استاندارد میوه ها و سبزیها

پیش گفتار
استاندارد میوه ها و سبزیها – زردآلو – نگهداری درسردخانه(از مرحله برداشت تا نگهداری نخستین بار در سال ۱۳۵۶ تهیه شد.این استاندارد براساس پیشنهادهای رسیده و بررسی وتأیید کمیسیون های مربوط برای اولین بار مورد تجدید نظر قرار گرفت ودرسیصد و هفتاد وپنجمین جلسه کمیته ملی استاندارد خوراک وفرآورده های کشاورزی مورخ ۱۹/۰۹/۸۱تصویب شد.اینک این استانداردبه استنادبندیک ماده ۳قانون اصلاح قوانین ومقررات مؤسسه استانداردوتحقیقات صنعتی ایران مصوب بهمن ماه ۱۳۷۱به عنوان استانداردملی ایران منتشرمی شود.
برای حفظ همگامی وهماهنگی باتحولات وپیشرفتهای ملی وجهانی درزمینه صنایع ،علوم وخدمات،استانداردهای ملی ایران درمواقع لزوم تجدیدنظرخواهدشدوهرگونه پیشنهادی که برای اصلاح وتکمیل این استانداردارائه شوددرتجدیدنظربعدی موردتوجه قرارخواهدگرفت.بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ملی ایران بایدهمواره ازآخرین تجدیدنظرآنهااستفاده کرد.
درتهیه وتجدیدنظراین استانداردسعی شده است که ضمن توجه به شرایط موجودونیازهای جامعه،درحدامکان بین این استانداردواستانداردهای بین المللی واستانداردملی کشورهای صنعتی وپیشرفته هماهنگی ایجادشود.
منابع ومآخذی که برای تهیه این استانداردبه کاررفته به شرح زیراست:
۱- استاندارد ملی ایران ۲۰۱۶ ” زردآلو – نگهداری در سردخانه”
۲- ISO: 2826 – 1974 Apricots –Guide to cold storage
۳- شاهدی،محمد.کدیور،مهدی.(ترجمه).اصول تبدیل ونگهداری میوه هاوسبزیها
۴- شرایعی،پروین .بسته بندی محصولات تازه کشاورزی،انتشارات مرکزتحقیقات کشاورزی خراسان،۱۳۷۸
۵- فلاحی،مسعود.شیوه های علمی وعملی بسته بندی میوه وسبزی،انتشارات بارثاوا،۱۳۷۸
۶- مقتدر،عبدالله .زردآلوی ایران ومشتقات آن ازدیدگاه مسائل اقتصادی وصادراتی مؤسسه استانداردوتحقیقات صتعتی اداره کل استانداردآذربایجان شرقی،۱۳۶۸

مقدمه
زردآلوکه نام علمی آنPrunus Armanica است ازگیاهان تیره Rosaceae (تیره گلسرخیان)ازراسته
گیلاس می باشد.درختی است تک پایه که معمولا”درنیم کره شمالی می روید.
میوه آن تقریبا”گردوگوشتی وبعضی ازانواع آن تقریبا”بیضی شکل ویانوک درازبوده وبواسطه شیاری به دو قسمت مساوی تقسیم می شود . از عمق این شیارها نیز برای تعیین نوع یا واریته زردآلو استفاده می نمایند.میوه زردآلوازنظرعلمی میوه شفت (میوه آبداری است بادرون برچوبی ضخیم)که هسته دروسط آن قراردارد.این میوه رقم واقسام زیادی دارد.
بطورکلی ارقام دیررس دارای بافت محکم ومیوه های درشت تربوده که برای نگهداری مناسب هستندولی ارقام زودرس دارای بافتی لطیف بامیوه های ریزترکه قابلیت نگهداری کمی دارند.
درخت زردآلو معمولا” در مناطق تقریبا” سرد و معتدل کاشته می شود و درمقابل کم آبی شدیدوگرماوبطورکلی شرایط نامساعدمقاومت چندانی ندارد.طعم میوه آن شیرین وبسیارمطبوع وسرشارازویتامین هاوموادمعدنی کمیاب وسایرموادموردنیازبدن انسان است.دردرمان کم خونی مؤثرشناخته شده ومصرف میوه تازه کمی نفخ می آوردکه علاج نفخ حاصل ازآن خوردن هسته خودمیوه می باشد.زردآلومیوه ای است که برای مدت طولانی قابل نگهداری نمی باشد.چنانچه قبل ازرسیدن کامل ازدرخت چیده شودومیوه سالم وعاری ازآسیب دیدگی فیزیکی یامکانیکی یاآفات وامراض باشدوهمچنین عمل سردکردن روی آن انجام گیردممکن است بتوان ۲تا۳هفته آنرانگهداری کرد.
پ

میوه ها و سبزیها – زردآلو- آئین کار نگهداری درسردخانه (ازمرحله برداشت تانگهداری)
۱               هدف ودامنه کاربرد:
هدف ازتدوین این استانداردارائه روشهایی است که بابکاربردن آنهامی توان تاحدامکان دوره نگهداری زردآلورادرسردخانه باحداقل تغییرات کیفی درمحصول افزایش داد.
۲              مراجع الزامی۱
مدارک الزامی زیرحاوی مقرراتی است که درمتن این استانداردبه آنهاارجاع داده شده است.
بدین ترتیب آن مقررات جزئی از این استاندارد محسوب می شود در مورد مراجع دارای تاریخ چاپ و/یاتجدیدنظر، اصلاحیه هاوتجدیدنظرهای بعدی این مدارک مورد نظرنیست معهذا بهتراست کاربران ذینفع این استاندارد امکان کاربرد آخرین اصلاحیه هاوتجدیدنظرهای مدارک الزامی زیررامورد بررسی قرار دهند درمورد مراجع بدون تاریخ چاپ و/ یا تجدیدنظر، آخرین  چاپ و/یا تجدید نظرآن مدارک الزامی ارجاع  داده شده مورد نظراست .
استفاده ازمراجع زیربرای کاربرد این استاندارد الزامی است :
۱ – استاندارد ملی ایران ، ۳۶۷:سال ۱۳۷۲ ، ویژگیهای زرد آلو
۲– استاندارد ملی ایران ، ۴۹۷۶:سال ۱۳۷۸ ، آیین کاربسته بندی اولیه میوه هاوسبزیها
۳           اصطلاحات وتعاریف :
دراین استاندارداصطلاحات یاواژه ها باتعاریف زیربکارمی رود.
نرمی سنج۲:دستگاه مخصوص نرمی سنج یابه اصطلاح انگشتهای مکانیکی که برای تعیین سختی بافت میوه بکارمی رود.
آنتوسیانین ها : رنگدانه های محلول درآب هستند اکثر رنگهای قرمز ، آبی و صورتی گلها وبرگها ومیوه هامربوط به این رنگدانه است .آنتوسیانین هادرمحلولهای آبی یاعصاره گیاهی دردمای اتاق به کندی تجزیه می شوندسرعت تجزیه درگرماخیلی سریع است .
دمه نسبی : عبارت است ازنسبت فشاربخارآب محصول به فشاربخارآب اشباع دردرجه حرارت معین ضرب در۱۰۰
آمادگاه :  عبارت است ازفضای مناسب وخنکی که دمای آن بااستفاده ازتجهیزات مناسب درحدآسایش انسان (۲۱-۱۵ )درجه سلسیوس تنظیم یافته ودرآن اعمال مربوط به جورکردن ،درجه بندی ، بسته بندی وسایرفرآیندهای مناسب بانوع موادخوراکی صورت می گیرد.
درجه روز ۱ : به تعدادساعات آفتابی پس ازشکوفه دادن تازمان برداشت گویند.
۴               شرایط برداشت محصول:
عواملی که بیشتراوقات درتعیین زمان برداشت محصول درنظرگرفته می شوندعبارتنداز:
۴- ۱         رنگ پوست میوه :توسط رنگدانه های آنتوسیانین که شدت آن دررقمهای مختلف میوه متفاوت است مشخص می شود و بستگی به مدت زمانی دارد که رقمهای مختلف زیر نور آفتاب قرارمیگیرد.یاازطریق دستگاه اسپکتروفتومتری ازطریق اندازه گیری مقداررنگدانه می توان کیفیت خوراکی میوه راتعیین کرد.
۴- ۲         بافت میوه : بالمس کردن میوه ویابوسیله دستگاه فنری پنترومترمی توان سختی گوشت میوه راتشخیص داد.
۵            سردکردن پس ازبرداشت :

سردکردن محصول پس ازبرداشت مانع ازرشدوتکثیرمیکروارگانیسم هاشده وباعث کندی انجام واکنشهای بیوشیمیایی می شوددرنتیجه عمرماندگاری مطلوب محصول افزایش می یابدبرحسب نوع محصول روشهای متعددی بمنظورسردکردن محصول میتوان بکارگرفت امروزه استفاده ازجریان هوای
 سردویاآب سردبه شکل وسیعی مورداستفاده می باشد.البته ازیخ خردشده بمنظورسردنمودن محصول تارسیدن به مقصدنیزاستفاده می کننددرصورت استفاده ازکامیون، سردکردن بصورت مکانیکی ویابااستفاده ازازت مایع انجام می گیرد وحتی ممکن است ازدی اکسیدکربـــن بصورت مایع استفاده  
شود.
۶                 ترابری :

اکثرمحصولاتی که دردرجه حرارت معتدل برداشت می شوند،تحمل چندساعت حمل ونقل را دارند، امااگرمسیرانتقال طولانی باشد،ضرورت داردکه محصول راقبل ازانتقال تاحدودی سردنمودویااینکه انتقال بوسیله کامیونهای سردخانه دارصورت پذیرد.
۷                جداکردن وبسته بندی میوه زردآلو:
براساس رقم ویاریزودرشتی انجام می گیرد . درباغهای بزرگ جهت جلوگیری ازصدمات بایددرمحل
باغ پس ازسردکردن انجام گیردودرباغهای کوچک می توان آنرابه محلهای مخصوص یاشرکتهای سورت و بسته بندی منتقل وآنها را دربسته بندی های یک یا دو ردیفه قرارداده وحداکثر۲۴ساعت پس ازچیدن بامراقبت کامل هنگام حمل ونقل به سردخانه انتقال داد.هرگاه بسته های میوه روی پالت جای داشته باشند در هر متر مکعب از سردخانه حدود صد کیلوگرم میوه جامی گیرد.
۸             نگهداری درسردخانه:

زردآلوهایی که برای نگهداری درسردخانه درنظرگرفته می شوندبایدسالم وعاری ازآسیب دیدگیهای فیزیکی،مکانیکی و فیزیولوژیکی بوده و روی آن فساد در اثر باکتری یا قارچ ویا آفات زنده موجود نباشد.زردآلو بایدپاک وتمیزبوده وپوست آن خیس نباشد.مگرزمانی که عمل سردکردن باآب انجام گرفته باشد.عمرمیوه های فسادپذیر ازطریق شناخت عـــــوارض وبیماری های پس از برداشت توسعه سیستمهای مکانیکی سرمایش ،کاربرد موادشیمیایی،ابداع انبارهای بااتمسفرکنترل شده واختراع
سیستمهای بسته بندی افزایش یافته است . عمر انباری میوه های مختلف را می توان بطور قابل ملاحظه ای ازطریق کاهش فشارتحت شرایط سرمادرسردخانه افزایش داددراین نوع انبارهاگازهای تنفسی واتیلن تولیدشده ازمیوه تخلیه می شوددراین سردخانه هادمای مکان نگهداری ثابت باقی مانده وفشارمحوطه به پایین ترازاتمسفرآورده می شودوفضااکثراوقات بابخارآب تهویه شده وبطورمرتب هوای آن بایک پمپ تخلیه می شود،لذاتنفس میوه کاهش می یابدوازرشدقارچهاواسپورسازی آن جلوگیری می شود.
۸-۱          د ما :
دمای انجمادزردآلوحدود۰۶/۱- درجـه سلسیوس است وزردآلوجزءمیوه های حساس به صدمات یخ
زدگی است درجه حرارت نگهداری زردآلودرسردخانه بین ۵/۰- تا۵/۰+درجه سلسیوس است. دربعضی ازکشورهاباتوجه به شرایط اقلیمی برای نگهداری ارقام خاص از زردآلو درجه حرارت ۵-۸ درجه سلسیوس موقعی که ظاهرمیوه از داخل ویا خارج احتمال قهوه ای شدن داردتوصیه میگردد. دراین درجه حرارت مدت نگهداری کوتاه ترمی گردد.
۸-۲    دمه نسبی
چون وزن زردآلودراثرتبخیربسرعت کاهش می یابدلذادمه نسبی ۹۵درصدتوصیه می شود.لیکن حفظ میوه دربرابرفسادناشی ازکپک بایدقبل ازحمل زردآلوبه سردخانه موردتوجه قرارگیرد.
۸-۳    تهویه
جریان هوادریکنواختی درجه حرارت ودمه نسبی تأثیرداردلذاتوصیه می شود بااندازه گیری دمه نسبی ودرجه حرارت درنقاط مختلف سالن نگهداری جهت یکنواختی دمه نسبی ودرجه حرارت باروشن نمودن فن های جریان هوا(سیرکولاسیون هوا)انجام شود .
۸-۴    مدت نگهداری
درصورتیکه تمامی شرایط مناسب باشدزردآلورامدت ۴هفته می توان درسردخانه نگهداری کرد.برای برخی واریته هامدت کمتری ذکرشده است.
۹    عملیات پس ازخاتمه نگهداری درسردخانه
موقع بیرون آوردن زردآلوازسردخانه بایدآنرابتدریج گرم نمودتاقطرات آب روی میوه ظاهرنشود.
(جلوگیری ازشبنم)پس ازبیرون آوردن میوه ازسردخانه بایدهرچه زودترمیوه مورداستفاده قرارگیرد.

۱۰    ضدعفونی اتاقهای سردخانه ووسایل بسته بندی
برای ضدعفونی اتاقهای سردخانه ووسایل بسته بندی می توان درزمانی که سالن های نگهداری میوه خالی هستند اقدام کرد.