می شود . اگر این گونه دردها مداوم شود باید به پزشک یا سایر کارکنان بهداشتی مراجعه شود.
بی خوابی: با افزایش ماههای حاملگی به علت بزرگ شدن شکم ،حرکات جنین،درد پشت،کمردرد و تنگی نفس به تدریج خوابیدن برای مادر مشکل می شود .نوشیدن طک لطوان شیر گرم  قبل از رفتن به بستر، گذاشتن کیسه آب گرم برروی پاها ، چند دقیقه قدم زدن در هوای آزاد ، حمام کردن با آب گرم و نخوردن غذاهای سنگین در رفع بی خوابی موثراست .ضمنا بزرگی شکم و فشار رحم به رگهای خونی که از پشت آن رد می شود باعث اختلال در رسیدن خون به جنین وبعضی اندامهای زن باردار باید درماههای آخر از خوابیدن به پشت خودداری کند.   
در این تصویر بهترین وضعیت خوابیدن برای زنان باردارمشاهده می شود:
 
      
 
 سوزش دل:یکی از شایع ترین شکایات زنان حامله سوزش سردل یا ترش کردن است که معمولا در اثر برگشت محتویات معده به مری بوجود می آید.در اکثر خانمهای باردار این حالت خفیف است وبا مصرف غذا با حجم کمتر ودر وعده های بیشتر ، حذف غذاهای دیر هضم ،چرب وسرخ کرده از رژیم غذایی وخودداری از تندخوردن غذا بهبود می یابد. در صورتی که با رعایت این موارد باز هم سوزش سردل ادامه داشت به کارکنان بهداشتی مراجعه شود.
خارش: از نیمه دوم بارداری به بعد به علل مختلف از جمله بزرگ شدن رحم ،به تدریج عضلات وپوست شکم کشیده می شود.در این حالت برخی از خانمها از خارش پوست شکم و گاهی سایر نواحی بدن شکایت دارند. پوشیدن لباسهای گشاد وآزاد،حمام کردن با آب ولرم و استفاده کمتر از صابون در محل خارش،همچنین مالین محلول های نرم کننده برای کاهش خارش مفید است. خاراندن پوست سبب خارش بیشتر می شود بنابراین بهتراست از ان کار خودداری ودر صورت شدیدبودن خارش ویا ایجاد ضایعات پوستی در ناحیه خارش به پزشک یا ماما مراجعه شود.
احساس ضعف وسستی: به علت تغییرات هورمونی ناشی از حاملگی ممکن است مادر احساس ضعف وبی حالی کند .در این موارد استفاده از هوای تازه ومحیط آرام ودور از ازدحام ، تنفس عمیق ، انجام حرکات ورزشی سبک،خودداری از تغییر وضعیت ناگهانی مثلا از حالت نشسته به حالت ایستاده یا حالت خوابیده به نشسته توصیه می شود .
ویار: بعضی از زنان در بارداری به مواد خاصی در اطراف خودحساس می شود.مثلا از برخی بوها یا غذاها شدیدا ناراحت می شوند،یا برعکس به خوردن برخی مواد تمایل پیدا می کنند. ویار غذایی شدیدترین نوع ویار در حاملگی است.گاهی تمایلات ناجوری در خانمهای باردار دیده میشود . مانند خاک خوری ،خوردن برفک یخچال ویا سایر مواد مضر . لازم است این افراد ضمن خودداری ازاین کار ، باپزشک یا ماما مشورت کنند .زیرا ممکن است این حالت به علت کمبود ماده خاصی در بدن باشد. گاهِی خانم باردار ممکن است بطور ناگهانی یا تدریجی دچار ناراحتی هایی شود که بی توجهی به آن موجب وقوع عوارض ناگوار برای او یا جنین ویا هردو می شود . برای جلوگیری از بروز این عوارض آگاهی از علائم خطر ضروری است.در صورت مشاهده این علائم بایدهر چه زودتر به پزشک متخصص یا سایر کارکنان بهداشتی مراجعه شود :  
-خونریزی یا هر گونه لکه بینی
-کاهش حرکات جنین در نیمه بارداری(بخصوص ماههای آخر)
-آبریزش
-سردرد مداوم
-تاری دید وسرگیجه
-تب ولرز
-ورم صورت ودست ها
-استفراغ های شدید دمداوم ویا خونی
-درد زیر شکم یا درد مشابه درد قائدگی ویا درد پهلوها
-افزایش ناگهانی وزن
-سوزش ادرار
-زردی
-ضایعات پوستی مانند ضایعات بیماری آبله مرغان،سرخچه و…   
 
 
خونریزی در نیمه اول حاملگی بخصوص سه ماها اول اغلب از علائم سقط یا حاملگی خارج رحم ویا بچه خوره(مول) است .این حالت در نیمه دوم حاملگی بویژه سه ماهه سوم علامت جدا شدن زودتر از موعد جفت از دیواره رحم ویا پایین قرار گرفتن جفت در رحم است که همه این موارد برای مادرو جنین خطر آفرین می باشد.
 
مراقبت های بهداشتی در بارداری:
تغذیه: همانطوریکه اشاره شد در دوران بارداری جنین کاملا وابسته به مادر است و مواد غذایی که مادر مصرف می کند ازراه جفت به جنین می رسد . بنابراین تغذیه مناسب مادر باردار علاوه بر تامین سلامت خودش ، در سلامت جنین و نوزاد آینده هم نقش مهمی دارد . غذای روزانه خانم باردار باید دارای همه گروه های غذایی باشد چون استفاده از یک گروه غذایی ، همه مواد لازم را تامین نمی کند. گروههای غذایی عبارتند از :
۱-گروه غلات؛ موادغذایی این گروه منبع خوبی برای تولید انرژی است.مانند انواع نان مخصوصا نان سبوس دار،برنج،ماکارونی، جو، گندم،ذرت، ضمنا مخلوط غلات وحبوبات مانند عدس پلو و لوبیا پلو منبع خوبی از پروتئین برای مادر باردار است.
۲-گوشت و جانشین های آن ؛ این گروه غذایی پروتئین وآهن بدن راتامین می کنندو موادغذایی موجود در این دسته برای خون سازی ،تکامل سیستم عصبی ورشد جنین لازمند.مانندانواع گوشت قرمز،مرغ،ماهی،تخم مرغ،انواع مغزها(گردو،بادام ،پسته،فندق و…)،انواع حبوبات(عدس،لوبیا،نخودو…)به منظور جلوگیری از سرایت بیماری انگلی حتما باید گوشت کاملا پخته شود.
۳-شیر وفرآورده های آن مانند پنیر،ماست،کشک؛ مصرف این مواد هم کلسیم بدن مادر را تامین کرده و هم برای استخوان بندی جنین و شکل گیری واستحکام دندانهای او در آینده ضروری است .علاوه بر کلسیم این گروه دارای مواد مغزی دیگری مثل انواع ویتامین های آوب است.
۴- سبزی ها ومیوه ها ؛این گروه شامل انواع سبزی ها مثل کاهو، هویج، گوجه فرنگی ، سیب زمینی ، جعفری و انواع میوه های تازه و خشک (توت خشک ، کشمش ،انجیرو…)است که شامل ویتامین های مورد نیاز بدن و مقداری آهن هستند.یکی از مهمترین ویتامین های مورد نیاز بدن ویتامین ث است.مصرف سبزیجات ومیوه جات بصورت تازه این ویتامین را برای بدن تامین می کند. زیرا طبخ این مواد ویتامین ث را ازبین می رود.
 در مورد مصرف سیب زمینی توصیه می شود ابتدا کاملا تمیز شسته شده و با پوست پخته شود.
باتوجه به آنچه که گفته شد، مصرف مقدارکافی مواد غذایی حاوی کلسیم ، پروتئین،ویتامین C وهم چنین اسیدفولیک در دوران بارداری سلامت مادر و جنین را تامین  می کند .اسیدفولیک ماده ای است که مصرف آن بخصوص در سه ماهه اول حاملگی برای رشد سیستم عصبی جنین لازم است .سبزیجاتی مثل گل کلم واسفناج  منبع خوبی برای اسید فولیک می باشد.
 
در بارداری چون مصرف مواد غذایی به تنهایی افزایش نیاز مادر به آهن وسایرموادمورد نیازرا تامین نمی کند ،مصرف قرص آهن ومولتی ویتامین از شروع ماه پنجم تا سه ماه بعد از زایمان واسید فولیک از ابتدا تا پایان بارداری توصیه می شود
.
در خانم هایی که تصمیم به بارداری می گیرند وزمان مشخصی را برای حاملگی خود در نظر دارند، مصرف اسیدفولیک ازسه ماهه قبل ازبارداری تاپایان بارداری توصیه می شود.
   توجه: غذاهای چرب ،شیرینی ،مواد تحریک کننده مثل چای وقهوه  در بارداری باید با احتیاط خورده شود.
در این جدول به چند نمونه از غذاهای دارای مواد مورد نیاز بدن اشاره می شود .
 
روابط زناشویی:تمایل جنسی زنان بارداردرمراحل مختلف حاملگی تغییرمی کند. احساس لذت بیشتر ویا حتی تنفر از داشتن نزدیکی دربارداری کاملا طبیعی است . تمایلات جنسی مردان هم ممکن است تغییر کند . این احساسات متفاوت اغلب به علت تغییرات هورمونی زنان ویا تصورات هر دو طرف در مورد وضعیت جسمانی زن باردار وموقعیت خاص او در این دوران می باشد .در یک حاملگی سالم ، نزدیکی تا قبل از ماه آخر حاملگی ضرری ندارد

.مشروط به اینکه راحتی زن رعایت شده و وضعیت قرار گرفتن بدن او طوری باشدکه به شکم وی فشار وارد نشود
 
خانم هایی که در حاملگی های قبلی خود سابقه سقط ،خونریزی ،پارگی کیسه آب وزایمان زودرس دارند ، باید از نزدیکی در سه ماه اول وآخر خودداری کنند.
بهداشت دهان ودندان: با توجه به اهمیت مراقبت از دندان ها در حاملگی ،زن باردار بهتراست در طول بارداری حداقل یکبار توسط دندانپزشک معاینه شود.حداقل یکبار مسواک زدن در روز (قبل از خواب )ضروری است.با پیشرفت حاملگی به علت افزایش هورمون ها ممکن است لثه ها متورم و پر خون شده و خونریزی از لثه ها پیش آید ، اگر خونریزی زیاد شده و بیش از چند روز ادامه یابد لازم است با دندانپزشک مشورت شود.
بهداشت روان: آرامش مادر از مسائلی است که امروزه بسیار مورد توجه قرار دارد .ثابت شده است که اضطراب وهیجانات زن حامله بر سلامت جنین تاثیر می گذارد .آرامش روانی مادربخصوص نزدیک زایمان اهمیت زیاذی دارد.                                                                            
 
پدر خانواده  می تواند بیشترین نقش را در فراهم کردن محیطی آرام و دور از اضطراب برای همسرش داشته باشد.
 
مصرف داروو…:اکثر داروها می توانند از جفت عبور کرده و به جنین رسیده و اثرات زیان باری برای جنین ونوزاد ایجاد کنند. از آنجایی که بیشترین اثرات سوء داروها و مواد مضر در سه ماهه اول حاملگی است لذا در این مدت باید از مصرف دارو بدون تجویز پزشک ، همچنین از کشیدن سیگار یا تنفس در فضای آلوده به دود سیگار و همچنین انجام هر نوع عکسبرداری پزشکی بدون اجازه پزشک خودداری شود

کشیدن سیگار ،نوشیدن الکل ،مصرف خودسرانه دارودر بارداری برای سلامت مادر ونوزاد خطرناک است. .

ورزش: بهترین ورزش در بارداری،پیاده روی در هوای آزاد است.خانم باردارمی تواند حدودنیم ساعت درروز وحداقل سه بار در هفته پیاده روی کند . راه رفتن باعث تقویت عضلات شکم شده و درماه های آخربه راحت انجام شدن زایمان کمک می کند . انجام تمرینات بسیارساده در بارداری ضمن حفظ اندام مادر در کاهش انقباض عضلات  لگن وران وکاهش کمردرد ودردپشت مؤثر بوده ومادر رااز نظر جسمی و روحی برای زایمان آماده می کند

 
انجام چند حرکت ورزشی ساده در بارداری :
-مطابق شکل زیر در حالی که زانوها ودستها رابه زمین تکیه داده اید ،عضلات کمروشکم خودرا به سمت بالا وپایین حرکت دهید.
-به پشت دراز کشیده ،زانوها را خم کنید ودستها را دردو طرف بدن قرار دهید .در حالیکه نفس های عمیق وآهسته می کشید ، عضلات شکم وکمر خودرا به طرف بالا و پایین حرکت دهید

-در حالیکه ستون فقرات خودرا راست نگه داشته اید زانوها رااز هم جداکرده وبه حالت نیمه نشسته درآئید ،سپس به حالت ایستاده برگردید . این تمرین را می توانید به هنگام کار در منزل مطابق شکل انجام دهید

 
 
اجتناب ازتماس با افراد بیمار : ابتلاء مادرباردار به برخی بیماری های عفونی مثل سرخچه عوارض متعددی در جنین ایجاد می کند.لذا زن باردار باید ازتماس با افراد مبتلا به بیماری های عفونی مثل سرخجه وهپاتیت و آبله مرغان دوری کنند.تزریق واکسن بیماری های مثل سرخجه وهپاتیت به زنان قبل ازبارداری، از ابتلاءآنان به این بیماری ها دردوران بارداری جلوگیری می کند . در صورتی که خانم باردار با افراد مبتلا به این بیماری ها تماس داشته و قبلا برعلیه آن ایمن نشده باشد، حتما باید با پزشک مشورت نماید.
مراحل رشدجنین
سه ماهه اول حاملگی: بعد از عمل لقاح ، تخم بارور شده که تقریبا به اندازه ته یک سوزن است،شروع به تقسیم می کند ودر دیواره رحم که برای تغذیه جنین نرم وپر خون شده ، جای می گیرد وبتدریج رشد می کند .جنین ابتدا زائدهای به شکل دم دارد ودر پایان  هفته چهارم (ماه اول) اندازه آن از سر تا دم تقریبا نیم سانتیمتر است.دراین مرحله دستها وپاها بطور جداگانه دیده می شود ،دستگاه گوارش شروع به تشکیل شدن می کند .قلب جنین که به صورت لوله ای است ،ضربان نسبی دارد وخون را به تمام قسمت های جنین می رساند .
در پایان هفته هشتم (ماه دوم) قد جنین ۲/۵ سانتیمتر ووزن آن حدود ۱تا۲ گرم است. اندام هائی مثل دستها ، پاها ، انگشتان ، آرنج و زانو مشخص شده واولین مراکز استخوان سازی تشکیل می شود. قسمتی که قبلا به شکل دم دیده می شد،از بین می رود.

در انتهای هفته دوازدهم (ماه سوم) جنین حدود۳۰ گرم وزن وتقریبا ۷/۵  سانتیمتر قددارد.علاوه براندام ها،گوش خارجی کاملا دیده می شود .چشم ها تقریبا کامل شده،ناخن ها شروع به شکل گیری می کند ، اندام های تناسلی ظاهر شده ولی تعیین جنسیت مشکل است. 

سه ماهه دوم حاملگی: اعضا واندام های جنین که در سه ماهه اول بارداری تشکیل شده اند ، در سه ماهه دوم رشد کرده و بتدریج تکامل می یابند

در این مرحله به علت رشدجنین توجه به رژیم غذائی مادربسیارمهم است.مادرباید بیشتر غذای سرشار از پروتئین مصرف نماید.  

در پایان ماه چهارم جنین ۱۶ سانتیمتر قد، ۱۲۰ گرم وزن ودرپایان ماه پنجم ۲۵ سانتیمتر قد و۲۴۰ گرم وزن دارد.همانطوری که اشاره شد در این ماه حرکات جنین توسط مادر احساس شده وصدای قلب او شنیده می شود .درپایان ۳ ماهه دوم ، جنین شش ماهه حدود ۳۰ سانتیمتر قد و بیش از نیم کیلوگرم وزن دارد ، پوست بدنش پرچین وچروک و سرخ رنگ است و روی آنرایک لایه چربی می پوشاند.

 
سه ماهه سوم حاملگی: درپایان ماه هفتم قدجنین حدود۳۷/۵ سانتیمتر ووزن او حدود ۱۲۰۰ گرم می شود . نوزادانی که در این زمان به دنیا آیند، زنده می مانند ولی نیازمند مراقبتهای ویژه در بیمارستان هستند. در ماه هشتم قد جنین به۴۰  سانتی متر و وزنش بحدود ۲ کیلوگرم می رسد و همه دستگاه های بدن در این زمان کامل است .بالاخره در پایان نه ماهگی جنین تقریبا ۵۰ سانتیمتر قد وبیش از ۳ کیلوگرم وزن دارد، پوست بدن صورتی رنگ است ولگدزنی وحرکاتش به دلیل اشغال فضای بیشتر دررحم ، کمتر می شود.جنین کاملا آماده تولد است

 
زایمان

زایمان امری است طبیعی ومعمولا با همکاری مادر وفرد انجام دهنده زایمان به راحتی انجام می شود .مع الوصف چنانچه در حین زایمان مراقبت های لازم انجام نگیرد،گاه برای مادر ونوزاد عوارض خطرناکی به دنبال دارد .زایمان سالم وبهداشتی دو شرط اساسی نیاز دارد:
     -وجود فرد ماهری که برای انجام زایمان،تربیت شده باشد.
     – وجود محل امن وبهداشتی برای انجام زایمان.
با نزدیک شدن به تاریخ زایمان ،خانواده باید محل زایمان را با مشورت باکارکنان بهداشتی انتخاب کند.زیرا این افراد با توجه به وضعیت خانم باردار مناسب ترین محل زایمان را پیشنهاد می کنند. برای زایمان درزایشگاه یا سایر مرکز زایمانی ،باید مقدمات کار وهماهنگی لازم به عمل آید وبرای زایمان درمنزل بایدباکمک فردماهری که زایمان را انجام خواهدداد،وسائل موردنیازو یک اتاق مناسب از قبل آماده شود.
تقریبا پس از هفته ۳۷ حاملگی ،جنین آمادگی تولددارد .در هنگام زایمان طبیعی ،انقباضات رحم منجر به خروج جنین می شود ولی گاهی عوامل متعددی وجوددارد که پزشک تصمیم می گیرد زایمان را به طریق سزارین انجام دهد .عواملی مثل تنگ بودن لگن مادر،چندقلوئی،درشت بودن جنین،خروج جنینبا ته یا پا ابتدا مادر به برخی بیماری های خاص وسایر موارد.البته تنها درصد معددی از زایمان ها منجر به سزارین می شود و اکثر خانم ها می توانند بطور طبیعی زایمان کنند. 
 
توصیه می شود تازمانی که به علل پزشکی زایمان به طریق سزارین ضروری نمی باشد ، زایمان طبیعی راانتخاب کنید.
 
زایمان طبیعی نسبت به سزارین مزایای زیادی به شرح زیر دارد: 
– از نظر پزشکی سزارین یک عمل جراحی بزرگ محسوب می شود ومانند سایر اعمال جراحی نیاز به بیهوشی دارد،خطر ابتلاء به خونریزی ،عفونت،احتمال نیاز به انتقال خون و خطرات ناشی از بیهوشی در مادران سزارین شده بیشتر از مادرانی است که زایمان طبیعی کرده اند.
-مدت بستری شدن مادر بعد اززایمان طبیعی خیلی کمتراز سزارین است.
– مادرانی که زایمان طبیعی می کنند در امر شیردهی ودادن آغوز به نوزاد موفق تر هستند .زیرا مادر بلافاصله بعداز زایمان نوزاد خودرا درآغوش گرفته واورا شیر می دهد واز همان ابتدای تولد رابطه عاطفی بین مادر ونوزاد برقرار می شود. در حالی که در زنانی که سزارین می شوند ،نوزاد تا چندین ساعت از مادرش دور میماند.
-زایمان طبیعی از نظر اقتصادی به نفع  خانواده وجامعه است.
-درزایمان طبیعی ،خانم ها تناسب اندام خودرا باانجام ورزش های مناسب سریعتر از مادران سزارین شده بدست می آورند.
 

غیر از بیماری عروق قلب ، بیماری مهم دیگر قلب روماتیسم قلبی است. این بیماری ناشی از اثرات جانبی یک عامل عفونی است که معمولا موجب گلودرد در کودکان ۵ تا ۱۵ ساله می شود. البته همه گلودردها ناشی از این میکروب نیستند و همه مبتلایان به این نوع گلودرد نیز به روماتیسم قلبی دچار نمی شوند. این بیماری با بروز نارسایی قلبی یا تنگ یا گشاد شدن دریچه های قلبی خود را نشان می دهد و بخصوص برای زنانی که باردار می شوند مشکلاتی پدید می آورد. برای پیشگیری از این بیماری مراجعه به پزشک در موقع بروز گلودرد در کودکان و پزهیر از درمان خودسرانه آنان توصیه می شود.
 پیام های بهداشتی بیماریهای قلب و عروق
سیگاریها در دهه سوم و چهارم زندگی خود ۵ برابر دیگران احتمال ابتلا به حمله قلبی دارند یکسال پس از ترک سیگار خطر بیماری عروق قلب نصف میشود و ۱۵ سال پس از ترک ، خطر نسبی مرگ ناشی از بماری قلبی به حد افراد غیرسیگاری می رسد تنگی نفس ، تپش قلب و افزایش فشارخون از اثرات قلبی زودرس استعمال دخانیات است
استعمال سیگار به تنهایی خطر بیماری عروق قلبی را بطور متوسط ۲ برابر می کند سیگار عامل ۲۱ درصد بیماریهای قلبی کشنده است دود سیگار مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی را برای همسران و فرزندان افراد سیگاری ۳/۱ برابر می کند اضطراب خطر سکته قلبی مجدد را دو برابر و مزگ را ۳ برابر می کند افسردگی در ۲۵ درصد بیماران دچار ناراحتی قلبی حاد دیده می شود و مرگ ومیر آنان را ۴ برابر می کند مصرف نمک زیاد موجب ۴۴ درصد افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری عروق قلب است مصرف نمک زیاد موجب ۳۲ درصد افزایش خطر بروز سکته مغزی است مصرف نمک زیاد موجب ۸۹ درصد افزایش خطر مرگ و میر سکته مغزی است
آلودگی هوا احتمالا اثر مستقلی در ابتلاء به بیماریهای قلبی دارد سیگاریها ۴ برابر دیگران در معرض سکته مغزی هستند.
اگر کسی حتی با ۱ درصد از دود سیگار یک فرد سیگاری مواجه شود خطر بیماری قلبی در او ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش می یابد.
مقدار اسید اوریک خون که با خوردن زیاد از حد گوشت و حبوبات افزایش می یابد در برخی. پژوهشها مستقلا عامل خطر بیماری عروق قلب شناخته شده است. فعالیت جسمی خطر بروز بیماری عروق قلب را نصف می کند.
عادت همیشگی به ورزش در افرادی که دچار سکته قلبی می شوند ، بخت زنده ماندن را دو برابر می کند
تحرک جسمی احتمال بروز سکته مغزی را کم می کند تحرک جسمی احتمال بروز بیماری قند را کم می کند
مصرف بیش از حد شیرینی ها و چاقی خطر بروز بیماری قند را می افزاید که خود عامل خطری برای بیماری عروق قلب است پیاده روی تند ، دوچرخه سواری و شنا بهترین نوع فعالیت جسمی برای پیشگیری از بیماری قلبی هستند
سکته قلبی ممکن است در هر ساعتی از شبانه روز چه در حال استراحت و چه در حال فعالیت رخ دهد
تنشهای روانی ، هیجانها و عصبانیتهای بیش از حد خطر ابتلا، به بیماری عروق قلب و سکته قلبی را می افزاید
چاقی ، مصرف نمک و مشروبات الکلی ، تنشهای روانی و سابقه خانوادگی عوامل خطر برای زیادی فشارخون هستند
زیادی فشارخون با تغذیه درست و در موارد لزوم استفاده از دارو درمانپذیر است
سابقه خانوادگی ، مصرف دخانیات ، زیادی فشار و چربی خون ، بیماری قند ، چاقی ، کم تحرکی و تنشهای روانی عوامل خطر بروز سکته قلبی هستند
پرهیز از مصرف چربیهای حیوانی ، روغنهای نباتی جامد ، پوست مرغ و محدودیت مصرف زرده تخم مرغ و گوشت قرمز در پیشگیری از چاقی ، زیادی فشار و چربی خون و بیماری عروق قلب نقش دارند
ورزش و رعایت رژیم غذایی درست در پیشگیری و حتی درمان تصلب شرایین نقش دارند
چاقی عامل خطری برای زادی فشارخون ، بیماری قند ، سکته های قلبی و مغزی است
اضافه وزن و چاقی خطر بیماری عروق قلب را حداقل ۵۰ درصد می افزاید
گلودردهای کودکان را باید پزشک درمان کند تا از خطر ابتلاء آنان به بیماری قلبی جلوگیری شود
بیماران قلبی و مبتلایان به فشار خون هرگز نباید بطور خودسرانه و یکدفعه داروی خود را قطع کنند یا تغییر دهند
برخی پژوهشها نشان میدهند رعایت بهداشت دهان و دندان در پیشگیری از عوارض قلبی مؤثر است
تنگی نفس در هنگام فعالیت یا خواب ، ورم پاها و پلکها و تکرر ادرار شبانه از نشانه های غیر اختصاصی نارسایی قلبی هستند
درد چند دقیقه ای قفسه سینه در هنگام فعالیت یا هیجان و تنگی نفس هنگام فعالیت یا خواب از علائم بیماری عروق قلب است.
ورزش منظم راهی برای سلامت فلب است
با ورزش منظم خود را در مقابل حملات قلبی محافظت کنیم
اگر از جوانی عادت به ورزش نداشته اید ، قبل از شروع فعالیت جسمی با پزشک مشورت کنید
فعالیت جسمی برای سلامت قلب باید پرتحرک ، منظم و مداوم باشد
با کاهش مصرف چربیها ؛ به ویژه نوع جامد آن ، نمک و گوشت قرمز و افزایش مصرف میوه ها ، سبزیها و گوشت ماهی و ماکیان خود را در مقابل سکته های قلبی و مغزی بیمه کنید
 
حقایقی در باره درد قلبی
درد قلبی چیست ؟
  درد قلبی، احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه است که زمانی که خون کافی به قلب نمی رسد اتفاق می افتد. علامت شایعی در بیماری عروق کرونر قلب (CHD) است که هنگامی که رگهای خونرسان قلب بر اثر آترواسکلروز دچار تنگی و انسداد می شوند اتفاق می افتد.
  درد قلبی همانند یک درد فشارنده یا تیز احساس می شود که معمولاً در زیر استخوانهای سینه است ولی گاهی در شانه ها، دستها، گردن، فک و پشت نیز احساس می شود. درد قلبی معمولاً با فعالیت آغاز می شود. و معمولاً با چند دقیقه استراحت یا مصرف داروهای درد قلبی تجویز شده کاهش میابد.
چه چیزی باعث شروع درد قلبی می شود؟
  دوره های درد قلبی زمانی اتفاق می افتد که قلب نیاز به اکسیژن بیشتری از اکسیژن موجود در خون تغذیه کننده قلب دارد. فعالیت بدن شایع ترین عامل آغاز کننده درد قلبی است . سایر آغاز کننده ها می توانند فشار روحی، گرما یا سرمای شدید، مصرف غذای سنگین، الکل یا سیگار باشند.

برخورد با اولین سکته قلبی
برای اغلب مردم سکته قلبی اولین علامت بیماری قلبی است بنابراین همه خانمها بایستی علائم مشخص کننده بیماری قلبی و همچنین چگونگی کمک کردن پزشکی اورژانس را بداند.
یک درمان موثر بایستی در ساعات اولیه شروع علائم آغاز شود. به یاد داشته باشید آگاهی از شکایات و کمک سریع نجات بخش زندگی شماست.

 

دانستن علائم اخطار
اغلب حملات قلبی با شروع ناگهانی دردهای فشارنده که اغلب هم در فیلمها ونمایش های تلویزیونی نشان داده می شود آغاز میشود. اغلب این حملات قلبی در آغاز آهسته اند و به صورت درد کم یا احساس ناراحتی در ناحیه سینه بیان میشوند. شایعترین علامت اخطار برای مردان و زنان همین درد سینه است.

 ناراحتی سینه:
اغلب حملات قلبی ناحیه مرکزی قفسه صدری را بصورت درد ناراحت کننده ای که حداقل چند دقیقه طول می کشد درگیر می کند بیمار احساس فشار ناراحت کننده فشارنده یا درد را دارد این ناراحتی می تواند خفیف تا شدید باشد.
ناراحتی در قسمتهای دیگر بدن از قبیل یک یا هر دو بازو، پشت، گردن، فک و معده نیز رخ میدهد. نفسهای کوتاه که اغلب همراه با ناراحتی قفسه صدری است اتفاق می افتد اما میتواند قبل از شروع علائم قفسه صدری آغاز شده باشد. دیگر علائم : شامل تهوع، سبکی سر، یا عرق و سردرد هم می باشد.
 هر چه زودتر کمک بخواهید
اگر فکر می کنید شما یا کس دیگری احتمالاً یک حمله قلبی خواهید داشت برای جلوگیری از مرگ یا ناتوانی بطور سریع و فــوری اقدام کنید و تماس بگیرید پیش از چند دقیقه (حداکثر ۵ دقیقه ) معطل نشوید و بعد به اورژانس ۱۱۵ تلفن کنید.
شما بایستی بطور سریع عمل کنید زیرا داروهای از بین برنده لخته خون و دیگر تکنیک های درمانی برای بازنگه داشتن سرخرگ ها می توانند حمله قلبی را متوقف سازند. این درمانها بهترین نتایج را در اولین ساعات بعد از شروع حمله قلبی دارند. خانمها تمایل به تاخیر در دریافت کمک نسبت به آقایان در حملات قلبی دارند. تاخیر خانمها بخاطر این بوده که آنها نمی خواستند دیگران نگران آنها باشند.
مواقعی که شما به بیمارستان می روید از صحبت کردن درباره آن چه احتیاج دارید یا آوردن فردی که بتواند با شما صحبت کند نترسید از آزمایشاتی که می تواند مشخص کنند  داشتن یک حمله قلبی در شما باشد سئوال کنید . دادن آزمایشات معمول از قبیل نوار قلب آنزیم های قلبی و اسکن های هسته ای آنژیوگرام کرونروی یا آرتریوگرام می باشد.
در بیمارستان اجازه ندهید که هر کسی به شما بگوید علائم شما مربوطه به سوءهاضمه یا فعالیت بیش از اندازه است شما حتماً باید اجازه بدهید که یک معاینه کامل برای تشخیص حمله قلبی انجام شود اگر شما دچار حمله قلبی شده باشید اجازه دهید هرچه سریعتردر مان برای متوقف کردن حمله آغاز شود.
شرح بیماری
•    آترواسکلروز (تصلب‌ شرایین) عبارت‌ است‌ از یک‌ گونه‌ بسیار شایع‌ از تصلب‌ شرایین‌ که‌ طی‌ آن‌ رسوباتی‌ به‌ نام‌ پلاک‌ در دیواره‌ رگ‌هایی‌ که‌ خون‌ حاوی‌ اکسیژن‌ و سایر موادمغذی‌ را از قلب‌ به‌ سایر بخش‌های‌ بدن‌ می‌برند، تشکیل‌ می‌شوند.
•    آترواسکلروز می‌تواند باعث‌ آسیب‌ کلیوی‌، کاهش‌ خونرسانی‌ به‌ مغز و اندام‌ها، و بیماری‌ رگ‌های‌ قلبی‌ شود.
•    آترواسکلروز یکی‌ از علل‌ عمده‌ سکته‌ مغزی‌ و قلبی است‌. شروع‌ آن‌ می‌تواند در سی‌ و چند سالگی‌ باشد. شیوع‌ آن‌ تا سن‌ 45 سالگی‌ در مردان‌ بیشتر است‌. اما پس‌ از یائسگی‌، شیوع‌ آن‌ در زنان‌ افزایش‌ می‌یابد.
علایم‌ شایع‌
•    تا زمانی‌ که‌ آترواسکلروز به‌ مراحل‌ پیشرفته‌ نرسیده‌ باشد، اغلب‌ بدون‌ علامت‌ است‌. بروز علایم‌ بستگی‌ به‌ این‌ دارد که‌ خونرسانی‌ کدام‌ قسمت‌ بدن‌ کم‌ شده‌، و شدت‌ و گسترش‌ بیماری‌ در چه‌ حد است‌.
•    گرفتگی‌ عضله‌، وقتی‌ که‌ رگ‌های‌ پا درگیر شده‌ باشد.
•    آنژین‌ صدری یا حمله‌ قلبی‌، وقتی‌ رگ‌های‌ قلبی‌ درگیر شده‌ باشند.
•    سکته‌ مغزی‌، یا کاهش‌ ناگهانی‌ و موقت‌ خونرسانی‌ به‌ مغز اما بدون‌ بروز سکته‌، در صورتی‌ که‌ رگ‌هایی‌ که‌ به‌ گردن‌ و سپس‌ مغز می‌روند درگیر شده‌ باشند.
علل‌
•    تکه‌های‌ بافت‌ چربی‌دار، که‌ حاوی‌ لیپوپروتئین کم‌چگال‌ (همان‌ کلسترول‌ بد) هستند و به‌ دیواره‌ سرخرگ‌ آسیب‌ می‌رسانند، اغلب‌ در محل‌ اتصال‌ و انشعاب‌ سرخرگ‌ها رسوب‌ می‌کنند. *تشکیل‌ این‌ رسوبات‌ شاید حتی‌ در اوایل‌ جوانی‌ آغاز شود. بافت‌ پوشاننده‌ دیواره‌ داخلی‌ سرخرگ‌ در این‌ نقاط‌ اتصال‌ و انشعاب‌، مواد چربی‌ موجود در خون‌ را به‌ دام‌ می‌افکند. با تجمع‌ مواد چربی‌، انعطاف‌پذیری‌ سرخرگ‌ کم‌ و فضای‌ داخلی‌ آن‌ تنگ‌تر می‌شود. در نتیجه‌ جریان‌ خون‌ مشکل‌ پیدا می‌کند. از طرفی‌ این‌ رسوبات‌ ممکن‌ است‌ شکاف‌ بردارند یا پاره‌ شوند و روی‌ آنها لخته‌ خونی‌ تشکیل‌ شود که‌ در نتیجه‌، رگ‌ مسدود می‌شود.
عوامل تشدید کننده بیماری
•    فشارخون‌ بالا
•    کلسترول بالا (بالا بودن‌ غلظت‌ لیپوپروتئین‌ کم‌ چگال‌ کلسترول‌ بد و پایین‌ بودن‌ غلظت‌ *لیپوپروتئین‌ پرچگال‌ (کلسترول‌ خوب‌)
•    سن‌ بالای‌ 60 سال‌

قرص های چربی سوز اغلب دارای کافئین و افدرین هستند و براساس این دو ماه باعث افزایش مصرف کالری می شوند.
افدرین (EPHEDRINE) باعث انبساط (باز شدن) ریه ها می شود و بعنوان دارو در بیماری آسم و سرماخوردگی تجویز می شود. این ماده باعث افزایش اکسیژن رسانی به خون می شود. هنگامی که مقدار اکسیژن در خون بیشتر باشد، انرژی بیشتری در سلول ها تولید می شود ، یعنی انرژی بیشتری می سوزد.
همچنین ضربان قلب و فشار خون را افزایش می دهد و باعث گرم شدن بدن در حین ورزش می شود. باعث کاهش اشتها می شود و مانند یک دیورتیک عمل می کند ، یعنی باعث افزایش دفع ادرار می شود……