برخى توصيه هاى بهداشتى در دوران باردارى

برخى توصیه هاى بهداشتى در دوران باردارى
تغذیه در دوران بارداری:
تغذیه صحیح بیشترین اثر را بر سلامت جنین دارد. خانم هاى باردار مى توانند همان غذاهایى را که در دوران غیر باردارى مصرف مى نمودند در باردارى هم مصرف نمایند، اما باید مواظب باشند که غذاهاى مصرفى آنها حاوى تمام مواد لازم براى رشد جنین و سلامت مادر باشد. غذاى روزانه خانم باردار باید حاوى کلیه گروههاى غذایى باشد.
گروه هاى غذایى عبارتند از:
۱-غلات: این گروه منبع خوبى براى تولید انرژى است مانند انواع نان خصوصا" نان سبوس دار، برنج، ماکارونى، جو ، گندم و ذرت.
 2-گوشت و جانشین هاى آن: این گروه غذایى پروتئین و آهن بدن راتامین مى کند و مواد غذایى موجود در این گروه براى خون سازى، تکامل سیستم عصبى ورشد جنین لازم است. مانند: انواع گوشت قرمز، مرغ، ماهى، تخم مرغ، انواع مغزها (گردو، بادام، پسته و فندق و…) انواع حبوبات (عدس، لوبیا، نخود و …)
۳-شیر و فرآورده هاى آن: مصرف این مواد ضمن تامین کلسیم بدن مادر، براى استخوان بندى جنین و شکل گیرى و استحکام دندانهاى او در آینده ضرورى است.علاوه بر کلسیم این گروه داراى مواد مغذى مانند انواع ویتامین هاى A و B مى باشد.
۴-سبزى ها و میوه ها: این گروه شامل سبزى ها مثل کاهو، هویج، گوجه فرنگى، سیب زمینى، جعفرى، و انواع میوه هاى تازه و خشک (توت خشک، کشمش، انجیر و …) است که حاوى ویتامین هاى مورد نیاز بدن و مقدارى آهن مى باشد.
مواد خوراکى که در دوران باردارى بهتر است از مصرف آنها خوددارى شود عبارتند از:
غذاهاى چرب و دیر هضم مانند غذاهاى سرخ کردنى، شیرینى ها، کیک هاى پرخامه و انواع ادویه
-غذاهاى پرنمک و شور
-مصرف زیاد چاى و قهوه
-مصرف نوشابه هاى الکلى (مطالعات نشان داده است که مصرف اینگونه نوشابه ها موجب بروز اختلالات و ناهنجاریهاى بسیارى در جنین مى گردد. )
بهداشت دهان و دندان:
مراقبت از دندان ها در این دوران بسیار حائز اهمیت است و به محض اطلاع از باردارى باید به دندانپزشک مراجعه کرد. حداقل یکبار مسواک زدن در روز ( قبل از خواب ) ضرورى است.  با پیشرفت حاملگى ممکنست به علت افزایش ترشح هورمون  لثه ها پرخون و متورم شده و خونریزى از لثه پیش آید که در صورتیکه بیش از چند روز طول بکشد باید با دندانپزشک مشورت کرد.
هر نوع دندان پوسیده مى بایست قبل از باردارى پر شود زیرا سپتى سمى که از آبسه دندان هاى پوسیده ناشى مى شود ممکنست باعث بیمارى هاى قلب و عروق و یا کلیوى شده و عواقب و عوارض ناگوارى را به همراه داشته باشد.جهت حفظ سلامت دندانها استفاده کافى از لبنیات توصیه مى شود.
مراقبت از دستگاه گوارش:
در خانمهاى باردار شرایط براى یبوست مهیا ست. چنانچه خانم باردار از رژیم غذایى مناسبى بر خوردار نبوده و آب کافى ننوشد دچار این مشکل مى گردد، لذا جهت پیشگیرى از بروز یبوست در این دوران نکات ذیل توصیه مى شود:
۱- نوشیدن یک لیوان آب سرد معمولى ( نه خیلى یخ ) قبل از صبحانه و قبل از خواب
۲- انجام ورزشهاى دوران باردارى
۳- مصرف مقدار کافى میوه و سبزیجات
چنانچه مادر باردار با رعابت نکات فوق همچنان دچار مشکل یبوست باشد باید در این خصوص با پزشک مشورت نماید.
مراقبت از کلیه ها:
با توجه به تغییرات دستگاه ادرارى در دوران باردارى رعایت نکات ذیل به مادر باردار توصیه مى شود:
۱- از کنترل ادرار خوددارى نماید.
۲- از مایعات و آب میوه بیشترى استفاده کند.
۳- در صورت احساس کمترین ناراحتى در ناحیه کلیه ها به پزشک مراجعه کند.
۴- ناحیه کلیه ها را در زمستان و هواى سرد گرم نگهدارد.
۵- از خوردن مواد غذایى پرنمک خوددارى گردد.
استحمام :
در این دوران فعالیت پوست بیشتر شده و خانم باردار بیشتر عرق مى کند. لذا استحمام روزانه با آب ولرم توصیه مى شود. همچنین خانم هایى که دچار کم خوابى هستند بهتر است حمام روزانه خود را قبل از خواب انجام دهند تا به راحت تر خوابیدن آنها کمک نماید.
استراحت، خواب و تفریح:
استراحت خانم باردار باید متناسب با کار و فعالیت روزانه وى باشد. معمولا" 9-8 ساعت خواب شبانه موجب کاهش حساسیت و زودرنجى و خستگى پذیرى خانم باردار مى گردد. بعد از صرف نهار نیز بهتر است مدت کوتاهى ستراحت نمایدو چنانچه به هر دلیل این اقدام میسر نیست کافى است خانم هاى باردار براى مدت کمى لم داده و راحت باشند. در ماههاى آخر باردارى به استراحت بیشترى نیاز است.
خانمهاى باردار باید از تفریحات خسته کننده و هیجان آور خوددارى نمایند زیرا ممکن است به زایمان زودرس، کم وزنى جنین و خستگى مفرط مادر منجر گردد.

 

فعالیت و ورزش:
فعالیت و ورزش سبک در این دوران بسیار سودمند و لذت بخش است. بهترین ورزش پیاده روى در هواى آزاد است. راه رفتن باعث تقویت عضلات شکم شده و در ماههاى آخر نیز به نزول سرجنین در لگن کمک مى کند. انجام تمرینات ساده ضمن حفظ اندام مادر در کاهش انقباض عضلات لگن وران و کاهش کمر درد و درد پشت مؤثر خواهد بود.
آنچه مسلم است این است که مى بایست از انجام ورزش هاى سنگین و حرکاتى که احتمال ضربه به شکم را بوجود مى آورند اجتناب کرد.
فعالیت و ورزش، کار ادارى ویا کار منزل هیچگاه نباید تا حد خستگى مفرط ادامه یابد و به محض احساس اولین علائم خستگى باید فعالیت را متوقف نمود و استراحت کرد.
 مسافرت :
مسافرت کردن در این دوران ممنوعیتى ندارد تنها علت نگرانى ممکن است نیار به به کادر پزشکى در طول مسیر باشد. به همین دلیل بهتر است در هفته هاى آخر باردارى از مسافرت کردن خوددارى گردد. همچنین توصیه مى شود چنانچه قرار است مسیر هاى طولانى با اتومبیل طى شود، خانم باردار هر ۲ ساعت یکبار از ماشین پیاده شده و چند قدم راه برود.
مصرف دارو و …
اکثر داروها مى توانند از جفت عبور کرده و به جنین برسند. از آنجائیکه بیشترین اثرات سوء داروها و مواد مضر در سه ماهه اول باردارى ایجاد مى گردد باید از مصرف دارو بدون تجویز پزشک، کشیدن سیگار یا تنفس در فضاى آلوده به دود و همچنین انجام هرگونه عکسبردارى پزشکى بدون اجازه و مشورت با پزشک خوددارى کرد.
تماس با مواد شیمیایى سمى در دوران باردارى نیز مى تواند موجب بروز عواقب ناخوشایندى براى مادر و جنین گردد. لذا در این دوران مى بایست از تماس با رنگ و محلولهاى لازم براى نظافت، حتى رنگ مو و انواع حشره کشها اجتناب کرد.
بهداشت روان :
آرامش مادر از مسائلى است که امروزه بسیار مورد توجه قرار دارد. اضطراب و هیجانات خانم باردار بر سلامت جنین بى تاثیر نیست لذا آرامش روانى مادر بخصوص نزدیک زمان زایمان بسیار حائز اهمیت است. پدر خانواده مى تواند بیشترین نقش را در فراهم کردن محیطى آرام و دور از اضطراب براى همسرش داشته باشد. در دوران باردارى خانم باردار بیش از هر وقت دیگرى به محبت همسرش نیاز داشته و مى بایست همسر با او همکارى نموده و اورا بیشتر درک کند. در این دوران همسر مى بایست بیشتر از قبل کنار خانم باردار باشد تا او بتواند از ناراحتى هاى و شادیها و سختى هایش با همسرش صحبت نموده و درد دل نماید.
رابطه مادر و جنین یک رابطه دو نفره نیست بلکه رابطه اى سه نفره است، مادر، جنین و پدر. حتى اگر پدر غایب باشد(به علت طلاق و …) در زندگى درونى مادر و در تخیلات و تصورات او و نیز در احساس مادرى نقش اساسى دارد.
 
پوشاک:
لباسهایى که در این دوران استفاده مى شوند باید کاملا"راحت بوده و در هیچ نقطه اى از بدن ایجاد فشار ننماید، تا جریان خون در تمام سطوح بدن به راحتى صورت گیرد. همچنین از پوشیدن جورابهاى تنگ که جریان خون پاها را مختل مى سازد و باعث بزرگ شدن سیاهرگهاى پا و ایجاد واریس مى شود خوددارى گردد.
کفش :
از آنجائیکه بعلت بزرگى تدریجى شکم در این دوران، انحناى ستون فقرات افزایش مى یابد، انتخاب کفش مناسب در پیشگیرى از کمردرد بسیار مهم است. بهتر است از کفش هایى با پاشنه کوتاه و یا با پاشنه پهن استفاده شود تا ضمن جلوگیرى از بروز کمردرد از خطر لغزیدن و افتادن نیز پیشگیرى گردد.از آنجائیکه در اواخردوران باردارى، بعدازظهرها در ناحیه قوزک پا تورم ایجاد مى گردد، لذا بهتر است کفش ها یک نمره بزرگتر انتخاب شوند تا از ایجاد فشار بر روى پا جلوگیرى شود.

باامید سلامتی و تندرستی شما دوستان عزیز
کارشناس تغذیه تبیان