جستجو در تک بوک با گوگل!

تابعيت پايگاه تك بوك از قوانين جمهوري اسلامي ايران

مجتمعهای خدماتی ورفاهی

6,160

بازدید

مجتمعهای خدماتی ورفاهی ۳٫۱۷/۵ (۶۳٫۳۳%) ۱۲ امتیازs
۳-۱ امبانی نظام دهی طرح
جهت برنامه ریزی هماهنگی و ساخت مجتمع های خدماتی – رفاهی و تیر پاک ها ویژگی های مجتمع های و تیر پارک ها در غالب سه عنوان نظام استقرار سطح و نظام مالکیت آنها به شرح زیر مورد بررسی قرار می گیرد.

الف) ۱ – نظام استقرار مجتمع های خدماتی – رفاهی تیر پارک
بررسی های انجام شده نشان می دهد که مجتمع های خدماتی – رفاهی در اتوبانها و جاده های اصلی و تیر پارک ها در مسیرهای ترانزیت اعم از اتوبان یا جاده اصلی ساخته می شوند بر اساس برنامه ها وطرح های تهیه شده موجود در اتوبانها و جاده های اصلی در شکل درجه ۱- درجه ۲ و درجه۳ ساخته خواهند شد.
تعداد معدودی از مجتمع های خدماتی – رفاهی موجود در حاشیه بزرگراه ها و آزاد راههای کشور بر اساس مکانهای از قبل تعیین شده در زمان ساخت بزرگراهها احداث شده اند و تعداد بیشتری از آنها نیز به تبع گرایشهای موجود توقف بین راهی رانندگان وسایل نقلیه ساخته شده اند بدین علت نظم خاصی از نظر فاصله مکانی و زمانی دسترسی به آنها وجود ندارد.
بررسی ها نشان می دهد که در حال حاضر مجتمع های خدماتی – رفاهی ساخته شده در کور عمدتاًَ از نوع درجه ۳ هستند که بصورت منفرد یا بعضاً مقابل هم در طرفین جاده های اصلی و بزرگراه هها قرار گرفته اند. مجتمع های خدماتی – رفاهی درجه ۲ نیز در بزرگراهها و جاده های اصلی احداث می شوند. این مجتمع ها در جاده های اصلی در یک طرف و در بزرگ و در بزرگ راهها اغلب در دو طرف طراحی یا ساخته شده اند.
احداث مجتمع های خدماتی – رفاهی در محدوده قانونی طرح های هادی و جامع شهرها باید در چارچوب ضوابط سازمان حمل و نقل و پایانه های کشور و شهرداری انجام شود اما ساخت آنها در امتداد جاده ها از محدوده قانوی شهرها و روستاها تنها بر اساس ضوابط سازمان حمل و نقل و پایانه های کشور انجام می گیرد. مهم ترین معیارهایی که هم اکنون برای انتخاب محل مجتمع مورد توجه هستند عبارت است از: حجم تردد، رعایت اصول ایمنی جاده امکان تامین آب و برق، هموار بودن زمین، رعایت فاصله مناسب از مجتمع های دیگر واقع نبودن زمین در معرض خطرات طبیعی نظیر سیل و نظایر اینهاست. تیر پارک ها نیز در مسیر برخی جاده های ترانزیت و بر اساس گرایش های توقف بین راهی، مکان یابی احداث شده اند. این تیر پارکها برای توقف کامیون های ترانزیت خارجی و استفاده رانندگان از خدمات موجود در آنها ساخته شده اند، استقرار تیر پارک ها در جاده های ترانزیتی تابع نظم خاصی از نظر قرارگیری نسبت به یکدیگر نیست، به عنوان مثال، فاصله تیر پارک ها بازرگان تا ایواغلی۱۲۰ کیلومتر، ایواغلی تا تبریز ۱۲۵ کیلومتر، و تبریز تا سرچشم ۲۴۵ کیلومتر در نظر گرفته شده است.
تیر پارک ها دارای فرم مستطیل یا مربع هستند و در یک طرف جاده ترانزیت احداث می شوند که معمولا با دیوار و سیم خاردار از اطراف جدا می گردند. یکی از مهمترین معیارهای در نظر گرفته شده برای مکان یابی تیر پارک ها در جاده های ترانزیت، حجم تردد ترانزیت های خارجی است. بطوری که در حال حاضر تمام تیر پارک ها، در بخش تمامی کشور که تعداد قابل توجهی از کامیونهای خارجی در آن تردد می نمایند احداث یا مکان یابی شده اند.
علاوه بر آن معیارهایی چون گرایش های تردد بین راهی، ایمنی جاده، تامین آب و برق، زمین هموار، نبود موانع طبیعی و نظایر اینها در مکان یابی تیر پارک ها موثرند.

الف) ۲ – سطح و نظام عملکردی مجتمع های خدماتی – رفاهی و تیر پارک ها
مجتمع های خدماتی – رفاهی درجه ۱ بر اساس طراحی های انجام شده تا کنون در مساحتی بین ۴ الی ۱۲ هکتار و در یک طرف جاده های اصلی پر تردد ساخته شده و یا می شوند. این مجتمع ها از خدمات رفاهی متعددی نظیر رستوران، تعمیرگاه، تعویض روغن، پنچرگیری، کارواش، پمپ سوخت، سرویس بهداشتی، مسجد، فروشگاه کوچک و بزرگ، بانک نمایندگی بیمه، مخابرات، فضای سبز، خوابگاه یا مجموعه ساختمانهای ویلایی، پارکینگ و نظایر اینها را برای ارائه خدمات به وسایل نقلیه داخلی و خارجی برخودارند. در این مجتمع ها فضای پارکینگ خودروهای سبک و (سواری و وانت) و سنگین (کامیون، اتوبوس، و تریلر) تفکیک شده است. فضای پارکینگ در مرحله این مجتمع ها آسفالت است و تعیین مجتمع با دیوار صورت می گیرد.
در حال حاضر مجتمع های خدماتی – رفاهی درجه ۲ در مساحتی بین ۵/۱ تا ۴ هکتار در جوار اتوبانها و جاده های اصلی احداث می شوند. این مجتمع ها امکانات و خدمات محدودتری نسبت به مجتمع های درجه ۱ دارند. امکانات پیش بینی شده برای این مجتمع ها شامل جایگاه سوخت، سالن غذا خوری مسجد یا نمازخانه، سرویس بهداشتی، چایخانه سنتی، بوفه، فروشگاه، واحد اطلاع رسانی سفر تعمیرگاه و وسایل نقلیه سبک و سنگین فضای بازی برای کودکان و نوجوانان، شعبه پست و مخابرات، پارکینگ سواری، اتوبوس و کامیون و فضای سبز است. فضای پارکینگ و محوطه این مجتمع های آسفالت است و مجتمع با دیوار یا دیوار و نرده از اطراف تفکیک شده است.
مجتمع های خدماتی – رفاهی درجه ۳ نیز عمدتا در جاده های اصلی و با توجه به گرایش های موجود توقف بین راهی رانندگان و با تبدیل پمپ های سوخت به این گونه مجتمع های ایجاد می شوند و بدین علت نظم خاصی را نظر فاصله مکانی زمانی ندارند. این مجتمع ها در مساحتی بین ۷/۰ الی ۲/۱ هکتار ایجاد می شوند. امکانات این مجتمع ها شامل جایگاه سوخت، تعمیرگاه، فروشگاه، بوفه، نمازخانه، سرویس بهداشتی، پارکینگ و فضای سبز است. توقف رانندگان و مسافران خارجی در این مجتمع ها محدودیتی ندارد و آنها می توانند از خدمات موجود استفاده کنند.
محوطه سازی و تفکیک فضای این مجتمع ها مشبه شیوه مجتمع های خدماتی – رفاهی درجه ۱ است. تیر پارک ها نیز تا کنون در جاده های ترانزیتی که دارای حجم بالای تردد کامیون خارجی هستند احداث شده و ارائه خدمات مورد نیاز رانندگان اینگونه وسایل نقلیه در آنها پیش بینی گریده است. مساحت تیر پارک ها در حال حاضر بین ۵/۰ الی ۳ هکتار است و امکانات پیش بینی شده در آنها شامل سرویس بهداشتی، نمازخانه، سوپر مارکت یا بوفه، خوابگاه و پارکینگ است. البته در برخی از آنها تیر پارک با مجتمع درجه ۳ ترکیب شده، خدمات رفاهی بیشتر است. در این نوع مجتمع- تیر پارک ها (مجتمع های دو منظوره)، فضای پارکینگ تیر پارک از مجتمع خدماتی – رفاهی مجزا است لکن، دیگر قسمت ها بطور مشترک مورد استفاده قرار می گیرد. در حال حاضر، به علت نبود شبکه تیر پارک ها در مسیر ترانزیت، کنتری در مورد پروانه عبور و سرعت و ساعت کامیونهای خارجی در آنها نمی گیرد و الزامی نیز برای توقف شبانه رانندگان وسایل نقلیه خارجی در تیر پارک ها وجود ندارد، بدین ترتیب می توان گفت که رانندگان وسایل نقلیه خارجی می توانند به اختیار خود از امکانات خدماتی موجود در مجتمع های خدماتی – رفاهی یا تیر پارک ها استفاده کنند.

الف) ۳ – نظام مالکیت مجتمع های خدماتی – رفاهی و تیر پارک ها
در حال حاضر سازمان حمل و نقل و پایانه های کشور متولی قانونی برنامه ریزی و هماهنگی احداث مجتمع های خدماتی – رفاهی و تیر پارک ها است. این سازمان ساخت و بهره برداری تعدادی از مجتمع های خدماتی – رفاه و قریب به اتفاق تیر پارک ها را انجا می دهد. علاوه بر این، این سازمان از روش های زیر برای مشارکت بخش عمومی و تیر پارک ها استفاده می کنند.
تملک زمین توسط سازمان و سرمایه گذاران ساخت مجتمع خدماتی – رفاهی یا تیر پارک- مجتمع – به وسیله سرمایه گذار بخش غیر دولتی.
تملک زمین و احداث برخی عناصر مانند مسجد و سرویس بهداشتی توسط سازمان و اقدام به واگذاری آن به بخش خصوصی یا عمومی برای ساخت دیگر عناصر مورد نیاز و بهره برداری از مجتمع یا تیر پارک.
واگذاری امیتاز سرقفلی یا اجاره داددن برخی از عناصر خدماتی موجود در مجتمع ها و تیر پارک های احداث شده توسط سازمان.
صدور موافقت اصولی جهت تملک زمین به وسیله بخش خصوصی و ساخت مجتمع.
ارائه مشاوره فنی و حمایت های مالی از بخش غیر دولتی در قالب تسیهلات بانکی.
بر اساس بررسی های انجام شده، سازمان حمل و نقل و پایانه های کشور، طرح هایی را برای تسهیل مشارکت بخش خصوصی و عمومی در احداث و بهره برداری از مجتمع های خدماتی – رفاهی و تیر پارک ها در دستور کار دارد که پیش بینی می شود با تهیه و اجرای این طرح ها، روند احداث مجتمع ها و تیر پارک ها تسریع گردد.
مداخله در هر موضوع یا پدیده در جهت نظام بخشی به آن باید بر پایه انگیزه ای از رشد و توسعه استوار گردد. در چنین حالتی می توان تصویری از یک پدیده یا موضوع بدست داد که اجزای آن در تناسب اب هدفمندی مشخص، بصورت یک کل منسجم، از تحرکی مناسب برخوردار باشند. تحرکی که متعادل که کل و اجزاء را در بر گرفته و آنها را با زمان و مکان هم سو کند. با تحقق این امور است که می توان گفت: پدیده، کثرتی است هدفمند که قاعده تحول و تکامل بر تمامی ابعاد آن حاکمیت دارد. کلیتی یکپارچه که اجزاء آن متعادل بوده و در قلمروهای معینی به خود معنا می بخشد. در چارچوب این بینش، سیستم حمل و نقل جاده ای، مجموعه ای است واحد که اجزاء باید در یک کلیت منسجم، نظام یابد. این کل در جهت گیری تحرکی شایسته نیازمند پیروی از اصول زیر است:
الف: اصل وحدت و کثرت: این اصل بر کثرت و تنوع اجزای سیستم حمل و نقل جاده ای (مسافر، سفر، راه و وسیله نقلیه) و ترکیب آنها در قالب مجموعه ای یکپارچه دلالت دارد .
مجموعه ای که اجزای آن کاملاً باید در نسبت به اهداف توسعه ای وحدت یابد.
ب: اصل تحول و تکامل: این اصل به همراهی اجزای سیستم نسبت به زمان دلالت دارد. به عبارت دیگر، چارچوب این اصل، ارتقاء کمی و کیفی اجزاء سیستم امری اجتناب ناپذیر اتس.
عدم همراهی یا تحول هر یک از اجزاء با شرایط زمانی تحرک طبیعی مجموعه را بر هم زده و ناکارآیی آن را موجب می شود.
ج- اصل تعادل و تمایز: این اصل به رشد و توسعه متوازن اجزای یک کل و نیز تعریف قلمرو عمل هر یک از اجزاء سیستم در محدوده خالص دلات دارد. وجوهی که منجر به تکوین کلیتی متعادل و هویتی کارآمد برای اجزاء می گردد. با پیروی از این اصول می توان هر نوع برخورد با سیستم حمل و نقل جاده ای را در قالب کلیتی منسجم- معنا کرد. برخوردهایی که ماهیت توسعه ای داشته و دامنه تاثیر آن به ابعاد اجتماعی فرهنگی و اقتصادی کشیده می شود. امروزه حمل و نقل جاده ای به عنوان یک مجموعه، در جهت ارتقاء کیفی خود نیازمند ترکیب، عنصر خدماتی (مجتمع خدماتی – رفاهی و تیر پارک) است. با تزریق این عنصر، مجموعه در اجزاء، وسعت می یابد و در نسبت با زمان در شرایط بهتری قرار می گیردذ. ضرورت ترکیب این عنصر در مجموعه، عامل پویایی از نقش هایی ناشی می شود که این عنصر با ذاتاً از ان برخوردار بوده و در مجموعه نیز در اشکال زیر ایفای نقش خواهد کرد.
نخست آنکه در نسبت به با وسیله نقلیه و مسافر تامین کننده را دارد. به عبارتی تامین نیازهای وسیله نقلیه و نیازهای مادی و روحی مسافران از عواملی است که به سفر اهمیت می بخشد.
دوم آنکه در نسبت با سفر با عنصر تسهیل کننده و ترغیب کننده به شمار می رود. نظام دهی مناسب خدمات رفی در حد فاصل مبادی و مقاصد موجب می شود که در نظام حمل و نقل جاده ای سفرهای با ماهیت مختلف اقتصادی و اجتماعی – فرهنگی تسهیل شده و رغبت بیشتری برای انجام سفر به وجود می آید.
سوم آنکه در نسبت با مسافر می تواند نقش توسعه ای را موجب شود تراکم و تمرکز مسافران در سطوح بین المللی ملی و ناحیه ای در این مجتمع ها موجب تعاملات اجتماعی بین جوامع انسانی می شود که به نوبه خود می تواند پیامدهای نسبی اجتماعی و فرهنگی مناسبی را به دنبال داشته باشد.
ب) اهداف برنامه ریزی
با توجه به مبانی نظری ارائه شده مشخص می گردد که طرح مکان یابی مجتمع های خدماتی ـ رفاهی و تیر پارک ها باید با هدف ارتقاء کمی و کیفی سفرهای جاده ای و شرایط حاکم بر آن از طریق تجهیز محورها به خدمات و امکانات رفاهی تهیه گردیده و این تجهیز باید دست آوردهای توسعه ای در ابعاد اقتصادی و اجتماعی ـ فرهنگی را به دنبال داشته باشد.
اهداف عملیاتی جهت تحقق هدف کلی طرح نیز شامل موارد زیر خواهد بود:
-نظام بخشی سفرها از طریق مکان یابی مناسب مجتمع های خدماتی ـ رفاهی و تیر پارک ها در شبکه حمل و نقل جاده ای به منظور پشتیبانی مداوم خدماتی مسافر سفر و وسیله نقلیه .
-تنوع بخشی به امکانات متمرکز در مجتمع ها و تیر پارک ها به گونه ای که نیازهای متنوع انواع وسیله نقلیه و مسافر را در سفر پاسخگو باشد.

-تعادل بخشی به مجتمع های خدماتی ـ رفاهی و تیر پارک ها از حیث مقیاس به نحجوی که از یک سو امکان بهره برداری از سطوح مختلف خدماتی در فواصل معین برای مسافر و وسیله نقلیه فراهم آید و از سوی دیگر بهره برداری بهتر از سرمایه گذاری های موجود و تجهیز بیشتر جاده ها در قالب سطوح مختلفی از مجتمع های خدماتی ـ رفاهی و نیز تیر پارک ها هم ممکن شود.
ج) معیارهای موثر بر مکان یابی مجتمع های خدماتی ـ رفاهی و تیر پارک ها
در راستای تحقق اهداف برنامه ریزی مکانی مجتمع های خدماتی ـ رفاهی و تیر پارک ها باید معیارهایی برای سازماندهی فضایی مجتمع ها و تیر پارک ها مورد توجه قرار گیرد. این معیارها باید در نسبت با رابطه های زیر مورد نظر باشند:
-رابطه مجتمع و تیر پارک با مکان .
-رابطه مجتمع با مجتمع و تیر پارک با تیر پارک.
-رابطه مجتمع و تیر پارک با مجتمع .
در ادامه هر یک از رابطه های فوق و معیارهای مربوط مورد بررسی قرار می گیرند:
ج ـ ۱- رابطه مجتمع و تیر پارک با مکان
این رابطه در ارتباط با موضع استقرار هر مجتمع یا تیر پارک مطرح است. معیارهای موثر موضع استقرار مجتمع یا تیر پارک در ابعاد محیطی, اجتماعی ـ فرهنگی, اقتصادی و کالبدی به شرح زیر قابل طرح هستند.
ج ـ ۱-۱- معیارهای محیطی
مهم ترین معیارهای محیطی که در استقرار مجتمع های خدماتی ـ رفاهی موثرند عبارتند از:
-فرم مناسب زمین و برخورداری آن از شیب مورد نیاز.
-دسترسی مناسب به منابع آب .
-دور بودن از عوامل بروز خطرات طبیعی (گسل, رودخانه, کوه و نظایر اینها)
-پایین بودن ارزش تولیدی زمین.
-میکروکلیمای مناسب با توجه به پراکندگی مکانی و زمانی عناصر و عوامل اقلیمی.
-وجود مناظر و مزایای با ارزش طبیعی.
ج ـ ۱-۲- معیارهای اجتماعی ـ فرهنگی
اهم معیارهای اجتماعی ـ فرهنگی موثر بر موضع استقرار مجتمع خدماتی ـ رفاهی و تیر پارک ها به شرح زیر می باشد:
-حجم جابجایی جمعیت در محورها و گرایش غالب مسافران برای توقف در برخی مکان ها .
-وجود عناصر و فضاهای تاریخی ـ فرهنگی در امتداد جاده.
ج ـ ۱-۳- معیارهای اقتصادی
مهم ترین معیارهای اقتصادی که در استقرار مجتمع های خدماتی ـ رفاهی و تیرپارک ها موثرند عبارتند از:
-بهره گیری از صرفه جویی های ناشی از تجمع در طول جاده ها.
-وجود تقاضا یا گرایش بخش غیر دولتی برای سرمایه گذاران در مکان خاص.
ج ـ ۱-۴- معیارهای کالبدی
معیارهای کالبدی موثر بر استقرار مجتمع های خدماتی ـ رفاهی و تیرپارک ها را می توان چنین برشمرد:
-دسترسی به خدمات زیر ساختی مناسب (آب, برق, تلفن و گاز).
-وجود خدمات رفاهی بین راهی موجود در امتداد جاده.
-وجود فاصله مناسب از محدوده قانونی و خدماتی شهرها و روستاها.
-قرار نداشتن در نقاط حادثه خیز (گردنه, شیب تند, پیچ با دید کم و نظایر اینها).
ج ـ ۲- رابطه مجتمع با مجتمع
در این رابطه فاصله بین مجتمع ها با یکدیگر مطرح است. معیارهای موثر بر این رابطه آستانه های خستگی, آستانه های روانی بین مبدا و مقصد و نیازهای وسایل نقلیه است که همگی متاثر از فواصل زمانی و مکانی سفر هستند. ویژگی این معیارها به شرح زیر است:
ج ـ ۲-۱- آستانه خستگی سفر: آستانه خستگی سفر به حدی است که جسم ذهن و روح پویایی و تحرک لازم خود را از دست داده و نیازمند تجدید قوا هستند. این آستانه در اشخاص بر حسب گروه های سنی و جنسی متفاوت است. براساس بررسی های انجام شده در خصوص گرایش های عمده سفر و توقف های بین راهی آستانه خستگی مسافران اتوبوس حدود ۴ ساعت و برای کامیون های باربری حدود ۵/۴ ساعت محاسبه شده است. این میزان برای اتومبیل های شخصی نیز حدود ۲ ساعت است. بدین ترتیب آستانه خستگی برای وسایل نقلیه می تواند بین ۴-۲ ساعت منظور شود.

ج-۲-۲- آستانه روانی سفر: آستانه روانی سفر حدی است که به لحاظ روانی در توقفهای بین راهی بر اساس فاصله مبدا- مقصد تعیین می شود. به عبارت دیگر هر چه فواصل سفر بین مبدا – مقصد کم، متوسط زیاد باشد به همان نسبت فواصل توقف نیز کم، متوسط و زیاد خواهد بود.

ج-۲-۳- نیازهای وسیله نقلیه: نیازهای وسیله نقلیه به طور عمده در برگیرنده نیازهای سوختی وسایل نقلیه و ندرتاً موارد دیگری از جمله تعویض روغن، بادگیری تنظیم بادی در اراضی قطعات یدکی و ایست جهت سرد شدن موتور، (عمدتا  در مورد وسایل نقلیه بادی در اراضی ناهموار) است. این نیاز در وسایل نقلیه باری بین ۳-۲ ساعت و در وسایل نقلیه سواری ۴-۲ ساعت و در وسایل نقلیه مسافری (اتوبوس) نیز ۶-۴ ساعت می باشد.

ج-۳- رابطه مجتمع با محور
این رابطه در ارتباط با معیارهای سطح و مقیاس عملکردی جاده حجم جریان محور و نوع راه مطرح است و بر تعداد درجه و نوع عملکردهای مجتمع تاثیر می گذارد. ویژگی این معیارها به شرح زیر است:
ج-۳-۱- سطح عملکردی محور: سطح عملکردی محور بیانگر جریان های حمل و نقلی با شعاع عملکردی متفاوت است به عبارت دیگر مقیاس عملکردی شبکه های می توان در سطوح بین المللی ملی و ناحیه ای و شهرستانی یا ترکیبی از دو یا سه یا تمامی آنها باشد. هر چه یک از این سطوح و یا ترکیب آنها می تواند وزن محور دسترسی را در نسبت با خدماتی رفاهی مورد نیاز بر حسب کمتر و کیفیت تعیین کند.
ج-۳-۲- ماهیت جریان محور: ماهیت جریان محور نشان دهنده ماهیت جریان های حمل و نقلی جریان های صنعتی، سیاحتی، زیارتی، و بازرگانی است. ماهیت هر یک از این جریان ها با ترکیبی از آنها می تواند بر تعداد و درجه مجتمع های خدماتی ـ رفاهی و تیرپارک ها موثر باشد. ماهیت جریان های حمل و نقلی براساس وضعیت موجود یا عملکرد مبادی و مقاصد ورودی و خروجی کشور و مراکز منطقه ای و ناحیه ای در افق طرح تعیین می شود.
ج ـ ۳-۳- حجم جریان بر روی محور: تعداد و درجه مجتمع ها در هر محور وابسته به حجم تردد وسایل نقلیه بر روی آن است. به عبارتی میزان تقاضا و بهره برداری از خدمات رفاهی مجتمع ها در هر محور تا حد زیادی تابع حجم تردد وسایل نقلیه بر روی آن خواهد بود که این میزان تعداد و اندازه مجتمع ها را تعیین می کند.
ج ـ ۳-۴- این معیار بیانگر نوع راه شامل آزادراه, بزرگراه, راه اصلی درجه ۱ و راه اصلی درجه ۲ است. این معیار در حال حاضر در تعداد قابل توجهی از محورها انطباق لازم را با حجم و جریان و سطح عملکرد جاده ندارد.
براساس آنچه که عنوان شده سه رابطه مورد بحث در سطور گذشته از رابطه مجتمع با مکان رابطه مجتمع و رابطه مجتمع با محورها در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر و در تناسب با اهداف توسعه ای نظام دهی مجتمعهای خدماتی ـ رفاهی را مشخص می سازند.
۳-۱-۲- الگوهای برنامه ریزی
۳-۱-۲-۱- تعاریف : بر اساس مبانی نظری, اهداف و معیارهای مورد نظر برای مکان یابی مجتمع های خدماتی ـ رفاهی الگوی برنامه ریزی طرح به تفکیک مجتمع, تیر پارک و مجتمع دو منظوره ارائه خواهد شد.
لکن قبل از پرداختن به این الگو, برخی از واژه ها و مفاهیم به کار رفته در آن نیاز به تعریف دارند که عبارتند از:
۱-نوع: این واژه بیانگر نوع کانون خدماتی ـ رفاهی شامل مجتمع خدماتی ـ رفاهی, تیرپارک و مجتمع خدماتی ـ رفاهی دو منظوره (تیر پارک ـ مجتمع) است.
۲-درجه: نشان دهنده طبقه بندی مجتمع خدماتی ـ رفاهی یا تیر پارک و یا مجتمع دو منظوره بر اساس درجات ۱, ۲ و ۳ است.
۳-مقیاس: دلالت بر وسعت مجتمع داشته و مساحت آن را بیان می کند.
۴-عناصر خدماتی ـ رفاهی: نشان دهنده خدمات رفاهی مورد نیاز مجتمع خدماتی رفاهی, تیر پارک و مجتمع دو منظوره است.
۵-موقعیت استقرار نسبت به جاده: نشانگر موقعیت استقرار مجتمع خدماتی ـ رفاهی, تیر پارک و مجتمع دو منظوره در نسبت با جاده است. این موضوع بر اساس سهولت و محدودیت دسترسی وسایل نقلیه در جاده ها بر حسب نوع راه (آزاد راه, بزرگراه, جاده اصلی درجه ۱ و جاده اصلی درجه ۲) تعیین شده است و به نوبه خود, بر تعداد مجتمع (نیاز به قرارگیری در یک طرف یا دو طرف) تاثیر می گذارد.
۶-شکل محدوده فضا: این واژه بر فرم مجتمع خدماتی ـ رفاهی یا تیر پارک دلالت می کند.
۷-شکل محصوریت فضا: بیانگر شکل حدود مجتمع خدماتی ـ رفاهی, تیر پارک و مجتمع دو منظوره است. شکل محصوریت فضا بر انواعی استوار است تا در بعد نشانه شناسی, ادراک آنها در طول مسیر بر حسب نوع, به وسیله رانندگان و مسافران وسایل نقلیه آسان گردد.
۸-وضعیت کف و محوطه فضا: نشان دهنده شکل و مقیاس مداخله در فضاسازی مجتمع خدماتی ـ رفاهی, تیر پارک و مجتمع دو منظوره است. محوطه سازی در مجتمع های عملکردی است که بخش قابل توجهی از آن به نظام دهی آب و گیاه اختصاص خواهد داشت.
۹-شکل سرمایه گذاری: نشانگر نظام سرمایه برای ساخت و احداث مجتمع خدماتی ـ رفاهی, تیرپارک و مجتمع دو منظوره بهره برداری از آنهاست. اشکال سرمایه گذاری با وزن توسعه ای و نیز وزن سرمایه گذاری مجتمع خدماتی ـ رفاهی, تیر پارک و مجتمع دو منظوره رابطه مستقیم دارد.
۱۰-شعاع عملکرد شبکه: نشان دهنده طبقه بندی عملکرد محورهای دسترسی است که خود مبین جاری بودن جریان های بین المللی, ملی و ناحیه ای بر روی محور است. به تناسب سطوح عملکردی شبکه, سه درجه از مجتمع, تیر پارک و شکل ترکیبی آنها (مجتمع دو منظوره) مورد توجه قرار گرفته است.
۱۱-حجم جریان مورد انتظار در محور: این حجم بر تقاضای رفت و آمد آتی محورهای با عملکرد ملی و ناحیه ای دلالت دارد. این عامل از معیارهای موثر در تعریف مقیاس مجتمع های خدماتی ـ رفاهی است.
۱۲-سطح شبکه: سطح بندی شبکه در ارتباط با محورهای با عملکرد بن المللی مطرح است که محاسبه حجم جریان مورد انتظار بر روی آنها در دوره طرح به دلیل نبود اطلاعات مربوط به واردات آتی کالا, مسافر و حجم تردد وسایل نقلیه و وابستگی شدید آنها به سیاست های خارجی کشور, امکان پذیر نبوده است. این عامل از معیارهای مهم جهت مبین مقیاس تیر پارک ها در شبکه حمل و نقل بین المللی است.
۱۳-فاصله مکانی: این فاصله بر مبنای آستانه روانی رانندگان و مسافران وسایل نقلیه و در نسبت با کیفیت شبکه و فاصله مبدا ـ مقصد تعریف شده است. به عبارت دیگر, هرگاه فاصله مبدا ـ مقصد طولانی تر باشد و مدت رانندگی در طول مسافات بیشتری از شبانه روز ادامه یابد, این آستانه بیشتر است و بالعکس , هر چه فاصله مبدا ـ مقصد کمتر باشد, آستانه روانی پایین تر است.
۱۴-فاصله زمانی: این فاصله بر مبنای آستانه رانندگان و مسافران وسایل نقلیه و نیاز آنها به خدمات ارائه شده است. فاصله زمانی تابعی از نوع و کیفیت راه, عوامل محیطی و الگوهای رفتاری است. این معیار در کنار دیگر معیارها, در تعریف فواصل مجتمع های خدماتی ـ رفاهی, تیر پارک ها و مجتمع های دو منظوره موثر خواهد بود.
با توجه به تعاریف و دلالت های معنایی واژه های پیشین, در ادامه, الگوی برنامه ریزی مجتمع های خدماتی ـ رفاهی, تیر پارک ها و مجتمع های دو منظوره ارائه می شود.
۳-۱-۲-۲- الگوی برنامه ریزی طرح برای مجتمع های خدماتی رفاهی
الف ـ مجتمع خدماتی ـ رفاهی درجه ۱: این نوع مجتمع ها در مساحتی بین ۱۰-۳ هکتار در یک طرف تا دو طرف جاده ساخته می شوند. این مجتمع ۴ محدوده پیرامونی این مجتمع ها به وسیله نیم دیوار و نرده تعریف خواهد شد. کل فضای مجتمع نیز محوطه سازی و کف سازی, طراحی گیاه و آب اهمیت زیادی خواهد داشت. سرمایه گذاری در این نوع از مجتمع ها به وسیله بخش دولتی ـ خصوصی , بخش دولتی ـ عمومی, بخش خصوصی و بخش عمومی انجام می گیرد. شبکه مجاور این نوع از مجتمع ها, عملکرد سه گانه بین المللی , ملی ناحیه ای دارد و ماهیت جریان های جاری بر آن ترکیبی و از دو نوع صنعتی ـ بازرگانی ـ سیاحتی خواهد بود. این محورها باید از نوع آزاد راه یا بزرگراه باشند یا براساس برنامه ریزی آتی به این نوع راه ها تبدیل شوند .
فاصله مکانی بین این نوع از مجتمع ها بین ۴۰۰-۲۰۰ کیلومتر و زمان دسترسی به آنها بین ۵- ۵/۲ ساعت است. در مکان یابی این مجتمع ها علاوه بر معیارهای مربوط به رابطه مجتمع با محور و مجتمع با مجتمع, باید از معیارهای مربوط به رابطه مجتمع با مکان نیز استفاده شود.
این معیارها شامل معیارهای محیطی, اجتماعی ـ فرهنگی, اقتصادی و کالبدی است. عناصر خدماتی ـ رفاهی پیش بینی شده برای مجتمع های خدماتی ـ رفاهی درجه ۱ به شرح زیر می باشد:
-جایگاه سوخت با ۱۶-۸ پمپ سوخت؛
-مسجد با مساحت ۴۰۰-۲۰۰ متر مربع ؛
-غذاخوری با ظرفیت ۵۰۰-۳۰۰ نفر؛
-واحد فروش میوه ؛
-واحد فروش تنقلات ؛
-واحد فروش صنایع دستی ؛
-سرویس بهداشتی بین ۳۰-۲۰ یاب ؛
-فضای استراحتی با عناصر بهداشتی بین ۱۵-۸ اطاق یا ۲۵-۱۰ واحد سوئیت؛
-واحد کارواش؛
-واحد آپاراتی و تعویض روغنی؛
-واحد مکانیکی؛
-واحد فروش لوازم یدکی؛
-پارکینگ تفکیک شده وسایل نقلیه سواری, مسافری و باری با ظرفیت ۳۰۰-۲۰۰ وسیله
-واحد درمان سرپایی مجهز به آمبولانس؛
-واحد رایانه ای اطلاعات سفر؛
-واحد صوتی و تصویری؛
-شعبه عابر بانک؛
-شعبه بیمه؛
-شعبه مخابرات یا ۱۰-۶ کیوسک تلفن راه دور؛
-باند بالگرد (هلی کوپتر) برای امداد رسانی به حادثه دیدگان در موقع بروز تصادف تعداد زیادی وسیله نقلیه یا تخریب جاده و بروز حوادث رانندگی ناشی از بروز سوانح طبیعی؛
-محوطه بازی بزرگسالان؛
-محوطه بازی نوجوانان ؛
-محوطه بازی کودکان ؛
ب ـ مجتمع خدماتی ـ رفاهی درجه ۲: این مجتمع ها در مساحتی بین ۳-۵/۱ هکتار در یک تا دو طرف جاده احداث می شوند. این مجتمع ها به وسیله نیم دیوار و فنس از فضای اطراف مجزا می شود و تنها بخشی از فضای مجتمع, محوطه سازی و کف سازی می شود. در محوطه سازی این نوع مجتمع, طراحی فضای سبز و آب نما اهمیت زیادی دارد .
سرمایه گذاری در این نوع از مجتمع های در چهار شکل زیر انجام خواهد شد:
– بخش دولتی ـ خصوصی ؛- بخش خصوصی ؛
– بخش دولتی ـ عمومی ؛- بخش عمومی ؛
شبکه مجاور مجتمع های خدماتی ـ رفاهی درجه ۲, عملکرد منفرد یا ترکیبی در اشکال ملی, ملی ـ ناحیه ای و بین المللی ـ ناحیه ای دارد و ماهیت جریان های جاری بر آن شامل یک یا چند ترکیب زیر است.
– صنعتی ـ بازرگانی ؛- سیاحتی ـ بازرگانی ؛
– صنعتی ـ سیاحتی ؛- بازرگانی ـ زیارتی؛
– صنعتی ـ زیارتی ؛- صنعتی ـ کشاورزی.
این محورها می توانند از نوع آزاد راه, بزرگراه و یا جاده اصلی درجه ۱ باشند. یا براساس برنامه ریزی های آتی به این انواع ارتقاء یابند.
فاصله مکانی بین مجتمع های خدماتی ـ رفاهی درجه ۲ بین ۳۰۰-۱۵۰ کیلومتر و زمان دسترسی آنها بین ۵/۳- ۲ ساعت است. در مکان یابی این نوع مجتمع ها علاوه بر معیارهای مربوط به رابطه مجتمع با محور و مجتمع با مجتمع, باید ازمعیارهای مربوط به رابطه مجتمع با مکان نیز استفاده شود.
این معیارهای شامل معیارهای محیطی, اجتماعی ـ فرهنگی , اقتصادی کالبدی است. عناصر خدماتی ـ رفاهی پیش بینی شده برای مجتمع های خدماتی ـ رفاهی درجه ۲ به شرح زیر است:
-جایگاه سوخت با ۱۰-۸ پمپ سوخت ؛
-مسجد یا نمازخانه با مساحت ۲۰۰-۱۰۰ مترمربع ؛
-غذاخوردی با ظرفیت ۲۰۰-۱۵۰ نفر ؛
-محل صرف غذای خانگی با ظرفیت ۱۵۰-۵۰ نفر؛
-واحد فروش میوه ؛
-واحد فروش تنقلات ؛
-واحد فروش صنایع دستی ؛
-سرویس بهداشتی بین ۲۰۱۰ باب ؛
-واحد کارواش ؛
-واحد آپاراتی و تعویض روغن ؛
-واحد مکانیکی ؛
-پارکینگ تفکیک شده وسایل نقلیه سواری, مسافری و باری با ظرفیت حداقل ۲۰۰-۱۵۰ وسیله نقلیه ؛
-واحد کمک های اولیه مجهز به آمبولانس ؛
-واحد رایانه ای اطلاعات سفر ؛
-واحد صوتی ـ تصویری ؛
-کیوسک تلفن راه دور بین ۶-۲ دستگاه ؛
-محوطه بازی نوجوانان ؛
-اطاق بازی کودکان ۱
ج ـ مجتمع خدماتی ـ رفاهی درجه ۳: این مجتمع در مساحتی بین ۵/۱ – 7/0 هکتار در یک تا دو طرف جاده احداث می شوند این مجتمع ها به وسیله پایه بتونی و فنس از فضای پیرامون تفکیک می شوند و تنها بخشی از فضای آنها, محوطه سازی و کف سازی می شود. سرمایه گذاری در این نوع از مجتمع ها به وسیله بخش خصوصی یا بخش عمومی انجام خواهد شد.
شبکه مجاور مجتمع های خدماتی درجه ۳ عملکرد ناحیه ای دارد و ماهیت جریان های جاری بر آن شامل یک یا چند ترکیب زیر است:
– صنعتی ـ بازرگانی ؛- بازرگانی ـ زیارتی ؛
– صنعتی ـ سیاحتی ؛ – کشاورزی ـ سیاحتی ؛
– صنعتی ـ زیارتی ؛- کشاورزی ـ سیاحتی ؛
– صنعتی ـ بازرگانی؛- کشاورزی ـ بازرگانی ؛
– صنعتی ـ کشاورزی ؛- سیاحتی ـ زیارتی ؛
حجم تردد مورد انتظار مسافر در محورهای مجاور این مجتمع ها بیش از ۱۰۰۰ نفر مسافر دو طرفه در روز است. این محورها می توانند از نوع آزادراه, بزرگراه, جاده اصلی درجه ۱ و جاده اصلی درجه ۲ باشند یا بر اساس برنامه ریزی های آتی به این انواع ارتقاء یابند. فاصله مکانی بین مجتمع های خدماتی ـ رفاهی درجه ۳ بین ۱۵۰-۵۰ کیلومتر و زمان دسترسی آنها بین ۴۵ دقیقه الی ۲ ساعت است . در مکان یابی این نوع مجتمع های خدماتی ـ رفاهی علاوه بر معیارهای مربوط به رابطه مجتمع با محور و مجتمع, باید از معیارهای مربوط  به رابطه مجتمع با مکان نیز استفاده شود. این معیارها شامل معیارهای محیطی, اجتماعی ـ فرهنگی, اقتصادی و کالبدی است. عناصر خدماتی ـ رفاهی پیش بینی شده برای مجتمع های خدماتی ـ رفاهی درجه ۳ عبارتند از:
-جایگاه سوخت با ۸-۴ پمپ سوخت ؛
-نمازخانه با مساحت ۲۴-۱۲ مترمربع؛
-بوفه ۷۵-۲۵ متر مربع ؛
-واحد فروش میوه و تنقلات ؛
-سرویس بهداشتی بین ۱۰-۶ باب ؛
-واحد آپاراتی و تعویض روغن ؛
-کیوسک تلفن راه دور حداقل یک دستگاه ؛
-پارکینگ تفکیک شده وسایل , مسافری و باری با ظرفیت حداقل ۷۵-۵۰ وسیله نقلیه؛
-جعبه کمک های اولیه؛
-واحد رایانه ای اطلاعات ؛
-واحد صوتی ـ تصویری؛
-محوطه بازی کودکان ؛

 

دانلود کتاب






مطالب مشابه با این مطلب

    نقاط کانونی در دکوراسیون داخلی چیست؟

    نقاط کانونی در دکوراسیون داخلی چیست؟ ۱٫۰۰/۵ (۲۰٫۰۰%) ۱ امتیاز   با ورود به دکوراسیون هر فضایی ابتدا قسمتی توجه شما را جلب می کند این قسمت می تواند شومینه باشد و یا کتابخانه، یا ممکن است مجسمه ای با ظاهری متفاوت باشد

    حمام شیخ بهایی : شاهکار مهندسی و معماری جهان

    حمام شیخ بهایی : شاهکار مهندسی و معماری جهان ۳٫۰۰/۵ (۶۰٫۰۰%) ۲ امتیازs حمام شیخ بهایی یکی از شاهکارهای معماری و مهندسی جهان است. ایران زمین از داشتن چنین فرزندانی به خود می‌بالد. حمام شیخ بهایی مربوط به دوره صفویه است که با مهندسی […]

    مقاله تأثیر تنوع زیستی بر زندگی ما

    نسل ما وارث سنت نامبارکی ست زیرا اولین نسلی است که پا به دنیایی گذاشته است که ثروت طبیعی آن که در واقع همان "تنوع زیستی" گونه­های آن است به سرعت در حال کاهش است.قسمت عمده ای از تنوع زیستی تا به حال ناپدید […]

    تفاوتهای معماری گذشته و حال

    ۱-سازه: ساختمان های قدیمی: ساختمان های قدیمی دارای دیوارهای قطور بودند که وزن ساختمان را به زمین انتقال می دادند. این دیوار ها اغلب از جنس سنگ یا خشت خام با رو کشی از گل یا گاه گل بودند. دیوار این ساختمان ها در […]

    الهام و برداشت از مفاهیم بنیادی معماری ایران (ادامه)

    مجموعه بناهای شکل گرفته اطراف میدان مشق ، حاصل دیدگاه نخست است : ساختمان تلگرافخانه ، ۱۳۰۴ به دست الگال ، تقلید از نوکلاسی سیسم اروپا ؛ ساختمان دادگستری ، تقلیدی از معماری گذشته خود ؛ ساختمان بانک ملی به دست هنریش آلمانی ، […]

    الهام و برداشت از مفاهیم بنیادی معماری ایران

    الهام و برداشت از مفاهیم بنیادی معماری ایران ۵٫۰۰/۵ (۱۰۰٫۰۰%) ۱ امتیاز مقدمه ایران در مرز میانه گرایش های شدید مذهبی و باورهای تاریخی و فرهنگی و آیینی از یک سوء و مختصات نظم پذیری وبریدن از هستی شناسی به شیوه کهن و روی […]




هو الکاتب


پایگاه اینترنتی دانلود رايگان كتاب تك بوك در ستاد ساماندهي سايتهاي ايراني به ثبت رسيده است و  بر طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران فعالیت میکند و به هیچ ارگان یا سازمانی وابسته نیست و هر گونه فعالیت غیر اخلاقی و سیاسی در آن ممنوع میباشد.
این پایگاه اینترنتی هیچ مسئولیتی در قبال محتویات کتاب ها و مطالب موجود در سایت نمی پذیرد و محتویات آنها مستقیما به نویسنده آنها مربوط میشود.
در صورت مشاهده کتابی خارج از قوانین در اینجا اعلام کنید تا حذف شود(حتما نام کامل کتاب و دلیل حذف قید شود) ،  درخواستهای سلیقه ای رسیدگی نخواهد شد.
در صورتیکه شما نویسنده یا ناشر یکی از کتاب هایی هستید که به اشتباه در این پایگاه اینترنتی قرار داده شده از اینجا تقاضای حذف کتاب کنید تا بسرعت حذف شود.
كتابخانه رايگان تك كتاب
دانلود كتاب هنر نيست ، خواندن كتاب هنر است.


تمامی حقوق و مطالب سایت برای تک بوک محفوظ است و هرگونه کپی برداری بدون ذکر منبع ممنوع می باشد.


فید نقشه سایت


دانلود کتاب , دانلود کتاب اندروید , کتاب , pdf , دانلود , کتاب آموزش , دانلود رایگان کتاب

تمامی حقوق برای سایت تک بوک محفوظ میباشد

logo-samandehi