دولتهای الکترونیک و نانوتکنولوژی

چکیده
دولت الکترونیک یکی از پدیده های مهم حاصل از به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات است که پیاده سازی آن تحولی بس عمیق در نحوه زندگی، اداره و رهبری کشورها داشته و ترکیبی از فناوری اطلاعات و شبکه اطلاع رسانی وب است که هدف آن، ارائه مستقیم خدمات به شهروندان، کارکنان دولت، بخشهای تجاری و سایر بخشهای دولت است.
این مقاله که با هدف شناخت و بررسی مدلهای پیاده سازی دولت الکترونیک نگاشته شده به تشریح و معرفی عمده ترین مدلهای استقرار دولت الکترونیک می پردازد و در آن مدلهایی همچون مدل سازمان ملل، مدل لاینه – لی موردبحث و بررسی قرار می گیرند. این مدلها اگرچه ازنظر تعداد مراحل استقرار با یکدیگر متفاوت به نظر می رسند ولی ماهیتاً وجوه مشترکی نیز دارند که باعث گردیده تا همگی آنها در پیاده سازی دولت الکترونیک موردتوجه قرار گیرند.

 
مقدمه
فرایند توسعه و پیاده سازی دولت الکترونیک یک فرایند پویا و جامع است. (۱) نکته ای که دراینجا باید به آن اشاره کرد آن است که باتوجه به اینکه شرایط کشورهای گوناگون جهان تا حدودی با یکدیگر متفاوتند و هریک از آنها از پیاده سازی دولت الکترونیک مقاصــد ویژه ای را دنبال می کنند، بنابراین، نمی توان یک روش یکتا را برای همه آنها تجویز کرد. (۲) بنابراین، فرایند توسعه دولت الکترونیک باید برپایه شناخت و تحلیل درست از شرایط محیطی انجام گیرد. به عبارت دیگر، فرایند الکترونیک کردن دولت دارای ماهیتی استراتژیک است. (۳)
به همین دلیل، در شروع پیاده سازی دولت الکترونیک ضمن توجه به هریک از مراحل استقرار وچالشهای آن، پاسخ به برخی از پرسشها ضروری است.
در این زمینه تحقیقی از سوی گروه استراتژی بین المللی شورای پاسیفیک صورت گرفته و نتایج آن توسط پنج شـــرکت بزرگ طراحی استراتژی های موفقیت آمیز پیاده سازی دولت الکترونیک ارائه شده است که بر اساس آن در شروع پیاده سازی دولت الکترونیک در هر کشور باید به ۱۰ سؤال زیر پاسخ داد:
۱ – چرا به دنبال الکترونیک کردن دولت هستیم؟
۲ – آیا ما چشم انداز روشن و اولویتهای مشخصی برای دولت الکترونیک داریم؟
۳ – ما برای چه نوعی ازمدلهای دولت الکترونیک آمادگی داریم؟
۴ – آیا اراده و تعهد سیاسی لازم برای هدایت تلاشهای مربوط به دولت الکترونیک وجود دارد؟
۵ – آیا بهترین پروژه های پیاده سازی دولت الکترونیک را انتخاب کرده ایم؟
۶ – چگونه باید پروژه های دولت الکترونیک را طراحی وهدایت کنیم؟
۷ – چگونه بر مقــاومت درون دولتی برای پیاده سازی دولت الکترونیک غلبه کنیم؟
۸ – چگونه پیشرفت پروژه های پیاده سازی دولت الکترونیک را اندازه گیری کنیم؟
۹ – نحوه ارتباط بخش دولتی و خصوصی در پیاده سازی دولت الکترونیک چگونه است؟
۱۰ – دولت الکترونیک از چه راههایی و چگونه می تواند مشارکت شهروندان را در امور عمومی بیشتر و بیشتر کند؟ (۴)

 
نتایج پژوهشها
در این مقاله درباره نحوه گسترش دولت الکترونیک کشورهای مختلف جهان تحقیقاتی به عمل آمده است که براساس آن می توان شاهد روندها و کارهای همانندی میان آنها بود و به نتایج زیر رسید:
۱ – هر کدام از منابع علمی و پژوهشی، مدل و یا متدولوژی خاص خود را برای تشریح مراحل موردنیاز جهت پیاده سازی دولت الکترونیک ذکر کرده اند؛
۲ – پیاده سازی دولت الکترونیک به مثابه انتقال از یک نوع سیستم حکومتی به نوع دیگری از اداره امــور است، بنابراین، متدولوژی های پیاده سازی دولت الکترونیک ماهیتی تکاملی دارند و بیشتر شبیه به ساخت یا ایجاد یک سیستم جدید هستند؛
۳ – به نظر می رسد که فرایند ایجاد و توسعه دولت الکتــرونیک یک فرایند پیوسته است و به طور معمول در ۴ و یا ۵ گام پیموده می شود.
با پژوهشهای متعددی که درباره روند گسترش دولت الکترونیک در نقاط مختلف جهان و در طول سالهای گذشته انجام گردیده، مدلهای عمده زیر جهت استقرار دولت الکترونیک شناسایی شده اند که در جدول شماره یک به طور خلاصه آمده اند.

 
مدلهای پیاده سازی دولت الکترونیک
از بین مدلهای مختلف پیاده سازی دولت الکترونیک که در جدول شماره دو به آنها اشاره شده است، مدلهای سازمان ملل، لاینه و لی و گــــروه گارتنر به دلیل اهمیت بیشترشان به طور مشروح معرفی می شوند.
الف – مدل سازمان ملل: در پژوهشی که در سال ۲۰۰۲ میلادی توسط سازمان ملل انجام گرفته، یک مدل پنج مرحله ای برای پیاده سازی دولت الکترونیک مشخص شده است. سازمان ملل این مدل را برای تعیین وضعیت تکامل کشورها ارائه کرده و درعین حال میزان آمادگی آنها را برای پذیرش فناوری اطلاعات نشان می دهد.
تاکید این مدل که نگرش کاربردی دارد بر روی کاربران و نیز نوع و تعداد خدمات ارائه شده به آنان متمرکز است. شناسایی هرکدام از این گامها با بررسی وضعیت دولت الکترونیک در کشورهای عضو سازمان ملل و چگونگی توسعه آن در جهان صورت گرفته است. این گامها عبارتند از:
گام اول – پیدایش (ظهور): در این مرحله کشورها ازطریق ایجاد یک وب سایت کوچک در وب حضور می یابند. ادارات دولتی سایتهای اینترنتی خود را ایجاد می کنند. همچنین اطلاعات موجود بر روی این وب سایت ها شکل غیرکافی و ایستا دارند و به ندرت به روز می شوند و اطلاعات لازم برای نشان دادن نحـــوه دسترسی به خدمات به کاربران داده نمی شود. اطلاعات به طور معمول به شکل محصولات، خدمات، آدرسها و ارتباط با سایر وب سایتها است و در نهایت به شکل پاسخ دادن به سوالهای معمول قابل دسترسی است.
گام دوم – ارتقا (توسعه): اطلاعات موجود بر روی سایتها افزایش می یابند و سایتهای اینترنتی پویاتر می شوند. تعداد صفحات وب افزایش می یابند.
اطلاعات به شکل پویا ارائه و دفعات به روز شدن آن زیاد می شوند. همچنین درجه تنوع اطلاعات و محتوای آنها بالا می رود و به شکل کاتالوگ، خبرنامه و موتورهای جستجو قابل دستیابی هستند.
گام سوم – تعامل: ارائه اطلاعات در این مرحله برپایه نیاز مراجعان سازماندهی می شود و کاربران می توانند با پست الکترونیک یا پرکردن فرمهای الکترونیک با سازمان خود ارتباط برقرار کنند. در این مرحله ارتباط دوسویه رسمی بیشتری میان مشتریان و سازمان برقرار می شود.
همچنین بانکهای اطلاعاتی با موتور جستجو در اختیار کاربران قرار می گیرد تا امکان تبادل اطلاعات با سازمان خود را بیابند. مشتریان امکان خودی کردن محصولات و خدمـــــات بر خط را خواهند داشت؛ یعنی، می توانند تنها محصولات و اطلاعاتی را ببینند که موردنیازشان است.
گام چهارم – تراکنش (تبادل): طی این مرحله، کاربران می توانند از خدمات به صورت برخط استفاده کنند، جهت دریافت خدمات و اطلاعات و محصولات روی خط مبلغ موردنظر خود را پرداخت کنند و معاملات مالی با امنیتی را به صورت برخط انجام دهند.
ارتباطات در این مرحله به شکل زنجیره ای است کــــه بین خدمات و محصولات برقرار می شود تا بالاترین میزان رضایت کاربران تامین شود. به علاوه بر روی حریم افراد، تایید صحت ارتباطات، اعتبار تبادلات، یکپارچگی و عدم تکرار تمرکز می شود.
گام پنجم – یکپارچگی (ادغام): در این مرحله، همه خدمات و اطلاعات دولتی، به سادگی در اینترنت قابل دسترسی هستند. کلیه وظایف الکترونیک یکپارچه شده اند و در فضای الکترونیک خطوط متمایزکننده ادارات برداشته شده اند.

پژوهشهایی که توسط سازمان ملل انجام گرفته، نشان دهنده این مطلب است که در سال ۲۰۰۲ میلادی، ۳۲ کشور جهان در مرحله پیدایش، ۶۵ کشور در مرحله ارتقا، ۵۵ کشور درمرحله تعامل و ۱۷ کشور در مرحله تراکنش قرار داشته اند و هیچ یک از کشورهای جهان به مرحله یکپارچگی نرسیده اند. (۶) همچنین کشورهای فقیر و عقب مانده جهان بیشتر در گام نخست گسترش دولت الکترونیک جای دارند. ایران و برخی از کشورهای روبه توسعه، کشورهای آسیای مرکزی و برخی از کشورهای خاورمیانه در مرحله ارتقا جای دارند.
کشورهای اروپایی و برخی از کشورهای عربی مانند امارات متحده، کویت، مصر، مغرب، اردن و عربستان سعودی در مرحله تعامل قرار دارند. پیشگامان دولت الکترونیک درجهان مانند کانادا، انگلستان، سنگاپور، آمریکا و استرالیا در مرحله تراکنش هستند و با وجود اینکه هنوز هیچ کشوری به مرحله یکپارچگی دست نیافته است، اما انگلستان و سنگاپور از پیشگامان ورود به این مرحله هستند.(۶) جدول شماره دو وضعیت هر یک از کشورهای بررسی شده را ازنظر قرار داشتن درهریک از مراحل فوق نشان می دهد.

 
در پایان گفتنی است که آرمان کشورها از استقرار دولت الکترونیک لزوماً پیمودن تدریجی و گام به گام این مراحل نیست. به طوری که برخی از کشورها رسیدن به فازهای تعامل یا تراکنش را به عنوان آرمان خود برگزیده اند. نتایج بیشتری از این مدل و تحقیقـــات مرتبط با آن در فصل بعدی ازنظر می گذرد. (۶)
ب – مدل لاینه – لی: این مدل توسط کارن لاینه، استاد دانشکده مسائل امور شهری و جونگ وولی، استاد دانشکده تجاری دانشگاه نوادا لاس وگاس ارائـــــــه و برپایه یکسری امکان سنجی های مدیریتی، سازمانی و فنی و طبق تجربیات ایالات متحده بنا شده است. این بحث از دولت ایالتی نشأت می گیرد و نوآوریهای مدل در دو سطح دولت محلی و مرکزی کاربرد دارد. (۵)
طبق نظر این دومحقق برای ایجاد یک دولت الکترونیک مبتنی بر اینترنت و روشهای دیجیتالی مراحل زیر ضروری است. شکل شماره یک این مراحل را به همراه ابعاد آنها نشان می دهد.

 
مرحله اول – فهرست برداری: به دلیل درخواست شهروندان، فشار فناوری اطلاعات، بالارفتن دانش فنی کارکنان و درخواست صاحبان سهام وجود وب سایت دولتی ضروری است. با ایجاد این سایت شهروندان می توانند از نحوه ارائه خدمات و نحوه خدمات بعداز آن با دریافت اطلاعاتی از سایتها و روشهای دولتی آگاهی یابند. با شعار شهروندان به عنوان مشتری، مقدار اطلاعات قابل ارائه باید افزایش یابد و با ایجاد یک سایت فهرست، امکان اتصال و استفاده برای سایر سایت ها نیز فراهم شود. (۵)
به طور معمول در سایت فهرست، موضوعها براساس وظایف یا عنوانهای وزارتخــانه ها و موسسات دولتی طبقه بندی می شوند. در ضمن برای به روز نگه داشتن سایتهای دولتی، با توجه به تغییرات متفاوتی که در روشها و مقررات انجام می گیرد، به طور سریع باید در اطلاعات وب سایت ها اصلاحات لازم به عمل آید. همچنین مسئولیت هرکــدام از موسسات دولتی در هماهنگی، برنامه ریزی و حفظ وب سایت مشخص شود. البته ممکن است یک موسسه مرکزی مسئولیت وب سایتهای دولتی را برعهده بگیرد. در این مرحله هیچگونه تغییری به لحاظ الکترونیک اتفاق نمی افتد بلکه تنها به پرکردن یکسری فرمها محدود می گردد. (۱۱)
در پایان باید گفت که ایده خدمات قابل دسترس برای همگان مستلزم روشهای برخط و غیرالکترونیک است زیرا همگان ممکن است به امکانات اینترنتی دسترسی نداشته باشند. (۵)
مرحله دوم – تراکنش: در این مرحله شهروندان روز به روز خواستار گسترش انجام کارهایشان به صورت الکترونیک هستند. بنابراین، کارگزاران، مدیران دولتی و شهروندان با بودن کانالهای ارتباطی مقدماتی برخط، به دنبال افزودن بر این کانال های ارائه خدمات هستند. این نوع ارتباطات امید به بهبود کارایی را برای طرفین افزایش می دهد. شهروندان به تدریج از مزایای دولت الکتــــــرونیک همچون خدمت رسانی در همــــــه اوقات روز، صرفه جویی در وقت به دلیل عدم مراجعه حضــــــوری و مواجه شدن با مشکلات رفت و آمد، ایستادن در نوبت و عدم پاسخگویی در اداره ها آگاهی می یابند. این خود باعث گسترش استفاده از دولت الکترونیک می شود. ثبت فعالیتهای وسایط نقلیه یا پرکردن فرمهای مالیاتی سرآغاز چنین خدمات تراکنش محور هستند.(۱۲)

در ایـــن مـــــرحله، روشهای ارتباطی به گونه ای تنظیم می شوند که روابط دوطرفه باشد. این توانایی باعث اعطای نقش فعال تری به شهروندان می شود زیرا آنها به طور مستقیم می توانند با مسئولان مربوط تماس برقرار کنند. درنهایت اینکه در این جامعه پاسخگویی و کیفیت سیستم های ON-LINE با سیستم های OFF – LINE مقایسه می شود و یکپارچگی آنها مدنظر قرار می گیرد.
مرحله سوم – ادغام عمودی: هدف از این مرحلــــــه، اصلاح سیستم و روشهای خدمات رسانی است. این ضرورت به این خاطر است که بعد از راه اندازی سیستم های ارتباطی جدید، انتظارات شهروندان افزایش پیدا می کند.
طی این مرحله اغلب سازمانهای دولتی، بانکهای اطلاعاتی خاصی دارند و طراحی و فرایندهای مشابه ندارند. لذا ادغام عمودی آنها ضروری است. به همین منظور بعضی از وظایف مشابه ابتدا همسان می شوند و این کار ازطریق یک بانک اطلاعاتی متمرکز انجام می گیرد و یا اینکه ازطریق کانال خاصی با هم ارتباط پیدا می کنند. (۵)
به عنوان نمونه ای از فعالیتهای این مرحله یک سیستم ثبت مجوز رانندگی در یک ایالت آمریکا را درنظر بگیرید. این سیستم ممکن است به یک پایگاه داده ملی که دربرگیرنده رانندگان وسایط نقلیه سنگین عبوری است، متصل شود. از آنجا که سیستم ها به طور عمودی ادغام شده اند، به محض اینکه یک شهروند برای یک مجوز کاری در دولت فرمی را پر می کند، این اطلاعات به سیستم مجوز کار ایالتی، دولت مرکزی و شماره تشخیص کارمند وارد و ثبت می شود.
مرحله چهارم – ادغام افقی: از آنجا که شهروندان دارای نیازهای مختلفی از قبیل آمـــوزش، بهداشت، غدا، مسکن و… هستند، می توانند از کمکهای اطلاعاتی و خدمات دولتی این مرحله به بهترین نحو ممکن استفاده کنند. از دیــــــدگاه آنان خدمات قابل ارائه می توانند ازطریق سیلوهای مختلف و یا به صورت یکپارچه فراهم شوند.
سازمانهای مختلف با حوزه های وظیفه ای متفاوت نیز می توانند با همدیگر همکاری کرده و در اطلاعات یکدیگر هم سهیم شوند. به طوری که اطلاعات مشترک ازطریق یک موسسه منتشر شود و همه وظایف موسسه ها را برعهده گیرد.
ازنظر فنی ادغام بانک های اطلاعاتی نامتجانس و رفع مشکلات تعارض آنها مستلزم وظایف متعدد و رفع هرگونه مانع برای دسترسی به آنهاست. از این طریق سازمانها قادر خواهند بود که از اصل صرفه جویی در مقیاس استفاده کنند و هزینه ها را کاهش دهند. به شرطی که شهروندان این ادغام را به عنوان خوشه چینی از اطلاعات یک جامعه محصور شده و یا اطلاعات منحصـــر به فرد تلقی نکنند. (۱۳) (۵).
اهداف کلی و جزئی این طرح
اهداف دولت الکترونیک توسعه دهندگان دولت الکترونیک در سرتاسر جهان پنج هدف عمده را که در دولت الکترونیک دنبال می شود شناسایی کرده ان،د دولت الکترونیک وسیله ای برای به انجام رساندن این اهداف می باشد. در زیر این اهداف شرح داده شده اند توجه داشته باشید که این اهداف براساس اهمیت لیست نشده اند و هر دولتی باتوجه به اولویت های خود باید آنها را عملی سازد. ایجاد محیط تجاری بهتر: واضح است که تکنولوژی یک تسریع کننده مطمئن در افزایش بهره وری و رشد اقتصادی می باشد استفاده از ICT در دولت و ایجاد زیربنای دولت الکترونیک به ایجاد یک محیط تجاری شکوفا و مدرن (مخصوصا برای شرکت های کوچک و متوسط) از طریق ساده و موثر کردن مبادلات و ارتباطات بین دولت و تجارت کمک می نماید و با از بین بردن افزونگی در فرایندها و اهمیت دادن به ارایه سریع و موثر خدمات دولت الکترونیک شرایطی را به وجود می آورد که باعث جذب سرمایه گذاران/ سرمایه گذاری می گردد. مشتری های بر خط (Online ) نه به Inline)ox ): این امر از طریق ارایه موثر خدمات عمومی به شهروندان حاصل می شود که باید با پاسخ سریع دولت با کمترین مداخله مقامات دولتی انجام گیرد. تقویت حکومت و توسعه مشارکت عمومی: ترقی دادن شفافیت و جوابگویی در دولت از طریق ازدیاد ICT در مدیریت و عملکردها، شانس مشارکت فعال تر شهروندان در فرایندهای سیاسی و تصمیمات دولت را به صورت موثری بهبود می بخشد. بهبود در بازده و بهره وری سازمان های دولتی طراحی دوباره فرایندها و رویه های سازمان های دولتی ( که از ملزومات دولت الکترونیک است) ارایه خدمات را ساده خواهد ساخت، سودمندی سازمان های اداری را خواهد افزود و باعث صرفه جویی در هزینه های آنان می گردد به ویژه دولت الکترونیک می تواند در موارد زیر کمک ساز باشد: کارایی کارمندان دولت را افزایش می دهد، باتوجه به کاسته شدن از کاغذ بازی های موجود و مراجعه مستقیم کمتر به ادارات و سازمان های دولتی، کارمندان می توانند به طور موثرتری به فعالیت های خود بپردازند همچنین درآمدهایی که از طریق ارایه خدمات (مثلا صدور جواز) به شهروندان و شرکت ها کسب می شود افزایش می یابد و علت این افزایش ساده تر شدن فرایندهای مربوط به ارایه خدمات می باشد که باعث جذب کسانی می شود که قبلا کمتر از این خدمات (به علت دردسرهایی که بر سر راه دریافت این خدمات وجود داشت) استفاده می کردند. باعث کاهش هزینه ها در میان مدت و بلند مدت خواهد شد، اگر چه در کوتاه مدت باتوجه به هزینه های صرف شده برای راه اندازی دولت الکترونیک و نیز نیاز به ارایه خدمات در دو سطح (هم به صورت مرسوم و هم بر مبنای دولت الکترونیک ) تا زمانی که کاربران با سیستم جدید آشنا می شوند دولت مشکلاتی در پیش خواهد داشت اما در دراز مدت به دلیل ارزان تر بودن ارایه خدمات برای دولت، هزینه ها به شدت کاهش خواهد یافت. عملکردهای دولت را ساده و موثر خواهد نمود، اکثر فراینده ای دولتی در طی سال ها رشد کرده اند و معمولا شامل مراحل، کارها و فعالیت های زیادی می باشند. ساده سازی عملکرد دولت از طریق ICT مراحل زاید را خواهد زدود و فرایندها را ساده خواهد نمود. به رشد شرکت ها و تعاونی های محروم کمک خواهد نمود. ICT ارتباط دولت با گروه ها و تعاونی های حاشیه ای (کم اهمیت) را امکان پذیر می سازد و به رشد آنها کمک خواهد کرد باتوجه به اینکه خدمات درخواستی این شرکت ها بسیار سریع تر در اختیار آنان قرار می گیرد و می توانند شرکت فعال تری در فرآیندهای سیاسی داشته باشند، لذا به سرعت توسعه می یابند. نهایتا هدف دولت الکترونیک افزودن فعل و انفعال بین سه بازیگر عمده در جامعه یعنی دولت شهروندان و شرکت های تجاری به منظور تسریع در رشد فرآیندهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور می باشد. • مشکلات دولت الکترونیک مانند هر پروژه زیربنایی دولتی، دولت الکترونیک می تواند طی مراحلی انجام گیرد و هزینه های پیاده سازی بستگی به فراهم بودن زیرساخت کنونی، توانایی های تهیه کننده و کاربر و روش های ارایه خدمات ( از طریق اینترنت یا خطوط تلفن و یا با ابزارهایی در مکان هایی مشخص ) خواهد داشت هر چه نوع خدماتی که دولت می خواهد ارایه دهد پیچیده تر باشد. هزینه ها بیشتر خواهد بود. پروژه های دولت الکترونیک باید از لحاظ مالی قابل تحمل باشند باید در ابتدا از یک مدل درآمدزا و کم هزینه استفاده کرد. پروژه های کوچک تر که دارای درآمدی مشخص بوده و نیاز به کمترین سرمایه گذاری اولیه دارند در درازمدت تحمل پذیرتر می باشند، برای مثال وب سایت ها یکی از آسان ترین و ارزان ترین راه های دستیابی به دولت الکترونیک به صورت موثر با کم ترین سرمایه گذاری می باشند. دولت الکترونیک در هر شرایطی باید مشی شهروند محوری را هدف خود قرار دهد. این به آن معنی است که دولت الکترونیک باید یک سرویس برخواسته از نیاز و تقاضای کاربر باشد. هرچند شهروندان زیادی از دولت الکترونیک به چند دلیل استفاده نمی کنند که در این میان می توان به ناآشنایی با ICT ، نداشتن دسترسی، کمبود آموزش و نگرانی بابت امنیت و محرمانه بودن اطلاعات اشاره کرد در حالی که دولت الکترونیک ممکن است تحویل خدمات عمومی را ساده سازد و خدمات دولتی جدیدی را ارایه دهد. هیچیک از اینها شهروندان را بر نمی انگیزد مگر آنکه در ابتدا دلواپسی هایی را که در بالا به آنها اشاره شد رفع گردد. • سه فاز دولت الکترونیک دولت ها استراتژی های مختلفی برای ساخت دولت الکترونیک دارند و بعضی از آنها سیاست های جامع بلندمدت اتخاذ نموده اند و بعضی نیز چند ناحیه کلیدی را در پروژه های اولیه مورد توجه قرار داده اند، در کل کشورهایی که به عنوان موفق ترین در این زمینه شناخته شده اند از پروژه های کوچک برای ایجاد ساختار دولت الکترونیک خود شروع کرده اند. می توان مراحل ایجاد دولت الکترونیک را به سه فاز تقسیم کرد؛ این فازها به همدیگر وابسته نیستند و نیازی به کامل شدن یک فاز برای شروع فاز دیگر نیست. • فاز یک: انتشار استفاده از ICT برای بسط دسترسی به اطلاعات دولت دولت ها حجم عظیمی از اطلاعات تولید می کنند و مقدار زیادی از آن بالقوه برای افراد و شرکت های تجاری مفید است. اینترنت و دیگر تکنولوژی های پیشرفته ارتباطی می توانند این اطلاعات را بسیار سریع و مستقیم به شهروندان برسانند. پیاده سازی های فاز انتشار دولت الکترونیک بسیار در طراحی محتویاتشان متفاوتند اما کشورهای در حال توسعه عموما می توانند فرآیند دولت الکترونیک را انتشار اطلاعات دولتی به صورت آن لاین، مثلا قوانین و قواعد اسناد و فرم ها شروع کنند. قادر ساختن شهروندان و شرکت های تجاری در دسترسی به اطلاعات دولتی بدون مراجعه به سازمان های دولتی و انتظار در صف های طولانی و یا پرداخت رشوه می تواند پیشرفتی عظیم برای جوامعی باشد که کاغذ بازی های اداری آنان را با مشکل رو به رو ساخته است. سایت های انتشار، اطلاعاتی را درباره دولت و اطلاعات تالیف شده توسط دولت را برای عموم منتشر می کند لذا سایت های انتشار به عنوان پیشتاز دولت الکترونیک عمل می کنند. • فاز ۲: اثر متقابل توسعه مشارکت مردمی در دولت سایت های «انتشار» هر اندازه غنی در محتویات، تنها قدم اولیه هستند. دولت الکترونیک این پتانسیل را دارد که شهروندان را در فرآیندهای سیاسی و حکومت داری، از طریق فعل و انفعال با سیاستگذاران، شرکت کند. دولت الکترونیک فعل و انفعالی نیاز به ارتباطی دو طرفه دارد که می تواند از طریق ابزارهایی چون پست الکترونیک و یا فرم های بازخورد برای کاربران فراهم آورد. این فاز از دولت الکترونیک همچنین ممکن است شامل ایجاد Forum های شهروند دولت باشد. چنین Forum هایی می تواند باعث ایجاد انجمن های آن لاین گردد که مردم بتوانند عقاید خود را مبادله کنند، آگاهی عمومی را افزایش داده و شانسی جدید برای ازسرگیری فعالیت هایی که به وسیله فاصله محدود شده اند فراهم کند. • فاز ۳: داد و ستد دسترس پذیر کردن خدمات دولت به صورت آن لاین دولت ها می توانند با ایجاد وب سایت هایی که به کاربران اجازه داد و ستد به صورت آنلاین را می دهد جلوتر بروند؛ همچنانکه بخش خصوصی در کشورهای در حال توسعه از اینترنت جهت ارایه خدمات تجارت الکترونیک استفاده می کنند از دولت ها انتظار خواهد رفت که همین کار را برای خدمات خود انجام بدهند. یک وب سایت «داد و ستد» یک پیوند مستقیم به خدمات دولت که در هر زمانی قابل دسترس می باشند ایجاد می کند. در گذشته خدمات دولتی همانند ثبت زمین یا تمدید جواز نیازمند انتظار طولانی مواجه با کاغذبازی های عذاب آور و رشوه های مربوطه می شد بدعت هایی همچون کیوسک های خدمات شهروندی واقع در مراکز خرید برزیل یا کامپیوترهای قابل حمل دولتی در هند، دولت الکترونیک را مستقیما برای شهروندان کشورهای در حال توسعه به ارمغان می آورد. مروری بر کتاب «تاملی فلسفی درباره اینترنت» هیوبرت دریفوس گمنامی و واقعیت شبیه سازی شده اینترنت امکان پرهیز از تعهد داشتن را فراهم می آورد. دریفوس استدلال می کند که اینترنت دشمن غایی تعهد بی قید و شرط در جامعه مدرن غربی است. درست همانطور که کی یرکگارد در زمان خودش مطبوعات را اینچنین می دانست. هیوبرت دریفوس فیلسوف معاصر آمریکایی و استاد دانشگاه برکلی در زمینه های متفاوتی طبع آزمایی کرده است. از جمله او یکی از منتقدان تاثیرگذار پروژه هوش مصنوعی بوده است، که محور کتاب مشهور او «آنچه کامپیوترها نمی توانند انجام دهند» (1972) بود. کتابی که او بعدها دنباله ای هم بر آن نوشت تحت عنوان «آنچه کامپیوترها هنوز نمی توانند انجام دهند» . او در این کتاب ها و در کتاب ها و مقالات دیگرش از دیدگاهی پدیدارشناسانه بر تفاوت بنیادی میان انسان های متجسد و دارای کالبد و ماشین های نامتجسد تاکید کرده است، محور اصلی نقد او اولین مقالات و کتاب هایش در ابتدای دهه ۱۹۷۰ بر پروژه هوش مصنوعی که در آن زمان در جریان بود، متمرکز بود، این پروژه که بعدها آن را «هوش مصنوعی خوب سبک قدیم» (AIFOG) نامیدند. در واقع آن سنت افلاطونی و دکارتی را دنبال می کرد که توانایی های فکری انتزاعی را مهم ترین جنبه هوش انسانی به حساب می آورد. براساس همین عقیده بود که پژوهشگران AIFOG برای اجرای پروژه هوش مصنوعی شان کامپیوترها را با معرف های سمبولیک قواعد و فاکت ها برنامه ریزی کردند به این امید که این امر نهایتا به کامپیوترها توانایی کنش هوشمندانه اعطا کند. امروزه پس از چند دهه تلاش درستی انتقاد دریفوس از این پروژه آشکار شده و برنامه تحقیقاتی AIFOG تقریبا رو به زوال می رود و پژوهشگران اصلی هوش مصنوعی به سوی الگوهایی از ذهن انسان با پیچیدگی بیشتر رو آورده اند. دریفوس در نقدش بر برنامه پژوهشی AIFOG از این استدلال نیچه تبعیت می کند که توانایی های عاطفی و شهودی وجود متجسدها در جهان برای کنش هوشمندانه نقشی بنیادی دارند. دریفوس در کتابش «درباره اینترنت» در واقع به بسط دادن نظر انتقادی اش درباره هوش مصنوعی در مواجهه با پدیده اینترنت می پردازد. پدیده ای که به قول خودش در مقدمه کتاب، صرفا یک ابداع جدید تکنولوژیک نیست، بلکه معرف سنخ جدیدی از ابدعات تکنولوژیک است. سنخی که می تواند آشکارکننده ماهیت خود تکنولوژی باشد. به نظر او تا به حال ابداعات تکنولوژیک در ابتدا برای رفع نیازهای مشخص به وجود آمده و سپس عوارض جانبی غیرقابل انتظاری را آفریده اند. مثلا تلفن ابتدا برای تسهیل ارتباطات در تجارت به وجود آمد، اما امروزه به وسیله متعارف کاملا خانگی و حتی برای پرکردن فضای خصوصی بدل شده است. اما در مورد اینترنت که در ابتدا برای به وجود آوردن ارتباط بین دانشمندان به وجود آمد. این امر کاملا به حاشیه رانده شده و مشخص شده است که اصولا اینترنت آنقدر فراگیر و مرتبا در حال تعبیر است که به جای آنکه وسیله ای برای آن کشف می شود و به این ترتیب به جوهر تکنولوژی یعنی اینکه دسترسی هر چیزی امکان پذیر شود، نزدیک شده است. دریفوس در اینجا به پیروی از هایدگر به این خطر تکنولوژی مدرن ( و اینترنت به عنوان نمونه ای کامل از آن) اشاره می کند که سوژه انسانی در خط محو شدن در برابر تولید ابژه های تکنولوژیک مدرن است، یا به عبارت دیگر انسان مدرن در خطر بردگی تکنولوژی مدرن است. کتاب به چهار فصل تقسیم می شود. دریفوس در فصل اول به «گزافه گویی درباره ابرپیوندها (هایپرلینگ ها)» به شکست هوش مصنوعی در بازیابی اطلاعات دارای مناسبت در اینترنت می پردازد و نشان می دهد که شکل حقیقی و حرکت جسم های ما نقشی اساسی در به وجود آمدن معنا دارد و فقدان تجسد به فقدان مناسبت می انجامد. هنگامی که ما در اینترنت جست و جو می کنیم، بدن ما در این جست و جو شرکتی ندارد. جست و جو توسط یک موتور جست و جو صورت می گیرد که از قواعد و فاکت های معینی پیروی می کند. یعنی وضعیتی شبیه یک انسان مبتدی در مدل کسب مهارتی، که دریفوس در فصل بعدی آن را مفصلا شرح می دهد. چنین موتور جست و جویی نمی تواند عناصر مختص موقعیت را مورد ملاحظه قرار دهد و به این ترتیب عملکردی در سطح پایین مهارت خواهد داشت. مسئله دیگر که دریفوس در این فصل به آن می پردازد این است که اینترنت حاوی مقادیر هنگفتی از اطلاعات ابرپیوند یافته (هایپرلینک شده) است، بدون آنکه کتابداری وجود داشته باشد که آنها را طبقه بندی یا انتخاب کند. سازمان بندی اطلاعات در اینترنت تک سطحی و انعطاف پذیر است و امکان اجازه همه لینک های ممکن را می دهد. هرچیزی را حفظ می کند و همه متن ها را در دسترس قرار می دهد. چنین خصوصیاتی به گفته دریفوس زمینه را برای رشد یافتن گسترش بین متنی و جست و جوی بازیگوشانه و غیرمتعهد بدون هدف واضح فراهم می کند. به این ترتیب اینترنت «سوژه مدرن با هویت ثابت را که میل به داشتن مدلی کامل و قابل اعتماد از جهان دارد» موجب نمی شود، بلکه سوژه پست مدرنی متلونی را می آفریند که آمادگی گشایش به افق های همیشه جدید را دارد. در فصل دوم کتاب با نام «یادگیری از راه دور چقدر از آموزش دور است؟» دریفوس درباره پدیدارشناسی آموزش مهارت ها و نیاز به شاگردی کردن مستقیم برای کسب کردن سطوح بالای مهارت بحث می کند. او معتقد است که بدون درگیر شدن و حضور، مهارت آموزی ممکن نیست. دریفوس در این فصل یک مدل کسب مهارت شامل پنج شیوه کارکرد را از مرحله «مبتدی» تا مرحله خبرگی شهودی که آن را «فرد عملی» می نامد ارایه می دهد. فضای سیبرنتیکی در اینترنت حوزه تعاملات بدون خطرپذیری است که در آن تعهدی واقعی وجود ندارد و بنابراین یادگیرندگان امکان رسیدن به مرحله ای بالاتر از «کاردانی» را ندارند. به قول دریفوس «اگر حضور از راه دور ]در اینترنت[ نتواند تدریس در کلاس درس و حضور در سالن سخنرانی را به نحوی انتقال دهد که از طریق آن مشارکت جویی شاگردان توسط معلمان متعهد و حضور شاگردان نزد استادانی امکان پذیر شود که سبک عمل آنها به طور روزمره برای این شاگردان آشکار باشد تا مورد تقلید قرار گیرد، آنگاه یادگیری از راه دور تنها می تواند کاردانی به وجود آورد و تبحر و خرد عملی کاملا دور از دسترس خواهند ماند.»

تاکید دریفوس بر اهمیت حضور جسمی روزمره در نزد استادان برای کسب سطوح مهارتی در حد استادی و خرد عملی است. دریفوس روشن می کند، حضور جسمی به صورت شاگردی کردن تنها راه به دست آوردن یک سبک است. منظور از «سبک» خصوصیات رویکرد استاد و شیوه مشکل گشایی توسط اوست. به قول دریفوس «یک معلم الهام بخش مانند ویتگنشتاین نسل های متعددی از دانشجویان را به جای می گذارد که نه تنها سبک او بلکه حتی اطوار او را تقلید می کند» . فصل سوم کتاب «حضور از راه دور نامتسجد و متروک شدن امر واقعی» به توصیف بدن به عنوان منبع حس ما از تسلط بر واقعیت می پردازد و اینکه چگونه فقدان پیوستگی و هماهنگی پس زمینه ای _ که خصوصیت حضور از راه دور است – به فقدان درک واقعیت افراد و اشیا می انجامد. اینترنت نمی تواند دستیابی به تسلط کامل را موجب شود، دریفوس در این فصل از برداشت مرلوپونتی از «حداکثر تسلط» استفاده می کند که مقصود از آن گرایشی جسمی برای به دست آوردن تسلط مطلوب بر جهان است. هنگامی که ما به چیزی می نگریم، گرایش داریم. بدون فکر کردن به این کار بهترین فاصله را برای دریافت شی هم به عنوان یک کل و هم بخش های مختلف آن پیدا کنیم، این حداکثر تسلط یا احاطه گرایش بدن ما، از طریق حرکت کردن مداوم، تجربه های ما در این جهان را به صورت تجربیاتی از اشیای پایدار سازمان دهد. دریفوس در پیروی از پدیدارشناسی جسم مرلوپونتی این بحث را مطرح می کند که اگر جسمی از حضور ]واقعی[ باید در حضور از راه دور وجود داشته باشد. ما باید مداوما امکان به دست آوردن تسلط بر هر چیز را که در مقابل ما قرار می گیرد، فراهم کنیم. چنین وضعیتی هنوز در فضای سیبرنتیکی به وجود نیامده است و احتمالا هرگز به وجود نخواهد آمد. تعامل میان بدن ها، آنچنان که مرلوپونتی آن را بیان می کند، به عبارت دیگر تعامل و روزمره متجسد را نمی توان در فضای سیبرنتیکی کسب کرد. هر چقدر هم که این رابطه با تصاویر سه بعدی، صدای استریو، کنترل رباتی از راه دور و… غنی شده باشد. فصل پایانی کتاب با نام «نیهیلیسم در بزرگراه اطلاعاتی: گمنامی در برابر تعهد در عصر حاضر» به طور مشروح توضیح می دهد که چگونه معنا نیاز به تعهد و تعهد واقعی به خطرپذیری واقعی نیاز دارد، در حالیکه اینترنت ما را به اجتناب کردن از خطر تعهد واقعی سوق می دهد. گمنامی و واقعیت شبیه سازی شده اینترنت امکان پرهیز از تعهد داشتن را فراهم می آورد. دریفوس استدلال می کند که اینترنت دشمن غایی تعهد بی قید و شرط در جامعه مدرن غربی است. درست همانطور که کی یرکگارد در زمان خویش مطبوعات را اینچنین می دانست.
 
نتیجه گیری
افزایش تقاضای دسترسی عمومی به اینترنت برای دریافت اطلاعات و خدمات از دولت، روشهای کار و زندگی شهروندان را تحت تاثیر قرار داده است. به همین دلیل، یکی از مفاهیمی که در طول دهه اخیر به گونه ای بسیار گسترده در جوامع پیشرفته مطرح گردیده و سپس در سایر جوامع نیز با اقبال خوبی مواجه شده و حتی در بعضی از موارد با اجرای موفقیت آمیزی نیز همراه بوده است، مفهوم دولت الکترونیک است. همه این موارد بیانگر اهمیت استقرار دولت الکترونیک در هر کشور است که خود مستلزم شناخت هرچه بیشتر از مفهوم دولت الکترونیک، مزایا و خصوصیات مثبتی است که می تواند برای کشورها به همراه داشته باشد. درعین حال، پیاده سازی دولت الکترونیک مستلزم آگاهی از توانمندیها و ظرفیتهای کشورهایی است که قصد ایجاد آن را دارند و آن گونه نیست که بتوان آن را بدون یک تحلیل درست امکان سنجی، انجام داد. همچنین در این زمینه مدلهای متعددی برای استقرار دولت الکترونیک شناسایی شده است که اگرچه هریک از آنها برای معرفی این فرایند از نامها و یا اصطلاحات خاص خود استفاده کرده اند ولی درنهایت همه آنها بازگوکننده یک مفهوم هستند. در این مقاله ضمن اشاره به شش نمونه از این مدلها به سه مورد آنها اشاره و هرکدام به اجمال موردبررسی قرار گرفت و درنهایت نشان داده شد که همه آنها به مقوله پیاده سازی دولت الکترونیک به شکل تکاملی و مرحله به مرحله می نگرند.
نانوتکنولوژی، انقلابی جدید در صنعت و تکنولوژی
By: Sylvia Pagan Westphal, Los Angeles Times (www.latimes.com)
نانوتکنولوژی یا کنترل مواد در مقیاس مولکولی، گشایش اسرار طبیعت در تمام عرصهها از مهندسی تا پزشکی را نوید میدهد.
 در آینده نه چندان دور، در خانههای جدید آجرها ممکن است هنگامی که ترکی درآنها ظاهر میشود خودشان را تعمیر کنند. ماشینها نیز ممکن است با لایهای به استحکام الماس پوشانده شوند که آنها را در برابر خراشها محافظت میکند. پزشکان نیز خواهند توانست صدها نوع بیماری را تنها با قراردادن یک قطره خون در یک دستگاه تشخیص داده و پس از چند ثانیه نتیجه را دریافت کنند.
نانوتکنولوژی در جهانی بسیار کوچک کنترل میشود. هدف نانوتکنولوژی ساخت اشیاء، اتم به اتم، مولکول به مولکول و با یک رویکرد از پایین به بالاست، راهی که طبیعت میلیونها سال است انجام میدهد.
نانو یک پیشوند علمی است که به معنی “یک میلیاردم” است و حوزه نانوتکنولوژی در حدود میلیاردم متر است، ابعادی که در آن اتمها با هم ترکیب شده و مولکولها روی هم اثر متقابل دارند.
هدف این است که اگر بشر بتواند به اتمها بگوید که چه طور خودشان را مرتب کنند و چگونه رفتار کنند، بسیاری از خواص یک ماده قابل کنترل میگردد. همان طور که در طبیعت اتمهای کربن موجود در زغال سنگ را با تغییر دادن ترتیب قرار گرفتن آنها به الماس تبدیل میکنند، بنابراین خواصی مانند رنگ، استحکام و شکنندگی نیز در سطح اتمی قابل تعیین خواهند بود. دانشمندان بر این عقیدهاند که اگر بتوانند یک آجر را اتم به اتم بسازند، مولکولهایش را نیز میتوان طوری تعلیم داد تا هنگامیکه یک ترک ظاهر میشود آن را تعمیر کنند یا اینکه با کم یا زیاد کردن تخلخل، خود را با شرایط مرطوب هوا وفق دهند.
بنابراین نانوتکنولوژی امید ساخت هر چیز قابل تصور را – از کوچکترین جرثقیلها و موتورها گرفته تا لایههای خود اسمبل پلاستیکی یا فلزی –  میدهد. برای نخستین بار در تخیلات علمی، به لطف پیشرفتهای اخیر دیدن جهان در مقیاسهای نانو این سناریوها درست و معقول به نظر میرسند. انواع جدید میکروسکوپها و برنامههای قدرتمند کامپیوتری شبیهساز که در ۱۰ سال اخیر توسعه پیدا کردهاند، نانوتکنولوژی را دچار یک نوع انقلاب نمودهاند. میکروسکوپها نه تنها به دانشمندان اجازه میدهند که اتمها را بینند، بلکه به آنها اجازه میدهند که حتی آنها را جا به جا بکنند، همانطور که در آزمایش مشهور سال ۱۹۹۰ دانشمندان مرکز تحقیقاتی Almaden وابسته به IBM، لغت “IBM” را توسط ۳۵ اتم زنون نوشتند.
 امروزه یک تیم از فیزیکدانان IBM یک پیشرفت دیگر را اعلام کردند که مدارات در مقیاس اتمی را به واقعیت نزدیکتر میکند. این پیشرفت که “سراب کوانتم”۱ نام گرفته است نشان میدهد که اطلاعات میتوانند در میان اجسام جامد بدون نیاز به سیم حرکت کنند. اسباب جدید عبارتند از: “چشمان، انگشتان و پنسها” که در جهان نانو میتوانند کار کنند. Evgene Wang معاون مهندسی بنیاد ملی علوم آمریکا، به اعضاء مجلس نمایندگان طی گزارشی در مورد نانوتکنولوژی گفت: “نانوتکنولوژی نوید جذب تعداد فزایندهای از علاقمندان به علم، دولت و صنایع خصوصی را میدهد.”
دکتر Tom Schaeider یک بیولوژیست ریاضیدان در انستیتو ملی سرطان گفت که: “دلیل این که مردم این را قبول میکنند پشتوانه واقعی علمی آن میباشد”. وی اضافه کرد ما قادر خواهیم بود تا هر چیز که خواستیم در آینده بسازیم.”
دانشمندان پیشرو در این علم سال گذشته در بنیاد ملی علوم آمریکا گفتند که نانوتکنولوژی یک اثر اساسی روی سلامتی، وضعیت اقتصادی و امنیت مردم جهان خواهد گذاشت و حداقل به اهمیت آنتیبیوتیکها،IC ها و پلیمرهای ساخت دست بشر در قرن ۲۰ خواهند بود.
در سال ۱۹۹۸ شورای علوم و تکنولوژی کاخ سفید یک گروه کاری بین بخشی IWGN)) تأسیس کرد که خواست بخشهای علمی و صنعتی و دولت بود و موظف شد تا چشمانداز ایالات متحده را در مورد نانوتکنولوژی در طی ۱۰ الی ۲۰ سال آینده توسعه دهد.
دولت ایالات متحده در طی سال ۱۹۹۹ حدود ۲۶۰ میلیون دلار در این تکنولوژی سرمایهگذاری کرده است. کلینتون نیز پیشنهاد افزایش بودجه نانوتکنولوژی را تا حدود ۲۲۷ میلیون دلار در سال ۲۰۰۱ را داده است. گروهIWGN پیش بینی میکند که نانوتکنولوژی موجب پیشرفت در زمینههایی مانند تکنولوژی اطلاعات، پزشکی، علوم زیست، صنعت خودرو، انرژی و امنیت ملی خواهد شد.
این گروه موارد زیر را امکانپذیر میبیند:
      v        در پزشکی، نانو ذراتی که به توزیع آسان دارو در قسمتهای بدن کمک میکنند. این وسایل به اصطلاح کوچک که از دارو ساخته شدهاند با لایههایی از نانو ذرات پوشیده شدهاند و میتوانند به قسمتهای مختلفی از بدن برسند و بیماریهای از قبیل سرطان را درمان کنند. غدد پروستات و قطعات مصنوعی نیز ممکن است، با این نانو ذرات پوشیده شوند تا از عکسالعملهای ناخواسته جلوگیری کنند. پیشرفت در تشخیص بیماریها نیز قابل پیشبینی است، همانطور که دستگاههای جدیدی که بر اساس تشخیص DNA یا پروتئین پایهگذاری شدهاند و میتوانند از مقدار ناچیزی خون به طور همزمان وجود چندین بیماری را تشخیص بدهند.
      v        در صنایع الکترونیکی، تولید کامپیوترهای سریعتر و بهتر در اندازههای بسیار کوچک مدنظر است. هم اکنون یک هد مغناطیسی با اندازه حدود نانو تولید شده که اطلاعات را از دیسک سخت میخواند. همچنین تراشههای حافظه با اندازه نانو مدنظر هستند که قدرت ذخیرهای برابر با هزاران تراشه فعلی را دارا خواهند بود.
      v        در علوم زیست محیطی، غشاءهای نانویی فیلترهایی برای سد نفوذ آلودگیها هستند و همچنین قادر خواهند بود تا آلودگیها را با روشهای شیمیایی یا بیولوژیکی پیدا کرده و برطرف کنند. بسیاری چالشها تا بیش از اینکه دانشمندان بتوانند پرده از راز جهان در مقیاس نانو بردارند، باقی خواهد ماند. طبق گزارش اخیر که توسط گروه IWGN ارائه شده است: این عرصه، امروز تقریبا همانجایی است که علم و تکنولوژی بدنبال ترانزیستورها در اواخر دهههای ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ قرار داشت”.
اما با در دست داشتن ابزارهای جدید برای دیدن اشیاء کوچک، آزمایشگاهها در کشور کم کم به این مطلب پی میبرند که چگونه اتمها و مولکولها در یک ماده مرتب میشوند. تعدادی از آزمایشگاهها یاد میگیرند که چگونه مولکولها را در الگوهای خاص مانند هرم یا چند ضلعی، خود اسمبل کنند. این مطلب به عنوان یک گام مهم در جهت ساختن مواد نو توسط اتم با اتم به شمار میرود.
دانشمندان امیدوارند به زودی بتوانند موادی از نانو تیوبهای کربنی بسازند که ترتیب قرار گرفتناتمهای کربن در آن مانند قرار گرفتن مدادها در داخل یک جعبه است. چنین موادی یک _ ششم دانسیته فولاد را خواهند داشت و مقاومت آنها ۵۰ الی ۱۰۰ برابر است. آقای Richard Smalley، کسی که در دانشگاه Rice روی نانو تیوبها کار میکند میگوید: ما میدانیم که چگونه آنها را به صورت خود اسمبل بسازیم و این که چگونه مواد دیگر را بپوشانند. این نانو تیوبهای کربنی، مطابق بسیاری از پیشبینیها یک روز تمام چیزها از ماشین تا هواپیما را میپوشاند تا به سطوح آنها استحکام و مقاومت و در نتیجه عمر بیشتری بدهد.
 طبیعت برای میلیونها سال صاحب نانوتکنولوژی بوده است و دانشمندان مانند Smalley عقیده دارند که میتوان مطالب بسیاری را با نگاهکردن به سلولها آموخت. او میگوید که تمام آنزیمها در سلولهای ما نانوماشینهایی هستند که وظایف منحصر به فردی را جهت تکامل و رشد انجام میدهند.
 گروه Nadrian Seeman در دانشگاه New Yourk تلاش میکند، یک مولکول بیولوژیکی دیگرDNA به عنوان جزء سازنده برای اشیاء سه بعدی به کار برد. آزمایشگاه وی اخیراً یک دستگاه نانو روبوتیک ساخت که از DNA ساخته شده بود و دو بازو داشت و میتوانست بین دو نقطه ثابت حرکت کند.
 پژوهشگران میگویند که این وسیله گام اول به سوی توسعه نانوتکنولوژی است که یک روز خواهد توانست مولکولها را در نانو کارخانههایی با همان ابعاد به کار گیرد.
 برخی میگویند که ما زمانی قادر خواهیم بود تا همه چیز را از قطعات ریز بسازیم. مثلاً بدین صورت که به کامپیوتر تعدادی عناصر داده شده و به وی دستور داده میشود تا همه چیز، از سیب تا یک ماشین را بسازد.  Schnider  گفته است: این جادو نیست، این ایده جادو نیست.