شناسایی پوشاک محلی - پایگاه دانلود رایگان کتاب | دانلود کتاب

مقدمه
پوشاک بارزترین سمبول فرهنگی، مهمترین و مشخص ترین مظهر قومی و سریع الانتقال نشانه فرهنگی است که به سرعت تحت تاثیر پدیده های فرهنگ پذیری در بین جوامع گوناگون انسانی قرار می گیرد، حتی عده ای را عقیده بر آن است که استیلای فرهنگی و سلطه پذیری در وهله اول از طریق انتقال پوشاک صورت می گیرد و حتی می توان با تغییر پوشاک یک جامعه، نوع معیشت و شیوه تولید آنها را نیز دچار دگرگونی نمود و تحولاتی در ساختار زندگی اجتماعی آن جامعه ایجاد کرد ( مثل تغییر پوشاک تحمیلی توسط رضاخان در ایران و کمال آتاتورک در ترکیه ).
گروههای مختلف انسانی که در مناطق مختلف ایران زندگی می کنند و هر کدام دارای ویژگی های قومی برجسته ای هستند و تحت عوامل گوناگون از جمله اکولوژیکی منطقه قرار دارند تن پوش ویژه ای به تن دارند که در همان نگاه نخست قومیت، حوزه زندگی، زبان و سایر مشخصات فرهنگی و حتی مذهب و اشتغالات اصلی زندگی آنان را در ذهن بیننده تداعی می کند. شناخته شده ترین این اقوام عبارتنداز آذربایجانی، بلوچی، بختیاری، ترکمن ها، قراق ها، خراسانی ها، قشقائی ها، کردها، گیلای ها، لرها، مازندرانی ها و جنوبی ها.
ضمناً همانطور که گفته شد پوشاک در هر منطقه ای زمینه بسیار مناسبی جهت تاثیر و تاثر فرهنگی به حساب می آید. مثلا پوشاک زنان جنوب ایران که به پوشاک « بندری معروف است » متاثر از پوشش ساکنان کشورهای همجوار و شیخ نشین های حاشیه خلیج فارس می باشد، زیرا مردم ناحیه جنوب ایران از دیر باز تا کنون ارتباطات دریایی با مردم کشورهای همجوار داشته و یا دریانوردانی از ملل مختلف بدلایل گوناگون در این ناحیه مستقر بوده اند، لذا پوشاک زنن و منطقه تا حد زیادی متاثر از نشانه های فرهنگی اقوام و ملل همجوار است، حتی نشانه هایی از پوشاک زنان هند و پاکستان را نیز در لباس زنان این منطقه می توان مشاهده کرد و بازمانده نشانه ای از ابتکار زنان پرتغالی را برای ممانعت از سوخت صورت و نوک بینی در اثر تابش شدید نور آفتاب در پوشش زنان بندری می توان ملاحظه کرد. بنابراین پوشاک یکی از نشانه های بارز فرهنگی است که همواره در معرض تغییر و تحولات قرار دارد. در شکل گیری و ترکیب پوشاک محلی هر قومی عوامل عمده زیر دخالت دارند:
۱-    مذهب
۲-    شرایط و عوامل طبیعی
۳-    نوع معیشت مسلط و فعالیت های جنبی تولید
۴-    منزلت اجتماعی
 
۱-    پوشاک بختیاری
ایل بختیاری در ناحیه ای بین اصفهان، خوزشتان، لرستان و فارس زندگی می کند. بختیاری ها کوچ نشینند و به دامپروری مشغولند. آنان علاوه بر دامپروری مشغولند. آنان علاوه بر دامپروری به کشاورزی نیز می پردازند.
    پوشاک بانوان بختیاری عبارت است از یک کلاهک، یک عرق چین، روسری ئی به نام مینا، پیراهنی بلند و شلیته ی بلند و چین دار که به آن « تنبان » می گویند. آنان روی لباسهای خود « یل » می پوشند که نوعی قبا است. زنان بختیاری چادری توری بر سر و گیوه به پا می کنند.

 
۲-    پوشاک قشقایی
قشقایی ها از ایلات ساکن منطقه فارس هستند. قشقایی ها کوچ نشینند. مردانشان به دامپروری و پرورش اسب و زنانشان به قالیبافی اشتغال دارند.
    پوشاک بانوان قشقایی عبارت است از کلاهکی شبیه به کلاهک بانوان بختیاری، یک روسری پارچه ای سه گوش و بزرگ توری به رنگهای سفید، زرد، یا کرم که قسمت جلوی آن را به شکل نیم دایره در می آورند، دستمالی به نام کلاغی که آن را دور سر و پیشانی می پیچند و با آن روسری را محکم می کنند، پیراهنی بلند که در دو طرف چاک دارد، « ارخالق » قشقایی که نوعی قباست و از پارچه های مخمل یا زری دوخته می شود و لبه آن نواردوزی می گردد، شلیته هایی پرچین و گلدار که به آنها تنبان می گویند و چند تا از آنها را روی هم می پوشند. تنبان رویی توری است و در حاشیه آن نوار مشکی پرچینی دوخته می شود. زنان قشقایی گیوه به پا می کنند.

 
۳-    پوشاک بندری
به ساحل نشینان جنوب ایران بندری می گویند. مردم کناره ساحلی دریای عمان و خلیج فارس اغلب به ماهی گیری اشتغالدارند. بعضی از آنان نیز کشاورزی می کنند. به کشت غلات و حبوبات و نیز خرما و مرکبات می پردازند. پوشاک بندری ها به دلیل هوای گرم و مرطوب سواحل دریای عمان و خلیج فارس سبک و نازک و گشاد است.
    پوشاک بانوان بندری عبارت است از یک کلاه سه گوش آستردار، یک روسری توری به رنگهای مشکی و بنفش که بعضی از آنان ساده و بعضی دیگرشان زردوزی شده است، یک پیراهن نازک و گشاد که اغلب از پارچه مشکی و بنفش تیره تهیه می شود. یک شلوار که از دم پا تا زیر زانوی آن تنگ است و از پارچه ساتن یا اطلس دوخته می شود و میان ساق آن از پارچه چیت است. کفش زنان بندری معمولاً روباز است. آنان از چادر و نقاب نیز استفاده می کنند.