انجمن اوليا مربيان

بیست و چهارم  مهر، روز پیوند اولیا و مربیان است. در هفته پیوند که از این روز آغاز مى شود به دعوت مدیر مدرسه، اولیاى دانش آموزان، در جلسه اى گرد هم مى آیند. مدیر گزارشى از فعالیت هاى سال گذشته خود و همکارانش را به اولیا ارائه مى دهد و مشکلات مدرسه را با آنها در میان مى گذارد و در پایان تعدادى از اولیا براى عضویت در انجمن داوطلب مى شوند. پس از راى گیرى نمایندگان اولیا در انجمن تعیین مى شوند. انجمن اولیا و مربیان یکى از قدیمى ترین نهادهاى مدنى است. آغاز همکارى خانه و مدرسه در قالب انجمن به سال ۱۳۲۶ شمسى برمى گردد. در آن سال شوراى عالى فرهنگ، تشکیل این انجمن ها را در همه آموزشگاه ها و شرح وظایف آنها را تصویب کرد. در سال ۱۳۴۶ شمسى، انجمن اولیا و مربیان ایران تاسیس شد و به ثبت رسید. در مرامنامه انجمن آمده است: ?انجمن ملى اولیا و مربیان ایران سازمانى است غیرانتفاعى و غیردولتى، این موسسه با همکارى و پشتیبانى کسانى که به تربیت عمومى نونهالان و نوجوانان علاقه دارند تشکیل مى شوند و هدف هاى معین و مشخصى را بر محور سیاست هاى کلى آموزش و پرورش کشور و با معیارهاى فدراسیون بین المللى اولیا و مربیان براى نیل به هدف هاى خود تعقیب مى کند. انجمن ملى اولیا و مربیان ایران سازمانى است که در آن تعصب مذهبى، طبقاتى، نژادى و یا سیاسى راه ندارد و صرفاً به جنبه تربیتى همگانى متوجه است. همچنین آرمان انجمن بهسازى روابط اجتماعى در سطح کشور و جهان از طریق تربیت نسل جوان به وسیله کسانى است که تمام یا قسمتى از وقت، نیرو و کوشش خود را وقف تامین آینده اجتماع و جهانى مى کنند که ما در آن زندگى مى کنیم…? در انجمن اولیا و مربیان مدرسه، علاوه بر نمایندگان اولیا، مدیرمدرسه، یکى از معاونان، مربى پرورشى، نماینده معلمان مدرسه نیز عضویت دارند و نماینده شوراى دانش آموزى نیز برحسب ضرورت مى تواند در جلسات انجمن شرکت کند. انجمن براى بالا بردن آگاهى خانواده ها و تقویت مشارکت آنها، کلاس هاى آموزش خانواده را در طول سال تحصیلى برگزار مى کند. تصمیم گیرى در مورد کلاس هاى تقویتى و فوق برنامه با انجمن است. گردش مالى مدرسه و مسائلى مانند تعمیرات، تهیه تجهیزات زیر نظر انجمن است.آنچه که در آموزش و پرورش به نام ?مدرسه محورى? خوانده مى شود، چیزى نیست جز تفویض اختیارات گسترده براى اداره مدرسه به انجمن اولیا و مربیان. کاهش تصدى گرى دولت و سپردن کار مردم به مردم از طریق تقویت انجمن میسر است. انجمن هاى اولیا و مربیان در صورتى که با همدیگر ارتباط افقى داشته باشند، مى توانند تبدیل به بزرگترین نهاد مدنى جامعه شوند. بیش از ۱۳۰ هزار مدرسه در سراسر کشور وجود دارد و هر مدرسه یک انجمن دارد. اگر تعداد اعضاى هر انجمن را به طور متوسط ۵ نفر فرض کنیم و حداقل در یکصد هزار مدرسه این انجمن ها شکل گیرند این نهادى است با ۵۰۰ هزار عضو فعال که برگزیده ۱۶ میلیون خانواده ایرانى هستند. اما بر سر راه تقویت و گسترش انجمن ها موانعى وجود دارد. اولین مانع سیستم متمرکز و پلکانى آموزش و پرورش است، که براساس دستورالعمل ها و بخشنامه هاى ادارى و از بالا اداره مى شود. هر چند در سال هاى اخیر از طریق تفویض اختیارات به سازمان هاى آموزش و پرورش و مناطق گام هایى در جهت تمرکززدایى برداشته شده است، و بحث ?مدرسه محورى? به عنوان یک نگرش از سوى مدیران آموزش و پرورش مطرح شده است. اما تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله درازى وجود دارد. انجمن ها، نهادهاى دنباله ور هستند و معمولاً نقش آنها تایید تصمیماتى است که از سوى مدیر به عنوان نماینده بوروکراسى قدرتمند ادارى اتخاذ مى شود. سیستم ادارى میل به تمرکز و سلسله مراتب دارد و نهادهایى مانند انجمن اولیا و مربیان، شوراى معلمان و شوراى دانش آموزى را از محتوا تهى مى کند و صرفاً پوسته تشریفاتى و نمایشى آنها را حفظ مى کند. مانع دیگر گستردگى این تلقى در جامعه است که گویا وظیفه انجمن فقط جمع آورى کمک هاى مالى اولیا براى جبران کمبودهاى مدرسه است و در واقع به چشم یک موسسه خیریه به آن نگاه مى کنند.

عملکرد نامناسب اکثریت مدیران مدارس و ضعف بینشى مسئولان ادارى در مورد نقش نهادهاى مدنى به گستردگى این تلقى دامن مى زند. به همین دلیل بسیارى از اولیا با اکراه در جلسات انجمن شرکت مى کنند و نسبت به فعالیت هاى انجمن پیشداورى منفى دارند. مانع دیگر مشکلات معیشتى اکثر خانواده ها و فقر گسترده در جامعه است. اگر فقر فرهنگى و ضعف جامعه مدنى را نیز به این عامل اضافه کنیم، به این نتیجه مى رسیم که مشکلات ادارى، تنها عامل ضعف این نهاد نیست.به گفته کارشناسان میانگین سواد در گروه سنى ۱۵ تا ۴۰ ساله که نیروى فعال جامعه را تشکیل مى دهند، ۵/۵ سال است. ۵/۳ میلیون نفر بیسواد مطلق در جامعه داریم. مردم نسبت به فعالیت هاى سازمان یافته جمعى بدبین و بى میل هستند. به همین دلیل نقش انجمن ها در مناطق مختلف، برحسب موقعیت اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى خانواده ها متفاوت است. در مناطق مرفه نشین شهرهاى بزرگ، انجمن هاى اولیا و مربیان فعال ترند. اما در مناطق حاشیه اى و جنوبى تهران، تعداد کمى از خانواده ها در جلسات انجمن شرکت مى کنند. اکثر شرکت کنندگان، مادران بیسواد و کم سوادى هستند، که درک ضعیفى از مفهوم مشارکت دارند و هراسان و ترس زده تملق مدیر را مى گویند که شاید از روى دلسوزى مبلغ کمترى به عنوان کمک به مدرسه از آنها بگیرد! رشد انجمن هاى اولیا و مربیان تابعى است از رشد جامعه مدنى و به نوبه خود بر آن تاثیر مى گذارد. طرح هایى مانند خودگردانى مدارس و واگذارى مدیریت مدارس قیمت تمام شده و تقویت مشارکت هاى مردمى، بدون نهادسازى و تقویت نهادهاى موجود از قبیل انجمن اولیا و مربیان و شوراى معلمان، امکانپذیر نیست. به تجربه ثابت شده است که در غیاب این نهادها، سیستم ادارى توانایى و ظرفیت اجراى طرح هاى اصلاحى را ندارد
خانه و مدرسه زمانی می توانند رسالت آموزشی و تربیتی خاص خود را به نحو مطلوب انجام دهند که هر یک شناخت تربیتی کافی داشته باشند و نقش تربیتی خاص خود را با بصیرت انجام دهند. در این راستا انجمن اولیا و مربیان هیأتی منتخب از پدران و مادران، دانش آموزان و مریبان مدرسه است که با هدف همکاری در جهت پیشبرد امور آموزش و پرورش دانش آموزان تشکیل می شود. این انجمن پیشنهادها و طرح های مفید را به مدیر و مسئوولان مدرسه عرضه می کند و در اداره بهتر امور، یار و یاور صمیمی مدیران محسوب می گردد.
انجمن اولیا و مربیان، مظهر همکاری خانه و مدرسه در امر تعلیم و تربیت کودکان و نوجونان است. در هفته پیوند اولیا و مربیان که از تاریخ ۲۴ تا ۳۰ مهرماه هر سال برگزار می گردد، پدران و مادران به مدارس دعوت شده و درباره مسائل تربیتی بحث و تبادل نظر نموده و نمایندگان خود را در انجمن برای  یک سال برمی گزینند مشاوره و برنامه ریزی به منظور تحقق اهداف انجمن، همکاری و همفکری با مدیر و مربیان مدرسه در مورد برنامه های اوقات فراغت دانش آموزان و دعوت از اولیای علاقمند به منظور بهره مندی از خدمات و یاری های آنان برای تهیه و تدارک و تکمیل امکانات آموزشی پرورشی مدرسه از جمله مهم ترین وظایف انجمن اولیا و مربیان می باشند.
اولیا و مربیان، دو بال نیرومند پرواز در آسمان تربیت اند که هیچ کدام به تنهایی نمی توانند اوج گرفتن دانش آموزان، در افق های روشن فردا را فراهم آورند. والدین مهربان و معلمان دلسوز باید با یاری یکدیگر، به امیدهای فردای این مرز و بوم، فرصت شکوفایی بدهند.

پیوندى به استحکام مهر
انجمن اولیا و مربیان، تقریباً براى هیچ گروه سنى در کشور ما غریب و نامانوس نیست. تا چندى قبل که ما مدرسه مى رفتیم سالى دو یا سه بار برگه هاى دعوت نامه انجمن را براى والدین خود مى بردیم و پدر و مادرها نیز مجبور بودند براى جلوگیرى از اعتراض مسوولین مدرسه و التماس هاى فرزند در این جلسات حضور یابند.
امروز هرچند این تشکل ها سازمان یافته تر شده و دید والدین و مسوولین نیز نسبت به انجمن ها تغییر کرده و بهبود یافته است اما هنوز هم به اعتقاد کارشناسان، انجمن اولیا و مربیان در کشور ما معنا و جایگاه واقعى خویش را نیافته است.
* محمدحسین فروزان
بر اساس اساسنامه انجمن مرکزى اولیا و مربیان هدف نهایى از تعلیم و تربیت در آیین مقدس اسلام و به تبع آن در حکومت جمهورى اسلامى، دستیابى به مکارم اخلاقى، یافتن نفس مطمئنه و تزکیه و حرکت در صراط مستقیم در جهت وصول به مقام بندگى شایسته خداى توانا با استفاده از زمینه هاى فطرى انسان است.
 

دو رکن مهم و اساسى این ترقى تعالى عبارت است از کانون هاى با صفا و با هدف خانواده و مدرسه؛ لذا به منظور برقرارى هرچه بیشتر ارتباط میان این دو کانون و در جهت تحکیم همکارى هاى تربیتى و ایجاد هماهنگى بین کلیه مراکزى که تمام یا بخشى از اهداف آن ها هدایت و تهذیب افکار و تربیت اخلاق عمومى است انجمنى به نام انجمن اولیا و مربیان تشکیل گردید.
شاید بزرگترین رسالت این انجمن ها مشارکت بین اولیا و مربیان در فعالیت هاى تربیتى و ایجاد مشارکتى جهت توفیق در امر تعلیم و تربیت و رفع موانع اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى باشد. اما این انجمن ها به رسالت واقعى و ملى خود تا چه اندازه نزدیک شده اند؟
به اعتقاد برخى از والدین دانش آموزان، تشکیل این انجمن ها فقط بهانه اى جهت حضور والدین براى ایجاد ارتباط مالى میان آن ها و مدیران است.
رنجبر، که فرزندانش در مقاطع ابتدایى و راهنمایى مشغول تحصیل هستند، پیوند میان دو نهاد خانه و مدرسه را لازم دانسته و مى گوید: «نفس وجودى این انجمن ها بسیار مفید و ضرورى به نظر مى رسد، زیرا موجب مى شود که والدین از مشکلات دانش آموزان و مدرسه با خبر شده و مسوولین مراکز آموزشى نیز با ارتباط مستمر با والدین از نحوه تعامل آن ها با محصلین و همچنین مشکلاتى که والدین با فرزندان دارند با خبر مى شوند. اما نکته این جاست که به تنها چیزى که در این انجمن ها توجه نمى شود همین مسایل است و والدین فقط باید به صورت یک طرفه از مشکلات مدرسه با خبر شده و از هر گونه همکارى دریغ ننمایند.»
وى مى افزاید: «فرض کنید دانش آموزى در خانه داراى مشکلى با والدین خود باشد و اگر این مشکل او به صورت نهفته و پنهان باقى مانده و به مدرسه انتقال پیدا کند موجب بروز مشکلاتى براى وى و سایر شاگردان مى شود و البته عکس این قضیه نیز صادق است، یعنى اگر مشکلات درسى و ارتباطى او با سایر دانش آموزان به محیط خانه انتقال یابد، در بسیارى از موارد موجب بروز ناهنجارى در محیط خانه و در تعامل با سایر اعضاى خانواده مى شود.»

به اعتقاد وى با توجه به این موارد، این انجمن ها فى نفسه بسیار مفید است اما جایگاه آن در میان خانواده ها به خوبى تدوین نشده است و مدارس نیز از عملکرد آن ها برداشت و تصویر اشتباهى دارند و فعالیت آن را به عنوان سمینارى براى حل مشکلات ادوارى مدارس مى دانند.
رضازاده، دبیر یکى از دبیرستان هاى دخترانه تهران نیز در مورد علل عدم موفقیت انجمن اولیا و مربیان مدارس کشور معتقد است: «یکى از موانع پیشبرد اهداف انجمن، ناشى از مسایل فرهنگى جامعه است. فرهنگى که در افکار و سیستم روان شناختى ما مستقر شده و تغییر آن صبر و حوصله زیاد و مداومت دقیق مى طلبد.
در جامعه ما متاسفانه فرهنگ فردگرایى بر جمع گرایى غالب است و همین مساله سبب مى شود که اعضاى انجمن ها که متشکل از اولیاى خانه و مربیان مدرسه هستند، تصمیم گیرى  هاى مناسب جمعى نداشته باشند. شوراى مدرسه، معلمان، شوراى دانش آموزان و انجمن اولیا و مربیان ارکان هر واحد آموزشى را تشکیل مى دهند و به نظر مى رسد نظام تصمیم گیرى و تصمیم سازى در مدارس باید با مشارکت مجموعه این شوراها انجام شود و در حقیقت انسجام و پیوستگى این رکن ها با یکدیگر است که مى توانند با بازنگرى و تعریف مجدد در رفتارهاى مناسب در محیط آموزشى، با توسعه فضاى همکارى و مشارکت در مدرسه و با ایجاد ارتباطات مطلوب بین دانش آموزان، اولیا و معلمان فضاى مدرسه را به محیطى با نشاط و مطلوب تبدیل کنند.»
این در حالى است که به عقیده مدیران و مسوولین سازمان مرکزى انجمن اولیا و مربیان برداشت و نگاه اکثر والدین به این انجمن درست نبوده و هدف از تشکیل چنین جلساتى دانش افزایى والدین، راهنمایى خانواده ها، تحکیم روابط میان اولیا و مربیان و ارتباط مستمر والدین با اولیاى مدرسه است که به این منظور مى توان به تاسیس و راه اندازى مراکز مشاوره خانواده به عنوان یکى از مهمترین اولویت هاى کارى این سازمان در سال جارى اشاره کرد.
دکتر جلالیان، کارشناس امور تربیتى در این خصوص مى گوید: «باید دو نکته مورد توجه قرار گیرد، اول این که تاکنون اکثر پژوهش هاى انجام  شده پیرامون مهمترین وظایف و اهداف انجمن ها بیانگر نتایج مثبت و امیدوار کننده در خصوص تغییر نگرش والدین در زمینه مسایل تربیتى و رضایت مندى آنان از خدمات ارایه شده بوده است. نکته دیگر این که معتقدم حضور اولیا در این عرصه مشارکت با هر قوت و ضعفى و در هر شرایطى عامل مهم، اساسى و موفقیت آمیز به شمار مى آید. بنابراین کاربرد اصطلاح عدم موفقیت براى انجمن قابل تعمیم نیست.»
وى در عین حال مى افزاید: «البته این مطلب بیانگر نبود موانع، مشکلات و محدودیت  در حوزه فعالیت این انجمن ها نیست و بى تردید این مراکز نیز مانند سایر بخش ها با مسایل و مشکلاتى مواجه هستند که مهمترین آن ها را مى توان در عدم نگرش صحیح برخى از مسوولان و مدیران به نقش، جایگاه و اهداف پیش بینى شده انجمن، تصویب قوانین و مقررات محدود کننده و متناقض با وظایف مصوب انجمن ها، عدم فضاى امن روانى براى بیان نظرات و اندیشه ها، عدم اطلاع رسانى و مقایسه عملکرد انجمن هاى واحد هاى آموزشى در سال هاى مختلف، عدم ارتباط مستمر اعضا با مجمع عمومى اولیا عدم پیش بینى مشوق  هاى لازم به منظور تجلیل از فعالان انجمن، عدم آشنایى برخى اعضا با سیاست ها و قوانین و مقررات و کمبود آموزش هاى لازم در زمینه مهارت هاى بحث گروهى و عدم آشنایى با قوانین تصمیم گیرى گروهى و غیره مشاهده کرد.»
 

وى ضمن تاکید بر ایجاد هماهنگى بین نقش تربیتى خانواده و مدرسه و ایجاد توافق بین اولیا و مربیان در حوزه اصلى و ارزش هاى حاکم بر جامعه و نظام تعلیم و تربیت معتقد است: « ترویج فرهنگ یادگیرى مستمر در میان اولیاى دانش آموزان و خانواده ها، پیشگیرى  از آسیب هاى روانى، اجتماعى و عاطفى نوجوانان، تاکید بر هنجارهاى اجتماعى از طریق ارایه الگوهاى مناسب به دانش آموزان و فراهم نمودن بسترهاى لازم به منظور مشارکت اولیا در نظام تصمیم گیرى مدرسه در راستاى ایجاد فرصت هاى آموزشى از مهمترین رسالت هاى انجمن هاى اولیا و مربیان است که باید به صورت کاملاً جدى تر به آن ها نگریست و زمینه را براى اجرایى شدن آن فراهم کرد.»
آنچه مسلم است آموزش و پرورش مهمترین رکن توسعه در جوامع پیشرفته محسوب مى شود و به اعتقاد صاحب نظران توسعه، امروزه تنها کشورهایى مى توانند به حیات خود ادامه دهند که از چهار قدرت فرهنگى، آموزشى، اقتصادى و سیاسى بهره مند باشند.
این در حالى است که دستیابى به قدرت فرهنگى -که یکى از مهمترین ابزارهاى توسعه محسوب مى شود- تنها در سایه توجه به حوزه آموزش و پرورش و فعالیت در این زمینه حاصل مى شود.
تشکیل شوراها و انجمن هایى مانند «اولیا و مربیان» نیز گامى موثر در تداوم آموزش فرهنگى با استفاده از انتقال تجربیات به ویژه در میان خانواده هاست. از سویى آنچه که موجب عدم موفقیت کامل و دست یابى به اهداف نهایى انجمن ها مى شود ریشه در عدم درک متقابل اولیا و مربیان از یکدیگر و شاید دید هر دو طرف به یکدیگر همراه با سوء ظن باشد!
در صورتى که اگر این دو کانون (خانه و مدرسه) کارکرد صحیح خود را بیابند، در پیشبرد روند تحصیلى دانش آموزان بسیار مفید و موثر خواهد بود؛ لذا با برنامه ریزى مناسب باید ارتباط متقابل مدارس با اولیاى دانش آموزان را تقویت کرد تا این پیوند زیبا به سادگى نگسلد.

 
از خانه تا جامعه تنها یک گام: مدرسه!
مدرسه اولین گام کودک در ورود به اجتماع، زندگی جمعی و آشنا شدن با دنیای پیچیده بیرون از خانه است. رشد شخصیتی و فکری کودک که در خانه شکل گرفته، در مدرسه تکمیل شده قوام می یابد. مدرسه آغاز جداشدن کودک از خانواده است! در گذشته نه چندان دور این کودک بود که در روز اول مدرسه می گریست و اینکه این مادر است که با آگاهی از نقش مدرسه و آغاز انفکاک از فرزندی که پیش از این جزئی از وجودش بود ، با چشمی اشکبار فرزند را راهی می کند تا برای حضور در اجتماع آماده شود. به راستی نقش مدرسه در تربیت کودک بسیار حیاتی و اساسی است به همین دلیل است که باید والدین و معلمان در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر باشند و در پرورش کودک یکدیگر را یاری رسانند. و آیا این مهم در مدارس ما قابل اجراست؟ کلاس های پرجمعیت، حجم بسیار زیاد دروس، معلمی که خود دغدغه های بسیارش را ، حتی هنگام  درس گفتن در پس ذهن دارد آیا مجال این می یابد که با تک تک والدین دانش آموزان انبوهش در کلاس ارتباط برقرار کرده ، ضعفها ، کاستی ها و یا توانایی ها و برتری ها کودکان را با والدین در میان گذارد و با هم فکری آنان شیوه رفتاری یکسانی را در خانه و مدرسه در پیش گیرد؟ انتخاب روز پیوند اولیا و مربیان، و یا هفته ایی برای آن( مهر ۳۰-۱۲۴ ) برای به انجام رساندن این کار سترگ به جا ، ولی بسیار بسیار ناکافی است و امیدواریم که اهتمام معلمان، مربیان و اولیاء مدرسه و خانه به تعلیم، تربیت و رشد شخصیت کودک به این یک روز و هفته خلاصه نشود.
نباید اندیشید که وظایف خانه و مدرسه و انجمن اولیا و مربیان در نظارت بر توانایی ها و یا کاستی های درسی کودکان و نوجوانان باید خلاصه شود. چنانکه گفته شد باید پس از ورود کودک به مدرسه، والدین و معلمان کودک را برای زندگی اجتماعی آماده کنند.” امروز می بینیم جوان ۲۵-۲۴ ساله جوان خامی است که نمی تواند به خوبی از عهده مسئولیت های اجتماعی خود برآید و دلیل عمده آن نیز این است که بسترها و نهادهای اجتماعی که جوان بتواند در آنجا تمرینات لازم را انجام بدهد، به اندازه کافی وجود ندارد.”(۱)
امروزه شاهد آن هستیم که جامعه ما یک جامعه قانون مدار نیست از کوچک و بزرگ و پیر و جوان قانون را  در زندگی لازم الاجرا نمی دانند این همه از آنجاست که خانه و پیامد آن مدرسه ، کودک و نوجوان را برای حضور در اجتماع، پای بندی به قوانین آن و حضور فعال و پرتوان در آن آماده نکرده است.
متاسفانه در مدارس ما تفکر و نوع نگرش به زندگی در زیرحجم عظیمی از محفوظات مدفون شده است ” ما آنقدر اطلاعات می دهیم که دانش در لابلای آن اطلاعات گم می شود… در لابلای این اطلاعات تفکر گم می شود یعنی اینکه ما مجالی برای اندیشیدن ایجاد نمی کنیم.”(۲)
این همه نشان از آن است که خانه و مدرسه ارزیابی درستی از نیازمندی های جامعه نداشته ، کودک و نوجوان را در جهت این نیازمندی ها آماده نساخته اند.
” انجمن اولیا و مربیان باید بداند که یک عضو از یک سیستمی است که مبادرت به تربیت جوانان نموده پس باید موقعیت خود را در آن سیستم به خوبی بشناسد و نیز شناخت کاملی نسبت به عوامل تاثیرگذار دیگر پیدا کند و این کار، زمینه را برای یک تاثیرگذاری مثبت در یک برنامه ریزی خوب فراهم می کند . خلاصه کلام اینکه ما باید بدانیم افرادی که در مظان تعلیم و تربیت ما قرار دارند چه کسانی هستند؟ در چه دنیایی به سر می برند؟ دغدغه خاطرشان چیست و آرزوها و آرمانهایشان چیست؟ “(۳)
آنچه جای تقدیر دارد آنکه انجمن اولیا و مربیان به منظور گسترش دامنه فعالیت خود و در راستای یکی از وظایف تعیین شده این انجمن مبنی بر” آگاه کردن اولیا به مسائل دینی ، تربیتی، اخلاقی و مشاوره با آنان در هماهنگ کردن روش های تربیتی و آموزشی در محیط خانه و مدرسه” اقدام به انتشار کتب تربیتی کرده تا از این راه کاستی های موجود را تا حدودی مرتفع نماید. واحد انتشارات این انجمن از سال ۱۳۶۳ شروع به کار کرده و تا کنون ۱۶۰ عنوان کتاب در موضوعات دین، روانشناسی و علوم اجتماعی به چاپ رسانده است.
جامعه توسعه یافته در اولین گام نیازمند انسان توسعه یافته است. ” توسعه پایدار و منطقی و قابل قبول ، توسعه ایست که به شخصیت انسان ها و به خود انسان ها بپردازد. مراد ما توسعه شخصیت انسانی در جهت اهداف فرهنگی و مدنی است که دین ترسیم و بیان می کند”(۴)
امید آنکه خانه و مدرسه دوشادوش یکدیگر انسان های پرورش یافته فردا را بسازند.

اهداف و وظایف انجمن اولیا ومربیان واحدهای آموزشی

مدرسه مهم ترین نهاد اجتماعی ، تربیتی وآموزشی ، و اصلی ترین رکن تعلیم وتربیت است که به منظور تربیت صحیح دانش آموزان درابعاد دینی ، اخلافی ، علمی ، آموزشی ، اجتماعی و کشف استعدادها وهدایت و رشد متوازن روحی و معنوی و جسمانی آنان برابر ضوابط وزارت آموزش وپرورش تأسیس و اداره می شود. این نهاد با همکاری کلیه ی کارکنان و با مشارکت دانش آموزان و اولیای آنان زیر نظر مدیر مدرسه اداره می شود.
ارکان مدرسه
۱-  مدیر مدرسه
۲-   شورای مدرسه
۳-   انجمن اولیا ومربیان
۴-   شورای معلمان
۵-  شورای دانش آموزان
 
 انجمن اولیا ومربیان
انجمن اولیا ومربیان هر مدرسه هیأت منتخبی است از اولیای دانش آموزان و مربیان همان مدرسه که با تفاهم و صمیمیت م به منظور تقویت همکاری و مشارکت اولیای دانش آموزان جهت کمک به ارتقای کیفیت فعالیت های آموزش وپرورش و گسترش ارتباط خانه ومدرسه ، برطبق مقررات و ضوابط وزارت آموزش وپرورش انجام وظیفه می نماید.
 الف – ترتیب اعضا
۱-  مدیر مدرسه
۲-   یکی از معاونین و انتخاب مدیر
۳-  نماینده ی شورای معلمان
 4-   معاون پرورشی یا یکی ازمربیان امور تربیتی ، و در صورت نبود مربی ، یکی از معلمان آگاه به مسائل تربیتی به انتخاب مدیر
۵-   برگزیدگان اولیای دانش آموزان
 تبصره ی۱:تعداد اولیای دانش آمو زان و نحوی انتخاب آنان جهت عضویت درانجمن و چگونگی وزمان تشکیل جلسات برابرماده ی
۱۹ آیین نامه ی انجمن مرکزی اولیا ومربیان خواهد بود. ( دربند ۲۰ شرح وظایف ، به آن اشاره شده است .)
تبصره ی ۲ : درصورت لزوم ، مدیر مدرسه می تواند ازنماینده ی شورای دانش آموزان و برحسب موارد از افراد ذی ربط و صاحب نظر برای شرکت درجلسات انجمن دعوت کند.
ب- شرح وظایف انجمن اولیا و مربیان آموزشگاه
۱-تأمین مشارکت فکری ، فرهنگی ، عاطفی وآموزشی اولیا وتقویت ، هماهنگی و همسویی تربیتی و آموزشی خانه ومدرسه
۲-جلب همکاری اولیای دانش آموزان جهت مشارکت و کمک و ارتقای کیفیت فعالیت های مربوط و ارائه ی پیش نهادهای لازم به مدیر مدرسه
۳-مشاوره و برنامه ریزی درجهت  تحقق هرچه بهتر اهداف انجمن
۴-همکاری و مشارکت با شورای معلمان دربرگزاری کلاس های فوق برنامه
۵-برنامه ریزی و تصمیم گیری جهت تشکیل جلسات آموزش خانواده
۶-  همکاری و مشارکت بامدیر مدرسه دراجرای فعالیت های پرورشی ، برگزاری اردوهای دانش آموزی و بازدید از مراکز علمی ،
آموزشی وفرهنگی
۷-  تلاش و همکاری برای جلب مشارکت اولیای دانش آموزان ، صاحبان ِحَرف ، افراد خیر ومؤسسات خیریه درتأمین امکانات مورد
نیاز و بهبود اداره ی امور مدرسه   
۸-  تهیه ی برنامه ی بهداشتی و پزشکی با مشاوره ی افراد آگاه ، و کمک به مراقبان بهداشت ونظارت براجرای آن درمدرسه
۹- همکاری م مشارکت درباره ی چگونگی قدردانی از کارکنان ، اولیای دانش آموزان و اعضای شوراهای مدرسه با رعایت ضوابط ومقررات مربوطه
۱۰- برنامه ریزی و تشکیل جلسات عمومی اولیای دانش آموزان
۱۱- نظارت برچگونگی اخذ کمک های مردمی با رعایت قوانین و مقررات مربوطه
 12- تشکیل شورای مالی مدرسه با عضویت مدیر مدرسه ، رئیس انجمن ونماینده ی شورای معلمان دراولین جلسه ی انجمن
۱۳- مشارکت دراجرای برنامه های کارآموزی هنرجویان در هنرستان ها
۱۴- نظارت برنحوی هزینه ی وجوه حاصل از کمک های مردمی ، خدمات فوق برنامه ، سرانه ی دانش آموزان وکمک های شوراهای آموزش  وپرورش از طریق شورای مالی و مطابقت موارد هزینه با برنامه های مصوب شورای مدرسه 
۱۵- بررسی و اتخاذ تصمیم نسبت به سرویس رفت وبرگشت
 16- انتخاب نماینده برای شرکت در شواری مدرسه
هم چنین براساس موارد آیین نامه ی انجمن اولیا ومربیان واحدهای آموزشی ، وظایف زیر نیز بر عهده ی انجمن اولیا ومربیان مدرسه می باشد :
       ماده ی ۱۶– مدیر مدرسه موظف است حداکثرتا اخرمهرماه هرسال ( پایان هفته پیوند ) از تمام اولیای دانش آموزان دعوت به عمل آورد وپس از تشکیل جلسه ی عمومی اولیا ، با استفاده از آگاهی های خود مخصوصاً  محتوای کتاب آشنایی با انجمن اولیا ومربیان ؛ لزوم تشکیل ، فواید و وظایف انجمن امده است برای آنان تشریح کند.
          ماده ی ۱۹ – تعداد اعضای اولیای منتخب برای عضویت درانجمن مدرسه برمبنای زیر تعیین می شود:
۱-  درمدارسی که عده ی دانش آموزان آن ها کم تر از ۳۰۰ نفرباشد، عده ی اولیای منتخب جمعاً هفت نفرخواهد بود که چهار نفر عضو اصلی و ۳ نفربقیه عضو علی البدل هستند.
۲-   در مدارسی که عده ی دانش آموزان آن ها بیش از ۳۰۰ نفرباشد، به ازای هر ۱۰۰ نفردانش آموز اضافی یک نفراز  اولیا بر تعداد اعضای اصلی افزوده می شود . ولی عده ی اعضای علی البدل هم چنان ۳ نفرخواهد بود.
ماده ی ۲۰- مدت زمان کار انجمن اولیا ومربیان هر مدرسه یک تحصیلی است ودر مهرماه هرسال انتخابات باید تجدید شود . اعضای انجمن سال گذشته در صورت برخورداری از شرایط انتخاب می توانند دوباره خود را برای عضویت در انجمن نامزد کنند. 

دست پرورده اولیا تربیت یافته مربیان (یک گزارش )
وقتی سال های اول فرستادیمش مدرسه، فکر می کردیم محیط درس و مدرسه او را آرام کند، اما نه تنها اینطور نشد، بلکه بچه ظرف چند سال تبدیل شد به یک نوجوان شر و شلوغ. مسئولان مدرسه، مرتب دنبال ما می فرستادند که بیایید پرونده اش را بگیرید. در خانه هم مادرش حریفش نمی شد. الان دانش آموز دبیرستان است، اما محیط دبیرستان هیچ تاثیری در بهتر شدن شرایطش ندارد. ما که جز اخطارهای ناظم و مدیر، چیزی از انجمن اولیا و مربیان نمی بینیم. نمی دانم این انجمن به چه کاری می آید؟
مرد با ناراحتی حرف می زند، گاهی اشک در چشمانش حلقه می زند. باز هم از فرزندش می گوید: حالا دیگر خیلی وقت ها از خدا طلب مرگ پسرم را می کنم، نمی دانید این پسر با من و همسرم چه می کند. هر کاری می کنیم اصلاح نمی شود، نه درس می خواند، نه حرف گوش می کند. مرتب سرکوچه با بچه های خلاف همراه است، معتاد شده، مزاحم مردم می شود، تا به حال چند بارمزاحم مردم شده و پای مرا به نیروی انتظامی کشیده است. هر قدر برای او صحبت می کنیم یا او را نصیحت می کنیم، هیچ فایده ای ندارد. او را التماس می کنم، قبول نمی کند. مادرش را می زند، مرتب همسرم گریه و زاری می کند. خدا شاهد است از نظر مالی و مادی هرچه خواسته است، برایش فراهم کرده ام، ولی زندگی ما را از زهرمار تلخ تر کرده. نمی دانیم چه کنیم، به کجا پناه بیاوریم، هرچی نذر می کنیم که این بچه خوب شود، هیچ اثری ندارد.
بعد از خانه و خانواده، مدرسه و مربیان مدارس مهمترین نقش را در تربیت فرزندان جامعه ایفا می کنند و به همین دلیل است که متخصصان تعلیم و تربیت بر ضرورت هماهنگی این دو نهاد اساسی در تربیت بچه ها پافشاری می کنند، یعنی اگر خانه و مدرسه برای تربیت بچه ها با هم هماهنگی نداشته باشند و یکی از این نهادها بهترین رفتار رابا بچه داشته باشد اما نهاد دیگر با آن هماهنگ نباشد همه کارهای مثبت آن نهاد از بین می رود. تشکیل انجمن اولیا و مربیان در ایران و به نام های دیگر در سراسر جهان برای ایجاد هماهنگی در تربیت فرزندان هر جامعه می باشد. اگر چه متاسفانه بعد از تشکیل چندین دهه از انجمن اولیا و مربیان فعلی یا انجمن خانه و مدرسه سابق، ما نتوانسته ایم انجمن های قوی تاثیرگذاری در نظام تعلیم و تربیت کشور داشته باشیم، اما باید تلاش کرد که انجمن اولیا و مربیان از شکل سوری خارج شده و موجب پیوند مستحکم خانه و مدرسه در جامعه ماگردد.
ضرورت اهداف تشکیل
انجمن اولیا و مربیان
تشکیل انجمن اولیا و مربیان در مدارس کشور چه ضرورتی دارد چرا باید اولیا و مربیان همواره رابطه محکم و قوی داشته باشند و برای تعلیم و تربیت صحیح فرزندان جامعه با هم پیوند بخورند؟ این سؤال هایی است که در ذهن برخی از اولیا وجود دارد.
به اعتقاد متخصصان تعلیم و تربیت، خانه و مدرسه یا اولیا و مربیان دو نهاد و عنصر اساسی و عمیق در تعلیم و تربیت بچه ها هستند و نقش آنها در تربیت های دانش آموزان تفکیک ناپذیر است.
متخصصان تربیتی می گویند: در هر مدرسه ای که پیوند اولیا و مربیان قوی بوده است، دانش آموزان آن مدرسه هم در زمینه آموزشی و هم در زمینه اخلاقی و پرورشی از رشد چشمگیری برخوردار بوده اند و به همین دلیل پیوند این دو نهاد در جامعه بسیار ضروری است.
زیرا اگر یکی از این دو نهاد رسالت خود را خوب انجام دهد ولی نهاد دیگر با این نهاد هماهنگی نداشته باشد و کارهایش مخالف و متضاد با این نهاد باشد، عملا کارهای مثبت و ارزشمند نهاد اول از بین می رود و این دو نهاد کارهای یکدیگر را خنثی می کنند.»
در حال حاضر بیش از ۱۱۵ هزار انجمن اولیا و مربیان در سراسر کشور وجود دارد که دارای یک میلیون و ۱۵۰ هزار عضو می باشند. اما متأسفانه عملکرد این انجمن ها چشمگیر و قابل لمس نیست و بیشتر حالت سوری و شکلی دارند و به گفته برخی از معلمان و اولیا، کاری جز امضاء کردن دفتر انجمن که از طرف ادارات آموزش و پرورش به هر مدرسه داده می شود، انجام نمی دهند. شاید وزارت آموزش و پرورش ادعا کند که انجمن های فعالی نیز در مدارس کشور وجود دارند، ولی حقیقت این که انجمن های فعال به صورت استثناء هستند و قاعده موجود فعال نبودن این انجمن هاست.
تربیت خانه، تربیت مدرسه
«او» کارمند بانک است و از وضعیت مالی نسبتاً خوبی برخوردار است. دارای دو فرزند پسر و یک فرزند دختر است که به شدت از دست پسر بزرگ خود ناراضی است. می گوید: «خدا می داند که آنچه پسر بزرگم خواست برایش تهیه کردم. بعنوان یک دانش آموز، همه چیز دارد: تلویزیون، ویدیو، کامپیوتر، لباس های گوناگون، حتی دو تلویزیون برای خانه خریده بودم که او به خاطر دیدن یک برنامه با برادر و خواهر کوچکش دعوا نکند. همیشه به حد کافی پول توی جیب او می گذاشتم تا احساس کمبود نکند، خلاصه در هیچ کاری برای او کم نگذاشتم. اما متأسفانه به هیچ صراطی مستقیم نیست، خودمان هم نمی دانیم مشکل او چیست. مربیان مدرسه هم فقط ایراد می گیرند و شکایت می کنند و تهدید. چند بار او را پیش روانپزشک و روانشناس بردم، باز فایده ای نداشت. حتی یک بار خودم به نیروی انتظامی رفتم و از آنها خواستم که او را بخواهند و او را تهدید و تنبیه کنند، شاید بترسد و دنبال برخی کارها نرود ولی بازهم فایده ای نکرد.
این کارمند بانک در ادامه می گوید: «هرچی فکر می کنم که در زندگی چه بدی کرده ام که گرفتار این پسر شده ام به جایی راه پیدا نمی کنم. هم خودم نماز می خوانم و هم همسرم و کلاً خانواده مذهبی هستیم، ولی نمی دانم چرا این بچه این طور شده است، پیش امام جماعت مسجد رفتم و از او هم کمک خواستم، او هم نتوانست برای ما کاری انجام دهد. ای کاش وضع مالی من خوب نبود، اما فرزند خوبی داشتم تا مرا درک کند و اذیت نکند. از قول من به مردم بگویید که حواستان به بچه هایتان باشد، بچه اگر کج شد و به راه کج رفت، زندگی را بر شما سیاه خواهد کرد، حتی اگر بیشترین ثروت دنیا را داشته باشید. شاید یکی از اشتباهات بزرگ من این بود که در سال های کودکی و نوجوانی فرزندم، بیشتر دنبال کار و درآمد بودم و زیاد کار می کردم و اوقات زیادی در خانه نبودم که کنار بچه ها باشم و ببینم آنها چه می کنند. دعا کنید بچه من اصلاح شود.»
فرزند صالح آرزوی همه اولیا
هیچ پدر یا مادری را نمی توان یافت که نسبت به سرنوشت اخلاقی و تحصیلی فرزند یا فرزندان خود بی تفاوت باشد. حتی کسانی که در دوران نوجوانی و جوانی خود ازنظر تربیتی و تحصیلی موفق نبوده اند، دوست دارند که فرزند شایسته، صالح، تحصیل کرده، خوب، خوش اخلاق داشته باشند. با این وجود متأسفانه اکثر والدین در تربیت صحیح فرزندان خود موفق نیستند، چرا؟
این یک سؤال اساسی برای امروز جامعه ماست زیرا باوجود آنکه همه والدین دوست دارند فرزندانی خوب تربیت کنند و باتوجه به اینکه نظام و حکومت به شدت نسبت به مسائل تربیتی، دینی، اخلاقی و تحصیلی جوانان حساس است، ولی در تربیت صحیح جوانان و نوجوانان کشور موفق نبوده اند و ناکام مانده ایم. نتایج آزمون ها و امتحانات مدارس کشور به خصوص در مقاطع راهنمایی و دبیرستان نشان می دهد که درحال حاضر درصد قابل توجهی از دانش آموزان سراسر کشور قبل از اخذ مدرک دیپلم، از دور تحصیل خارج می شوند، البته صرف خارج شدن از دور تحصیل و عدم ادامه تحصیل از اهمیت مهمی برخوردار نیست، آنچه که نگران کننده می باشد این است که بخش زیادی از کسانی که از دور تحصیل خارج می شوند، نوعاً به مسیرهای کج هدایت می شوند و با کسانی دوست می شوند که آینده مناسبی را نمی توان برای آنها پیش بینی کرد. تحقیقات نشان می دهد که دانش آموزانی که به علم و دانش علاقه نشان داده اند، زمینه انحراف اخلاقی و تربیتی آنها به شدت کاهش یافته است. بنابراین وضعیت مدارس کشور نشان می دهد که ما نه تنها در آموزش بچه ها، بلکه در پرورش آنها نیز به شدت دچار مشکل هستیم.
عشق و آرزو لازم است ولی کافی نیست
تحقیقات، مطالعات و مشاهدات گوناگون نشان می دهد که صرف داشتن علاقه یا آرزو و عشق به هدف، دلیل کافی برای رسیدن و دستیابی به آن هدف نیست و بدون برنامه ریزی و تلاش و کوشش هیچ کس قادر نیست به آرزوها و اهداف خود دست یابد. همه ما دوست داریم ثروتمند باشیم یا هر جوانی دوست دارد که در آزمون ورودی دانشگاه موفق شود یا یک ورزشکار مشهور گردد، خیلی ها دوست دارند خانه های بزرگی درتهران داشته باشند، عده ای دوست دارند به یک مقام حکومتی بلندپایه دست پیدا کنند و بالاخره همه والدین دوست دارند که بچه های خوب، باتربیت، تحصیل کرده و فعالی داشته باشند، اما صرف داشتن این آرزوها و علاقه ها کافی نیست. برای رسیدن به یک آرزو یا هدف، عشق و علاقه لازم است اما کافی نیست. بعداز آرزو، عشق و علاقه برای رسیدن به هر هدف یا آرمانی، داشتن برنامه برای رسیدن به آن هدف و تلاش و کوشش در جهت اجرای برنامه مهمترین نیاز دستیابی به اهداف انسان درهرکاری است.
چگونه می توانیم فرزندان خوب تربیت کنیم
چگونه می توان بچه هارا خوب تربیت کرد؟ این سؤال بسیاری از والدین ایرانی است. امروز اکثر والدین از اینکه نمی توانند بچه های خود را درست تربیت کنند، نگران هستند، زیرا آنها در جامعه می بینند که یک فرزند ناصالح و بد چگونه زندگی را برای والدین خود به جهنم تبدیل می کند و هیچ کس راضی نیست که سرنوشت زندگی او چنین شود. به همین دلیل اکثر والدین تلاش می کنند تا آنجا که ممکن است شرایطی را برای فرزندان خود فراهم سازند که آنها خوب تربیت شوند. بسیاری از والدین حتی ممکن است خودشان غذای خوب نخورند یا لباس خوب نپوشند و خود سواد نداشته باشند، اما تلاش می کنند که برای فرزندان خود هم غذای خوب، هم لباس خوب هم مدرسه خوب فراهم کنند تا مشکلی نداشته باشند و به درس و مشق خود خوب برسند. اما متأسفانه بسیاری ازبچه ها، آن طور که والدین آنها دوست دارند، تربیت نمی شوند و به همین دلیل است که بعدازمدتی اختلاف والدین و بچه ها بالا می گیرد، واین امر آن قدر ادامه پیدا می کند که برخی والدین قید داشتن بچه خوب را می زنند و اساسا بچه ها را به حال خود رها می کنند، زیرا می بینند هرکاری که می کنند، بچه های آنها حرف گوش نمی کنند و راه خود را ادامه می دهند.
مشکل کجاست
چرا با وجود اینکه والدین دوست دارند که بچه های خود را درست تربیت کنند و با وجود اینکه سعی می کنند اکثر نیازهای معیشتی آنها را خوب تأمین کنند و همه تلاش و کوشش خود را صرف امور بچه ها می کنند، اما بچه ها درست تربیت نمی شوند؟ به راستی چرا خیلی از والدین درتربیت صحیح بچه های خود ناموفق هستند، مشکل کجاست، علت چیست و چه باید کرد؟ چرا با وجود این همه زحمت و تلاش و کوشش والدین، بچه ها گوششان به حرف آنها بدهکار نیست و با آغاز دوران نوجوانی و جوانی کاملا مسیری را انتخاب می کنند که با خواسته ها و آرزوهای والدینشان درتضاد است؟ عده ای درس های خود را خوب نمی خوانند، برخی دوستان ناباب پیدا می کنند، عده ای پرخاشگر می شوند و مرتب با والدین یا معلمان خود در مدرسه درگیر می شوند، برخی ها کارهای زشت و عجیب و غریب انجام می دهند، در کوچه و خیابان ول می گردند و اوقات خود را بدون برنامه سپری می کنند، سیگار می کشند، دعوا می کنند و مزاحم مردم می شوند.
حقیقت این است که برخلاف تصور عمومی که فکر می کنند به راحتی می توان یک بچه را خوب تربیت کرد، تربیت بچه ها یکی از کارهای بسیار پیچیده و سخت است و هیچ بچه ای با حرف و نصیحت درست تربیت نمی شود.
یک خطای بزرگ
یکی از خطاهای بزرگ که برخی از مردم مرتکب آن هستند، این است که فکر می کنند اگر برای فرزندان خود امکانات مادی فراوانی فراهم کنند و هرچه که بچه هایشان دوست داشتند برای آنها تأمین کنند، مشکل تربیتی بچه ها حل می شود و آنها درست تربیت می شوند، اما شواهد زندگی بسیاری از خانواده های متمول نشان می دهد که این چیزی جز یک خطای آشکار نیست. چه بسا خانواده هایی که ازنظر مالی وضع مناسبی نداشته اند، اما فرزندان آنها کاملا خوب تربیت شده اند. به عقیده بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت اساسا این کار که والدین بچه ها را بخواهند در ناز و نعمت پرورش دهند، کار صحیحی نیست، چون اینگونه بچه ها، وقتی وارد جامعه پیچیده ای مثل جامعه امروز ما شوند، قادر به تحمل سختی ها برای حل مشکلات زندگی خود نخواهندبود و عملا در زندگی موفق نخواهندشد.